Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
1915-ci ildə Zəngəzur və İrəvan quberniyasının ərazisində 382 şiə məscidi, 9 sünni məscidi fəaliyyət göstərib. İrəvan quberniyasında məscidlərin artma dinamikası 1904-cü ildə 201, 1911-ci ildə 342, 1915-ci ildə 382 şəklində olub. Bu artım dinamikası bölgədə müsəlman əhalisinin sürətlə artmasından və bu ərazidə müsəlman ruhanilərinin güclü mövqeyindən xəbər verir. Məhəllə məscidləri Zəngəzurun Şəki, Vaqudi, Mərdhuz, Qarraq, Saldaş, Karkyal, Ağbəs, Ağbağ, Hacıəmi, Ballıqaya, Karkas, Çaralı, Xardcmaqlı, Dəstəkərd, Qalacıq, Cicimli 1, Cicimli 2, Qaroaçalı, Seydlər, Mollalar, Təzə Kilsə, Nərcan, Zor, Əfəndilər, Pasan, Xurtekes, Hacıqəmbər, Qarabağlar, Dəmirçilər, Dondarlı, Kurdaluq, Ulaclı, Saraclı, Dərzili, Oxçi, Kaqlar kəndlərində fəaliyyət göstərib. Ümumilikdə İrəvan quberniyasının Eçmiədzin uyezdində 36 məhəllə məscidi, Sürməli uyezdində 47 məhəllə məscidi, Şərur-Dərələyəz uyezdində 63 məhəllə məscidi, Novobayəzed uyezdində 14 məhəllə məscidi, İrəvan uyezdində 54 məhəllə məscidi fəaliyyət göstərib. Bu məscidlərdə quberniyada anadan olanların, ölənlərin, evlənənlərin, boşananların qeydiyyatı aparıb. Hər məhəllənin mollası qubernator tərəfindən təyin olunub. İrəvan şəhərinin özündə isə XX əsrin əvvəlinə kimi Qədim Şəhər, Çame, Hacı Novruzəlibəy, Hacı İmamverdibəy, Mirzə Səfibəy, Hacı Cəfərbəy məscidləri fəaliyyət göstərib. İrəvanın Came məscidi kompleksində iri mədrəsə binası da mövcud olub. Bu tarixi abidələrin əksəriyyəti ermənilər tərəfindən vəhşicəsinə məhv edilib, yaxud mənşəyi dəyişdirilib.
İrəvan məscidləri
1832-ci ildə İvan Şopen İrəvan şəhərində 12 məscid qeydə almışdı: , Qala məscidi, Şah Abbas məscidi, Zal xan məscidi, Novruzəli bəy məscidi, Sərtib xan məscidi, Hüseynəli xan məscidi, , və s. Erməni vandalları Qərbi Azərbaycan ərazisində salamat qalmış bir sıra Azərbaycan və bütün alban abidələrini erməniləşdirmişlər.
Göydələn minarələri olan İrəvan məscidləri şəhərin əsas siluetini səciyyələndirən qurğulardan idi. Belə məscidlərin elə 4-ü qalanın "Şəhər" adlı məhəlləsində yerləşirdi: "Novruzəli xan", "Hüseynəli xan" (Göy məscid), "Xoca Səfərbəy" və "Məhəmməd Sərtibxan" məscidləri. 1604-cü ildə I Şah Abbas İrəvan qalasını osmanlılardan azad edəndən sonra Sərdar sarayının şərq tərəfində möhtəşəm bir məscid inşa etdirdi. 1606-cı ildə inşa edilən bu məscidin memarı o vaxtın məşhur sənətkarı Şeyx Bahəddin idi. Gəncə məscidi ilə ümumi oxşarlığı olan İrəvan məscid kompleksinə mədrəsə, kitabxana, mehmanxana və müxtəlif təyinatlı tikililər daxil idi. 1918-ci ilə qədər məscid və ətrafındakı binalar kompleksi yarıuçuq da olsa, qalırdı. Sonralar tamamilə məhv edildi.
1725-ci ildə Rəcəb Paşa tərəfindən İrəvan qalasında yeni bir məscid inşa edildi. XVIII əsrdə Abbas Mirzə tərəfindən inşa etdirilən məscid də memarlıq üslubuna görə hər kəsi heyran edəcək gözəllikdə olmuşdur. Ruslar İrəvan qalasını işğal etdikdən sonra (1827) Abbas Mirzənin inşa etdirdiyi məscid tamamilə sökülmüş, Rəcəb Paşanın ucaltdırdığı məscidin yerində isə rus kilsəsi tikilmişdir.
Göy məscid adı ilə məşhur olan Hüseynəli xan məscidinin öncə dörd minarəsi olmuşdur. İkinci dünya müharibəsindən sonra məscidin üç minarəsini dağıtmışlar. Son dövrlərə qədər təkminarəli də olsa, Göy məscid İslam nişanəsi kimi şəhərdə diqqəti cəlb edən abidələrdən idi.
XX yüzilliyin əvvəllərinə qədər İrəvan qalasında 8 məscid fəaliyyət göstərmişdir. İndi onların izi belə qalmamışdır. İrəvan qalasında ən qədim məscid 1510-cu ildə Şah İsmayılın əmri ilə inşa olunmuşdur. 1918-ci ildə ermənilər həmin məscidə müsəlmanları dolduraraq, od vurub yandırmışlar. Məscid insanlarla birgə tamamilə yanıb külə dönmüşdür.[]
Ümumiyyətlə, 1912-ci ilə qədər Qərbi Azərbaycan (indiki Ermənistan) ərazisində İrəvan qəzasında 42, Eçmiədzin qəzasında 33, Zəngəzur qəzasında 35 məscid fəaliyyət göstərmişdir. Hazırda bu məscidlərin heç biri qalmamış, hamısı ermənilər tərəfindən dağıdılmışdır.
Siyahı
| № | Bina | Ünvan | Qısa təsvir | Şəkil | Koordinantları |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Abbas Mirzə məscidi | İrəvan |  | ||
| 2 | Əkərək məscidi | Əkərək (Karbi) |  | ||
| 3 | Bicni |  | |||
| 4 | Təpəbaşı məscidi | İrəvan |  | ||
| 5 | Zal xan məscidi | İrəvan |  | ||
| 6 | Rəcəb Paşa məscidi | İrəvan |  | ||
| 7 | Dəmirbulaq məscidi | İrəvan |  | ||
| 8 | Arçut kənd məscidi | Arçut | Arçut kənd məscidi 1041-ci ildə tikilib. | ||
| 9 | Dəmirçi kənd məscidi | Kiçik Şollu Dəmirçi | XX yüzilin əvvəllərində tikilib. Kəndin mərkəzində yerləşən məscid 1940-cı ilə qədər fəaliyyət göstərib. 1960-cı ildə yenidən açılıb və 1988-ci ilə qədər ibadətə açıq olub. Kəndin adı rəsmi sənədlərdə digər adı ilə Şorlu Dəmirçi kimi qeyd olunur. | ||
| 10 | Hacı Abbas məscidi | Mehmandar kəndi | Hacı Abbas ağa məscidi 1840-cı ildə Hacı Abbas ağa tərəfindən tikilib. Məscidi inşa etmək üçün Türkiyə və İrandan ustalar gətirilib. 1919-cu ildə kənd əhalisi qırğınlara məruz qalıb qovulduqdan sonra yandırılıb. Sovet hakimiyyəti illərində kəndə qayıdan əhali məscidi təmir etdirib. Sovet hakimiyyəti dövründə məscid kimi istifadə olunması qadağan edilsə də müxtəlif cür istifadə olunub. 1988-ci ildə kənd əhalisi deportasiya edildikdən sonra məscid dağıdılıb. | ||
| 11 | Balıqlı məscidi | Balıqlı |  | ||
| 12 | Xələc kənd məscidi | Xələc | Xələc kənd məscidi 695-ci ildə tikilib. Onun tikilmə tarixi giriş qapısının üstündə ərəb əlifbası ilə yazılan lövhədə qeyd olunub. Çay daşı və ağ əhənglə hörülən məscidin pəncərə və qapı kənarları ağ mərmər daşla əhatə olunub. Məscid qapısının üstündə böyük oval mərmər daşın üstündə ərəb əlifbası ilə yazılar yer alır. Uzunluğu təxminən 15 metr, eni 5 metr olan məscidin damı tünd qəhvəyi rəngdə dəmir tavan örtüyü ilə örtülüb. Məscidin 1 metr enində qalın tünd qəhvəyi rəngdə taxta giriş qapısı və qabaq hissədə qapının sağ tərəfində başları oval iki ədəd dəmir çərçivəli kiçik pəncərəsi var. 2012-ci ildə çəkilmiş bir videoda məscidin hələ də salamat olduğu görünür. |  | |
| 13 | Qaraçanta kənd məscidi | Qaraçanta | Məscid 1909-cu ildə kənd sakinləri Haqverdi və Elləzin maddi köməkliyi ilə tikilib. 1918-ci ildə daşnaklar tərəfindən yandırılıb, sonra kənd əhalisi tərəfindən təmir edilib. 1988-ci il deportasiyasından sonra dağıdılıb. | ||
| 14 | Qızılbulaq kənd məscidi | Çaxırlı | Məscid 1870-ci ildə Axund Qəfərin təşəbbüsü ilə kənd ağası Böyükağa tərəfindən tikilib. Burada həm kənd sakinlərinə həm də ətraf bölgələrdən gələnlərə dini təhsil verilib. 1917-ci ildə məscid dağıdılıb. |
İstinadlar
- Собрание актов, относящихся к обозрению истории Армянского народа. Часть I, Москва, 1833, c.278-279.
- "Erməni vandalizminə "dur!" deyən yoxdur". 2021-08-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2009-11-20.
- Mədətli Eynulla. “Səməd Sərdariniyanın “İrəvan müsəlman yurdu olmuşdur” kitabı” məqaləsi, “Tarix və onun problemləri” jurnalı, 2002, №2, s.196-199.
- Şərif Əziz. Keçmiş günlərdən. Bakı, “Yazıçı”, 1983, səh.44-47.
- АКАК, Том III, Тифлис, 1869, док. 467, с. 254.
- Əziz Ələkbərli, Əfqan Vəliyev. Tarixi Azərbaycan torpaqlarında maddi-mədəni irsimiz. İndiki Ermənistan Respublikası ərazisində dağıdılmış, adları dəyişdirilmiş, mənimsənilmiş Azərbaycan abidələri. I. Bakı: “MM-S” müəssisəsi. 2021. səh. 64.
- Əziz Ələkbərli, Əfqan Vəliyev. Tarixi Azərbaycan torpaqlarında maddi-mədəni irsimiz. İndiki Ermənistan Respublikası ərazisində dağıdılmış, adları dəyişdirilmiş, mənimsənilmiş Azərbaycan abidələri. I. Bakı: “MM-S” müəssisəsi. 2021. səh. 67.
- Əziz Ələkbərli, Əfqan Vəliyev. Tarixi Azərbaycan torpaqlarında maddi-mədəni irsimiz. İndiki Ermənistan Respublikası ərazisində dağıdılmış, adları dəyişdirilmiş, mənimsənilmiş Azərbaycan abidələri. I. Bakı: “MM-S” müəssisəsi. 2021. səh. 71.
- "Ոչ հայկական պատմամշակութային հուշարձանները Սյունիքի տարածքում / Sünik ərazisində yerləşən qeyri-erməni tarix və mədəniyyət abidələri" (erməni). lragir.am. June 14, 2012. September 26, 2021 tarixində . İstifadə tarixi: August 11, 2022.
- Əziz Ələkbərli, Əfqan Vəliyev. Tarixi Azərbaycan torpaqlarında maddi-mədəni irsimiz. İndiki Ermənistan Respublikası ərazisində dağıdılmış, adları dəyişdirilmiş, mənimsənilmiş Azərbaycan abidələri. I. Bakı: “MM-S” müəssisəsi. 2021. səh. 72.
- Qafan rayonu Xələc kəndi. Qafan: YouTube. 2012. 2022-08-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-08-11.
- Əziz Ələkbərli, Əfqan Vəliyev. Tarixi Azərbaycan torpaqlarında maddi-mədəni irsimiz. İndiki Ermənistan Respublikası ərazisində dağıdılmış, adları dəyişdirilmiş, mənimsənilmiş Azərbaycan abidələri. I. Bakı: “MM-S” müəssisəsi. 2021. səh. 75.
- Əziz Ələkbərli, Əfqan Vəliyev. Tarixi Azərbaycan torpaqlarında maddi-mədəni irsimiz. İndiki Ermənistan Respublikası ərazisində dağıdılmış, adları dəyişdirilmiş, mənimsənilmiş Azərbaycan abidələri. I. Bakı: “MM-S” müəssisəsi. 2021. səh. 76.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- iravan.preslib.az / Məscidlər
- Caliber.az Ermənistanda Azərbaycan mədəni irsinin dağıdılması ilə bağlı reportaj hazırlayıb
- "Məscidlər" (az.). iravan.info. 2016-01-28. 2016-01-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-01-28.
- İkili standartlarla əl-ələ saxtakarlıq: Ermənilər bircə məscidimizi saxlayıblar — FOTO
- İrəvan məscidləri - FOTOLAR
- Почему французские и американские компании хотят снести азербайджанскую мечеть? / CBC TV Azerbaijan
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin 1915 ci ilde Zengezur ve Irevan quberniyasinin erazisinde 382 sie mescidi 9 sunni mescidi fealiyyet gosterib Irevan quberniyasinda mescidlerin artma dinamikasi 1904 cu ilde 201 1911 ci ilde 342 1915 ci ilde 382 seklinde olub Bu artim dinamikasi bolgede muselman ehalisinin suretle artmasindan ve bu erazide muselman ruhanilerinin guclu movqeyinden xeber verir Mehelle mescidleri Zengezurun Seki Vaqudi Merdhuz Qarraq Saldas Karkyal Agbes Agbag Haciemi Balliqaya Karkas Carali Xardcmaqli Destekerd Qalaciq Cicimli 1 Cicimli 2 Qaroacali Seydler Mollalar Teze Kilse Nercan Zor Efendiler Pasan Xurtekes Haciqember Qarabaglar Demirciler Dondarli Kurdaluq Ulacli Saracli Derzili Oxci Kaqlar kendlerinde fealiyyet gosterib Umumilikde Irevan quberniyasinin Ecmiedzin uyezdinde 36 mehelle mescidi Surmeli uyezdinde 47 mehelle mescidi Serur Dereleyez uyezdinde 63 mehelle mescidi Novobayezed uyezdinde 14 mehelle mescidi Irevan uyezdinde 54 mehelle mescidi fealiyyet gosterib Bu mescidlerde quberniyada anadan olanlarin olenlerin evlenenlerin bosananlarin qeydiyyati aparib Her mehellenin mollasi qubernator terefinden teyin olunub Irevan seherinin ozunde ise XX esrin evveline kimi Qedim Seher Came Haci Novruzelibey Haci Imamverdibey Mirze Sefibey Haci Ceferbey mescidleri fealiyyet gosterib Irevanin Came mescidi kompleksinde iri medrese binasi da movcud olub Bu tarixi abidelerin ekseriyyeti ermeniler terefinden vehsicesine mehv edilib yaxud menseyi deyisdirilib Irevan mescidleri1832 ci ilde Ivan Sopen Irevan seherinde 12 mescid qeyde almisdi Qala mescidi Sah Abbas mescidi Zal xan mescidi Novruzeli bey mescidi Sertib xan mescidi Huseyneli xan mescidi ve s Ermeni vandallari Qerbi Azerbaycan erazisinde salamat qalmis bir sira Azerbaycan ve butun alban abidelerini ermenilesdirmisler Goydelen minareleri olan Irevan mescidleri seherin esas siluetini seciyyelendiren qurgulardan idi Bele mescidlerin ele 4 u qalanin Seher adli mehellesinde yerlesirdi Novruzeli xan Huseyneli xan Goy mescid Xoca Seferbey ve Mehemmed Sertibxan mescidleri 1604 cu ilde I Sah Abbas Irevan qalasini osmanlilardan azad edenden sonra Serdar sarayinin serq terefinde mohtesem bir mescid insa etdirdi 1606 ci ilde insa edilen bu mescidin memari o vaxtin meshur senetkari Seyx Baheddin idi Gence mescidi ile umumi oxsarligi olan Irevan mescid kompleksine medrese kitabxana mehmanxana ve muxtelif teyinatli tikililer daxil idi 1918 ci ile qeder mescid ve etrafindaki binalar kompleksi yariucuq da olsa qalirdi Sonralar tamamile mehv edildi 1725 ci ilde Receb Pasa terefinden Irevan qalasinda yeni bir mescid insa edildi XVIII esrde Abbas Mirze terefinden insa etdirilen mescid de memarliq uslubuna gore her kesi heyran edecek gozellikde olmusdur Ruslar Irevan qalasini isgal etdikden sonra 1827 Abbas Mirzenin insa etdirdiyi mescid tamamile sokulmus Receb Pasanin ucaltdirdigi mescidin yerinde ise rus kilsesi tikilmisdir Goy mescid adi ile meshur olan Huseyneli xan mescidinin once dord minaresi olmusdur Ikinci dunya muharibesinden sonra mescidin uc minaresini dagitmislar Son dovrlere qeder tekminareli de olsa Goy mescid Islam nisanesi kimi seherde diqqeti celb eden abidelerden idi XX yuzilliyin evvellerine qeder Irevan qalasinda 8 mescid fealiyyet gostermisdir Indi onlarin izi bele qalmamisdir Irevan qalasinda en qedim mescid 1510 cu ilde Sah Ismayilin emri ile insa olunmusdur 1918 ci ilde ermeniler hemin mescide muselmanlari dolduraraq od vurub yandirmislar Mescid insanlarla birge tamamile yanib kule donmusdur menbe gosterin Umumiyyetle 1912 ci ile qeder Qerbi Azerbaycan indiki Ermenistan erazisinde Irevan qezasinda 42 Ecmiedzin qezasinda 33 Zengezur qezasinda 35 mescid fealiyyet gostermisdir Hazirda bu mescidlerin hec biri qalmamis hamisi ermeniler terefinden dagidilmisdir Siyahi Bina Unvan Qisa tesvir Sekil Koordinantlari1 Abbas Mirze mescidi Irevan2 Ekerek mescidi Ekerek Karbi 40 18 02 sm e 44 16 45 s u 3 Bicni4 Tepebasi mescidi Irevan5 Zal xan mescidi Irevan6 Receb Pasa mescidi Irevan7 Demirbulaq mescidi Irevan8 Arcut kend mescidi Arcut Arcut kend mescidi 1041 ci ilde tikilib 9 Demirci kend mescidi Kicik Sollu Demirci XX yuzilin evvellerinde tikilib Kendin merkezinde yerlesen mescid 1940 ci ile qeder fealiyyet gosterib 1960 ci ilde yeniden acilib ve 1988 ci ile qeder ibadete aciq olub Kendin adi resmi senedlerde diger adi ile Sorlu Demirci kimi qeyd olunur 10 Haci Abbas mescidi Mehmandar kendi Haci Abbas aga mescidi 1840 ci ilde Haci Abbas aga terefinden tikilib Mescidi insa etmek ucun Turkiye ve Irandan ustalar getirilib 1919 cu ilde kend ehalisi qirginlara meruz qalib qovulduqdan sonra yandirilib Sovet hakimiyyeti illerinde kende qayidan ehali mescidi temir etdirib Sovet hakimiyyeti dovrunde mescid kimi istifade olunmasi qadagan edilse de muxtelif cur istifade olunub 1988 ci ilde kend ehalisi deportasiya edildikden sonra mescid dagidilib 11 Baliqli mescidi Baliqli12 Xelec kend mescidi Xelec Xelec kend mescidi 695 ci ilde tikilib Onun tikilme tarixi giris qapisinin ustunde ereb elifbasi ile yazilan lovhede qeyd olunub Cay dasi ve ag ehengle horulen mescidin pencere ve qapi kenarlari ag mermer dasla ehate olunub Mescid qapisinin ustunde boyuk oval mermer dasin ustunde ereb elifbasi ile yazilar yer alir Uzunlugu texminen 15 metr eni 5 metr olan mescidin dami tund qehveyi rengde demir tavan ortuyu ile ortulub Mescidin 1 metr eninde qalin tund qehveyi rengde taxta giris qapisi ve qabaq hissede qapinin sag terefinde baslari oval iki eded demir cerciveli kicik penceresi var 2012 ci ilde cekilmis bir videoda mescidin hele de salamat oldugu gorunur 13 Qaracanta kend mescidi Qaracanta Mescid 1909 cu ilde kend sakinleri Haqverdi ve Ellezin maddi komekliyi ile tikilib 1918 ci ilde dasnaklar terefinden yandirilib sonra kend ehalisi terefinden temir edilib 1988 ci il deportasiyasindan sonra dagidilib 14 Qizilbulaq kend mescidi Caxirli Mescid 1870 ci ilde Axund Qeferin tesebbusu ile kend agasi Boyukaga terefinden tikilib Burada hem kend sakinlerine hem de etraf bolgelerden gelenlere dini tehsil verilib 1917 ci ilde mescid dagidilib IstinadlarSobranie aktov otnosyashihsya k obozreniyu istorii Armyanskogo naroda Chast I Moskva 1833 c 278 279 Ermeni vandalizmine dur deyen yoxdur 2021 08 02 tarixinde Istifade tarixi 2009 11 20 Medetli Eynulla Semed Serdariniyanin Irevan muselman yurdu olmusdur kitabi meqalesi Tarix ve onun problemleri jurnali 2002 2 s 196 199 Serif Eziz Kecmis gunlerden Baki Yazici 1983 seh 44 47 AKAK Tom III Tiflis 1869 dok 467 s 254 Eziz Elekberli Efqan Veliyev Tarixi Azerbaycan torpaqlarinda maddi medeni irsimiz Indiki Ermenistan Respublikasi erazisinde dagidilmis adlari deyisdirilmis menimsenilmis Azerbaycan abideleri I Baki MM S muessisesi 2021 seh 64 Eziz Elekberli Efqan Veliyev Tarixi Azerbaycan torpaqlarinda maddi medeni irsimiz Indiki Ermenistan Respublikasi erazisinde dagidilmis adlari deyisdirilmis menimsenilmis Azerbaycan abideleri I Baki MM S muessisesi 2021 seh 67 Eziz Elekberli Efqan Veliyev Tarixi Azerbaycan torpaqlarinda maddi medeni irsimiz Indiki Ermenistan Respublikasi erazisinde dagidilmis adlari deyisdirilmis menimsenilmis Azerbaycan abideleri I Baki MM S muessisesi 2021 seh 71 Ոչ հայկական պատմամշակութային հուշարձանները Սյունիքի տարածքում Sunik erazisinde yerlesen qeyri ermeni tarix ve medeniyyet abideleri ermeni lragir am June 14 2012 September 26 2021 tarixinde Istifade tarixi August 11 2022 Eziz Elekberli Efqan Veliyev Tarixi Azerbaycan torpaqlarinda maddi medeni irsimiz Indiki Ermenistan Respublikasi erazisinde dagidilmis adlari deyisdirilmis menimsenilmis Azerbaycan abideleri I Baki MM S muessisesi 2021 seh 72 Qafan rayonu Xelec kendi Qafan YouTube 2012 2022 08 11 tarixinde Istifade tarixi 2022 08 11 Eziz Elekberli Efqan Veliyev Tarixi Azerbaycan torpaqlarinda maddi medeni irsimiz Indiki Ermenistan Respublikasi erazisinde dagidilmis adlari deyisdirilmis menimsenilmis Azerbaycan abideleri I Baki MM S muessisesi 2021 seh 75 Eziz Elekberli Efqan Veliyev Tarixi Azerbaycan torpaqlarinda maddi medeni irsimiz Indiki Ermenistan Respublikasi erazisinde dagidilmis adlari deyisdirilmis menimsenilmis Azerbaycan abideleri I Baki MM S muessisesi 2021 seh 76 Hemcinin baxErmenistanda islam Ermenistan erazisindeki Azerbaycan medeni irsine aid abidelerin siyahisiXarici kecidleriravan preslib az Mescidler Caliber az Ermenistanda Azerbaycan medeni irsinin dagidilmasi ile bagli reportaj hazirlayib Mescidler az iravan info 2016 01 28 2016 01 28 tarixinde Istifade tarixi 2016 01 28 Ikili standartlarla el ele saxtakarliq Ermeniler birce mescidimizi saxlayiblar FOTO Irevan mescidleri FOTOLARPochemu francuzskie i amerikanskie kompanii hotyat snesti azerbajdzhanskuyu mechet CBC TV Azerbaijan