Ermənistanda LGBT hüquqları

Ermənistanda LGBT hüquqları — Ermənistanda qanunvericilikdə, hüquqi və sosial sahədə öz əksini tapmayıb.

LGBT Hüququ
Eyni cinsli münasibətlərin rəsmiləşdirilməsi
Təkcinsli münasibətlər leqaldır
Eyni cinsli ittifaqlar rəsmiləşdirilmir.
Təkcinsli nigahlar qadağandır, müxtəlif növ nigahlar rəsmiləşdirilmir
Digər hüquqlar
Evladlıq hüququ	N
LGBT qanunu	N
Cinsi dəyişmə	rəsmi icazə var (Vətəndaşlıq vəziyyəti aktları haqqında qanunun 70-ci maddəsi)

Ermənistanda eynicinsli münasibətlər 2003-cü ildə leqallaşdırılıb. Bununla belə, dekriminallaşdırmaya baxmayaraq, yerli lezbiyanlar, geylər, biseksuallar və transseksuallar (LGBT) üçün vəziyyət ciddi şəkildə dəyişməyib. Bir çox LGBT erməniləri dostları və ailələri tərəfindən sosial rədd edilməkdən qorxaraq cinsi oriyentasiyalarını və ya cinsi kimliklərini gizlədirlər.

Son illərdə Ermənistanın LGBT icması sosial mediaya daha çox bağlanıb, baxmayaraq ki, qorxu və anonimlik istəyi ölkənin mühafizəkar mədəniyyətində kök salmaqdadır. Erməni cəmiyyətinin bir çox yerində homoseksuallıq tabu mövzusu olaraq qalır. 2012-ci ildə aparılan bir araşdırmada respondentlərin 55%-i dost və ya qohumunun gey olduğunu bilsələr, onunla münasibətlərinə son qoyacaqlarını bildiriblər. Bundan əlavə, araşdırma nəticəsində məlum olub ki, ermənilərin 70%-i LGBT insanları “qəribə” hesab edir. Hüquqları mütəmadi olaraq pozulan LGBT şəxslər üçün də hüquqi müdafiə yoxdur. Ermənistan LGBT hüquqlarına görə 49 Avropa ölkəsi arasında 47-ci, Rusiya və qonşu Azərbaycan isə müvafiq olaraq 48 və 49-cu yerdədir.Ermənilərin gənc nəsli hələ də bir çox LGBT məsələlərini başa düşmür, çox güman ki, gənclər bir çox ermənilər üçün əsas məqsədə - heteroseksual evliliyə çatana qədər yaşadıqları ailə mədəniyyətinə görədir.

Bir çox LGBT üzvü iş yerlərində və ya ailələrində zorakılıqdan qorxduqlarını iddia edir və insan hüquqları və ya cinayət şikayəti vermirlər. 2011-ci ildə Ermənistan BMT-də LGBT insanlara qarşı zorakılıq və ayrı-seçkiliyi pisləyən “Seksual oriyentasiya və gender kimliyinə əsaslanan zorakılıq aktlarına və əlaqəli insan hüquqları pozuntularına son qoyulması haqqında Birgə Bəyanat”ı imzalayıb. 2023-cü ildən etibarən Ermənistanın İnsan Hüquqları Müdafiəçisi illik hesabatında LGBT+ hüquqlarına diqqət yetirilir. Qeyd olunub ki, Ermənistanın Avropa İttifaqına qoşulması çox güman ki, LGBT+ icması da daxil olmaqla hamının bərabər hüquqlarını təmin edən ayrı-seçkiliyə qarşı qanunların qəbulunu tələb edəcək.

Eynicinsli cinsi fəaliyyətin qanuniliyi

Ermənistanda LGBTQIA+ hüquqlarını müdafiə edən ilk qeyri-hökumət təşkilatı Çəhrayı Ermənistanın loqosu

2003-cü ilə qədər Ermənistan qanunvericiliyi keçmiş Sovet İttifaqının Cinayət Məcəlləsinin kişilər arasında anal cinsi əlaqəyə görə cinayət məsuliyyətini nəzərdə tutan müvafiq 121-ci maddəsinə uyğun idi. Böyüklər arasında barmaqlama və lezbiyan cinsi əlaqə qanunda açıq şəkildə cinayət kimi qeyd edilməmişdir.

Cinayət Məcəlləsinin konkret maddəsi 1936-cı ilə aid olan 116-cı maddə olub və ona görə ən yüksək cəza 5 il həbs sayılırdı.

Ermənistanın Avropa Şurasına üzv olması ərəfəsində homoseksualizm əleyhinə qanun ölüm cəzası ilə birlikdə ləğv edilib. 2002-ci ilin dekabrında Ermənistan Respublikasının Milli Məclisi homoseksualizm əleyhinə maddənin çıxarıldığı yeni cinayət məcəlləsini təsdiq etdi. 2003-cü il avqustun 1-də Ermənistan prezidenti Robert Köçəryan onu ratifikasiya etdi və Ermənistanda geylərə qarşı onilliklər boyu davam edən repressiyalara son qoydu.

1996-cı ildə yuxarda göstərilən maddələr ilə 7, 1997-ci ildə 4, 1999-cu ildə 4 cinayət işi açılıb. Bu məlumatlar "Amnesty International" və Avropa Şurasının Hüquq Məsələləri və İnsan Hüquqları Komitəsinin hesabatlarında əksini tapıb.

2001-ci ildə yerli insan hüquqları təşkilatı "Helsinki Assosiasiyası" QHT-si öz saytında 20 yaşlı bir oğlan haqqında hekayə dərc edib. 1999-cu ildə bir gənc başqa bir kişi ilə cinsi əlaqədə olduğu üçün 3 aylıq həbs cəzasına məhkum edilib. O, 116-cı maddə ilə mühakimə olunan sonuncu şəxs olub. O, ifadəsində həbsxana nəzarətçilərinə və 1000 dollar rüşvət müqabilində cəzasını azaldan korrupsioner hakimə qarşı vəhşi rəftarı pisləyib. Onun işi ilə bağlı məlumat ilk dəfə Ermənistanda işıq üzü görüb.

Ermənistanda seksual razılıq yaşı cinsindən və cinsi oriyentasiyasından asılı olmayaraq 16 yaş sayılır.

Eynicinsli nikahların tanınması

Ermənistanda eynicinsli nikahlar və vətəndaş birlikləri qanuni deyil və Konstitusiya nikahı əks cinsdən olan cütlüklərlə məhdudlaşdırır.

2017-ci ilin sonlarında ruhanilərin yüksək rütbəli üzvü olan Erməni Apostol Kilsəsinin keşişi Vazken Movsesyan eynicinsli nikahlara şəxsi dəstəyini ifadə edərək, Ermənistanda eynicinsli nikahların ən yüksək profilli tərəfdarlarından birinə çevrildi. Movsesyan “Equality Armenia” nəşrinə müsahibəsində Türkiyənin ermənilərə qarşı tarixi zülmünü LGBT insanların üzləşdiyi zülmə bənzədib: "Biz qəbul etmədiyimiz üçün, fərqli olduğumuz üçün təqib olunduq. Bir erməni xristian olaraq, mən dünyada baş verənlərə necə göz yuma bilərəm? Bu, təkcə Ermənistanda deyil, hər yerdə, bu dözümsüzlükdür". Eynicinsli nikahların tanınmasının digər tərəfdarları arasında "Ermənistanda evlilik bərabərliyinə nail olmaq" məqsədi daşıyan Bərabərlik Ermənistan təşkilatı da var.

2018-ci ilin noyabrında Ermənistan hökuməti deputat Tiqran Urixanyanın eynicinsli nikahlara əlavə qadağalar tətbiq etmək üçün təklif etdiyi qanun layihəsini rədd etdi.

26 avqust 2019-cu ildə ədliyyə naziri Rüstəm Badasyan bəyan edib ki, Ermənistan eynicinsli nikahları tanımır.

Ayrı-seçkilikdən müdafiə

Ermənistan 2008-ci ilin dekabrında BMT-nin cinsi oriyentasiya və gender identikliyi haqqında bəyannaməsini təsdiq edən regionda ilk dövlətlər sırasında olsa da, 2024-cü ildən etibarən LGBT fərdlərini ayrı-seçkilikdən qoruyan qanunvericilik mövcud deyil. 2011-ci ildə aparılan sorğu göstərdi ki, ermənilərin 50%-i LGBT-yə qarşı zorakılığın şahidi olsalar, “laqeyd şəkildə oradan uzaqlaşacaqlar” və bu, homoseksuallığa qarşı köklü mədəni müxalifətin olduğunu vurğulayır.

Ermənistanda ayrı-seçkiliyə qarşı qanunvericiliyə dair 2024-cü il bəyanatında Avropa Şurası Parlament Assambleyası Ermənistan hökumətinə və parlamentinə LGBTİ insanların hüquqlarının müdafiəsini təmin etmək üçün müraciət edərək, aşağıdakı tövsiyələri təklif edib:

• cinsi oriyentasiyanın, gender kimliyinin və/yaxud ifadə və cinsi xüsusiyyətlərin müdafiə əsasları kimi açıq şəkildə daxil edilməsi;
• hüquq müdafiə təşkilatlarına ictimai maraqların müdafiəsi ilə bağlı iddialar irəli sürməyə imkan verən müddəanın daxil edilməsi;
• ayrı-seçkilik hallarına nəzarət etmək və həll etmək üçün Parlament tərəfindən səlahiyyət verilən müstəqil bərabərlik orqanının yaradılması.

2024-cü il yanvarın 30-da İrəvan inzibati məhkəməsi Çeçenistandan olan Rusiya vətəndaşı Salman Mukayevə sığınacaq və qaçqın statusu verilməsinin lehinə qərar çıxarıb. Çeçenistanda homoseksuallığa görə təqiblərdən qorxan Mukayev Ermənistandan sığınacaq üçün müraciət edib. Məhkəmənin qərarı həm Çeçenistanda, həm də Rusiyada LGBT icmasına qarşı repressiv rəftarla bağlı narahatlıqlara əsaslanıb.

ILGA-Avropa Ermənistanda yerləşən yeddi QHT və vətəndaş cəmiyyəti vasitəsilə Ermənistanda LGBT hüquqlarının inkişafı ilə bağlı fəaliyyətlər həyata keçirir.

Hərbi xidmət

Ermənistanın Helsinki Komitəsinin məlumatına görə, 2004-cü ildə daxili müdafiə nazirliyinin fərmanı faktiki olaraq geylərə silahlı qüvvələrdə xidmət etməyi qadağan edir. Praktikada geylər “ruhi xəstə” kimi qeyd edilir və psixiatra göndərilir.

Yaşayış şəraiti

Zorakılıq və homofobiya

2004-cü ilin payızında ifrat sağçı Erməni Aryan İttifaqının (AAU) qurucusu Armen Avetisyan Ermənistanın bəzi yüksək səviyyəli məmurlarının gey olduğunu açıqlayıb. Müxtəlif parlament üzvləri ictimai TV-də yayımlanan qızğın müzakirələrə başladılar və iddia etdilər ki, homoseksual olduğu aşkarlanan istənilən üzv istefaya getməlidir.

2012-ci ilin may ayında Ermənistanın paytaxtı İrəvanda lezbiyanlara məxsus kafedə "neonasistlər"in şübhəli bilindiyi iki partlayış törədilib. “Armenian News” xəbər verir ki, mayın 15-də ikinci hücumda bir qrup gənc axşam saat 18:00 radələrində geylərin "DIY Rock Pub"a gələrək, barın “Faşizmə yox” plakatını yandırıb və divarlara nasist svastikasını çəkiblər. Bu, 8 Mayda "Rock Pub"ın pəncərəsindən benzin bombasının atıldığı başqa bir hücumdan sonra baş verib.

2018-ci ilin may ayında Ermənistanda humanitar missiya ilə məşğul olarkən Elton Con homofobik söyüşlərə məruz qalıb və ona yumurta atılıb. Şübhəli daha sonra polis tərəfindən sərbəst buraxılıb.

2018-ci ilin avqustunda doqquz LGBT fəalı Şurnuxu kəndindəki fərdi evdə izdiham tərəfindən zorakılıqla hücuma məruz qalıb, onlardan ikisi ağır xəsarətlər alaraq xəstəxanaya göndərilib. Şiddətli hücum mediada geniş işıqlandırılıb, və insan haqları qrupları və ABŞ səfirliyi tərəfindən pislənilib. Hücum edənlər daha sonra polis tərəfindən sərbəst buraxılıb.

2023-cü ilin aprelində polis Ermənistanın LGBTQ+ icması üçün təhlükəsiz məkan kimi tanınan İrəvanda məşhur gecə klubuna basqın edərək qırxdan çox şəxsi saxlayıb. "Çəhrayı Ermənistan" hadisəni pisləyib və sədr Lilit Avetisyan bildirib ki, "Onlar orada olanların hamısını yerə yıxıb, zor tətbiq ediblər, hamını polis şöbəsinə aparıblar və əsasən geyimlərinə və cinsi oriyentasiyalarına görə ələ salmağa başlayıblar".

21 avqust 2023-cü il tarixində, İrəvandakı Komitas Parkında "Right Side" QHT-si tərəfindən öldürülən Adriana adlı trans qadın üçün keçirilən xatirə gecəsində 100-dən çox LGBTQ+ fəalı, Adriananın ailəsi, Hollandiyanın Ermənistandakı səfiri və Britaniya səfirliyinin nümayəndəsi ilə birlikdə toplanıb. Yığıncağı yas tutanlara yumurta, butulka və daş atan bir qrup təşviqatçı pozub. Asayişi təmin etmək üçün parka toplaşan polis əməkdaşları hadisələrə müdaxilə etməyiblər.

Fəallıq

Fransa ermənisi 2002-ci ildə geylərin təbliğatı qanununu ləğv etməyə çağırır

Geylərə qarşı qanunun ləğvindən sonra Ermənistanda yeni yaranan LGBT hüquqları hərəkatının bəzi mübahisəli əlamətləri müşahidə edildi. 2003-cü ilin oktyabrında 15 LGBT-dən ibarət qrup Yerevanda ilkin olaraq vəftiz olunmuş GLAG (Gay və Lesbiyan Erməni Qrupu) təşkilatı yaratmaq üçün toplandı. Lakin bir neçə görüşdən sonra iştirakçılar məqsədlərinə nail ola bilməyiblər.

1998-ci ildə LGBT diaspora ermənilərini dəstəkləmək üçün Nyu York Erməni Gey və Lezbiyen Assosiasiyası yaradıldı. Eyni qrup Fransada da yaradılıb.

2007-ci ildə HİV və digər Zöhrəvi xəstəliklərin (cinsi yolla ötürülən infeksiyalar (CYBX)) qarşısının alınması ilə bağlı ictimai məlumatlılığı təşviq etmək, həm də cinsi oriyentasiya əsasında ayrı-seçkiliyə qarşı mübarizə aparmaq üçün Çəhrayı Ermənistan və digər QHT-lər yaradıldı. Çəhrayı Ermənistan homofobiya ilə mübarizə üçün digər QHT-lərlə birlikdə işləyərkən Ermənistanda LGBT insanların statusu ilə bağlı araşdırmalar aparır.

Digər LGBT qruplarına GALAS LGBTQ+ Erməni Cəmiyyəti, Ermənistan "Göy qurşağı Təşəbbüsü" və Los Ancelesdə, ABŞ-də yerləşən Bərabərlik Ermənistan daxildir.

2018-ci il Ermənistan inqilabı zamanı “Çəhrayı Ermənistan”ın direktoru Mamikon Hovespyan “əvvəlki etiraz aksiyalarında LGBT+ insanlar az iştirak edirdilərsə, bu dəfə onlar daha çox görünür və qəbul olundu” deyib.

5 aprel 2019-cu il tarixində transgender qadın Lilit Martirosyan Ermənistan Milli Assambleyasında söz alaraq Ermənistandakı LGBT icmasının daha yaxşı və təhlükəsiz gələcəyə olan ümidlərindən danışıb. Onun çıxışı Ermənistan tarixində ilk dəfə olaraq Milli Assambleyada transgenderin çıxışı oldu. O, özünü “işgəncələrə məruz qalmış, zorlanmış, oğurlanmış, fiziki təzyiqə məruz qalmış, yandırılmış, öldürülmüş, qarət edilmiş və işsiz erməni transgenderinin təcəssümü” kimi təsvir edib. Onun çıxışı böyük əks-səda doğurdu, xüsusən də çıxışı zamanı Milli Məclisi tərk edən deputat Naira Zöhrabyan və deputat Vartan Qukasyanın onu diri-diri yandırmaqla hədələdilər. 2020-ci ilin fevralında erməni millətçi partiyasının üzvü Ermənistan Milli Assambleyasını “təmizləməyə” cəhd edib. “Milli Assambleyanın kürsüsü təhqir olunduğuna görə” Sona Aqekyan elan edib ki, “Mən burada buxur yandıracağam”. Aqekyan 2019-cu ildə parlamentdə eyni kürsüdən qısa çıxış edən transseksual fəal Lilit Martirosyanı nəzərdə tutub.

Söz və ifadə azadlığı

2004-cü ildə Marsel Qürur paradında "Sevgi cinsini bilmir" yazısı ilə yürüş edən bir erməni

2013-cü ildə Ermənistan polisi Rusiyanın homoseksualizm əleyhinə qanununa bənzər bir qanunla gənclərə “qeyri-ənənəvi cinsi əlaqələr” və LGBT “təbliğatı”nı qadağan edən qanun layihəsi təklif edib. Polisin sözçüsü Aşot Aharonyan bildirib ki, qanun layihəsi homoseksuallığın yayılması ilə bağlı ictimai narahatlıqlara görə təklif olunub. Bununla belə, QHT-lər, o cümlədən “Çəhrayı Ermənistan” bunu ölkə daxilindəki müxtəlif ictimai-siyasi problemlərdən ictimaiyyəti yayındırmaq cəhdi olduğunu bildirib. Lakin qanun layihəsi qəbul olunmayıb.

2018-ci ilin noyabrında xristian LGBT qrupu davamlı təhdidlər və siyasi və dini liderlərin mütəşəkkil hədə-qorxuları, habelə onları qorumaq üçün polis hazırlığının olmaması səbəbindən planlaşdırılan bir neçə forum və tədbirləri ləğv etmək məcburiyyətində qalıb.

2019-cu ilin aprelində trans qadın Lilit Martirosyan Ermənistan parlamentində LGBT insanlara qarşı ayrı-seçkilik və zorakılıq məsələlərini qaldırıb. Lakin bu çıxış bəzi deputatlar üçün qəbuledilməz oldu və o, parlamenti tərk etməyə məcbur oldu. Ertəsi gün yüzlərlə insan parlament binası qarşısında etiraz aksiyası keçirərək, zalın təqdis olunmasını və onun çıxış etdiyi kürsüyə buxur yandırılmasını tələb ediblər. Bir etirazçı, kameralar qarşısında bıçaq yelləyərək, onu trans insanlara qarşı istifadə edəcəyini söyləyib.

Martirosyan hədələr almağa başlayıb. Narazılıq həm sadə ölkə vətəndaşları, həm də parlament üzvləri tərəfindən dilə gətirilib. O, ölüm təhdidləri aldığını və buna görə də evdən çıxmamağa çalışdığını söyləyib.[20] 2020-ci ilin fevralında Ermənistan parlamentində “transgender çirkabına” qarşı “ritual” keçirilib. “Parlament tribunası murdarlandığı üçün mən onu transgenderin özü ilə gətirdiyi bütün çirkablardan təmizləmək üçün buxur yandıracağam”, - Ağsaqqallar Şurasının keçmiş nümayəndəsi Sona Agekyan bildirib.

İravunk qəzeti hadisəsi

17 may 2014-cü il tarixində “İravunk” qəzeti erməni LGBT icmasından onlarla insanın Facebook hesablarının siyahısı ilə məqalə dərc edərək, onları “zombi” adlandırıb və beynəlxalq homoseksual lobbilərin maraqlarına xidmət etməkdə ittiham edib. Qəzet məhkəməyə verildi. Ermənistan Apellyasiya Məhkəməsində hakimlər qəzetin heç kəsi incitmədiyini müəyyən etdi və iddiaçılara qəzetə və onun redaktoru Hovhannes Qalayyana təzminat kimi 50.000 dram (120 ABŞ dolları) ödəmək qərarı çıxardılar.

Çoxları bu qərarı Ermənistanın Avrasiya İqtisadi İttifaqına üzv olmağa səs verdiyi üçün Avropa İttifaqından uzaqlaşması kimi qiymətləndirdilər. Bu hadisə Ermənistandakı LGBT Hüquqları Hərəkatı üçün son dərəcə ruh düşkünlüyü kimi qiymətləndirilib.

İnsan Hüquqları Hesabatları

ABŞ Dövlət Departamentinin 2017-ci il hesabatı

2017-ci ildə ABŞ Dövlət Departamenti Ermənistanda LGBT hüquqlarının vəziyyəti ilə bağlı hesabatında aşağıdakı müddəları qeyd edib:

• Ən mühüm insan hüquqları problemləri bunlardır: işgəncə; ağır və həyatı üçün təhlükə yaradan həbsxana şəraiti; əsassız həbslər və saxlanılma; müstəqil məhkəmə sisteminin olmaması; ədalətli məhkəmənin təmin edilməməsi; jurnalistlərə qarşı zorakılıq aktları; dövlətin qanuni səlahiyyətlərindən istifadə edərək media azadlığına müdaxilə – tənqidi məzmuna görə cərimələr; hökumətin sərbəst toplaşmaq azadlığına fiziki təzyiq göstərməsi; təhlükəsizlik qüvvələrinin həyatında korrupsioner iştirakının məhdudlaşdırılması; lezbiyan, gey, biseksual, transseksual və interseks (LGBTİ) insanları zorakılıqdan və hökumətin aradan qaldırmaq üçün minimum səy göstərdiyi uşaq əməyinin ən pis formalarından istifadə edilməsi;
• Həbsxana və saxlanma şəraiti haqda: "PMG qeyd edir ki, zorlama kimi cinayətlərə görə məhkum edilmiş homoseksuallar və onlarla əlaqəli məhbuslar digər məhbuslardan ayrılaraq, ləyaqəti alçaldan işlər görməyə və cinsi xidmətlər göstərməyə məcbur ediliblər."
• Akademik Azadlıq və Mədəni Tədbirlər haqda: “İyul ayında “Qızıl ərik” Beynəlxalq Film Festivalının təşkilatçıları mənfi ictimai reaksiyadan sonra iki LGBTİ mövzulu filmin nümayişini ləğv ediblər (bax. Bölmə 6 Seksual Oriyentasiya və Gender Kimliyinə əsaslanan zorakılıq, ayrı-seçkilik və digər cinayətlər).”
• Cinsi oriyentasiya və gender kimliyinə əsaslanan zorakılıq, ayrı-seçkilik və digər pozuntular.

"Ayrı-seçkiliyə qarşı qanunlar cinsi oriyentasiyaya və ya gender kimliyinə şamil edilmir. LGBTİ icmasının üzvlərinə qarşı cinayətlərin təqibinə kömək etmək üçün heç bir ayrı-seçkilik cinayəti qanunları və ya digər cinayət ədaləti mexanizmləri mövcud deyildi. Cinsi oriyentasiya və gender kimliyinə əsaslanan cəmiyyətdə ayrı-seçkilik həyatın bütün aspektlərinə, o cümlədən, ailə münasibətlərinə, təhsilə və iş imkanlarına mənfi təsir göstərir və fiziki və psixoloji zorakılığa və təcavüzə xüsusilə həssasdır.

İl ərzində İctimai Məlumat və Biliyə Ehtiyac QHT-si (Çəhrayi Ermənistan) LGBTİ fərdlərinə qarşı iddia edilən insan hüquqlarının pozulması ilə bağlı 27 hadisəni sənədləşdirdi, lakin yalnız dörd qurban ombudsman aparatından kömək istədi, hüquq-mühafizə orqanlarından isə heç biri kömək istəmədi. Avqustun 23-də medianın məlumatına görə, bələdiyyə işçisinin rəhbərlik etdiyi iddia edilən 30-35 kişi bələdiyyə idarəsinin yaxınlığındakı parkda bir qrup transseksual seks işçisinə hücum edib. Polis hücumu dayandırıb və hadisə ilə bağlı cinayət işi başlayıb. Transseksualları və seks işçilərini təmsil edən “Yeni Nəsil” QHT-nin vəkilləri belə qrup hücumlarının ən azı ayda bir dəfə, fərdi hücumların isə demək olar ki, hər gün baş verdiyini iddia ediblər. Əksər hallarda polis bu kimi hadisələrin qarşısının alınmasında və ya cinayətkarların tutulmasında səmərəsiz olur.

Mayın 25-də Çəhrayi Ermənistan İrəvanın mərkəzində üç LGBTİ mövzulu sosial reklam banneri yerləşdirib. Mayın 27-də reklam şirkəti ictimaiyyətin son dərəcə mənfi reaksiyasından sonra onları söküb. Plakatlar götürüldükdən az sonra İrəvan bələdiyyəsinin rəsmisi öz "Facebook" səhifəsində tolerantlığı təbliğ edən üç bannerin qanunsuz və meriyadan icazə almadan yerləşdirildiyini açıqlayıb. Çəhrayi Ermənistanın məlumatına görə, bannerlərdə qanunla qadağan olunmuş hər hansı material olmayıb, quraşdırma mövcud təcrübəyə uyğun aparılıb və İrəvan bələdiyyəsi QHT-nin ifadə azadlığını pozub. Plakatlar yığışdırıldıqdan sonra LGBTİ əleyhinə olan qruplar Çəhrayi Ermənistan internet saytına kiberhücumlara başlayıb. Çəhrayi Ermənistanın fiziki ünvanı "Facebook"da təşkilata hücumları təşviq edən mesajla yerləşdirilib. İyulun 9-da “Qızıl ərik” Beynəlxalq Film Festivalı təşkilatçıların bir neçə qeyri-müsabiqə filmini, o cümlədən LGBTİ mövzulu iki filmi ləğv etməsi ilə bağlı mübahisələr fonunda açıldı. Festivalın tərəfdaşlarından biri olan Kinematoqrafçılar İttifaqı hər iki filmin proqramdan çıxarılmasını tələb edib. Buna cavab olaraq festivalın təşkilatçıları festivalın açılışından dərhal əvvəl bütün müsabiqəsiz filmlərin nümayişini ləğv ediblər. 2016-cı ildə “Yeni Nəsil” QHT-nin apardığı qiymətləndirməyə əsasən, cinsiyyətinin dəyişdirilməsi prosedurları üçün müraciət edən transgender insanlar həkim nəzarəti olmadan hormonların verilməsi, gizli cərrahiyyə əməliyyatları ilə bağlı tibbi və digər çətinliklərlə üzləşiblər və onların cinsiyyət kimliyindəki dəyişiklikləri əks etdirən sənədlərin əldə edilməsində problemlər yaranıb.

İyulun 4-də transgenderlər üzrə ixtisaslaşan "Pravaya Storona" qeyri-hökumət təşkilatı bildirdi ki, yerli bələdiyyə işçisi təşkilatın prezidentini təqib etmək və ona hücum etmək üçün onların ofisinə gəlib. Sentyabr ayında QHT prezidenti təşkilatın ev sahibinin icarə müddətini uzatmamaq qərarına gəldiyini açıqlayıb. Açıqcasına geylər hərbi xidmətdən azad edilir. Lakin həmin şəxsin psixi pozğunluğu olduğunu göstərən psixoloji müayinə əsasında tibbi rəy tələb olunur. Bu məlumat həmin şəxsin şəxsiyyətini təsdiq edən sənədlərdə görünür və işə düzəlməyə və sürücülük vəsiqəsi almağa mane olur. Hərbi xidmətdə olan geylərin fiziki və psixoloji zorakılığa, eləcə də şantajlara məruz qaldığı bildirilir”.

• HİV və AİDS ətrafında sosial stiqma

“İnsan haqları qruplarının fikrincə, seks işçiləri (o cümlədən transseksual seks işçiləri) və narkotik istifadəçiləri kimi HİV/AİDS-ə qarşı həssas hesab edilən insanlar cəmiyyət tərəfindən ayrı-seçkilik və zorakılıqla, həmçinin polis zorakılığı ilə üzləşirlər”.

• İşdə və peşədə ayrı-seçkilik

“Bu müddəaları həyata keçirmək üçün effektiv hüquqi mexanizmlər yoxdur və bu cür ayrı-seçkiliyin miqyasını ölçmək üçün heç bir rəsmi və ya digər statistika olmasa da, cinsi, yaş, əlillik, cinsi oriyentasiya, HİV/AİDS və din əsasında məşğulluq və peşə sahəsində ayrı-seçkilik baş verir.

İctimai rəy

Henrix Böll Fondu tərəfindən 2016-cı ildə aparılan bir araşdırma, respondentlərin yalnız 9%-nin LGBT olan hər kəsi tanıdığını və 90%-nin “Homoseksual əlaqələr qanunla qadağan edilməlidir” ifadəsi ilə razılaşdığını göstərdi.

Pew Tədqiqat Mərkəzinin 2015-ci ilin iyunundan 2016-cı ilin iyununa qədər keçirdiyi sorğuya əsasən, ermənilərin 96%-i eynicinsli nikahlara qarşı çıxıb, yalnız 3%-i bunu dəstəkləyib.

2017-ci ilin may ayında Şərqi Avropa ölkələrində Pew Araşdırma Mərkəzinin sorğusu göstərdi ki, ermənilərin 97%-i homoseksuallığın cəmiyyət tərəfindən qəbul edilməməsi lazım olduğuna inanır.

Dünya Dəyərləri Araşdırmasının 2022-ci il sorğusuna görə, ermənilərin 85%-i “homoseksuallığın heç vaxt haqlı olmadığına” inanırdı. Eyni sorğu ermənilərin 82%-nin “homoseksualların qonşu kimi olmasını istəmədiyini” göstərib.

Xülasə cədvəli

Eynicinsli cinsi fəaliyyət qanunu	(2003-cü ildən)
Razılığın yaşı (16)	(2003-cü ildən)
Məşğulluqda ayrı-seçkiliyə qarşı qanunlar
Malların və xidmətlərin təqdim edilməsində ayrı-seçkiliyə qarşı qanunlar
Təhsildə ayrı-seçkiliyə qarşı qanunlar
Bütün digər sahələrdə ayrı-seçkiliyə qarşı qanunlar (dolayı ayrı-seçkilik, nifrət nitqi daxil olmaqla)
Nifrət cinayəti qanunlarına cinsi oriyentasiya və gender kimliyi daxildir
Eynicinsli nikah qanunu	(2015-ci ildən bəri konstitusiya qadağası)
Eyni cinsli cütlüklər tərəfindən ögey uşaq övladlığa götürülməsi
Eyni cinsli cütlüklərin birgə övladlığa götürülməsi
Cinsi oriyentasiyasından asılı olmayaraq subay insanlar tərəfindən övladlığa götürülməsi
LGBT fərdlərinə açıq şəkildə orduda xidmət etməyə icazə verildi	(2004-cü ildən)
Qanuni cinsi dəyişdirmək hüququ
Üçüncü cins seçimi
İnterseks yetkinlik yaşına çatmayanlar invaziv cərrahi prosedurlardan qorunur
Konversion terapiya qanunla qadağandır
Gay panik müdafiə qanunla qadağandır
Lezbiyənlər üçün IVF-yə giriş
Doğuşdan sonra hər iki həyat yoldaşı üçün avtomatik valideynlik
Gey kişi cütlüklər üçün süni mayalandırma və suroqat analıq
Geylərə qan verməyə icazə verildi	(2003-cü ildən)
Cütlüklərdə yaşayan LGBTQ+ insanları məişət zorakılığından qorumaq	(2004-cü ildən)

İstinadlar

1. "State-sponsored Homophobia A world survey of laws prohibiting same sex activity between consenting adults" (PDF). ILGA. May 2013. 17 July 2013 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 April 2021.
2. Carroll, Quinn, Aengus, Sheila. "Forced Out: LGBT People in Armenia" (PDF).
3. PINK Armenia. "ISSUU – Public opinion toward LGBT people in Yerevan, Gyumri and Vanadzor cities by PINK Armenia". Issuu. 7 December 2011. İstifadə tarixi: 23 August 2015.
4. "Refworld – Armenian Gays Face Long Walk to Freedom". Refworld. United Nations High Commissioner for Refugees. 10 October 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 August 2015.
5. "Hetq – News, Articles, Investigations". 20 August 2015. 10 July 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 August 2015.
6. "2024 Rainbow Map".
7. "Refworld – The Leader in Refugee Decision Support". Refworld. United Nations High Commissioner for Refugees. İstifadə tarixi: 23 August 2015.
8. "Over 80 Nations Support Statement at Human Rights Council on LGBT Rights » US Mission Geneva". Geneva.usmission.gov. 22 March 2011.
9. "The Human Rights Defender's Annual Report Includes a Chapter Dedicated to the Rights of LGBTIQ Persons". en:Right Side NGO. April 2, 2025. İstifadə tarixi: April 2, 2025.
10. Olesya Vartanyan. "Armenia's EU Ambition". en:EVN Report. January 20, 2025. İstifadə tarixi: January 27, 2025.
11. "Homepage". Helsinki Association for Human Rights (Armenian). İstifadə tarixi: 9 April 2021.
12. "Homosexuals – Money source for the police" (PDF). 22 November 2005. 27 September 2011 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 8 April 2021.
13. ռ/կ, Ազատություն. "Armenian Constitution To Ban Same-Sex Marriage". azatutyun.com. 5 September 2015.
14. "Human Rights Situation in Armenia" (PDF). Public Information Need of Knowledge NGO. May 2016. 26 November 2018 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 April 2021. 2015 was a regressive year for LGBT people's rights in Armenia, since the newly accepted Constitution restricted marriage as a union only between a man and a woman
15. Dawn Ennis. "Orthodox Christian Cleric Supports Same-Sex Marriage in Armenia". Los Angeles Blade. 5 December 2017.
16. "Father Vazken Movsesian Joins Equality Armenia Board". Asbarez. 28 November 2017.
17. "Equality Armenia". 1 September 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 August 2018.
18. LLC, Helix Consulting. "Armenia's legislation already bans same-sex marriages, no additional changes necessary: acting deputy minister – aysor.am – Hot news from Armenia". aysor.am.
19. "Глава Минюста Армении исключил, что государство признает однополые браки после ратификации Стамбульской конвенции". panorama (Russian). 26 August 2019. İstifadə tarixi: 8 April 2021.
20. en:Parliamentary Assembly of the Council of Europe. "Armenia must act to prevent discrimination against LGBTI people" (PDF). January 23, 2024. İstifadə tarixi: January 30, 2024.
21. Caucasus Watch. "Chechen Man Fleeing Persecution Wins Legal Battle in Yerevan". February 9, 2024.
22. "Member". ILGA Europe. İstifadə tarixi: 8 April 2021.
23. "Armenia: Gays Live with Threats of Violence, Abuse". EurasiaNet.org. 2 September 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 August 2015.
24. "Bigots on Baghramian?: Parliament Members Continue Gay Debate". İstifadə tarixi: 23 August 2015.
25. artmika. "Unzipped: Gay Armenia". 9 May 2012. İstifadə tarixi: 23 August 2015.
26. "Man throwing eggs over Elton John found in Yerevan". İstifadə tarixi: 2022-03-23.
27. "Hey Armenia, We Need to Talk". The Armenian Weekly (ingilis). 2018-08-17. İstifadə tarixi: 2022-03-23.
28. Networks, Hornet. "This Tiny Armenian Town Formed a Lynch Mob Against Its LGBTQ Citizens, Injuring Many". Hornet. 6 August 2018.
29. "US embassy condemns hate crimes against LGBTI Armenians". news.am. 6 August 2018. İstifadə tarixi: 8 April 2021.
30. "Campaign To Raise Funds for LGBT Activists Attacked in Shurnukh". GALAS. 7 August 2018. 25 August 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 April 2021.
31. "Following mob attack, LGBTQ activists in Armenia 'want justice'". NBC News. 8 August 2018.
32. Ani Avetisyan. "'An attack on the clubbing community': popular Yerevan club raided by police". OC Media. 25 April 2023.
33. ""I want to live": trans woman murdered in Armenia". en:Armenian Weekly. August 23, 2023. İstifadə tarixi: August 23, 2023.
34. "About". Armenian Gay & Lesbian Association of NY. 11 August 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 August 2015.
35. "Փինք Արմենիա". Pink Armenia (Armenian). İstifadə tarixi: 8 April 2021.
36. "Home". My Site.
37. "Armenia's LGBT+ community still waits for change one year after revolution". Reuters. 20 November 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 May 2023.
38. Dehghan, Saeed Kamali. "Armenian MPs call for trans activist to be burned alive after historic speech". The Guardian. 26 April 2019. İstifadə tarixi: 26 April 2019.
39. Karasz, Palko. "A Trans Woman Got 3 Minutes to Speak in Armenia's Parliament. Threats Followed". The New York Times. 26 April 2019. İstifadə tarixi: 26 April 2019.
40. "Can transgender people speak in Armenia?".
41. Hovhannisyan, Irina. "Armenian Bill on Gay 'Propaganda' Ban Withdrawn". «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. 8 August 2013. İstifadə tarixi: 23 August 2015.
42. Hovhannisyan, Irina. "Armenian Bill on Gay 'Propaganda' Ban Withdrawn". «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» Ռադիոկայան. 8 August 2013. İstifadə tarixi: 8 April 2021.
43. "Amid threats, LGBT forum is cancelled in Armenia | Eurasianet". eurasianet.org.
44. Հովհաննես Գալաջյան. "ՆՐԱՆՔ ՍՊԱՍԱՐԿՈՒՄ ԵՆ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՄԱՍԵՌԱՄՈԼ ԼՈԲԲԻՆԳԻ ՇԱՀԵՐԸ. ԱԶԳԻ ԵՎ ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԹՇՆԱՄԻՆԵՐԻ ՍԵՎ ՑՈՒՑԱԿԸ". iravunk.com. 24 September 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 August 2015.
45. "The Court of Appeal decision on the case against "Iravunk": The newspaper did not offend anyone". 5 March 2015. 20 January 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 August 2015.
46. "Armenia 2017 Human Rights Report" (PDF). 21 April 2018 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 8 April 2021.
47. From Prejudice to Equality: Study of societal attitudes towards LGBTI people in Armenia (Hesabat) (ingilis). en:Heinrich Böll Stiftung | Tbilisi – South Caucasus Region. 2016. ISBN .
48. "Support for same-sex marriage in Central and Eastern Europe | Surveys".
49.  (ing.) "Social views and morality". Religious belief and national belonging in Central and Eastern Europe. Pew Research Center. 10 May 2017.
50. "Neighbors being homosexuals: Mentioned". ourworldindata.org. İstifadə tarixi: 2024-08-07.
51. "Acceptance of homosexuals as neighbors". equaldex.com. İstifadə tarixi: 2024-08-07.
52. "LGBT Rights in Armenia". equaldex.com. İstifadə tarixi: 2024-08-07.
53. "Justifiability of homosexuality". equaldex.com. İstifadə tarixi: 2024-08-07.
54. https://www.arlis.am/documentview.aspx?docid=61097
55. Armenia: Events of 2023 // Share this via Facebook. 11 January 2024.

Xarici keçidlər

• "Human Rights Violations of LGBT People in Armenia: A Shadow Report" (PDF). Centre for Civil and Political Rights. Geneva. July 2012. 31 January 2017 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 February 2015.
• "Official website of Pink Armenia" (erməni).
• "Official website of GALAS (Gay And Lesbian Armenian Society)".