Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Feza Gürsey (d. 7 aprel 1921, Konstantinopol – 13 aprel 1992[…], Nyu-Heyven[d], Konnektikut) — Türk fizik və riyaziyyatçı.
| Feza Gürsey | |
|---|---|
| türk. Feza Gürsey | |
 | |
| Doğum tarixi | 7 aprel 1921 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 13 aprel 1992[…](71 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Vəfat səbəbi | prostat xərçəngi |
| İş yerləri | |
| Təhsili |
|
| Üzvlüyü | |
Həyatı
7 aprel 1921-ci ildə İstanbulda Prof. Dr. Remziye Hisar (1902–1992) və Dr.Reşit Süreyya Gürseyin ilk oğlu olaraq dünyaya gəldi (1889–1962). Onun atası, Reşit Süreyya Gürsey elm və sənətə böyük maraq göstərən həkim, fizik və müəllim olmaqdan savayı həm də maarifçi idi. Anası Dr. Remziye Hisar Darülfünunda təhsil alan ilk qız şagirdlərindən biri olub, Avropada qadınların çox az bir qisminin özünə iş qura bildiyi bir dövrdə Sarbonnada Dövlət kimya üzrə doktorluq müdafiə etməyə nail olan elm adamıdır.
Feza Gürsey İstanbul Anadolu hisarındakı Otağtepedəki Remziye xanımın ailə evində anadan olub. Parisdə Janna Dark adlı ibtidai məktəbdə təhsilinə başlamış və müəllimlərinin heyranlığını qazanmışdır. Bacısı Deha Gürsey Ouenin sözlərinə görə müəllimi Madam Denizot hər şeyi tez bir zamanda öyrəndiyinə görə Feza Gürseyi çox istəyirdi, onu yanından kənara buraxmırdı.
Qalatasaray Liseyində 3-cü sinifdə təhsilini davam etdirən Gürsey məktəbin sevilən tələbəsi olmuşdur. Sinif yoldaşı təqaüddə olan səfir Özer F.Tevs bir yazısında Feza Gürseydən belə bəhs edirdi:
"Feza Gürsey öz dövrünün Qalatasaray Liseyinin bütün tələbələrrinin və yerli, əcnəbi müəllimləri valeh etmiş bir tələbə idi. Orta məktəbin 3-cü sinfində bir də görərdik ki, Feza bir küncdə Proustun "İtmiş Zamanı Araşdırırakən" adlı fəlsəfi hekâyələrini oxuyur və ya Cézannenin təqlidlərini tədqiq edir… Fransız müəllimlərimiz böyük tənəffüslərdə onu müəllimlər otağına çağırır söhbət edirdilər…"
Feza Gürsey, fizika elminə yiyələnməyə artıq lisey illərində qərar vermişdi. Qalatasaray liseyini 1940-cı ildə qabaqcıllardan biri kimi başa vurduqdan sonra İstanbul Universiteti Fənn Fakültəsi tələbəsi olmuş, 1944-cü ildə Fizika-Riyaziyyat bölməsindən də qabaqcıl tələbə kimi məzun olmuşdur. Milli Təhsil Nazirliyi imtahanını uğurla verib İngiltərə İmperial Kollecinə getmək imkanı qazanmışdır. Burada 1945–1050-ci illər ərzində Prof.Dr.H.Consun rəhbərliyi ilə doktorluq tədqiqatlarına başlamışdır. Bu dövr ərzində "Tək ölçülü statistik sistem" və "İki komponentli dalğa tənlikləri ilə bağlı" başlıqlı iki mühüm məqalə çap etdirmişdir. 1951–1957-ci illərdə Cahit Arifin dəstəyi ilə İstanbul Universiteti Tətbiqi Riyaziyyat kafedrasına köməkçi kimi təyin edilmişdir. 1953-cü ildə "Spinli elektronların klassik və dalğa mexanizmi" adlı dissertasiyası ilə dosent ünvanını almış, bir il sonra Tətbiqi Riyaziyyat kafedrasına dosent təyin edilmişdir.
1961-ci ildə Türkiyəyə dönən Gürsey 1974-cü ilə qədər Prof. Dr. Erdal İnönünün əzmkarlığı və səyləri nəticəsində Yaxın Şərq Texniki Universitetində (ODTÜ) nəzəri fizika kafedrasında professor vəzifəsində çalışmışdır.
1965–1974-cü illərdə Yaxın Şərq Texniki Universitetindəki vəzifəsindən ayrılmaq istəməyən Gürsey Yale Universitetinə qonaq professor kimi qəbul edildi və işə davam etdi. Yaxın Şərq Texniki Universiteti-Yale Universitetləri arasında konform simmetriya, kiral modellər, arasında dönüşümlü olarak lineer olmayan kiral modeller, konform simetri, ümumi nisbilik üzerində tədqiqatlarını davam etdirmişdir.
1974-cü ildə Yale Universitetinin Fizika Bölməsində Feza Gürseyin professorluğunda dəyişiklik oldu. Belə ki, o bu vəzifəni davamlı olaraq icra etməyə başladı və Yaxın Şərq Texniki Universitetini tərk etməyə məcbur oldu.
Feza Gürsey 1971-ci ildə Yale Universitetinin Fizika Bölməsində 1991-ci ildə təqaüdə çıxana qədər işlədi.
1991-ci ildə təqaüdə çıxdıqdan sonra Türkiyəyə qayıtmış, Boğaziçi Universitetinin dəvətini qəbul edərək Fizika bölməsindəki otağına yerləşmişdir. O, 13 aprel, 1992-ci ildə Yale Universiteti xəstəxanasında prostat xərçəngindən vəfat etdi. Nəşi Anadoluhisardakı ailə qəbiristanlığında torpağa tapşırıldı.
Mükafatları
- 1969 – TÜBİTAK Elm mükafatı.
- 1977 – S. Glashow ilə birlikdə J.R. Oppenheimer mükafatı; R. Griffiths ilə Təbiət elmlərində A. Cressey Morrison mükafatı.
- 1979 – Eynşteyn medalı.
- 1981 – College de France-da qonaq professor və College de France medalı.
- 1984 – İtaliya prezidentinin Commendatore mükafatı.
- 1986 – Romada qonaq professorluq mükafatı.
- 1989 – Türk-Amerikan alimləri və mühəndisləri Dərnəyinin görkəmli alimi mükafatı.
- 1990 – Qalatasaray Vəqfi medalı.
İstinadlar
- http://www.encyclopedia.com/doc/1G2-2830905714.html.
- http://arxiv.org/pdf/hep-th/9207089.
- http://www.nytimes.com/1992/04/24/obituaries/dr-feza-gursey-71-a-decorated-physicist.html.
- "Aşk ile Fiziğe Adanmış Bir Ömür: Feza Gürsey" (PDF). 2022-04-30 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2019-04-26.
- "From 2D conformal to 4D self-dual theories: quaternionic analyticity. CERN-TH.6533/92, 27 July, 1992" (PDF). 2022-06-15 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2019-04-26.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Feza Gursey d 7 aprel 1921 Konstantinopol 13 aprel 1992 Nyu Heyven d Konnektikut Turk fizik ve riyaziyyatci Feza Gurseyturk Feza GurseyDogum tarixi 7 aprel 1921 1921 04 07 Dogum yeri Konstantinopol Osmanli imperiyasiVefat tarixi 13 aprel 1992 1992 04 13 71 yasinda Vefat yeri Nyu Heyven d Konnektikut ABSVefat sebebi prostat xercengiIs yerleri Yel Universiteti Kolumbiya Universiteti ODTUTehsili London Imperial Kolleci Qalatasaray Ali Mektebi d 1940 Istanbul Universiteti 1944 Kembric Universiteti 1950 1951 Uzvluyu Amerika Incesenet ve Elmler AkademiyasiHeyati7 aprel 1921 ci ilde Istanbulda Prof Dr Remziye Hisar 1902 1992 ve Dr Resit Sureyya Gurseyin ilk oglu olaraq dunyaya geldi 1889 1962 Onun atasi Resit Sureyya Gursey elm ve senete boyuk maraq gosteren hekim fizik ve muellim olmaqdan savayi hem de maarifci idi Anasi Dr Remziye Hisar Darulfununda tehsil alan ilk qiz sagirdlerinden biri olub Avropada qadinlarin cox az bir qisminin ozune is qura bildiyi bir dovrde Sarbonnada Dovlet kimya uzre doktorluq mudafie etmeye nail olan elm adamidir Feza Gursey Istanbul Anadolu hisarindaki Otagtepedeki Remziye xanimin aile evinde anadan olub Parisde Janna Dark adli ibtidai mektebde tehsiline baslamis ve muellimlerinin heyranligini qazanmisdir Bacisi Deha Gursey Ouenin sozlerine gore muellimi Madam Denizot her seyi tez bir zamanda oyrendiyine gore Feza Gurseyi cox isteyirdi onu yanindan kenara buraxmirdi Qalatasaray Liseyinde 3 cu sinifde tehsilini davam etdiren Gursey mektebin sevilen telebesi olmusdur Sinif yoldasi teqaudde olan sefir Ozer F Tevs bir yazisinda Feza Gurseyden bele behs edirdi Feza Gursey oz dovrunun Qalatasaray Liseyinin butun telebelerrinin ve yerli ecnebi muellimleri valeh etmis bir telebe idi Orta mektebin 3 cu sinfinde bir de gorerdik ki Feza bir kuncde Proustun Itmis Zamani Arasdiriraken adli felsefi hekayelerini oxuyur ve ya Cezannenin teqlidlerini tedqiq edir Fransiz muellimlerimiz boyuk teneffuslerde onu muellimler otagina cagirir sohbet edirdiler Feza Gursey fizika elmine yiyelenmeye artiq lisey illerinde qerar vermisdi Qalatasaray liseyini 1940 ci ilde qabaqcillardan biri kimi basa vurduqdan sonra Istanbul Universiteti Fenn Fakultesi telebesi olmus 1944 cu ilde Fizika Riyaziyyat bolmesinden de qabaqcil telebe kimi mezun olmusdur Milli Tehsil Nazirliyi imtahanini ugurla verib Ingiltere Imperial Kollecine getmek imkani qazanmisdir Burada 1945 1050 ci iller erzinde Prof Dr H Consun rehberliyi ile doktorluq tedqiqatlarina baslamisdir Bu dovr erzinde Tek olculu statistik sistem ve Iki komponentli dalga tenlikleri ile bagli basliqli iki muhum meqale cap etdirmisdir 1951 1957 ci illerde Cahit Arifin desteyi ile Istanbul Universiteti Tetbiqi Riyaziyyat kafedrasina komekci kimi teyin edilmisdir 1953 cu ilde Spinli elektronlarin klassik ve dalga mexanizmi adli dissertasiyasi ile dosent unvanini almis bir il sonra Tetbiqi Riyaziyyat kafedrasina dosent teyin edilmisdir 1961 ci ilde Turkiyeye donen Gursey 1974 cu ile qeder Prof Dr Erdal Inonunun ezmkarligi ve seyleri neticesinde Yaxin Serq Texniki Universitetinde ODTU nezeri fizika kafedrasinda professor vezifesinde calismisdir 1965 1974 cu illerde Yaxin Serq Texniki Universitetindeki vezifesinden ayrilmaq istemeyen Gursey Yale Universitetine qonaq professor kimi qebul edildi ve ise davam etdi Yaxin Serq Texniki Universiteti Yale Universitetleri arasinda konform simmetriya kiral modeller arasinda donusumlu olarak lineer olmayan kiral modeller konform simetri umumi nisbilik uzerinde tedqiqatlarini davam etdirmisdir 1974 cu ilde Yale Universitetinin Fizika Bolmesinde Feza Gurseyin professorlugunda deyisiklik oldu Bele ki o bu vezifeni davamli olaraq icra etmeye basladi ve Yaxin Serq Texniki Universitetini terk etmeye mecbur oldu Feza Gursey 1971 ci ilde Yale Universitetinin Fizika Bolmesinde 1991 ci ilde teqaude cixana qeder isledi 1991 ci ilde teqaude cixdiqdan sonra Turkiyeye qayitmis Bogazici Universitetinin devetini qebul ederek Fizika bolmesindeki otagina yerlesmisdir O 13 aprel 1992 ci ilde Yale Universiteti xestexanasinda prostat xercenginden vefat etdi Nesi Anadoluhisardaki aile qebiristanliginda torpaga tapsirildi Mukafatlari1969 TUBITAK Elm mukafati 1977 S Glashow ile birlikde J R Oppenheimer mukafati R Griffiths ile Tebiet elmlerinde A Cressey Morrison mukafati 1979 Eynsteyn medali 1981 College de France da qonaq professor ve College de France medali 1984 Italiya prezidentinin Commendatore mukafati 1986 Romada qonaq professorluq mukafati 1989 Turk Amerikan alimleri ve muhendisleri Derneyinin gorkemli alimi mukafati 1990 Qalatasaray Veqfi medali Istinadlarhttp www encyclopedia com doc 1G2 2830905714 html http arxiv org pdf hep th 9207089 http www nytimes com 1992 04 24 obituaries dr feza gursey 71 a decorated physicist html Ask ile Fizige Adanmis Bir Omur Feza Gursey PDF 2022 04 30 tarixinde PDF Istifade tarixi 2019 04 26 From 2D conformal to 4D self dual theories quaternionic analyticity CERN TH 6533 92 27 July 1992 PDF 2022 06 15 tarixinde PDF Istifade tarixi 2019 04 26