Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dəniz Gəzmiş (türk. Deniz Gezmiş; 27 fevral 1947, Ayaş, Ankara ili – 6 may 1972, Ankara) — Türkiyəli marksist-leninist inqilabçı və siyasi aktivist.
| Dəniz Gəzmiş | |
|---|---|
| türk. Deniz Gezmiş | |
 | |
| Doğum tarixi | 27 fevral 1947 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 6 may 1972(25 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | edam edilib |
| Dəfn yeri |
|
| Atası | Cəmil Gəzmiş |
| Anası | Müqəddər Gəzmiş |
| Milliyyəti | türk |
| İxtisası | Hüquqşünaslıq |
| Təhsili | İstanbul Universiteti |
| Fəaliyyəti | Aktivist |
| deniz-gezmis.com | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
1972-ci ildə 25 yaşında iki yoldaşı ilə birlikdə edam edilmişdir. Dəniz Gəzmiş həyatı, fəaliyyəti və ölümü ilə Türkiyə cəmiyyətinin üzərində dərin izlər buraxmışdır. Ölümündən sonra barəsində yazılmış mahnılar və çəkilmiş sənədli, bədii filmlər buna misal göstərilə bilər.
Uşaqlıq və gənclik illəri
Dəniz Gəzmiş 1947-ci ilin 28 fevral tarixində Ankaranın Ayaş səmtində dünyaya gəlmişdir. Babası Rizə bölgəsinin Əkizdərə səmtinə bağlı Cimil kəndinin sakini olmuşdur. Gəzmişin nəsili Konyadan köçmək məcburiyyətində qalmış Oğuz türklərinə gedib çıxmaqdadır. Dəniz Gəzmişin atası Ərzurumda yerləşən orta məktəblərin birində müfəttiş kimi çalışan Cəmil Gəzmiş idi. Anası Müqəddər Gəzmiş də Ərzurum bölgəsinin Tortum səmtində orta məktəb müəlliməsi kimi çalışırdı. Ailənin üç oğlan uşağından ikincisi olan Dəniz Gəzmişin özündən böyük qardaşı Bora Gəzmiş hüquq faklütəsində olan ixtisasından ayrılıb bank sistemində çalışmağa başlamışdı. Evin kiçik övladı Hamdi Gəzmiş maliyyə müşaviri vəzifəsində çalışmaqda idi.
Gəzmiş ilk təhsilini Sivas şəhərində, lise təhsilini isə İstanbulun Heydərpaşa Lisesində tamamlamışdır. Təhsil aldığı müddət ərzində tanış olduğu sol qrupların fikirləri Gəzmişdə böyük maraq oyatmışdı. Zamanla həmin sol qrupların tədbirlərində iştirak etməyə başlamışdır.
Siyasi fəaliyyəti
Saxlanılması və edamı
ilk günlərindən sonra ilə birlikdə Sivasa getməkdə ikən motosikletləri xarab oldu. Bir şikayətin nəticəsində polislərin gəlməsindən sonra baş verən silahlı qarşıdurmada Aslan ilə bir-birlərini itirdilər. Aslan o anlarda Sarqışlada yaralı ikən, Gəzmiş isə 16 mart 1971 günü Sivasın Gəmərək rayonunda mühasirəyə alınaraq saxlanıldı və Kayseriyə gətirildi. Buradan Ankaraya, dövrün yanına aparıldı.
Məhkəməsi 16 iyul 1971 günü Altındağ Veterinar Məktəbi binasının yanında briqada generalı başçılığında Baki Tuğ məhkəməsində Ankara Sıxıyönətim Komandanlığı 1 nömrəli məhkəməsində başladı və 9 oktyabr 1971 günü bitdi. Dəniz və dostları 16 iyul 1971 tarixində başlayan THKO-1 məhkəməsində 146-cı maddəsini ixlal etdiynə görə, 9 oktyabr 1971 tarixində 146/1 maddəsi gərəkçəsi ilə edam cəzasına məhkum edildi. 1972-ci il mayın 6-da edam edilib.
Son məktub
 | "Ata, məktub əlinizə keçdiyi zaman aranızdan ayrılmış olacam. Mən nə qədər üzülməyin desəm də yenə də üzüləcəyinizi bilirəm. Fəqət, bu vəziyyəti mətanətlə qarşılamağınızı istəyirəm. İnsanlar doğulur, böyüyür, yaşayır və ölürlər. Önəmli olan çox yaşamaq deyil, yaşadığı müddətdə daha çox şeylər edə bilməkdir. Bu səbəbdən mən erkən getməyi normal qarşılayıram… O ki qaldı məndən əvvəl gedən yoldaşlarıma, onlar heç bir zaman ölüm qarşısında tərəddüd etmədilər. Mənim də tərəddüd etməyəcəyimdən şübhən olmasın. Oğlun ölüm qarşısında aciz və çarəsiz qalmayıb. O, bu yola bilərək girib və öz sonunun da belə olacağını bilirdi. Səninlə düşüncələrimiz ayrıdır, amma məni anlayacağına ümid edirəm…Sadəcə sənin deyil, Türkiyədə yaşayan kürd və türk xalqlarının da anlayacağına inanıram. Cənazəm üçün vəkilimə lazımlı tapşırıqları vermişəm. Bundan əlavə, prokurora da bildirəcəm. Ankarada 1969-cu ildə ölən yoldaşım Taylan Özgürün yanına basdırılmağımı istəyirəm. Onun üçün, cənazəmi İstanbula aparma. Anamı təsəlli etmək də sənin boynunadır. Kitablarımı kiçik qardaşıma verirəm. Özünü də xüsusilə tənbeh et. Onun elmlə məşğul olmağını istəyirəm. Elmlə məşğul olsun və unutmasın ki, elmlə məşğul olmaq bəşəriyyət üçün xidmətdir. Son anda etdiklərimdən zərrə qədər də peşmanlıq hiss etmədiyimi bildirir, səni, anamı, böyük qardaşımı və kiçik qardaşımı inqilabın dərin atəşi ilə qucaqlayıram. Oğlun. Mərkəz Cəza Evi – Ankara 5 May 1972" |  |
Cəmiyyətə təsiri
Xarici keçidlər
- Parkalı Deniz’in fotoğrafçısı kitap yazdı — Hürriyet (Kelebek), Ali Dağlar, Yayın Tarihi: 25 Mayıs 2013 (Türkcə)
Mənbə
Biblioqrafiya
- Gülünün Solduğu Akşam, Erdal Öz, Can Yayınları, 1986 (Türkcə)
- Deniz Gezmiş’in Günlüğü, Ali Yıldırım, İtalik Yayınevi, 2012 (Türkcə)
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France Deniz Gezmiş // BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Dəniz Gəzmiş ağını kim yazıb? 2022-02-27 at the Wayback Machine, Metexan Aqbulud, İstifadə tarixi: 07 mart 2022. (Türkcə)
- Sarqışlaya düşürmesin Allah sevdiyi qulunu 2022-03-04 at the Wayback Machine, Metexan Aqbulud, İstifadə tarixi: 07 mart 2022. (Türkcə)
- "1971–1972: Last Days of Young Revolutionaries before Execution" 2022-01-20 at the Wayback Machine. Semra Çelebi, (6 may 2009). Bianet. (İngilis dili)
- "İşte Deniz Gezmiş'in babasına yazdığı son mektup" 2019-03-03 at the Wayback Machine. CNN Türk. 6 may 2010. (Türkcə)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Deniz Gezmis turk Deniz Gezmis 27 fevral 1947 Ayas Ankara ili 6 may 1972 Ankara Turkiyeli marksist leninist inqilabci ve siyasi aktivist Deniz Gezmisturk Deniz GezmisDogum tarixi 27 fevral 1947 1947 02 27 Dogum yeri Ayas Ankara ili TurkiyeVefat tarixi 6 may 1972 1972 05 06 25 yasinda Vefat yeri Ankara Ankara ili TurkiyeVefat sebebi edam edilibDefn yeri Qarsiyaxa qebiristanligi d Atasi Cemil GezmisAnasi Muqedder GezmisMilliyyeti turkIxtisasi HuquqsunasliqTehsili Istanbul UniversitetiFealiyyeti Aktivistdeniz gezmis com Vikianbarda elaqeli mediafayllar 1972 ci ilde 25 yasinda iki yoldasi ile birlikde edam edilmisdir Deniz Gezmis heyati fealiyyeti ve olumu ile Turkiye cemiyyetinin uzerinde derin izler buraxmisdir Olumunden sonra baresinde yazilmis mahnilar ve cekilmis senedli bedii filmler buna misal gosterile biler Usaqliq ve genclik illeriDeniz Gezmis 1947 ci ilin 28 fevral tarixinde Ankaranin Ayas semtinde dunyaya gelmisdir Babasi Rize bolgesinin Ekizdere semtine bagli Cimil kendinin sakini olmusdur Gezmisin nesili Konyadan kocmek mecburiyyetinde qalmis Oguz turklerine gedib cixmaqdadir Deniz Gezmisin atasi Erzurumda yerlesen orta mekteblerin birinde mufettis kimi calisan Cemil Gezmis idi Anasi Muqedder Gezmis de Erzurum bolgesinin Tortum semtinde orta mekteb muellimesi kimi calisirdi Ailenin uc oglan usagindan ikincisi olan Deniz Gezmisin ozunden boyuk qardasi Bora Gezmis huquq faklutesinde olan ixtisasindan ayrilib bank sisteminde calismaga baslamisdi Evin kicik ovladi Hamdi Gezmis maliyye musaviri vezifesinde calismaqda idi Gezmis ilk tehsilini Sivas seherinde lise tehsilini ise Istanbulun Heyderpasa Lisesinde tamamlamisdir Tehsil aldigi muddet erzinde tanis oldugu sol qruplarin fikirleri Gezmisde boyuk maraq oyatmisdi Zamanla hemin sol qruplarin tedbirlerinde istirak etmeye baslamisdir Siyasi fealiyyetiSaxlanilmasi ve edamiilk gunlerinden sonra ile birlikde Sivasa getmekde iken motosikletleri xarab oldu Bir sikayetin neticesinde polislerin gelmesinden sonra bas veren silahli qarsidurmada Aslan ile bir birlerini itirdiler Aslan o anlarda Sarqislada yarali iken Gezmis ise 16 mart 1971 gunu Sivasin Gemerek rayonunda muhasireye alinaraq saxlanildi ve Kayseriye getirildi Buradan Ankaraya dovrun yanina aparildi Mehkemesi 16 iyul 1971 gunu Altindag Veterinar Mektebi binasinin yaninda briqada generali basciliginda Baki Tug mehkemesinde Ankara Sixiyonetim Komandanligi 1 nomreli mehkemesinde basladi ve 9 oktyabr 1971 gunu bitdi Deniz ve dostlari 16 iyul 1971 tarixinde baslayan THKO 1 mehkemesinde 146 ci maddesini ixlal etdiyne gore 9 oktyabr 1971 tarixinde 146 1 maddesi gerekcesi ile edam cezasina mehkum edildi 1972 ci il mayin 6 da edam edilib Son mektub Ata mektub elinize kecdiyi zaman aranizdan ayrilmis olacam Men ne qeder uzulmeyin desem de yene de uzuleceyinizi bilirem Feqet bu veziyyeti metanetle qarsilamaginizi isteyirem Insanlar dogulur boyuyur yasayir ve olurler Onemli olan cox yasamaq deyil yasadigi muddetde daha cox seyler ede bilmekdir Bu sebebden men erken getmeyi normal qarsilayiram O ki qaldi menden evvel geden yoldaslarima onlar hec bir zaman olum qarsisinda tereddud etmediler Menim de tereddud etmeyeceyimden subhen olmasin Oglun olum qarsisinda aciz ve caresiz qalmayib O bu yola bilerek girib ve oz sonunun da bele olacagini bilirdi Seninle dusuncelerimiz ayridir amma meni anlayacagina umid edirem Sadece senin deyil Turkiyede yasayan kurd ve turk xalqlarinin da anlayacagina inaniram Cenazem ucun vekilime lazimli tapsiriqlari vermisem Bundan elave prokurora da bildirecem Ankarada 1969 cu ilde olen yoldasim Taylan Ozgurun yanina basdirilmagimi isteyirem Onun ucun cenazemi Istanbula aparma Anami teselli etmek de senin boynunadir Kitablarimi kicik qardasima verirem Ozunu de xususile tenbeh et Onun elmle mesgul olmagini isteyirem Elmle mesgul olsun ve unutmasin ki elmle mesgul olmaq beseriyyet ucun xidmetdir Son anda etdiklerimden zerre qeder de pesmanliq hiss etmediyimi bildirir seni anami boyuk qardasimi ve kicik qardasimi inqilabin derin atesi ile qucaqlayiram Oglun Merkez Ceza Evi Ankara 5 May 1972 Cemiyyete tesiriXarici kecidlerParkali Deniz in fotografcisi kitap yazdi Hurriyet Kelebek Ali Daglar Yayin Tarihi 25 Mayis 2013 Turkce MenbeBiblioqrafiya Gulunun Soldugu Aksam Erdal Oz Can Yayinlari 1986 Turkce Deniz Gezmis in Gunlugu Ali Yildirim Italik Yayinevi 2012 Turkce Istinadlar Bibliotheque nationale de France Deniz Gezmis BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Deniz Gezmis agini kim yazib 2022 02 27 at the Wayback Machine Metexan Aqbulud Istifade tarixi 07 mart 2022 Turkce Sarqislaya dusurmesin Allah sevdiyi qulunu 2022 03 04 at the Wayback Machine Metexan Aqbulud Istifade tarixi 07 mart 2022 Turkce 1971 1972 Last Days of Young Revolutionaries before Execution 2022 01 20 at the Wayback Machine Semra Celebi 6 may 2009 Bianet Ingilis dili Iste Deniz Gezmis in babasina yazdigi son mektup 2019 03 03 at the Wayback Machine CNN Turk 6 may 2010 Turkce