Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dejnyov burnu (esx/Тугнехалха) — Rusiyanın və Çukot yarımadasının, Asiya qitəsinin, Avrasiya materikinin ucqar şərq nöqtəsi.
| Dejnyov burnu | |
|---|---|
 | |
| Yerləşməsi | |
| Akvatoriya | Sakit okean, Şimal Buzlu okean |
| Ölkə |  Rusiya |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Coğrafiyası
Burun dənizdən əhatələnmiş və hündürlüyü 740 metrə çata dağlıq massivə malikdir. Sahilləri hündürdür.
Dejnyov burnu Berinq boğazının suları ilə yuyulur. Burada Şimal Buzlu okeana daxil olan Çukot dənizi ilə Sakit okeana daxil Berinq dənizi birləşir. Dejnyov burnu ilə Şimali Amerika ucqar qərb nöqtəsi olan Şahzadə Uels burnu arasında məsafə 86 km təşkil edir. Burun tarixən Beringiya bərzəxinin bir hissəsi olmuşdur. Sonradan suyun qalxması nəticəsində ərazidə boğa əmələ gəlmişdir.
İqlimi
Materikin şərq hissəsi Şimal buzlu okeanın təsirinə məruz qalır. Arktik iqlim ilin böyük qismi öz hakim olur. İlin bütün hissəsi aşağı temperatur, qışda daha kəskiş şaxtalarla müşahidə edilir. Qışa yay müddətində qütb günəşi torpağı qızdıra bilmir. Hava hər quru və soyuq olur. Sakit okeandan əsən küləklər havaya müəyyən mülayimlik gətirir. Qışda tempratur −40°S, yayda isə +8°S olur.
Fauna
Burunda Morj yerləşim yerləri və quş koloniyalarına rast gəlinir. Sahil sularında isə boz balina, kosa, morj və suitiləri görmək olar.
Tarixi
Əraziyə gələn ilk avropalı Semyon Dejnyov olur. O, 1648-ci ilin payızında əraziyə ayaq basan ilk avropalı olur. Burun onun şərəfinə Dejnyov burnu olur. Berinq boğazını ilk dəfə keçən Dejnyov bir çox məsələlərə aydınlıq gətirmişdir. Beləki, Amerikanın müstəqil materik olması bunulada isbat edilmişdir Üstəlik Şimal Buzlu okeanın Sakit okeanla bir başa əlaqəsi olması müəyyənləşir. Bundan xəbərsiz olan avropa bundan gec xəbər tutur. Boğazı keçən ikinci şəxs Vitus Berinq olur. Boğaz onun adı ilə adlandırılmışdır. Burnun adı XVIII əsrə qədər Çukot burnu. 1778 ci ildə Ceyms Kuk burunu Şərq burnu adlandırır.
1879 ildə Nordenşeldin təklifi ilə burun onu ilk dəfə kəşf edən Dejnyovun şərəfinə adlandırılır. Rusiya Coğrafiya cəmiyyəti 1898-ci ildə bunu rəsmən təstiqləmişdir.
Əhalisi
Burundan 10 kilometr şimalda Uelen yaşayış məntəqəsi yerləşir. Üstəlik burada 1958-ci ildən etibarən tərk edilmiş balina ovçularının Naukan kəndi vardır. Burada tarixən 400 nəfər yaşayırdı. Onlar əcdadlarının adət-ənənələrini davam etdirirdilər. Hazırda Naukan qəsəbəsindən köçmüş insanlar Uelen, Lavrentiya, Novoye Çaplino, Sireniki və Uelkan qəsəbələrində yaşayırlar.
Abidə
Burunda Dejnyovun adını daşıyan mayak vardır. Mayak yüz metr yüksəklikdə inşa edilmişdir. Burada taxta xaç vardır. Üstəlik burada Semyon İvanoviç Dejnyovun büstü qoyulmuşdur. Büstün kənarında olan lövhədə yazılır: «Semyon İvanoviç Dejnyov. 1605 ildə doğulub, 1672-ci ildə vəfat etmişdir»
Arxeologiya
Burun ərazisində federal əhəmiyyətli tarixi abidə olan Ekven yerləşir. Buradakı qəbirstanlıqda 2000-dən çox qəbr vardır. Bu abidə b.e.ə 1 minillikdən b.e 1-ci minilliyə aid edilir
İncəsətdə
So weit die Füße tragen romanında yazıçı Yozef Martin Bauer burunda yerləşən Qulaqdan söhbət açır. Əsərin qəhrəmanı 1949-cu ildə düşərgədən Sibirə, oradan Mərkəzi Asiyaya və sonradan isə İrana qaça bilir. Bu əsərin motivləri əsasında 2001-ci ildə «Qulaqdan qaçış» adlı kino çəkilmişdir. Əslində isə burada hec bir düşərgə olmamışdır.
İstinadlar
- Леонтьев В. В., Новикова К. А. Топонимический словарь северо-востока СССР. — Магадан : Магаданское книжное издательство, 1989, стр 130
- "Dejnyov". 2019-09-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-22.
- Мельников А. В. Географические названия Дальнего Востока России: Топонимический словарь. 2013-12-04 at the Wayback Machine — Благовещенск: Интерра-Плюс (Interra+), 2009. — 55 с.
- Першин, А. Доброе дело командира Пелля 2017-12-29 at the Wayback Machine // Вокруг света : журнал. — М., 1998. — № 7 (2694)
- . 2015-12-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-22.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Dejnyov burnu esx Tugnehalha Rusiyanin ve Cukot yarimadasinin Asiya qitesinin Avrasiya materikinin ucqar serq noqtesi Dejnyov burnuYerlesmesi66 04 45 sm e 169 39 07 q u Akvatoriya Sakit okean Simal Buzlu okeanOlke RusiyaDejnyov burnu Vikianbarda elaqeli mediafayllarCografiyasiBurun denizden ehatelenmis ve hundurluyu 740 metre cata dagliq massive malikdir Sahilleri hundurdur Dejnyov burnu Berinq bogazinin sulari ile yuyulur Burada Simal Buzlu okeana daxil olan Cukot denizi ile Sakit okeana daxil Berinq denizi birlesir Dejnyov burnu ile Simali Amerika ucqar qerb noqtesi olan Sahzade Uels burnu arasinda mesafe 86 km teskil edir Burun tarixen Beringiya berzexinin bir hissesi olmusdur Sonradan suyun qalxmasi neticesinde erazide boga emele gelmisdir Iqlimi Materikin serq hissesi Simal buzlu okeanin tesirine meruz qalir Arktik iqlim ilin boyuk qismi oz hakim olur Ilin butun hissesi asagi temperatur qisda daha keskis saxtalarla musahide edilir Qisa yay muddetinde qutb gunesi torpagi qizdira bilmir Hava her quru ve soyuq olur Sakit okeandan esen kulekler havaya mueyyen mulayimlik getirir Qisda tempratur 40 S yayda ise 8 S olur Fauna Burunda Morj yerlesim yerleri ve qus koloniyalarina rast gelinir Sahil sularinda ise boz balina kosa morj ve suitileri gormek olar TarixiEraziye gelen ilk avropali Semyon Dejnyov olur O 1648 ci ilin payizinda eraziye ayaq basan ilk avropali olur Burun onun serefine Dejnyov burnu olur Berinq bogazini ilk defe kecen Dejnyov bir cox meselelere aydinliq getirmisdir Beleki Amerikanin musteqil materik olmasi bunulada isbat edilmisdir Ustelik Simal Buzlu okeanin Sakit okeanla bir basa elaqesi olmasi mueyyenlesir Bundan xebersiz olan avropa bundan gec xeber tutur Bogazi kecen ikinci sexs Vitus Berinq olur Bogaz onun adi ile adlandirilmisdir Burnun adi XVIII esre qeder Cukot burnu 1778 ci ilde Ceyms Kuk burunu Serq burnu adlandirir 1879 ilde Nordenseldin teklifi ile burun onu ilk defe kesf eden Dejnyovun serefine adlandirilir Rusiya Cografiya cemiyyeti 1898 ci ilde bunu resmen testiqlemisdir EhalisiBurundan 10 kilometr simalda Uelen yasayis menteqesi yerlesir Ustelik burada 1958 ci ilden etibaren terk edilmis balina ovcularinin Naukan kendi vardir Burada tarixen 400 nefer yasayirdi Onlar ecdadlarinin adet enenelerini davam etdirirdiler Hazirda Naukan qesebesinden kocmus insanlar Uelen Lavrentiya Novoye Caplino Sireniki ve Uelkan qesebelerinde yasayirlar AbideBurunda Dejnyovun adini dasiyan mayak vardir Mayak yuz metr yukseklikde insa edilmisdir Burada taxta xac vardir Ustelik burada Semyon Ivanovic Dejnyovun bustu qoyulmusdur Bustun kenarinda olan lovhede yazilir Semyon Ivanovic Dejnyov 1605 ilde dogulub 1672 ci ilde vefat etmisdir ArxeologiyaBurun erazisinde federal ehemiyyetli tarixi abide olan Ekven yerlesir Buradaki qebirstanliqda 2000 den cox qebr vardir Bu abide b e e 1 minillikden b e 1 ci minilliye aid edilirIncesetdeSo weit die Fusse tragen romaninda yazici Yozef Martin Bauer burunda yerlesen Qulaqdan sohbet acir Eserin qehremani 1949 cu ilde dusergeden Sibire oradan Merkezi Asiyaya ve sonradan ise Irana qaca bilir Bu eserin motivleri esasinda 2001 ci ilde Qulaqdan qacis adli kino cekilmisdir Eslinde ise burada hec bir duserge olmamisdir IstinadlarLeontev V V Novikova K A Toponimicheskij slovar severo vostoka SSSR Magadan Magadanskoe knizhnoe izdatelstvo 1989 str 130 Dejnyov 2019 09 23 tarixinde Istifade tarixi 2015 11 22 Melnikov A V Geograficheskie nazvaniya Dalnego Vostoka Rossii Toponimicheskij slovar 2013 12 04 at the Wayback Machine Blagoveshensk Interra Plyus Interra 2009 55 s Pershin A Dobroe delo komandira Pellya 2017 12 29 at the Wayback Machine Vokrug sveta zhurnal M 1998 7 2694 2015 12 26 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 11 22