Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Doqonlar — Mali Respublikasının ərazisində, Niger çayının sahilində yaşayan xalq. Ana dilləri . Saylarının 400 mindən 800 minə qədər olduğu təxmin edilir.
 | |||
| Doqonlar | |||
| Ümumi sayı | |||
|---|---|---|---|
| 400 mindən 800 minə qədər | |||
| Yaşadığı ərazilər | |||
| |||
| Dili | |||
|
| |||
| Dini | |||
| , İslam |
Tədqiqi
Doqonlar haqqında ən çox araşdırma aparmış və doqon mədəniyyətini dünyaya tanıtmış ilk şəxs fransalı , professor . O, ilk dəfə 1931-ci ildə doqon qəbiləsinin qonağı olmuşdur. Həmin vaxt onların sayı 100 min nəfər idi. Yazı mədəniyyətindən xəbəri olmayan bu qədim tayfa əkinçiliklə məşğul olur və sivilizasiya səviyyəsinə görə qonşu tayfalardan heç nə ilə fərqlənmirdi. Amma maraqlı bir fakt professorun diqqətini cəlb edir: doqon qəbiləsində nəsildən-nəsilə şifahi formada ötürülən bir əfsanə vardı. Bu əfsanədə Dünyanın yaranmasından və doqon xalqının kosmosla əlaqələrindən söhbət açılırdı. Bu tarixdən etibarən professor öz həmkarları ilə birlikdə Doqon tayfasını mütəmadi ziyarət etməyə başladı. Qonaqpərvər afrikalılar professoru və onun dostlarını sevinclə qarşılayırdılar. Qonaqlar ev sahibinin etibarını qazanmağa və beləcə, doqon tayfasının ən gizli sirlərinə bələd olmağa başladılar.
və onun əsas köməkçisi, professor daha çox məlumat ala bildilər. Onlar tədqiqatlardan sonra bir sıra məqalələr yazdılar. 1950-ci ildən etibarən işıq üzü görən bu məqalələr sensasiyaya səbəb oldu.1956-cı ildə Qriol vəfat etdikdən sonra xanım Jermen onun işini davam etdirmişdir.
İnancları və mifologiyası
Doqonların inancına görə, Yer planeti kainatın mərkəzi deyil.Yer planetinin sakinləri kainatda yeganə canlı varlıqlar deyil. Bu barədə onların əfsanəsində belə deyilir:
"Spiral formalı ulduz dünyaları canlı aləmi olan dünyalardır. Dünyaya forma və hərəkət verən, amma eyni zamanda hər şeyi və canlı aləmi olan digər planetləri də yaradıb. Bu planetlərdə həyat və canlı aləm Yer planetinə çox bənzərdir".
Doqonların əfsanələrində ulduz məfhumu ilə yanaşı "planet", "planetlərin peyki" kəlmələrinə rast gəlmək mümkündür.
Doqonlar adi gözlə, optik cihazların köməyi olmadan görünən Venera, Mars, Saturn və Yupiter planetlərini Günəş sistemi planetlərindən ayırırlar. Veneranın peykinin mövcudluğu barədə doqonlarda məlumat olsa da, müasir elm, hələ ki, bu barədə məlumata sahib deyil.
Doqonlar öz əfsanələrini simvol və sxemlərlə şəkilləndirirdilər. Bu simvol və sxemlər hərdən mürəkkəb olsa da, hər zaman inandırıcı təəssürat bağışlayırdı. Doqonlar Yupiteri böyük çevrə formasında çəkirlər və onun ətrafında 4 kiçik dairə təsvir edirlər ki, bu dairələr də planetin peykləridir. Qeyd edək ki, müasir elm Yupiterin 16 peyki haqqında məlumata sahibdir ki, onlardan da məhz 4-ü 1610-cu ildə Qalileo Qaliley tərəfindən kəşf edilib. Həmin 4 peyk 16 peykin içində ən iri və ən parlaq olanlarıdır.
Saturn isə doqonlar tərəfindən 2 formada – konsentrik (ümumi mərkəzli) dairələr formasında təsvir edilir ki, buradakı xarici dairə planetin halqasıdır.
Doqonların mifologiyasında əsas yeri kainatın ən parlaq ulduzu sayılan Sirius ulduzu tutur. Onların fikrinə görə, Sirius ulduz sistemidir. Bu ulduz sistemi Yer planetində həyatın inkişafına təsir edib və kainatın təməlini təşkil edir. Doqonlar bu ulduz sisteminin , ikinci ulduz və üçüncü ulduz sayılan -dən ibarət olduğunu iddia edirlər. Eyni zamanda, digər ulduzların əsas Siriusa çox yaxın olduğunu iddia edirlər. Müasir elm bu günə qədər, yalnız, ikinci ulduzu kəşf edə bilib. Üçüncü ulduz, yəni Sirius C ulduzunun mövcudluğu alimlər arasında bu günə qədər də mübahisə mövzusu olaraq qalır.
Doqonların mövcud olan əfsanələrindən birinə görə, insanları Yer planetinə səma gəmiləri ilə gətiriblər. Onlar Sirius B ulduzlu günəş sistemindəki planetdən gəliblər və bu planet partlamazdan əvvəl gəmilər vasitəsilə insanları Yer planetinə uçublar.
Şəkilləri
-
![image]()
Kənd -
![image]()
Adam Karter adlı turis doqon uşaqları ilə -
![image]()
Bruklin muzeyində doqonlara aid boyunbağı -
![image]()
Doqon ailəsi -
![image]()
Doqon qadınının fiquru
Həmçinin bax
İstinadlar
- "General Facts on the Dogon". Necep.net. 2018-07-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-05-14.
- Hikmət Həsənov. Sirli Sirius Planeti: ilk insan və ya Doqonlar - ARAŞDIRMA 2015-03-18 at the Wayback Machine. publika.az, 21.01.2015 (az.)
Ədəbiyyat
- Xalq haqqında
- Marcel Griaule: Conversations With Ogotemmeli: An Introduction To Dogon Religious Ideas. 1st. ed. 1965.
- Marcel Griaule: Dieu d'eau. Entretiens avec Ogotemmêli. (1966) Ed Fayard. (the original French work of Griaule (that was published in 1948) on his discussions with Ogotemmêli)
- Bedaux, R. & J.D. van der Waals (eds.) (2003) Dogon: mythe en werkelijkheid in Mali [Dogon: myth and reality in Mali]. Leiden: National Museum of Ethnology.
- Morton, Robert (ed.) & Hollyman, Stephenie (photographs) & Walter E.A. van Beek (text) (2001) Dogon: Africa's people of the cliffs. New York: Abrams.
- Wanono, Nadine & Renaudeau, Michel (1996) Les Dogon (photographs by Michel Renaudeau; text by Nadine Wanono). Paris: Éditions du Chêne-Hachette.
- Eds. Petit Futé. Mali 2005–2006
- Sékou Ogobara Dolo: La mère des masques. Un Dogon raconte. (2002) Eds. Seuil
- Gerard Beaudoin: Les Dogon du Mali (1997) Ed. BDT Développement.
- Dil haqqında
- Bertho, J. "La place des dialectes dogon de la falaise de Bandiagara parmi les autres groupes linguistiques de la zone soudanaise". Bulletin de l'IFAN. 15. 1953: 405–441.
- Hantgan, Abbie (2007) Dogon Languages and Linguistics An (sic) Comprehensive Annotated Bibliography 2008-11-19 at the Wayback Machine
- Hochstetler, J. Lee, Durieux, J.A. & E.I.K. Durieux-Boon (2004) Sociolinguistic Survey of the Dogon Language Area. SIL International. online version 2012-10-07 at the Wayback Machine
- Williamson, Kay & Blench, Roger (2000) 'Niger–Congo', in Heine, Bernd and Nurse, Derek (eds) African Languages – An Introduction. Cambridge: Cambridge University Press, pp. 11–42.
- İncəsənət haqqında
- Ezra, Kate. Art of the Dogon: selections from the Lester Wunderman collection. New York: The Metropolitan Museum of Art. 1988. ISBN .
- Laude, Jean. African Art of the Dogon: The Myths of the Cliff Dwellers (New York: The Viking Press 1973).
- Davis, Shawn R. “Dogon Funerals” in African Art; Summer 2002, Vol. 35 Issue 2.
Xarici keçidlər
- Official tourism website for Dogon Country
- Griaule, Marcel and Dieterlen, Germaine (1954) "The Dogon", in African Worlds: Studies in the Cosmological Ideas and Social Values of African Peoples, edited by Daryll Forde 2009-02-12 at the Wayback Machine
- Photos of Dogon Country
- Pictures of Dogon Country 2008-01-29 at the Wayback Machine
- Pictures of Dogon Country
- Dogon images from the Smithsonian Institution Research Information System 2010-03-30 at the Wayback Machine
- Dogon images & traditions
- Pictures about Dogon dances
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Doqonlar Mali Respublikasinin erazisinde Niger cayinin sahilinde yasayan xalq Ana dilleri Saylarinin 400 minden 800 mine qeder oldugu texmin edilir Doqonlar DoqonlarUmumi sayi400 minden 800 mine qederYasadigi erazilerMaliDiliDini IslamTedqiqiTipik bir doqon kendi BananiYasadiqlari erazi Doqonlar haqqinda en cox arasdirma aparmis ve doqon medeniyyetini dunyaya tanitmis ilk sexs fransali professor O ilk defe 1931 ci ilde doqon qebilesinin qonagi olmusdur Hemin vaxt onlarin sayi 100 min nefer idi Yazi medeniyyetinden xeberi olmayan bu qedim tayfa ekincilikle mesgul olur ve sivilizasiya seviyyesine gore qonsu tayfalardan hec ne ile ferqlenmirdi Amma maraqli bir fakt professorun diqqetini celb edir doqon qebilesinde nesilden nesile sifahi formada oturulen bir efsane vardi Bu efsanede Dunyanin yaranmasindan ve doqon xalqinin kosmosla elaqelerinden sohbet acilirdi Bu tarixden etibaren professor oz hemkarlari ile birlikde Doqon tayfasini mutemadi ziyaret etmeye basladi Qonaqperver afrikalilar professoru ve onun dostlarini sevincle qarsilayirdilar Qonaqlar ev sahibinin etibarini qazanmaga ve belece doqon tayfasinin en gizli sirlerine beled olmaga basladilar ve onun esas komekcisi professor daha cox melumat ala bildiler Onlar tedqiqatlardan sonra bir sira meqaleler yazdilar 1950 ci ilden etibaren isiq uzu goren bu meqaleler sensasiyaya sebeb oldu 1956 ci ilde Qriol vefat etdikden sonra xanim Jermen onun isini davam etdirmisdir Inanclari ve mifologiyasiDoqonlarin inancina gore Yer planeti kainatin merkezi deyil Yer planetinin sakinleri kainatda yegane canli varliqlar deyil Bu barede onlarin efsanesinde bele deyilir Spiral formali ulduz dunyalari canli alemi olan dunyalardir Dunyaya forma ve hereket veren amma eyni zamanda her seyi ve canli alemi olan diger planetleri de yaradib Bu planetlerde heyat ve canli alem Yer planetine cox benzerdir Doqonlarin efsanelerinde ulduz mefhumu ile yanasi planet planetlerin peyki kelmelerine rast gelmek mumkundur Doqonlar adi gozle optik cihazlarin komeyi olmadan gorunen Venera Mars Saturn ve Yupiter planetlerini Gunes sistemi planetlerinden ayirirlar Veneranin peykinin movcudlugu barede doqonlarda melumat olsa da muasir elm hele ki bu barede melumata sahib deyil Doqonlar oz efsanelerini simvol ve sxemlerle sekillendirirdiler Bu simvol ve sxemler herden murekkeb olsa da her zaman inandirici teessurat bagislayirdi Doqonlar Yupiteri boyuk cevre formasinda cekirler ve onun etrafinda 4 kicik daire tesvir edirler ki bu daireler de planetin peykleridir Qeyd edek ki muasir elm Yupiterin 16 peyki haqqinda melumata sahibdir ki onlardan da mehz 4 u 1610 cu ilde Qalileo Qaliley terefinden kesf edilib Hemin 4 peyk 16 peykin icinde en iri ve en parlaq olanlaridir Saturn ise doqonlar terefinden 2 formada konsentrik umumi merkezli daireler formasinda tesvir edilir ki buradaki xarici daire planetin halqasidir Doqonlarin mifologiyasinda esas yeri kainatin en parlaq ulduzu sayilan Sirius ulduzu tutur Onlarin fikrine gore Sirius ulduz sistemidir Bu ulduz sistemi Yer planetinde heyatin inkisafina tesir edib ve kainatin temelini teskil edir Doqonlar bu ulduz sisteminin ikinci ulduz ve ucuncu ulduz sayilan den ibaret oldugunu iddia edirler Eyni zamanda diger ulduzlarin esas Siriusa cox yaxin oldugunu iddia edirler Muasir elm bu gune qeder yalniz ikinci ulduzu kesf ede bilib Ucuncu ulduz yeni Sirius C ulduzunun movcudlugu alimler arasinda bu gune qeder de mubahise movzusu olaraq qalir Doqonlarin movcud olan efsanelerinden birine gore insanlari Yer planetine sema gemileri ile getiribler Onlar Sirius B ulduzlu gunes sistemindeki planetden gelibler ve bu planet partlamazdan evvel gemiler vasitesile insanlari Yer planetine ucublar SekilleriKend Adam Karter adli turis doqon usaqlari ile Bruklin muzeyinde doqonlara aid boyunbagi Doqon ailesi Doqon qadininin fiquruHemcinin baxSiriusIstinadlar General Facts on the Dogon Necep net 2018 07 08 tarixinde Istifade tarixi 2014 05 14 Hikmet Hesenov Sirli Sirius Planeti ilk insan ve ya Doqonlar ARASDIRMA 2015 03 18 at the Wayback Machine publika az 21 01 2015 az EdebiyyatXalq haqqindaMarcel Griaule Conversations With Ogotemmeli An Introduction To Dogon Religious Ideas 1st ed 1965 ISBN 0 19 519821 2 Marcel Griaule Dieu d eau Entretiens avec Ogotemmeli 1966 Ed Fayard ISBN 2 213 59847 9 the original French work of Griaule that was published in 1948 on his discussions with Ogotemmeli Bedaux R amp J D van der Waals eds 2003 Dogon mythe en werkelijkheid in Mali Dogon myth and reality in Mali Leiden National Museum of Ethnology Morton Robert ed amp Hollyman Stephenie photographs amp Walter E A van Beek text 2001 Dogon Africa s people of the cliffs New York Abrams ISBN 0 8109 4373 5 Wanono Nadine amp Renaudeau Michel 1996 Les Dogon photographs by Michel Renaudeau text by Nadine Wanono Paris Editions du Chene Hachette ISBN 2 85108 937 4 Eds Petit Fute Mali 2005 2006 ISBN 2 7469 1185 X Sekou Ogobara Dolo La mere des masques Un Dogon raconte 2002 Eds Seuil ISBN 2 02 041133 4 Gerard Beaudoin Les Dogon du Mali 1997 Ed BDT Developpement ISBN 2 9511030 0 XDil haqqindaBertho J La place des dialectes dogon de la falaise de Bandiagara parmi les autres groupes linguistiques de la zone soudanaise Bulletin de l IFAN 15 1953 405 441 Hantgan Abbie 2007 Dogon Languages and Linguistics An sic Comprehensive Annotated Bibliography 2008 11 19 at the Wayback Machine Hochstetler J Lee Durieux J A amp E I K Durieux Boon 2004 Sociolinguistic Survey of the Dogon Language Area SIL International online version 2012 10 07 at the Wayback Machine Williamson Kay amp Blench Roger 2000 Niger Congo in Heine Bernd and Nurse Derek eds African Languages An Introduction Cambridge Cambridge University Press pp 11 42 Incesenet haqqindaEzra Kate Art of the Dogon selections from the Lester Wunderman collection New York The Metropolitan Museum of Art 1988 ISBN 0870995073 Laude Jean African Art of the Dogon The Myths of the Cliff Dwellers New York The Viking Press 1973 Davis Shawn R Dogon Funerals in African Art Summer 2002 Vol 35 Issue 2 Xarici kecidlerVikianbarda Doqonlar ile elaqeli mediafayllar var Official tourism website for Dogon Country Griaule Marcel and Dieterlen Germaine 1954 The Dogon in African Worlds Studies in the Cosmological Ideas and Social Values of African Peoples edited by Daryll Forde 2009 02 12 at the Wayback Machine Photos of Dogon Country Pictures of Dogon Country 2008 01 29 at the Wayback Machine Pictures of Dogon Country Dogon images from the Smithsonian Institution Research Information System 2010 03 30 at the Wayback Machine Dogon images amp traditions Pictures about Dogon dances