Günəş tutulması (20 mart 2015)

Günəş tutulması - 2015-ci ilin 20 mart (cümə) tarixində baş vermiş tam günəş tutulması. Günəş tutulması Ayın Yer və Günəş arasında olduğu zaman baş verir. Bunun vasitəsilə Ay Yerdən baxan izləyicinin Günəşin təsvirini görməsini tam və qismən olaraq dayandırır. Tam günəş tutulmas Ayın görünən diametri Günəşinkindən böyük olanda baş verir. Ay bütün istiqamətlənmiş günəş şüalarını dayandırır və gündüzü qaranlıq edir. Tam tutulma Yerdə dar bir trayektoriyada baş verir, ancaq natamam günəş tutulması minlərlə kilometr uzunluğunda ərazidə görünür.

20 mart tarixində baş verən günəş tutulmasının Dublin şəhərindən olan görüntüsü. (09:30:09)

Bu tutulmanın dərəcəsi 1.045-dir. Tam tutulmanın ən uzun müddəti Farer sahillərində olmuşdur, 2 dəqiqə 47 saniyə davam etmişdir. Günəş tutulması 12 avqust 2026-cı ildə baş verəcək tutulmaya qədər Avropada görülən ən axırıncı tam günəş tutulmasıdır.

Öz trayektoriyasının sonunda Ayın kölgəsi şimal qütbündə Yerin səthindən kosmosa qalxır. Martın 20-i yaz gecə-gündüz bərabərliyidir və tutulma Günəş altı aydan sonra Şimal yarımkürəsində qalxanda baş verib.

Tam tutulmanın göründüyü məskunlaşılmış ərazilər yalnız Farer və Şpitsbergendir.

Müşahidəsi

Günəş tutulması 08:30GMT-də cənub-qərbdə başladı və şimal-şərqə tərəf hərəkət etdi. Tutulma Şimali Atlantik və Arktik okeanlarında (Qrenlandiya, İslandiya, İrlandiya, Birləşmiş Krallıq, Farer adaları, şimali Norveç və Murmansk vilayəti) yaxşı görünürdü. Kölgə öz yoluna Qrenlandiyanın cənub sahilində başladı, daha sonra şimal-şərqə hərəkət etdi, İslandiya və Birləşmiş Krallıq arasında keçdi və Farer adları və Norveçin ən şimalındakı adalar üzərindən hərəkət etdi. Tutulmanın kölgəsi Avropada müxtəlif dərəcələrdə görünüb. Cənub-şərqi ərazilər yalnız natamam günəş tutulmasını müşahidə ediblər. Məsələn, London 85% günəş tutulmasını görüb, ancaq Norveç dənizindəki Farel adalarının şimalı bütöv günəş tutulmasını görə bilib.

Təsiri

Avropa Birliyinin təqribən 90 Gigavatt günəş gücü və istehsalı var və bu səmanın aydınlığından asılı olduğu üçün müvəqqəti olaraq 34 GW-a qədər enib. Bu ilk dəfə idi ki, tutulma elektrik stansiyalarına böyük təsir edirdi və təsiri azaltmaq üçün elektrik sektoru ölçü götürdü. Gücdə dəyişiklik −400 MW/dəq və +700 MW/dəq ola bilər.Temperatur 3 °C düşə bilər və külək gücü küləklər 0.7 m/s azaldığına görə düşə bilər.

Hadisələrin toqquşması

20 mart 2015 tarixi həm də yaz gecə-gündüz bərabərliyidir. Əlavə olaraq, 2015-ci il üçün altı super ay gözlənilirdi və 20 mart 2015-ci il super ayı ilin üçüncüsü idi. Ancaq o, hilal olduğuna görə yalnız kölgəsi görünürdü.

Coğrafi inkişaf

Əlaqəli tutulmalar

2015-2018-ci illərdə olması planlaşdırılan günəş tutulmaları.

Azalan düyün			Artan düyün
120	2015, 20 mart, Tam		125	Qismən
130	Tam		135	Dairəvi
140	Dairəvi		145	Total
150	Qismən		155	Qismən
2018-ci ilin 13 iyul və 2019-cu ilin 6 yanvar tarixində qismən günəş tutulmasının baş verəcəyi gözlənilir.

İstinadlar

1. "Path of total Solar Eclipse of 2026 August 12". 2015-03-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-03-20.
2. "Unique eclipse to darken North Pole's first day of sunshine". 2019-02-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-03-20.
3. 20. marts 2015 — Total Solar Eclipse 2015-10-04 at the Wayback Machine Time&Date
4. "Solar eclipse 2015 live: Britain to plunge into morning twilight as Moon blocks out Sun". Daily Telegraph. 20 March 2015. 20 March 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 20 March 2015.
5. "Solar Eclipse: live updates". Guardian. 20 March 2015. 5 June 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 20 March 2015.
6. . 2015-03-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-03-20.
7. "Solar Eclipse 2015 – Impact Analysis 2017-02-21 at the Wayback Machine" pp3+6+7+13 . , 19 February 2015. Accessed: 4 March 2015.
8. "Curve of potential power loss". 2020-07-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-03-20.
9. S. L. Gray , R. G. Harrison. "Diagnosing eclipse-induced wind changes" . DOI: 10.1098/rspa.2012.0007 Published 25 May 2012. Archive
10. "In 2015, first of six supermoons comes on January 20". 2021-09-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-03-20.

Ədəbiyyat

Vikianbarda Günəş tutulması ilə əlaqəli mediafayllar var.

• NASA graphics^{[ölü keçid]}
  • Google interactive map of the eclipse from NASA
  • NASA Besselian Elements – Partial Solar Eclipse of 2007 September 11

Xarici keçidlər

• Centered and aligned video recording of full phase of total solar eclipse — YouTube