Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Doris Lessinq (ing. Doris Lessing; 22 oktyabr 1919[…], Kirmanşah – 17 noyabr 2013[…], London) — ingilis yazıçısı-fantast, feminist, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (2007). Zəif bəşəriyyətin qüdrətli sivilizasiyaların mübarizəsində passiv iştirakının fəlsəfi problematikasının müxtəlif izahlarını özündə əks etdirən "Kanopus Arqosda" (1979-1982) seriyasından beş romanın müəllifidir.
| Doris Lessinq | |
|---|---|
| ing. Doris May Lessing | |
 | |
| Doğum adı | Doris May Tayler |
| Təxəllüsü | Jane Somers |
| Doğum tarixi | 22 oktyabr 1919[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 17 noyabr 2013[…](94 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | insult |
| Dəfn yeri |
|
| Həyat yoldaşları |
|
| Fəaliyyəti | yazıçı, şair, roman yazıçısı, dramaturq, avtobioqraf[d], ssenarist, esseist, fantastika yazıçısı[d], nasir |
| Fəaliyyət illəri | 1950-ci ildən |
| İstiqamət | ədəbi realizm |
| Janr | elmi fantastika |
| Tanınmış əsərləri | |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları | |
 | |
| dorislessing.org | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
İngilis yazıçısı Doris Mey Lessinq ədəbiyyat sahəsində Nobelə layiq görülən on birinci qadındır. Digər tərəfdən mükafatı həyatının ən ahıl çağında - 87 yaşında alması ilə də özünəməxsus rekord sahibi olmuşdur. İranın Kirmanşah şəhərində doğulmuşdur. Ailəsi 1925-ci ildə Afrika qitəsindəki ingilis müstəmləkəsinə — Cənubi Rodeziyaya (indiki Zimbabve) köçmüşdü. Taleyini yeni yerlərdə sınamaq fikrinə düşən atası — Britaniya ordusunun keçmiş kapitanı Alfred Tayler burada iri torpaq mülkiyyətçisi olmaq istəyirdi. Lakin arzusunu gerçəkləşdirə bilməmişdi.
Doris 14 yaşına qədər kilsə yanındakı məktəbdə təhsil almışdı. Sonrakı biliklərini mütaliə və şəxsi təhsil yolu ilə təkmilləşdirmişdi. Erkən yaşlarında iş həyatına başlamış, xəstə baxıcısı, telefon stansiyasının operatoru olmuşdu. 1949-cu ildə Cənubi Rodeziyanı həmişəlik tərk edib Londona köçmüşdü. Rodeziyada yaşadığı dövrdə Doris Lessinq iki dəfə ərə gedib boşanmış, dünyaya iki atadan üç övlad gətirmişdi. Yazıçı kimi tanındığı Lessinq soyadı ona milliyyətcə alman olan ikinci ərindən qalmışdı. Keçmiş Almaniya Demokratik Respublikasının Uqandada səfiri olan Qotfrid Lessinq 1979-cu ildə bu ölkənin diktatoru Aminə qarşı üsyan zamanı öldürülmüşdü.
Yazmağa 30-cu illərin sonlarından başlasa da, "Otlar oxuyur" adlı ilk romanını yalnız 1950-ci ildə çap etdirmişdi. Aparteid dövrünün Rodeziya həyatından bəhs edən əsər müsbət qarşılanmışdı.
Daha sonra yazıçı "Zorakılıq övladları" adlandırdığı beş romandan ibarət silsiləsini tamamlamışdı. Silsiləyə "Marta Kvest" (1952), "Sərfəli nikah" (1954), "Tufandan sonra sürüşmə" (1958), "Qurunun əhatəsində" (1966) və "Dörd qapılı şəhər" (1969) romanları daxil idi. Tədqiqatçılarının yekdil fikrinə görə müəllifi məşhurlaşdıran ilk əsəri isə "Qızıl gündəlik" (1962) romanı olmuşdu. "Qızıl gündəliyi" bəzən feminist ədəbiyyatın klassikası adlandırsalar da, Lessinq özü bu fikirlə heç zaman razılaşmamışdır. Yazıçıya görə söhbət sadəcə qadının deyil, şəxsiyyətin cəmiyyətdəki hüquqlarından gedir.
Müəllif özü yaradıcılığını mövzu baxımından üç dövrə ayırmışdır. Bunlar "Solçu kitab klubu"nun üzvü olduğu və əsərlərində sosial tənqidə mühüm yer ayırdığı sosialistlik (1944-1956), psixologizm (1956-1969) və daha çox elmi fantastika ilə səciyyələnən sufilik dövrüdür. Sonuncu dövrdə Lessinq "Cəhənnəmə enmək üçün təlimat" (1971), "Qürub çağından əvvəlki yay" (1973), "Üçüncü, dördüncü və beşinci zonalar arasında nikahlar" (1980), "Sirius ulduzunda təcrübələr" (1981), ""Səkkiz planeti" üçün nümayəndələr komitəsinin yaradılması" (1982) kimi fantastik romanlarını yazmışdır. ""Səkkiz" planeti..." romanının motivləri əsasında Filip Qlass opera bəstələmişdir.
Yaxın dostu, pakistanlı teoloq İdris Şahın yardımı ilə Doris Lessinq sufi islamın doktrinaları ilə dərindən tanış olmuşdu. Çox güman ki, sufiliyə bu ciddi maraq onun uşaqlıq illərini islam dünyasının bir parçası olan İranda keçirməsi ilə müəyyən dərəcədə əlaqəlidir. İngilis yazıçısının islam və Şərq motivləri ilə zəngin "Şikəstə" (1979) romanını da həmin təsirin aradan illər keçəndən sonra meydana çıxan əks-sədası kimi qəbul etmək mümkündür.
Doris Lessinq Londonun inqilabi əhvali-ruhiyyəli gəncliyinin həyatından bəhs edən "Yaxşı terrorçu" (1985), əqli cəhətdən zəif uşaq haqqındakı "Beşinci övlad" (1988) romanlarının da müəllifidir. Yaradıcılığında yaranmış səkkiz illik fasilədən sonra yazıçının "Yenə məhəbbət" (1996), "Mara və Den" (1999), habelə "Beşinci övlad"ın davamı kimi düşünülmüş "Atılmış Ben" (2000) romanlarını çap olunmuşdur. 80-ci illərdə yazdığı iki romanı müəllif nədənsə oxuculara Ceyn Comers təxəllüsü ilə təqdim etməyi daha münasib saymışdır.
Mövzu və janr baxımından Doris Lessinqin yaradıcılığı rəngarəngdir. O, çoxsaylı romanlarla yanaşı dörd səhnə əsərinin, bir neçə hekayələr kitabı və publisist yazılar toplusunun müəllifidir. Gənclik xatirələrini "Evə gedərkən" (1957) və "İngilislik axtarışında" (1960) kitablarında toplamışdır.
Yazıçının Britaniya mədəniyyəti qarşısındakı xidmətləri vətənində yüksək qiymətləndirilmişdir. O, "Millətə xüsusi xidmətlərinə görə" ən yüksək Britaniya mükafatına - Şərəf Cəngavəri ordeninə (1999) layiq görülmüşdü. Doris Lessinq bu ordeni XX yüzillikdə alan sonuncu britaniyalıdır. O, Harvard universitetinin fəxri doktorudur (1995), portreti Britaniya tarixinin ən görkəmli simaları ilə birlikdə Londondakı Milli Qalareyanı bəzəyir.
Uzun və məhsuldar yaradıcılığı nəticəsində Avropanın bütün əsas ədəbi mükafatlarını qazanan Doris Lessinq 2007-ci ildə "epik əsərlərinin qadın təcrübəsindən doğan ehtiras, şübhə və və gələcəyi görmə xüsusiyyətlərinə görə" öz zəngin kolleksiyasına Nobel mükafatını da əlavə etmişdi.
Yaşının ötkün dövrünə qədəm qoymasına baxmayaraq Doris Lessinq yeni əsərlər üzərində işləyir. "Nənələr" adlandırdığı sonuncu hekayələr kitabını 2003-cü ildə Londonda çap etdirən müəllif BBC radiosuna verdiyi müsahibədə əslində gərgin zəhməti ilə qazandığı Nobel mükafatının onu arzu edilməyəcək dərəcədə məşhurlaşdırmasından və nəticədə yaradıcılığına az vaxt qalmasından şikayətlənmişdir.
İstinadlar
- Николюкин А. Н. Лессинг Д. М. // Краткая литературная энциклопедия (rus.). Москва: Советская энциклопедия, 1962. Т. 4. С. 167.
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Doris Lessing dies aged 94.
- Almanca Vikipediya (alm.). 2001.
Mənbə
- Vilayət Quliyev. Ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatı laureatları. Bakı: "Kitab aləmi" Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2009, səh.
Xarici keçidlər
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Doris Lessinq ing Doris Lessing 22 oktyabr 1919 Kirmansah 17 noyabr 2013 London ingilis yazicisi fantast feminist Edebiyyat uzre Nobel mukafati laureati 2007 Zeif beseriyyetin qudretli sivilizasiyalarin mubarizesinde passiv istirakinin felsefi problematikasinin muxtelif izahlarini ozunde eks etdiren Kanopus Arqosda 1979 1982 seriyasindan bes romanin muellifidir Doris Lessinqing Doris May LessingDogum adi Doris May TaylerTexellusu Jane SomersDogum tarixi 22 oktyabr 1919 1919 10 22 Dogum yeri Kirmansah Kirmansah sehristani Kirmansah ostani IranVefat tarixi 17 noyabr 2013 2013 11 17 94 yasinda Vefat yeri London Boyuk London Ingiltere Birlesmis KralliqVefat sebebi insultDefn yeri Qolders Qrin krematoriyasi d Heyat yoldaslari bilinmir 1939 1943 Fealiyyeti yazici sair roman yazicisi dramaturq avtobioqraf d ssenarist esseist fantastika yazicisi d nasirFealiyyet illeri 1950 ci ildenIstiqamet edebi realizmJanr elmi fantastikaTaninmis eserleri Qizil defter Xeyirxah terrorcuUzvluyu Kral Edebiyyat Cemiyyeti d Bavariya Incesenet Akademiyasi d Mukafatlaridorislessing org Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiIngilis yazicisi Doris Mey Lessinq edebiyyat sahesinde Nobele layiq gorulen on birinci qadindir Diger terefden mukafati heyatinin en ahil caginda 87 yasinda almasi ile de ozunemexsus rekord sahibi olmusdur Iranin Kirmansah seherinde dogulmusdur Ailesi 1925 ci ilde Afrika qitesindeki ingilis mustemlekesine Cenubi Rodeziyaya indiki Zimbabve kocmusdu Taleyini yeni yerlerde sinamaq fikrine dusen atasi Britaniya ordusunun kecmis kapitani Alfred Tayler burada iri torpaq mulkiyyetcisi olmaq isteyirdi Lakin arzusunu gerceklesdire bilmemisdi Doris 14 yasina qeder kilse yanindaki mektebde tehsil almisdi Sonraki biliklerini mutalie ve sexsi tehsil yolu ile tekmillesdirmisdi Erken yaslarinda is heyatina baslamis xeste baxicisi telefon stansiyasinin operatoru olmusdu 1949 cu ilde Cenubi Rodeziyani hemiselik terk edib Londona kocmusdu Rodeziyada yasadigi dovrde Doris Lessinq iki defe ere gedib bosanmis dunyaya iki atadan uc ovlad getirmisdi Yazici kimi tanindigi Lessinq soyadi ona milliyyetce alman olan ikinci erinden qalmisdi Kecmis Almaniya Demokratik Respublikasinin Uqandada sefiri olan Qotfrid Lessinq 1979 cu ilde bu olkenin diktatoru Amine qarsi usyan zamani oldurulmusdu Yazmaga 30 cu illerin sonlarindan baslasa da Otlar oxuyur adli ilk romanini yalniz 1950 ci ilde cap etdirmisdi Aparteid dovrunun Rodeziya heyatindan behs eden eser musbet qarsilanmisdi Daha sonra yazici Zorakiliq ovladlari adlandirdigi bes romandan ibaret silsilesini tamamlamisdi Silsileye Marta Kvest 1952 Serfeli nikah 1954 Tufandan sonra surusme 1958 Qurunun ehatesinde 1966 ve Dord qapili seher 1969 romanlari daxil idi Tedqiqatcilarinin yekdil fikrine gore muellifi meshurlasdiran ilk eseri ise Qizil gundelik 1962 romani olmusdu Qizil gundeliyi bezen feminist edebiyyatin klassikasi adlandirsalar da Lessinq ozu bu fikirle hec zaman razilasmamisdir Yaziciya gore sohbet sadece qadinin deyil sexsiyyetin cemiyyetdeki huquqlarindan gedir Muellif ozu yaradiciligini movzu baximindan uc dovre ayirmisdir Bunlar Solcu kitab klubu nun uzvu oldugu ve eserlerinde sosial tenqide muhum yer ayirdigi sosialistlik 1944 1956 psixologizm 1956 1969 ve daha cox elmi fantastika ile seciyyelenen sufilik dovrudur Sonuncu dovrde Lessinq Cehenneme enmek ucun telimat 1971 Qurub cagindan evvelki yay 1973 Ucuncu dorduncu ve besinci zonalar arasinda nikahlar 1980 Sirius ulduzunda tecrubeler 1981 Sekkiz planeti ucun numayendeler komitesinin yaradilmasi 1982 kimi fantastik romanlarini yazmisdir Sekkiz planeti romaninin motivleri esasinda Filip Qlass opera bestelemisdir Yaxin dostu pakistanli teoloq Idris Sahin yardimi ile Doris Lessinq sufi islamin doktrinalari ile derinden tanis olmusdu Cox guman ki sufiliye bu ciddi maraq onun usaqliq illerini islam dunyasinin bir parcasi olan Iranda kecirmesi ile mueyyen derecede elaqelidir Ingilis yazicisinin islam ve Serq motivleri ile zengin Sikeste 1979 romanini da hemin tesirin aradan iller kecenden sonra meydana cixan eks sedasi kimi qebul etmek mumkundur Doris Lessinq Londonun inqilabi ehvali ruhiyyeli gencliyinin heyatindan behs eden Yaxsi terrorcu 1985 eqli cehetden zeif usaq haqqindaki Besinci ovlad 1988 romanlarinin da muellifidir Yaradiciliginda yaranmis sekkiz illik fasileden sonra yazicinin Yene mehebbet 1996 Mara ve Den 1999 habele Besinci ovlad in davami kimi dusunulmus Atilmis Ben 2000 romanlarini cap olunmusdur 80 ci illerde yazdigi iki romani muellif nedense oxuculara Ceyn Comers texellusu ile teqdim etmeyi daha munasib saymisdir Movzu ve janr baximindan Doris Lessinqin yaradiciligi rengarengdir O coxsayli romanlarla yanasi dord sehne eserinin bir nece hekayeler kitabi ve publisist yazilar toplusunun muellifidir Genclik xatirelerini Eve gederken 1957 ve Ingilislik axtarisinda 1960 kitablarinda toplamisdir Yazicinin Britaniya medeniyyeti qarsisindaki xidmetleri veteninde yuksek qiymetlendirilmisdir O Millete xususi xidmetlerine gore en yuksek Britaniya mukafatina Seref Cengaveri ordenine 1999 layiq gorulmusdu Doris Lessinq bu ordeni XX yuzillikde alan sonuncu britaniyalidir O Harvard universitetinin fexri doktorudur 1995 portreti Britaniya tarixinin en gorkemli simalari ile birlikde Londondaki Milli Qalareyani bezeyir Uzun ve mehsuldar yaradiciligi neticesinde Avropanin butun esas edebi mukafatlarini qazanan Doris Lessinq 2007 ci ilde epik eserlerinin qadin tecrubesinden dogan ehtiras subhe ve ve geleceyi gorme xususiyyetlerine gore oz zengin kolleksiyasina Nobel mukafatini da elave etmisdi Yasinin otkun dovrune qedem qoymasina baxmayaraq Doris Lessinq yeni eserler uzerinde isleyir Neneler adlandirdigi sonuncu hekayeler kitabini 2003 cu ilde Londonda cap etdiren muellif BBC radiosuna verdiyi musahibede eslinde gergin zehmeti ile qazandigi Nobel mukafatinin onu arzu edilmeyecek derecede meshurlasdirmasindan ve neticede yaradiciligina az vaxt qalmasindan sikayetlenmisdir IstinadlarNikolyukin A N Lessing D M Kratkaya literaturnaya enciklopediya rus Moskva Sovetskaya enciklopediya 1962 T 4 S 167 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Doris Lessing dies aged 94 Almanca Vikipediya alm 2001 MenbeVilayet Quliyev Edebiyyat sahesinde Nobel mukafati laureatlari Baki Kitab alemi Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2009 seh Xarici kecidlerHemcinin bax