Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Frensis Skott Fitscerald ( ing. Francis Scott Key Fitzgerald, 24 sentyabr 1896 – 21 dekabr 1940-cı il ) — ABŞ yazıçısı.
| Frensis Skott Fitscerald | |
|---|---|
| ing. Francis Scott Key Fitzgerald | |
 Frensis Skott Fitscerald (1937) | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | , Minnesota ABŞ |
| Vəfat tarixi | (44 yaşında) |
| Vəfat yeri | Hollivud, Kaliforniya ABŞ |
| Vəfat səbəbi | Ürəktutması - infarkt |
| Vətəndaşlığı | ABŞ |
| Milliyyəti | |
| Həyat yoldaşı | |
| Atası | Edvard Fitscerald |
| Anası | Molli Makkuillan |
| Təhsili | Prinston Universiteti. |
| Fəaliyyəti | Yazıçı |
| Fəaliyyət illəri | 1920-1940 |
| Əsərlərinin dili | ingilis |
| Janrlar | Roman, hekayə, şer |
| İlk əsəri | "Cənnətin bu tayı" (ing. This Side of Paradise) |
| Tanınmış əsərləri | |
 | |
 Frensis Skott Fitscerald Vikimənbədə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Frensis Skott Fitscerald 24 sentyabr 1896-cı ildə Minnesota ştatının Sent-Pol şəhərində, imkanlı katolik irland ailəsində dünyaya gəlmişdir. Ailədə ona qədər iki uşaq dünyaya gəlib tələf olduğuna görə Skott arzuolunan uşaq olmuşdur. Onu ABŞ himninin sözlərinin -"Ulduzlarla bəzənmiş bayrağın" müəllifinin, onun ulu babası (1779—1843) şərəfinə belə adlandırmışdılar. Ana babası Filip Makkuilan ABŞ-yə İrlandiyadan mühacirət etmişdir. Onun ailəsi tezliklə varlanmış, artıq "böyük" Makkullan boyük bir firmaya sahib olmuşdur. Onun atası adlı-sanlı irland əsilzadəsi olsa da arvadı Molli Makkuillanın ailəsi kimi zəngin deyildi və böhran zamanı tamam müflisləşmişdi. Molli Makkuillanın ailəsi onun Edvard Fitscerald ilə evlililiyinə razı olmasalar da, gənc ailəni tam şəkildə himayə etməyə məcbur idilər. Buna görə də Frensis Skott Fitscerald çox yaxşı təhsil ala bilmişdir;
- 1908—1910 — Sent-Pol Akademiyası,
- 1911—1913 — ing. Newman School,
- 1913—1917 — Prinston Universiteti.
Prinston Universitetində oxuyarkən Frensis Skott Fitscerald universitet futbol komandasında oynamış, universitet müsabiqələrində qalib olan hekayə və pyeslər yazmışdır. Məhz bu zamanlar onda yazıçı olmaq, musiqili komediya əsərləri yazmaq kimi həvəs və arzu oyanmış olur. Prinston Universitetində oxuyarkən Frensis Skott Fitscerald sinfi ayrı-seçkiliklə üzləşir. O, özü ilə varlı uşaqları arasında böyük fərq olduğnu his edirdi. 1917 ci ildə könüllü olaraq orduya gedir. Orada öz karyerasına nail olaraq, XVII piyada briqada komandiri Rayanın adytantına qədər yüksəlir. Bu dövrlərdə o, varlı ailədən olan, Alabama ştatının Montqomeri şəhərinin hakiminin qızı həsəd aparılacaq qədər gözəl ilə tanış olur. O, bu gözəlliyin müqabilində romanlarındakı prototip obrazları dir neçə dəfə Zelda adlandırmışdır. Skott 1919 cu ildə ordudan tərxis olunduqdan sonra, Zelda ilə izdivaca Seyr ailəsi razılıq vermədikdə, Skott Fitscerald Nyu-Yorka gələrək reklam agentliyində işləyir. Skott ədəbiyyat aləmində tanınmaq üçün çoxlu hekayə və şerlərini dərcilərdə çap etdirir. İlk cəhdlər uğursuz olur. Onun əlyazmalarını geri qaytarırlar. Bundan sarsılaraq Skott Fitscerald içkiyə qurşanır. Sonunda işini buraxaraq valideynlərinin yanına dönür. Burada o, çapa buraxılmayan "Romantiq eqoist" romanının əlyazmaları üzərində yenidən işləyir. 26 mart 1920-ci ildə roman "Cənnətin bu tərəfində" (ing. This Side of Paradise) adıyla işıq üzü görərək ona şöhrət qazandırır. 3 aprel 1920 ci ildə nəhayət Skott Fitscerald öz romanındakı Rozalindanın prototipi olan ilə evlənir. Bu roman Skott Fitsceraldın üzünə ing. Scribner’s, ing. The Saturday Evening Post kimi prestij jurnal və qəzetlərin qapılarını taybatay açmış olur. O, tezliklə varlanaraq həyat yoldaşına dəbdəbəli həyat bəxş etmiş olur. Daha sonra onları dövrün kral və kraliçası adlandırırdılar. Həyatın kefini çəkən Skott Fitscerald deyirdi:
“Bilmirəm, biz Zelda ilə gerçəyik, yoxsa mənim hər hansı romanımın personajları.”
1930 cu ildə Zelda sinir sarsıntısı keçirir, bundan sonra ömrünün axırına qədər şizofreniyadan əziyyət çəkir. Bunun təsiri altında 1934 cü ildə Skott Fitscerald "Nəvazişli gecə" (ing. Tender is the Night) romanını yazır. Bir sıra avtobioqrafik yazılarında özünün bu "ağrıyan yarasından", nikah uğrunda mübarizəsindən bir sözlə dəbdəbəli həyatının ağır səhifələrindən söhbət açır. Lakin roman ona bir o qədər də uğur gətirmir. Qızı ilə söhbətində o, Zeldanı bütün zənginlərə ünvanladığı belə bir ifadə ilə təsvir edirdi:
“Harada möhkəm olmaq lazımdırsa, zərif, harada güzəştə getmək lazımdırsa orada sərt.”
Skott Zeldanın müalicəsi üçün Avropanın məşur klinikalarına baş çəkir. Lakin faydası olmur Zelda ilə münasibətlər daha da gərginləşərək boşanma ilə nəticələnir. 1934 cü ildə Skott Fitscerald həyatının sıxıntılı anlarını yaşayarkən "" (Tender is the Night) romanını yazır. ABŞ-yə qayıdaraq Skott Fitscerald Hollivudda senarist kimi fəaliyyət göstərir. Burada o, icmalçı Şeyla Qrem ilə tanış olur və həyatının sonunu onun ilə birlikdə keçirir. Keçmiş arvadı Zelda Şimali Karolina ştatındakı Eşvill şəhərindəki Haylend xəstəxanasında - ruhi xəstələr üçün stasionarda yerləşir. 1939 cu ildə Skott Fitscerald Hollivud həyatından bəhs edən "Sonuncu Maqnat" (The Last Tycoon, 1941) romanını yazmağa başlayır. Roman yarımçıq qalır.
21.12.1940 tarixində Frensis Skott Fitscerald ürəktutmasından - infarktdan Hollivudda vəfat edir. 1948 ci ildə isə Haylend xəstəxanasında baş verən yanğın nəticəsində Zelda Fitscerald həlak olur.
Yaradıcılığı
Əsərləri
Romanlar:
- "" (This Side of Paradise, 1920)
Frensis Skott Fitsceraldın 1920 ci ildə yazmış olduğu ilk klassik romanıdır. Əsərin qəhrəmanı Emori Bleyn (ing. Amory Blaine) avropa köklü zəngin amerikan ailəsindən olub, yaraşıqlı, istedatlı lakin, lovğa, özünüsevən, şöhrətpərəst və yekəxana bir adamdır. Təhsildə hədsiz uğurlu olduğundan hətta dərsə pis hazırlaşan kimi də göstərməyə çalışarmış. İlk olaraq idmanda olan bacarıqsızlığı, onu müntəzəm məşqlərə vadar edir, nəhayətində uğurlar qazanmış olur. Hələ məktəbli olarkən onun əhatəsi qızlarla dolu idi. Onun tərbiyəsində şıltaq, ikiüzlü və riyakar anası Beatrisa və onun rəfiqəsi katoloi rahibəsi monsenyor Darsinin rolu böyük olmuşdur. Emorinin yeniyetmə vaxtı həyat doktirinası — həyatda seçilmək, sosial pilləkanın ən yüksək yerinə sahib olmaq olmuşdur. Məktəbə daxil olduqdan sonra o, çətinliklərlə üzləşir. Ona qarşı müasirləri tərəfindən olan pis münasibəti anlamayan Emori özünü atılmış və bədbəxt hiss edir. Müəllimi ona eqoist (xudpəsənd) olduğu üçün sevilmədiyini, hörmət edilmədiyini anladır. Futbolda əldə etdiyi şöhrət onu universitet qəzetinin redaktoru səviyyəsinə yüksəlməsinə səbəb olur. Lakin tənbəlliyi ucbatından riyaziyyat imtahanından kəsilən Emori redaktorluqdan uzaqlaşdırılır və o get-gedə xəyal qırıqlığına uğrayaraq hamı kimi müharibəyə geir. Geri döndükdən sonra dostunun bacısı Rozalinda Konnecə vurulur. Rozalinda da ona vurulsa da keçmiş vərdiş və xasiyyətlərinə görə Emori ilə evliliyə razılıq vermir. Tam yoxsullaşan Emori sosial ədalət uğrunda mübarizə aparmalı olur. O, hesab edir ki, "bütün uşaqlar üçün əvvəldən eyni imkan və şans verilməlidir".
Romandan sitatlar:
"Təcrübələndikcə insanlar səhvlərini dilə gətirirlər." (Oskar Vayld)
"Cilalanmayan istənilən almaz böyük görünür."
"Gün işığında qızları sevmirəm…"
Emorinin "Arsen Lüpen" pyesindən oxuduğu replika: "Əgər insan möhtəşəm aktyor və ya sərkərdə olmağa qadir deyilsə, onda onun üçün ən yaxşısı möhtəşəm cinayətkar olmaqdır."
— "Bu ki, kirdir, əgər sən bunu görmürsənsə deməli sən də natəmizsən."
- "" (The Beautiful and Damned, 1922)
"Gözəllər və nəhlətlənmişlər" Frensis Skott Fitsceraldın sayca ikinci romanıdır. 1921 ci ildə Metropolitan jurnalında hissə-hissə çap olunduqdan sonra, roman kitab kimi ilk dəfə 1922 ci ildə ing. Scribner’s nəşriyyatı tərəfindən çap edilmişdir. Roman jaz dövründəki kübar amerikan həyatından bəhs edir. Güman olunur ki; romanın əksər süjetləri Skott və Zelda Fitsceraldların ailə həyatından götürülmüşdür.
Romanda 1920 ci ilin amerikan kübar cəmiyyətinin parlaq nümayəndələri Entoni Petç və onun arvadı Qlorinin həyatı təsvir edilir. Müəllif romanda azmış nəsildən: adlı sanlı və hədsiz zəngin insanlardan, onların yaxşı təhsil almış, qarşılarında heç bir məqsəd olmayan, hedonizm həyat tərzi sürən, heç bir xeyir verməyən, xoşbəxtliyi tapmayan varislərindən söhbət açır.
- "Böyük Qetsbi" (The Great Gatsby, 1925)
Böyük Qetsbi və ya Möhtəşəm Qetsbi (ing. The Great Gatsby) — Frensis Skott Fitsceraldın sayca üçüncü romanı. Amerika ədəbiyyatında "Caz dövrünü" tipik əks etdirən bu roman 10 aprel 1925-ci ildə işıq üzü görmüşdür. Roman amerika modernizminin əhəmiyyət kəsb edən əsərlərindən sayılır. Fitscerald romanı Avropa səfər zamanı Parisdə bitirərək dərc etdirmişdir. Romanda hadisələr 1920-ci ilin Nyu-Yorkunda, adasında cərəyan edir. Birinci dünya müharibəsi hərc-mərcliyindən sonra amerika cəmiyyəti inamlı çiçəklənmə dövrünə qədəm qoyur, ABŞ iqtisadiyyatı sürətlə inkişaf etməyə başlamış olur. Bu dövrdə ABŞ-də tətbiq olunan"Quru qanun" bir çox spirtli içki qaçaqmalçılarını və bununla məşğul olan alverçiləri milyonçi etmiş və mütəşəkkil cinayətkarlığın inkişafına təkan vermişdir. Zənginlərin füsunkarlığına heyran olan müəllif, əsərdə həmin dövrdə cəmiyyətdəki əxlaqsızlığı çılpaqlığı ilə göstərməyə çalışmışdır. Roman 24 000 tirajla nəşr edildikdən sonra Brodveydə və Hollivudda səhnələşirilsə də müəllifin sağlığında şöhrət qazana bilməmiş, unudulmuşdur. Roman ötən əsrin 50-ci illərində, müəllifin ölümündən sonra gündəmə gələrək populyarlaşmışdır. Sonrakı illərdə roman bir çox ingilis dilli orta və ali məktəblərdə ədəbiyyat dərsliyinə salınaraq məcburi bədii qirayət materialına çevrilmişdir. 1998-ci ildə roman XX əsrin 100 ən yaxşı ingilis dilli romanları arasında ikinci sırada yer almış olur. Müəllif əvvəlki iş və gücünü ataraq 1922-ci ildə "Tərəvəz" pyesini bitirdikdən sonra 1923-cü ildə "Böyük Qetsbi" romanını yazmağı planlaşdırır. Bu romanı dönə-dönə redaktə edən müəllif əsərin ona şöhrət gətirəcəyinə əmin idi. Sonralar o yazırdı: "Mən özümdə məndə heç vaxt olmayan böyük bir qüvvə hiss edirdim". Böyük Qetsbi müəllifin sayca üçüncü, həcmcə ən qısa və ən "Böyük" romanıdır. Bu romanın sehri, onun hər il Amerikada yüzminlərlə yeni-yeni oxucu tapmasındadır.
- "" (Tender is the Night, 1934)
Hadisələr Avropada cərəyan edir. Amerikalı gənc istedadlı həkim-psixiatr Dik Dayver Birinci dünya müharibəsi illərində İsveçrədə klinikada işləyir. Bu zaman o, patsiyentizəngin və adlı sanlı ailədən olan Nikola vurulur və onunla evlənir. Qohumlar bu nikahı ümidsiz adlandırırlar. Nikol xəstəkanadan evə yazıldıqdan sonra Dik həkim və ər rollarını növbələşdirməli olur. O, Rivyer sahilində iqamətgah tikdirərək orada qapalı həyat sürürlər. Tezliklə onların övladı dünyaya gəlir. Dik həyatcanlı və çox aktiv bir şəxsdir. Çoxlu dostları ona tez-tez baş çəkərdilər. Bir gün evinin yanındakı mehmanxanaya on səkkiz yaşlı amerikalı aktrisa Rozmari qonaq düşür. Dik və Rozmari bir birilərinə vurulurlar, lakin onların sevgisi baş tutmur. Rozmari film çəkilişləri ilə əlaqədar getməli olur. Üstündən dörd il keçir. Bu müddət ərzində Dik doktor Frans ilə birlikdə Nikolun vəsaiti hesabına psixiatriya xəstəxanası açırlar. Təsadüfən Dik Amerikadan atasının dəfnindən geri dönərkən Romada Rozmeri ilə görüşür. Sevgililər bir neçə gün birlikdə keçirirlər və yenə uzun müddətə ayrılmalı olurlar. Dikin həyatının uğursuz günləri başlayır: Romada həbs edilir, sonra xəstəxananın işlərindəki pozuntular, və Dik xəstəxanadan getməli olur. Yaş ız işini görür, daha sonra içki. Ona daha həkim kimi müraciət edən olmur. Dikin Rozmeri ilə üçüncü gırüşü zamanı Nikol bundan şübhələnərək özünə aşiq taparaq boşandıqdan sonra ona ərə gedir. Dik isə ABŞ.a dönərək bir müddət tənha həyat sürürdükdən sonra bir qadınla tanış olaraq onunla yaşayır.
Romandan sitatlar:
"Bəla ondadır ki, ayıq olanda sən heç kimi tanımaq istəmirsən, sərxoş olanda da səni heç kim tanımaq istəmir."
"Mən qadınam; mənim vəzifəm bərkitmək və əlaqələndirməkdir."
"Bəzən özünü əzabdan məhrum etmək, zövqdən məhrum etməkdən daha çətin olur."
"Qadın isə istedadlı və bacarıqlı kişini özünə ər seçir, sonra da ona (kişiyə) onu (qadını) məğlub etmək çətin olur, arasıra o (qadını), özünü məğlub kimi göstərsə belə."
"Heç vaxt əminliklə deyə bilməzsən, yad həyatda hansı yeri tutursan."
"Əgər baş qarışıqdırsa, verilən vəd qiymətli ola bilərmi?"
- "" (The Last Tycoon, 1941 — bitməmiş)
1940 cı ildə Frensis Skott Fitscerald Hollivudda senarist kimi çalışarkən qələmə aldığı, amerika kinomatoqrafiyası aləmindən bəhs edən bitirilməmiş sonuncu romandır.
Hekayə:
- "" (The Curious Case of Benjamin Button, 1921)
Bencemin fiziki olaraq 70 yaşlı insan kimi dünyaya gəlir. 12 yaşı olanda Bencemin anlayır ki o, get-gedə cavanlaşır. 18 yaşında universitetdə qeydiyyatdan keçir, lakin məmurlar onu 50 yaşlı dəli sayaraq universitetdən uzaqlaşdırırlar. İllər keçir Bencemin çətin bir yeniyetməyə çevrilir. Yaşca qocalan amma fiziki olaraq cavanlaşan və uşağa çevrilən Bencemin get-gede hafizəsini itirir, tibbacısından başqa heçkimi tanıya bilmir və nəhayət hərşey zülmətdə qərq olur.
Pyes:
- "Tərəvəz" (The Vegetable, 1923)
Əsərin qəhrəmanı aşağı səviyyəli kargüzarlıq edən, bədbəxt nikaha malik Cerri Frostdır. Öz işində nəyəsə nail olmaq üçün nə qədər çalışsa da əlləşib vuruşsa da yenə də bir şeyə nail ola bilmir.
Xatirələrdə
1950 ci ildə Ernest Heminqueyin "Həmişə səninlə olan bayram" avtobioqrafik kitabının əksər səhifələri Frensis Skott Fitsceralda həsr olunmuşdur. Burada o, Frensis Skott Fitsceraldın davranışının, həyat tərzinin təsvirinə geniş yer vermişdir.
“Günaşırı və ya iki gün sonra Skott öz kitabını mənə gətirdi. Kitabın üzlüyü alabəzək idi, yadımdadır, mənə onun belə aldadıcı, zövqsüz, sürüşkən olması narahat edici gəlirdi. O, ən pis elmi-fantastik romanın üzlüyünə oxşayırdı. Skott məndən bunlara fikir verməməyimi xahiş etdi: bu əsərin süjetində mühüm rol oynayan Lonq-Aylend şossesindəki reklam lövhəsinin təhrikidir. O, dedi ki, əvvəlcə bu üzlük onun xoşuna gəlirdi, amma indi yox. Oxumaqdan qabaq mən bu üzlüyü çıxartdım. Kitabı oxuduqdan sonra, anladım ki, Skott özünü necə aparmasından və nə etməsindən asılı olmayaraq, mən anlamalıyam ki, bu bir xəstəlikdir, ona kömək etməli və ona yaxşı bir dost olmağa çalışmalıyam. Onun çox, lap çox, tanıdığımdan da çox yaxşı dostları vardı. Və gərəkli olub olmamağımdan asılı olmayaraq mən özümü də onların sırasına aid etdim. Əgər o,"Böyük Qetsbi" kimi belə bir möhtəşəm kitab yaza bilibsə, mən heç şübhə etmirəm o, bundan da yaxşısını yaza bilər. O vaxt mən Zelda ilə hələ tanış deyildim və buna görə də hər şeyin dəhşətli dərəcədə onun əleyhinə olmasını bilmirdim. Zelda Skottu onun işinə belə qısqanırdı... Skott qəti qərara gəlmişdir ki, daha içki məclislərinə getməsin, hər gün gimnastika ilə məşqul olsun və mütəmadi olaraq işləsin. O işləməyə başlamışdır, təzəcə düzəlirdi ki, Zelda şikayətlənirdiki ona darıxdırıcıdır və onu növbəti içki məclisinə dartıb aparırdı.” — "Həmişə səninlə olan bayram", Kərkəslər qənimətlərini bölüşmürlər, Ernest Heminquey
Ekranlaşdırılma
Vudi allenin çəkmiş olduğu filmin əsas mövzusu isə yanlış zamanda yaşadığına inanan və keçmiş zaman üçün darıxan gənc yazarın Parisdə özünü kəşf etməsidir. Parisdə özünü yalnız hiss edən Gil, şəhəri gəzərkən keçmişə səyahət edir, öz xəyal dünyasını yaradır və 1920-ci illərin Paris mühitinə düşür. Dali, Pikasso , Heminquey o cümlədən Fitscerald, Jan Kokto, o dövrün Paris mühiti və Gil Pender. Bu insanlarla tanışlıq gənc yazarın həyatına və dünya görüşünə çox fərqli təsir göstərir. Filmdə Fitscerald obrazını aktyor canlandırmışdır.
- Böyük Qetsbi bir neçə dəfə ekranlaşdırılmışdır:
- 1926 — Böyük Qetsbi / The Great Gatsby, (Herbert Brenon tərəfindən səssiz film (nüsxəsi qalmamışdır)).
- 1949 — Böyük Qetsbi / The Great Gatsby, (Elliott Nugent tərəfindən).
- 1974 — Böyük Qetsbi / The Great Gatsby, (Cek Clayton tərəfindən (əsas rollarda Robert Redford və Mia Farrov)).
- 2000 — Böyük Qetsbi / The Great Gatsby, (Robert Markovits tərəfindən televiziya filmi).
- 2002 — G / G (Kristofer Skott tərəfindən).
- 2013 — Böyük Qetsbi / The Great Gatsby, (Baz Lurman tərəfindən (əsas rollarda Leonardo Di Kaprio, , Tobi Maquayr və Amitabh Baççan).
Xarici keçidlər
- F. Scott Fitzgerald Papers at Princeton University
- F. Scott Fitzgerald Centenary pages—at the University of South Carolina
- Annotated Bibliography—at Scott-Fitzgerald.com
- Works by F Scott Fitzgerald at Project Gutenberg Australia
- Works by F. Scott Fitzgerald (public domain in Canada)
- Texts and Translations—at narod.ru (Russian & English)
- Online catalog of F. Scott Fitzgerald's personal library, online at LibraryThing
İstinadlar
- http://kulis.az/news/5018 2021-10-24 at the Wayback Machine Qetsbi Azərbaycana gəlib dahimi oldu?
- Hoover, Bob (10 May 2013). "'The Great Gatsby' still challenges myth of American Dream". Pittsburgh Post-Gazette. Retrieved 10 May 2013.
- "100 Best Novels". Modern Library. 2007. 2012-02-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-10-23.
- "Modern.az". 2021-10-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-01-07.
- Paris, ein Fest fürs Leben, Ernest Hemingway, 5. Aufgabe April 2012, (alm.)
- [https://web.archive.org/web/20220620141023/http://www.lib.ru/INPROZ/HEMINGUEJ/paris.txt Arxivləşdirilib 2022-06-20 at the Wayback Machine "Həmişə səninlə olan bayram", Kərkəslər qənimətlərini bölüşmürlər, Ernest Heminquey] (rus.)
 | Yazıçı ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Frensis Skott Fitscerald ing Francis Scott Key Fitzgerald 24 sentyabr 1896 21 dekabr 1940 ci il ABS yazicisi Frensis Skott Fitsceralding Francis Scott Key FitzgeraldFrensis Skott Fitscerald 1937 Dogum tarixi 24 sentyabr 1896Dogum yeri Minnesota ABSVefat tarixi 21 dekabr 1940 44 yasinda Vefat yeri Hollivud Kaliforniya ABSVefat sebebi Urektutmasi infarktVetendasligi ABSMilliyyetiHeyat yoldasiAtasi Edvard FitsceraldAnasi Molli MakkuillanTehsili Prinston Universiteti Fealiyyeti YaziciFealiyyet illeri 1920 1940Eserlerinin dili ingilisJanrlar Roman hekaye serIlk eseri Cennetin bu tayi ing This Side of Paradise Taninmis eserleri Boyuk QetsbiFrensis Skott Fitscerald Vikimenbede Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiFrensis Skott Fitscerald 24 sentyabr 1896 ci ilde Minnesota statinin Sent Pol seherinde imkanli katolik irland ailesinde dunyaya gelmisdir Ailede ona qeder iki usaq dunyaya gelib telef olduguna gore Skott arzuolunan usaq olmusdur Onu ABS himninin sozlerinin Ulduzlarla bezenmis bayragin muellifinin onun ulu babasi 1779 1843 serefine bele adlandirmisdilar Ana babasi Filip Makkuilan ABS ye Irlandiyadan muhaciret etmisdir Onun ailesi tezlikle varlanmis artiq boyuk Makkullan boyuk bir firmaya sahib olmusdur Onun atasi adli sanli irland esilzadesi olsa da arvadi Molli Makkuillanin ailesi kimi zengin deyildi ve bohran zamani tamam muflislesmisdi Molli Makkuillanin ailesi onun Edvard Fitscerald ile evlililiyine razi olmasalar da genc aileni tam sekilde himaye etmeye mecbur idiler Buna gore de Frensis Skott Fitscerald cox yaxsi tehsil ala bilmisdir 1908 1910 Sent Pol Akademiyasi 1911 1913 ing Newman School 1913 1917 Prinston Universiteti Frensis Skott Fitscerald heyat yoldasi Zelda Fitscerald ile Prinston Universitetinde oxuyarken Frensis Skott Fitscerald universitet futbol komandasinda oynamis universitet musabiqelerinde qalib olan hekaye ve pyesler yazmisdir Mehz bu zamanlar onda yazici olmaq musiqili komediya eserleri yazmaq kimi heves ve arzu oyanmis olur Prinston Universitetinde oxuyarken Frensis Skott Fitscerald sinfi ayri seckilikle uzlesir O ozu ile varli usaqlari arasinda boyuk ferq oldugnu his edirdi 1917 ci ilde konullu olaraq orduya gedir Orada oz karyerasina nail olaraq XVII piyada briqada komandiri Rayanin adytantina qeder yukselir Bu dovrlerde o varli aileden olan Alabama statinin Montqomeri seherinin hakiminin qizi hesed aparilacaq qeder gozel ile tanis olur O bu gozelliyin muqabilinde romanlarindaki prototip obrazlari dir nece defe Zelda adlandirmisdir Skott 1919 cu ilde ordudan terxis olunduqdan sonra Zelda ile izdivaca Seyr ailesi raziliq vermedikde Skott Fitscerald Nyu Yorka gelerek reklam agentliyinde isleyir Skott edebiyyat aleminde taninmaq ucun coxlu hekaye ve serlerini dercilerde cap etdirir Ilk cehdler ugursuz olur Onun elyazmalarini geri qaytarirlar Bundan sarsilaraq Skott Fitscerald ickiye qursanir Sonunda isini buraxaraq valideynlerinin yanina donur Burada o capa buraxilmayan Romantiq eqoist romaninin elyazmalari uzerinde yeniden isleyir 26 mart 1920 ci ilde roman Cennetin bu terefinde ing This Side of Paradise adiyla isiq uzu gorerek ona sohret qazandirir 3 aprel 1920 ci ilde nehayet Skott Fitscerald oz romanindaki Rozalindanin prototipi olan ile evlenir Bu roman Skott Fitsceraldin uzune ing Scribner s ing The Saturday Evening Post kimi prestij jurnal ve qezetlerin qapilarini taybatay acmis olur O tezlikle varlanaraq heyat yoldasina debdebeli heyat bexs etmis olur Daha sonra onlari dovrun kral ve kralicasi adlandirirdilar Heyatin kefini ceken Skott Fitscerald deyirdi Bilmirem biz Zelda ile gerceyik yoxsa menim her hansi romanimin personajlari 1930 cu ilde Zelda sinir sarsintisi kecirir bundan sonra omrunun axirina qeder sizofreniyadan eziyyet cekir Bunun tesiri altinda 1934 cu ilde Skott Fitscerald Nevazisli gece ing Tender is the Night romanini yazir Bir sira avtobioqrafik yazilarinda ozunun bu agriyan yarasindan nikah ugrunda mubarizesinden bir sozle debdebeli heyatinin agir sehifelerinden sohbet acir Lakin roman ona bir o qeder de ugur getirmir Qizi ile sohbetinde o Zeldani butun zenginlere unvanladigi bele bir ifade ile tesvir edirdi Harada mohkem olmaq lazimdirsa zerif harada guzeste getmek lazimdirsa orada sert Skott Zeldanin mualicesi ucun Avropanin mesur klinikalarina bas cekir Lakin faydasi olmur Zelda ile munasibetler daha da gerginleserek bosanma ile neticelenir 1934 cu ilde Skott Fitscerald heyatinin sixintili anlarini yasayarken Tender is the Night romanini yazir ABS ye qayidaraq Skott Fitscerald Hollivudda senarist kimi fealiyyet gosterir Burada o icmalci Seyla Qrem ile tanis olur ve heyatinin sonunu onun ile birlikde kecirir Kecmis arvadi Zelda Simali Karolina statindaki Esvill seherindeki Haylend xestexanasinda ruhi xesteler ucun stasionarda yerlesir 1939 cu ilde Skott Fitscerald Hollivud heyatindan behs eden Sonuncu Maqnat The Last Tycoon 1941 romanini yazmaga baslayir Roman yarimciq qalir 21 12 1940 tarixinde Frensis Skott Fitscerald urektutmasindan infarktdan Hollivudda vefat edir 1948 ci ilde ise Haylend xestexanasinda bas veren yangin neticesinde Zelda Fitscerald helak olur YaradiciligiEserleri Romanlar This Side of Paradise 1920 This Side of Paradise 1920 romani kitabin orjinal uz qabigi Frensis Skott Fitsceraldin 1920 ci ilde yazmis oldugu ilk klassik romanidir Eserin qehremani Emori Bleyn ing Amory Blaine avropa koklu zengin amerikan ailesinden olub yarasiqli istedatli lakin lovga ozunuseven sohretperest ve yekexana bir adamdir Tehsilde hedsiz ugurlu oldugundan hetta derse pis hazirlasan kimi de gostermeye calisarmis Ilk olaraq idmanda olan bacariqsizligi onu muntezem mesqlere vadar edir nehayetinde ugurlar qazanmis olur Hele mektebli olarken onun ehatesi qizlarla dolu idi Onun terbiyesinde siltaq ikiuzlu ve riyakar anasi Beatrisa ve onun refiqesi katoloi rahibesi monsenyor Darsinin rolu boyuk olmusdur Emorinin yeniyetme vaxti heyat doktirinasi heyatda secilmek sosial pillekanin en yuksek yerine sahib olmaq olmusdur Mektebe daxil olduqdan sonra o cetinliklerle uzlesir Ona qarsi muasirleri terefinden olan pis munasibeti anlamayan Emori ozunu atilmis ve bedbext hiss edir Muellimi ona eqoist xudpesend oldugu ucun sevilmediyini hormet edilmediyini anladir Futbolda elde etdiyi sohret onu universitet qezetinin redaktoru seviyyesine yukselmesine sebeb olur Lakin tenbelliyi ucbatindan riyaziyyat imtahanindan kesilen Emori redaktorluqdan uzaqlasdirilir ve o get gede xeyal qiriqligina ugrayaraq hami kimi muharibeye geir Geri dondukden sonra dostunun bacisi Rozalinda Konnece vurulur Rozalinda da ona vurulsa da kecmis verdis ve xasiyyetlerine gore Emori ile evliliye raziliq vermir Tam yoxsullasan Emori sosial edalet ugrunda mubarize aparmali olur O hesab edir ki butun usaqlar ucun evvelden eyni imkan ve sans verilmelidir Romandan sitatlar Tecrubelendikce insanlar sehvlerini dile getirirler Oskar Vayld Cilalanmayan istenilen almaz boyuk gorunur Gun isiginda qizlari sevmirem Emorinin Arsen Lupen pyesinden oxudugu replika Eger insan mohtesem aktyor ve ya serkerde olmaga qadir deyilse onda onun ucun en yaxsisi mohtesem cinayetkar olmaqdir Bu ki kirdir eger sen bunu gormursense demeli sen de natemizsen The Beautiful and Damned 1922 Gozeller ve nehletlenmisler romani kitabin orjinal uz qabigi Gozeller ve nehletlenmisler Frensis Skott Fitsceraldin sayca ikinci romanidir 1921 ci ilde Metropolitan jurnalinda hisse hisse cap olunduqdan sonra roman kitab kimi ilk defe 1922 ci ilde ing Scribner s nesriyyati terefinden cap edilmisdir Roman jaz dovrundeki kubar amerikan heyatindan behs edir Guman olunur ki romanin ekser sujetleri Skott ve Zelda Fitsceraldlarin aile heyatindan goturulmusdur Romanda 1920 ci ilin amerikan kubar cemiyyetinin parlaq numayendeleri Entoni Petc ve onun arvadi Qlorinin heyati tesvir edilir Muellif romanda azmis nesilden adli sanli ve hedsiz zengin insanlardan onlarin yaxsi tehsil almis qarsilarinda hec bir meqsed olmayan hedonizm heyat terzi suren hec bir xeyir vermeyen xosbextliyi tapmayan varislerinden sohbet acir Boyuk Qetsbi The Great Gatsby 1925 Esas meqale Boyuk Qetsbi1925 ci ilde cap edilmis kitabin orjinal uz qabigi Boyuk Qetsbi ve ya Mohtesem Qetsbi ing The Great Gatsby Frensis Skott Fitsceraldin sayca ucuncu romani Amerika edebiyyatinda Caz dovrunu tipik eks etdiren bu roman 10 aprel 1925 ci ilde isiq uzu gormusdur Roman amerika modernizminin ehemiyyet kesb eden eserlerinden sayilir Fitscerald romani Avropa sefer zamani Parisde bitirerek derc etdirmisdir Romanda hadiseler 1920 ci ilin Nyu Yorkunda adasinda cereyan edir Birinci dunya muharibesi herc mercliyinden sonra amerika cemiyyeti inamli ciceklenme dovrune qedem qoyur ABS iqtisadiyyati suretle inkisaf etmeye baslamis olur Bu dovrde ABS de tetbiq olunan Quru qanun bir cox spirtli icki qacaqmalcilarini ve bununla mesgul olan alvercileri milyonci etmis ve mutesekkil cinayetkarligin inkisafina tekan vermisdir Zenginlerin fusunkarligina heyran olan muellif eserde hemin dovrde cemiyyetdeki exlaqsizligi cilpaqligi ile gostermeye calismisdir Roman 24 000 tirajla nesr edildikden sonra Brodveyde ve Hollivudda sehnelesirilse de muellifin sagliginda sohret qazana bilmemis unudulmusdur Roman oten esrin 50 ci illerinde muellifin olumunden sonra gundeme gelerek populyarlasmisdir Sonraki illerde roman bir cox ingilis dilli orta ve ali mekteblerde edebiyyat dersliyine salinaraq mecburi bedii qirayet materialina cevrilmisdir 1998 ci ilde roman XX esrin 100 en yaxsi ingilis dilli romanlari arasinda ikinci sirada yer almis olur Muellif evvelki is ve gucunu ataraq 1922 ci ilde Terevez pyesini bitirdikden sonra 1923 cu ilde Boyuk Qetsbi romanini yazmagi planlasdirir Bu romani done done redakte eden muellif eserin ona sohret getireceyine emin idi Sonralar o yazirdi Men ozumde mende hec vaxt olmayan boyuk bir quvve hiss edirdim Boyuk Qetsbi muellifin sayca ucuncu hecmce en qisa ve en Boyuk romanidir Bu romanin sehri onun her il Amerikada yuzminlerle yeni yeni oxucu tapmasindadir Tender is the Night 1934 Hadiseler Avropada cereyan edir Amerikali genc istedadli hekim psixiatr Dik Dayver Birinci dunya muharibesi illerinde Isvecrede klinikada isleyir Bu zaman o patsiyentizengin ve adli sanli aileden olan Nikola vurulur ve onunla evlenir Qohumlar bu nikahi umidsiz adlandirirlar Nikol xestekanadan eve yazildiqdan sonra Dik hekim ve er rollarini novbelesdirmeli olur O Rivyer sahilinde iqametgah tikdirerek orada qapali heyat sururler Tezlikle onlarin ovladi dunyaya gelir Dik heyatcanli ve cox aktiv bir sexsdir Coxlu dostlari ona tez tez bas cekerdiler Bir gun evinin yanindaki mehmanxanaya on sekkiz yasli amerikali aktrisa Rozmari qonaq dusur Dik ve Rozmari bir birilerine vurulurlar lakin onlarin sevgisi bas tutmur Rozmari film cekilisleri ile elaqedar getmeli olur Ustunden dord il kecir Bu muddet erzinde Dik doktor Frans ile birlikde Nikolun vesaiti hesabina psixiatriya xestexanasi acirlar Tesadufen Dik Amerikadan atasinin defninden geri donerken Romada Rozmeri ile gorusur Sevgililer bir nece gun birlikde kecirirler ve yene uzun muddete ayrilmali olurlar Dikin heyatinin ugursuz gunleri baslayir Romada hebs edilir sonra xestexananin islerindeki pozuntular ve Dik xestexanadan getmeli olur Yas iz isini gorur daha sonra icki Ona daha hekim kimi muraciet eden olmur Dikin Rozmeri ile ucuncu girusu zamani Nikol bundan subhelenerek ozune asiq taparaq bosandiqdan sonra ona ere gedir Dik ise ABS a donerek bir muddet tenha heyat sururdukden sonra bir qadinla tanis olaraq onunla yasayir Romandan sitatlar Bela ondadir ki ayiq olanda sen hec kimi tanimaq istemirsen serxos olanda da seni hec kim tanimaq istemir Men qadinam menim vezifem berkitmek ve elaqelendirmekdir Bezen ozunu ezabdan mehrum etmek zovqden mehrum etmekden daha cetin olur Qadin ise istedadli ve bacariqli kisini ozune er secir sonra da ona kisiye onu qadini meglub etmek cetin olur arasira o qadini ozunu meglub kimi gosterse bele Hec vaxt eminlikle deye bilmezsen yad heyatda hansi yeri tutursan Eger bas qarisiqdirsa verilen ved qiymetli ola bilermi The Last Tycoon 1941 bitmemis 1940 ci ilde Frensis Skott Fitscerald Hollivudda senarist kimi calisarken qeleme aldigi amerika kinomatoqrafiyasi aleminden behs eden bitirilmemis sonuncu romandir Hekaye The Curious Case of Benjamin Button 1921 Bencemin fiziki olaraq 70 yasli insan kimi dunyaya gelir 12 yasi olanda Bencemin anlayir ki o get gede cavanlasir 18 yasinda universitetde qeydiyyatdan kecir lakin memurlar onu 50 yasli deli sayaraq universitetden uzaqlasdirirlar Iller kecir Bencemin cetin bir yeniyetmeye cevrilir Yasca qocalan amma fiziki olaraq cavanlasan ve usaga cevrilen Bencemin get gede hafizesini itirir tibbacisindan basqa heckimi taniya bilmir ve nehayet hersey zulmetde qerq olur Pyes Terevez The Vegetable 1923 Eserin qehremani asagi seviyyeli karguzarliq eden bedbext nikaha malik Cerri Frostdir Oz isinde neyese nail olmaq ucun ne qeder calissa da ellesib vurussa da yene de bir seye nail ola bilmir Xatirelerde1950 ci ilde Ernest Heminqueyin Hemise seninle olan bayram avtobioqrafik kitabinin ekser sehifeleri Frensis Skott Fitsceralda hesr olunmusdur Burada o Frensis Skott Fitsceraldin davranisinin heyat terzinin tesvirine genis yer vermisdir Gunasiri ve ya iki gun sonra Skott oz kitabini mene getirdi Kitabin uzluyu alabezek idi yadimdadir mene onun bele aldadici zovqsuz surusken olmasi narahat edici gelirdi O en pis elmi fantastik romanin uzluyune oxsayirdi Skott menden bunlara fikir vermemeyimi xahis etdi bu eserin sujetinde muhum rol oynayan Lonq Aylend sossesindeki reklam lovhesinin tehrikidir O dedi ki evvelce bu uzluk onun xosuna gelirdi amma indi yox Oxumaqdan qabaq men bu uzluyu cixartdim Kitabi oxuduqdan sonra anladim ki Skott ozunu nece aparmasindan ve ne etmesinden asili olmayaraq men anlamaliyam ki bu bir xestelikdir ona komek etmeli ve ona yaxsi bir dost olmaga calismaliyam Onun cox lap cox tanidigimdan da cox yaxsi dostlari vardi Ve gerekli olub olmamagimdan asili olmayaraq men ozumu de onlarin sirasina aid etdim Eger o Boyuk Qetsbi kimi bele bir mohtesem kitab yaza bilibse men hec subhe etmirem o bundan da yaxsisini yaza biler O vaxt men Zelda ile hele tanis deyildim ve buna gore de her seyin dehsetli derecede onun eleyhine olmasini bilmirdim Zelda Skottu onun isine bele qisqanirdi Skott qeti qerara gelmisdir ki daha icki meclislerine getmesin her gun gimnastika ile mesqul olsun ve mutemadi olaraq islesin O islemeye baslamisdir tezece duzelirdi ki Zelda sikayetlenirdiki ona darixdiricidir ve onu novbeti icki meclisine dartib aparirdi Hemise seninle olan bayram Kerkesler qenimetlerini bolusmurler Ernest HeminqueyEkranlasdirilmaParisde geceyari film 2011 Vudi allenin cekmis oldugu filmin esas movzusu ise yanlis zamanda yasadigina inanan ve kecmis zaman ucun darixan genc yazarin Parisde ozunu kesf etmesidir Parisde ozunu yalniz hiss eden Gil seheri gezerken kecmise seyahet edir oz xeyal dunyasini yaradir ve 1920 ci illerin Paris muhitine dusur Dali Pikasso Heminquey o cumleden Fitscerald Jan Kokto o dovrun Paris muhiti ve Gil Pender Bu insanlarla tanisliq genc yazarin heyatina ve dunya gorusune cox ferqli tesir gosterir Filmde Fitscerald obrazini aktyor canlandirmisdir Boyuk Qetsbi bir nece defe ekranlasdirilmisdir 1926 Boyuk Qetsbi The Great Gatsby Herbert Brenon terefinden sessiz film nusxesi qalmamisdir 1949 Boyuk Qetsbi The Great Gatsby Elliott Nugent terefinden 1974 Boyuk Qetsbi The Great Gatsby Cek Clayton terefinden esas rollarda Robert Redford ve Mia Farrov 2000 Boyuk Qetsbi The Great Gatsby Robert Markovits terefinden televiziya filmi 2002 G G Kristofer Skott terefinden 2013 Boyuk Qetsbi The Great Gatsby Baz Lurman terefinden esas rollarda Leonardo Di Kaprio Tobi Maquayr ve Amitabh Baccan Xarici kecidlerVikianbarda Frensis Skott Fitscerald ile elaqeli mediafayllar var F Scott Fitzgerald Papers at Princeton University F Scott Fitzgerald Centenary pages at the University of South Carolina Annotated Bibliography at Scott Fitzgerald com Works by F Scott Fitzgerald at Project Gutenberg Australia Works by F Scott Fitzgerald public domain in Canada Texts and Translations at narod ru Russian amp English Online catalog of F Scott Fitzgerald s personal library online at LibraryThingIstinadlarhttp kulis az news 5018 2021 10 24 at the Wayback Machine Qetsbi Azerbaycana gelib dahimi oldu Hoover Bob 10 May 2013 The Great Gatsby still challenges myth of American Dream Pittsburgh Post Gazette Retrieved 10 May 2013 100 Best Novels Modern Library 2007 2012 02 09 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 10 23 Modern az 2021 10 17 tarixinde Istifade tarixi 2014 01 07 Paris ein Fest furs Leben Ernest Hemingway 5 Aufgabe April 2012 ISBN 9783498030087 alm https web archive org web 20220620141023 http www lib ru INPROZ HEMINGUEJ paris txt Arxivlesdirilib 2022 06 20 at the Wayback Machine Hemise seninle olan bayram Kerkesler qenimetlerini bolusmurler Ernest Heminquey rus Yazici ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin