Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Eneslər (özlərini enço, moqadi, pebay) — Samodi dillərində danışan az saylı xalq. Sayları 300 nəfərdən azdır. Öz dillərini qoruyub saxlaya bilmişdir. Qohum xalqları: Nqanasanlar və Neneslər.
| Ümumi sayı | |||
|---|---|---|---|
| 265 | |||
| Yaşadığı ərazilər | |||
| |||
| Dili | |||
| Dini | |||
| Qohum xalqlar | |||
Adı
«Enes» adını onlara Q. N. Prokofev tərəfindən 1930-ci ildə vermişdir. «Enneçe» qədim sözündən götürülmüş və mənası insan deməkdir. özlərini «Somatu», «Pe-bay» adlandırırlar.
Sayı və yayılması
Eneslər Rusiya Federasiyasında 237 insan müəyyənləşmişdir. Onların 213 nəfəri Krasnoyarsk diyarı ərazisində yaşayırlar. Taymır Dolqan-Nenes rayonu ərazisində 197 enesdən cəmi 66 nəfəri (33,5 %) Enes dilini bilirlər
2002-ci il məlumatına görə Krasnoyarsk diyarının Potapovo qəsəbəsində 86 enes yaşayır.
Eneslər əsasən Yenisey çayının deltası boyunca yaşayırlar. Taymır Dolqan-Nenes rayonu ərazisində Dudinka şəhəri ətrafında və Ust-Avam qəsəbəsində cəmləşmişlər.
Tundra enesləri - Yayda Yenisey çayından Pura çayı ətrafı tundra ərazilərinə köçürdülər. Qışda isə Malaya Xeta və Pyasino gölü ətrafı ərazilərə köçürdülər. Bu etnik qrupun daxilində Somatu, Bay, Muqqadi adlı kiçik birləşmələr olmuşdur. Onlar özlərini somatu-оneyenneçe adlandırırdılar. Digər eneslər isə onları madu adlandırırdılar.
Meşə enesləri - Dudinka şəhərindən cənubda yerləşən meşəliklərdə köçəri həyat sürürdülər. Bu etnik qrupa Muqqadi, Yoçi və Bayların 7 qəbiləsi daxil olmuşdur.
Dil
XX əsrdə Enes dili Nenes dilinin bir dialekti hesab edilirdi. 1959 və 1979-cı illər siyahıya alınması zamanı onlar müstəqil xalq olaraq qiymətləndirilmirdi. Onları Neneslər və ya Nqanasanlar olaraq qeydə alırdılar. Enes dili Ural dillərinin Samodi dilləri qrupuna daxildir. Dil öz növbəsində iki dialektə böünür.
Enes dilində hazırda 150 nəfər danıışır. Bu dili bilənlər əsasən yaşlılardır. Onlar üçün ünsiyyət dili ya rus yada nenes dilidir. 2002-ci il məlumatına əsasən bu dildə cəmi 116 nəfər danışır. Bu isə dünyada yaşayan enesləri 49% təşkil edir. Ukraynada yaşayan (2001 il) 26 enesdən cəmi 18 enes dilini öz doğma dili hesab edir.
Məşğuliyyətləri
Maralçılıq əsas kənd təsərrüfatı sahəsi olmuşdur. Ailədə qadın əsas rol oynayırdı. Onların ailələri say baxımından elə də böyük olmurdu, səbəb isə uşaq ölümlərinin yüksək olması olmuşdur. Uşaq doğulan kimi ona ad qoyulurdu. Ad ya doğulan uşağın xarici görünüşü yada doğum şəraiti ilə bağlı olurdu.
Adətləri
Etnoqrafik araşdırmalareneslərin. Onlar Çum adlanan evlərdə yaşayırdılar. Meşə eneslərinin geyimləri eneslərin ümumi geyimləri kimi qəbul edilir. Tundra eneslərinin geyimləri rəngarənglik baxımından fərqlənir. Bununla belə hazırda bu geyimlər geyinilmir.
Ədəbiyyat
- Легенды и мифы Севера. — М.: Современник, 1985.
Mənbə
- Taymır Administrasiyasının rəsmi saytı
İstinadlar
- . 2015-09-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-20.
- http://std.gmcrosstata.ru/webapi/opendatabase?id=vpn2002_pert 2019-07-12 at the Wayback Machine База микроданных Всероссийской переписи населения 2002 года
- "Всероссийская перепись населения 2002 г. Языки России". 2012-01-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-20.
- . 2012-06-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-20.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Enesler ozlerini enco moqadi pebay Samodi dillerinde danisan az sayli xalq Saylari 300 neferden azdir Oz dillerini qoruyub saxlaya bilmisdir Qohum xalqlari Nqanasanlar ve Nenesler Enesler ozlerini enco moqadi pebay Umumi sayi265Yasadigi eraziler237 Rusiya 26 2002 DiliEnes dili Rus diliDiniSamanizm Qohum xalqlarNenler NqanasanlarAdi Enes adini onlara Q N Prokofev terefinden 1930 ci ilde vermisdir Ennece qedim sozunden goturulmus ve menasi insan demekdir ozlerini Somatu Pe bay adlandirirlar Sayi ve yayilmasiEnesler Rusiya Federasiyasinda 237 insan mueyyenlesmisdir Onlarin 213 neferi Krasnoyarsk diyari erazisinde yasayirlar Taymir Dolqan Nenes rayonu erazisinde 197 enesden cemi 66 neferi 33 5 Enes dilini bilirler 2002 ci il melumatina gore Krasnoyarsk diyarinin Potapovo qesebesinde 86 enes yasayir Enesler esasen Yenisey cayinin deltasi boyunca yasayirlar Taymir Dolqan Nenes rayonu erazisinde Dudinka seheri etrafinda ve Ust Avam qesebesinde cemlesmisler Tundra enesleri Yayda Yenisey cayindan Pura cayi etrafi tundra erazilerine kocurduler Qisda ise Malaya Xeta ve Pyasino golu etrafi erazilere kocurduler Bu etnik qrupun daxilinde Somatu Bay Muqqadi adli kicik birlesmeler olmusdur Onlar ozlerini somatu oneyennece adlandirirdilar Diger enesler ise onlari madu adlandirirdilar Mese enesleri Dudinka seherinden cenubda yerlesen meseliklerde koceri heyat sururduler Bu etnik qrupa Muqqadi Yoci ve Baylarin 7 qebilesi daxil olmusdur DilXX esrde Enes dili Nenes dilinin bir dialekti hesab edilirdi 1959 ve 1979 ci iller siyahiya alinmasi zamani onlar musteqil xalq olaraq qiymetlendirilmirdi Onlari Nenesler ve ya Nqanasanlar olaraq qeyde alirdilar Enes dili Ural dillerinin Samodi dilleri qrupuna daxildir Dil oz novbesinde iki dialekte bounur Enes dilinde hazirda 150 nefer daniisir Bu dili bilenler esasen yaslilardir Onlar ucun unsiyyet dili ya rus yada nenes dilidir 2002 ci il melumatina esasen bu dilde cemi 116 nefer danisir Bu ise dunyada yasayan enesleri 49 teskil edir Ukraynada yasayan 2001 il 26 enesden cemi 18 enes dilini oz dogma dili hesab edir MesguliyyetleriMaralciliq esas kend teserrufati sahesi olmusdur Ailede qadin esas rol oynayirdi Onlarin aileleri say baximindan ele de boyuk olmurdu sebeb ise usaq olumlerinin yuksek olmasi olmusdur Usaq dogulan kimi ona ad qoyulurdu Ad ya dogulan usagin xarici gorunusu yada dogum seraiti ile bagli olurdu AdetleriEtnoqrafik arasdirmalareneslerin Onlar Cum adlanan evlerde yasayirdilar Mese eneslerinin geyimleri eneslerin umumi geyimleri kimi qebul edilir Tundra eneslerinin geyimleri rengarenglik baximindan ferqlenir Bununla bele hazirda bu geyimler geyinilmir EdebiyyatLegendy i mify Severa M Sovremennik 1985 MenbeTaymir Administrasiyasinin resmi saytiIstinadlar 2015 09 24 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 11 20 http std gmcrosstata ru webapi opendatabase id vpn2002 pert 2019 07 12 at the Wayback Machine Baza mikrodannyh Vserossijskoj perepisi naseleniya 2002 goda Vserossijskaya perepis naseleniya 2002 g Yazyki Rossii 2012 01 24 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 11 20 2012 06 23 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 11 20