Cəngi rəqsi Azərbaycan milli rəqsi CəngiTempi cəldMənşəyi türkEtimologiyasıCəngi sözü irandilli xalqlarda cəng sözü sava

Cəngi rəqsi - Azərbaycan milli rəqsi.

Cəngi

Tempi	cəld
Mənşəyi	türk

Etimologiyası

Cəngi sözü irandilli xalqlarda - cəng sözü, savaş deməkdir. Cəngi adlı qəsəbə var. Bəzi mütəxəssislər "Cəngi" sözünün "zəngi"dən törəməsini deyirlər. Zəngi əski Oğuz türk tayfaları olub: "Zəngilan", "Zəngibasar" toponimləri bu tayfalarla bağlıdır.

Tarixçə

"Cəngi" cəngavərlik yerişini, meydan oxumanı, döyüşə çağırışı ifadə edir. "Cəngi"nin yaranma tarixi çox qədimdir. Azərbaycan ərazisində Cəngi adlanan ərazi də var: Şamaxı rayonunda (indiki Qobustan rayonunun ərazisi). Qədim oğuz tayfalarında qəbilələr arasında döyüş, güləş zamanı, yarışlarda, hərbi mərasimlərdə Cəngidən istifadə edilirdi. Bir çox aşıq melodiyaları kimi, bu da Şur muğam ladındadır (kökündədir); ölçüsü 2/4–dir. Cəngi pəhləvanlar yarışında da (pəhləvani), cıdır düzündə də çalınır.

Xarakter cəhətdən eyni olan "Qaytağı", "Halay" kimi musiqi əsərləri qrupundandır. Bir qayda olaraq zurnaçılar dəstəsi tərəfindən ifa olunur . "Koroğlu" dastanında Cəngi havasına çox geniş yer verilib: Cəngi Koroğlu, Misri Koroğlu.

Cəngi bəstəkar musiqisində

İlk dəfə Üzeyir Hacıbəyovun "Koroğlu" operasına daxil etdiyi cəngidən sonralar digər bəstəkarlar da istifadə ediblər (Soltan Hacıbəyov, Aqşin Əlizadə, Süleyman Ələsgərov və s.), xüsusilə İkinci dünya müharibəsi ayrıca musiqi pyesi şəklində rəngarəng cəngilər yaradılıb.

Bəstəkar cəngiləri

Üzeyir Hacıbəyov - fortepiano üçün "Cəngi" rapsodiyası
Süleyman Ələsgərov - xalq çalğı orkestri üçün “Cəngi”
Vasif Adıgözəlov - "Novruzum" kantatası

İstinadlar

Əfrasiyab Bədəlbəyli. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti - Cəngi 2022-03-16 at the Wayback Machine
Əfrasiyab Bədəlbəyli. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti - Şur 2020-11-14 at the Wayback Machine
Əliqızı Sevda. Hekayətli musiqi lüğəti - Cəngi 2021-07-27 at the Wayback Machine
"Azərbaycanın epistolyar irsi - Süleyman Ələsgərov". 2021-06-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-03-17. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
İmruz Əfəndiyeva. Vasif Adıgözəlovun yaradıcılığının üslub xüsusiyyətləri 2020-11-09 at the Wayback Machine. "Musiqi dünyası" jurnalı.

Xarici keçidlər

Cəngi rəqsi haqqda veriliş
Zurnaçılar dəstəsi - Xalq Cəngisi
"Koroğlu" operasında III pərdədə Cəngi rəqsi
Aqşın Əlizadənin - "Cəngi" əsəri

Həmçinin bax

Azərbaycan rəqsləri

Rəqs ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

[1] Əfrasiyab Bədəlbəyli. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti - Cəngi 2022-03-16 at the Wayback Machine

[2] Əfrasiyab Bədəlbəyli. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti - Şur 2020-11-14 at the Wayback Machine

[3] Əliqızı Sevda. Hekayətli musiqi lüğəti - Cəngi 2021-07-27 at the Wayback Machine

[4] "Azərbaycanın epistolyar irsi - Süleyman Ələsgərov". 2021-06-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-03-17. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)

[5] İmruz Əfəndiyeva. Vasif Adıgözəlovun yaradıcılığının üslub xüsusiyyətləri 2020-11-09 at the Wayback Machine. "Musiqi dünyası" jurnalı.