Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Corc Abramoviç Koval (ing. George Abramovich Koval, rus. Жорж Абрамович Коваль, translit. Jorj Abramoviç Koval; 25 dekabr 1913, Su-Siti[d], Ayova, ABŞ – 31 yanvar 2006, Moskva, Rusiya) — üçün Sovet İttifaqı adına kəşfiyyat vəzifəlisi olaraq xidmət edən Amerika Birləşmiş Ştatları vətəndaşı casus, alim, texnika elmləri namizədi. Sovet mənbələrinə görə Kovalın Sovet Baş Kəşfiyyat İdarəsinin (BKİ) agenti olaraq Manhetten layihəsinə sızıb məlumat ötürməsi Sovet İttifaqının nüvə silah inkişaf etdirməsi üçün lazım olan müddəti böyük ölçüdə azaldıb.
| Corc Koval | |
|---|---|
| ing. George Abramovich Koval rus. Жорж Абрамович Коваль | |
 | |
| Doğum tarixi | 25 dekabr 1913 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 31 yanvar 2006 (92 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri |
|
| Həyat yoldaşı | Lüdmila İvanova |
| Elmi dərəcəsi | |
| İş yeri |
|
| Təhsili |
|
| Tanınır | Delmar |
| Mükafatları |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Koval Rusiyadan köçmüş yəhudi bir ailənin uşağı olaraq Amerika Birləşmiş Ştatlarının Ayova ştatına bağlı anadan olub. Yetkinlik dövrünə çatdıqdan bir müddət sonra ailəsiylə birlikdə Sovet İttifaqı, Birobicana köçüb. Sonradan, Baş Kəşfiyyat İnstutuna daxil olaraq burada ali təhsilini davam etdirib və buranı bitirdikdən sonra "Delmar" kod adı ilə vəzifəyə başlayıb. 1940-cı ildə Amerika Birləşmiş Ştatlarına geri qayıtdıqdan sonra 1943-cü ilin əvvəllərində Amerika Birləşmiş Ştatları Silahlı Qüvvələrinə sızdı. Koval Amerika Birləşmiş Ştatlarının atom tədqiqat laboratoriyalarında çalışdı və ölkənin atom silahlarında istifadə etdiyi polonium, plutonium və uranium elementlərinin istehsal prosesləri və həcmləri haqqında Sovet İttifaqına gizli məlumatlar ötürdü. II Dünya Müharibəsindən sonra isə silahlı qüvvələrdən qovuldu. 1948-ci ildə ölkədən bir daha geri qayıtmamaq üzrə ayrılıb. Kovalın casusluq fəaliyyətlərinin üstünün açılması isə 2002-ci ildə baş tutdu.
2007-ci ildə Rusiya prezidenti Vladimir Putin tərəfindən Corc Kovala "xüsusi vəzifələrdə nümayiş etdirdiyi cəsarət və qəhrəmanlıq" fəaliyyətinə görə Rusiya Federasiyasının Qəhrəmanı adı verilmişdir.
İlk illəri
Corc Kovalın atası Abram Koval 1910-cu ildə doğulduğu tərk edərək Amerika Birləşmiş Ştatlarının Ayova ştatının, şəhərində məskunlaşaraq dülgərlik etməyə başlayıb. Həyat yoldaşı Etel Şenitski Kovalla birlikdə İsa, Corc və Qabriel adlarında üç oğlunu böyütmüşdür.
Mərkəz Liseyində təhsil alan Corc Koval qonşularının dediyinə görə kommunist ideyalarından açıq şəkildə danışırdı. O, Mərkəz Liseyində təhsilinə davam edərkən uğurlu tələbələrdən ibarət olan Fəxri Cəmiyyətin və debat komandasının üzvü idi. O, 1929-cu ildə 15 yaşında liseydən məzun oldu. Bu müddət ərzində Böyük böhran dərinləşdiyindən ailəsi ayrılıb. Abram Koval katibi olub. Koval ailəsi 1932-ci ildə yəhudilərin çoxluqda yaşaması səbəbilə ilə səyahət edərək Birobicana köç etdi.
Koval ailəsi, kollektiv bir fermada işlədi. , Nyu-Yorkda dərc olunan kommunist fikirləri ilə məşhur olan yerli bir qəzetdə yer alan Koval ailəsinin başlıq olduğu məqalədə, ailənin "kiçik tacirlik qeyri-müəyyənliyini geridə qoyub, özləri və uşaqları üçün narahatsızlıqdan uzaq bir həyata üstünlük verdiyini" yazmışdır. Corc Koval, özünün rus dili bacarıqlarını inkişaf etdirdi və 1934-cü ildə oxumağa başladı. Universitetdə tanış olduğu Lüdmila İvanova ilə daha sonra zamanda evləndi. Beş il sonra məzun olan Koval, Sovet vətəndaşlığı aldı. Uğurlu bir tələbə olduğu qəbul edildi və imtahansız doktorantura oxumasına icazə verildi.
Fəaliyyət və casusluq
Universitetdən məzun olduqdan sonra Sovet Baş Kəşfiyyat İdarəsi (BKİ) tərəfindən işə qəbul olundu. Diplomunu aldığı zaman casusluq vəzifəsinin hissəsi olan bir əmr altında Moskvanı tərk etdi. 1939-cu ildə, birdən-birə ortadan yox olduğunu açıqlamaq üçün Qızıl Orduya hərbi xidmətə çağırıldı. Ailəsinin imtina etməsinə baxmayaraq Koval, 1940-cı ildə qeyri-qanuni yollar ilə Amerika Birləşmiş Ştatlarına bir casus kimi qayıtdı. Kod adı Delmar olaraq müəyyənləşdirildi. Əvvəlcə San-Fransiskoya, sonra isə Nyu-Yorka getdi. Koval, iş yoldaşlarına Nyu-Yorklu olduğunu və ailənin yeganə uşağı olduğunu dedi. Kovalın kimyəvi silahlarda istifadə ediləcək toksinlər haqqında məlumat toplayarkən taxma adla çalışması planlaşdırsa da, sonrakı dövrdə işlədiyi yer rəhbərləri əsl adı ilə işləməsinə qərar verdilər.
II Dünya Müharibəsinin əvvəllərinə təsadüf edən sentyabr 1940-cı ildə, ABŞ Prezidenti Franklin D. Ruzvelt məcburi hərbi xidmətə dair bir bəyanat verdi. Bu hadisələrdən sonra, Koval 2 yanvar 1942-ci ildə rəsmi olaraq Amerika Birləşmiş Ştatları Silahlı Qüvvələri tərkibinə girdi. Reyvn Elektrik Şirkətinin rəhbərliyi, onun hərbi vəzifəsini bir il müddətinə 1942-ci il fevral ayına qədər müvəqqəti olaraq hərbi xidmətdən azad edildi. Bu müddət ərzində Baş Kəşfiyyat İdarəsinin rəhbərləri kimyəvi silahlarla bağlı məlumatları bir an əvvəl Sovet İttifaqına verilməsinin zəruri olduğunu, məcburi hərbi xidmət azad olunması üçün verildiyi vaxt bitdiyi təqdirdə bunu edə bilməyəcəyini bildirdi. Müvəqqəti azad olunma başa çatdıqdan sonra Koval, Amerika Birləşmiş Ştatları Ordusunda yenidən çağırıldı.Nyu-Cersidəki əsas hərbi təhsilini almasının ardından sövq edildi və buradakı 3410-cu Xüsusi Təhsil və Vəzifə Vahidində əsgər olaraq fəaliyyət göstərdi. 11 avqust 1943-cü ildə, istedadlı seçicilərə təhsil və texniki təhsil vermək üçün 1942-ci ilin dekabrında qurulan bir məntəqə olan Ordu İxtisas Təhsil Proqramına köçürüldü. Koval, Nyu-York Şəhər Kollecinə girərək elektrik mühəndisliyi oxudu. Bu dövrdəki sinif yoldaşları Kovala "tapşırıqlarını həll etməyən zəif tələbə" olaraq baxdıqlarını, Sovet təhsili və həyat yoldaşı haqqında heç nə bilmədiklərini ifadə etmişlər. Kollec dövründən olan dostları da siyasət və Sovet İttifaqı haqqında birlikdə heç mübahisə etmədiklərini də bildirmişlər.
Atomla bağlı gizli sirləri
Müharibənin Antihitler koalisiyasının xeyrinə ilərləməsi ilə birlikdə İxtisas Təhsil Proqramı 1944-cü ilin əvvəllərində dayandırıldı və Nyu-York Şəhər Kollecində sinif yoldaşlarının çoxu piyada olaraq xidmət göstərərkən, Koval ilə bir sinif yoldaşı Xüsusi Mühəndis Falanqa İttifaqına seçilmişdi. Bu prosesdə Amerika Birləşmiş Ştatları, Kanada və Birləşmiş Krallıq tərəfindən atom bombası hazırlamaq, mühəndisliyini və emalını həyata keçirmək məqsədilə birgə qurduğu gizli Manhetten layihəsində işləmək tapşırıldı.Tennessidəki təyin edildi. O vaxt layihədə vəzifə alan elm insanları, zənginləşdirilmiş uranium və plutonium əsaslı bombaları araşdırırdılar. Ok-Ridcdəki laboratoriyalar, hər ikisinin inkişaf mərkəzi oldu. Layihə, insan ehtiyatlarının çatışmazlığı səbəbindən pisə getdi və ordudan texniki olaraq xüsusi bacarıqlı adamlar tələb olundu.
Koval, Ok-Ridcdəki bir çox məsələyə xüsusi giriş hüququna malik idi. Sonradan səhiyyə fizika zabiti olub, müəssisədəki radiasiya səviyyələrini müşahidə etməklə məşğul idi. Federal Təhqiqat Bürosunun (FBI) qeydlərinə görə, iş, Kovala çox gizli bir təhlükəsizlik icazəsi verdi. O vaxtlar layihədəki elm insanları reaktordan istehsal olunan plutoniumun qarşıya qoyulan bomba layihələri üçün çox qərarsız olduğunu və lazım olan zəncirvari reaksiyaların meydana gəlməsi üçün polonium katalizatorlarına ehtiyac duyulduğunu kəşf etdilər. Koval, özünü bu vəzifəyə tapşıranlar tərəfindən Ok-Ridcdəki polonium tədarükünü izləməklə əldə etdiyi məlumatları "Klayd" adlı bir Sovet əlaqəçisi vasitəsilə ötürüb. Əldə etdiyi məlumatlar; Kodlanmış mesajlar, kuryerlər və Sovet Səfirliyi vasitəsilə Moskvaya çatdırıldı.
Koval, vəzifəsi artırılaraq, 27 iyun 1945-ci ildə Ok-Ridcdəki polonium katalizatorlarının emal edildiyi bir yer olan çərçivəsində toplanan gizli bir laboratoriyaya göndərildi. Dünyanın ilk atom bombası həmin ilin 16 iyul günü Nyu-Meksikoda partladıldı. Atom bombalarının 6 avqust və 9 avqust tarixlərində Yaponiyaya atılmasından sonra Yaponiya təslim oldu və II Dünya Müharibəsi başa çatdı. Sovet İttifaqı, öz atom bombasını inkişaf etdirmək istiqamətində səylərini artırdı. Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi (CIA), Sovet İttifaqının, 1950-1953-ci illərə qədər uğurlu olmayacağını təxmin edərkən 29 avqust 1949-cu ildə ilk Sovet RDS-1 atom bombasının sınağı həyata keçirildi. Sovet hərbi rəsmilərinə görə, hərbi kəşfiyyat agenti "Delmar Koval" tərəfindən hazırlanan "tarif", hazırlanan plutoniumun katalizatoru rolunu oynadı. Kovalın informasiya təminatı Sovet İttifaqının nüvə silah inkişaf etdirməsi üçün lazım olan müddəti dəfələrlə azaldıb.
Sovet atom bombası layihəsinin bir hissəsi kimi gizli araşdırma və təkmilləşdirmələrdən sonra, Qazaxıstan Sovet Sosialist Respublikasının Semipalatinsk test sahəsində həyata keçirilən partlayış, amerikalılar tərəfindən İosif Stalinə həsr olunmuş "Co" kod adı ilə anıldı.
Müharibədən sonrakı illərdə
Koval II Dünya Müharibəsindən sonra silahlı qüvvələrdən qovuldu. Nyu-York Şəhər Kollecinə qayıdaraq bakalavr təhsilini 1 fevral 1948-ci ildə elektrik mühəndisliyi fakultəsini tamamladı. Dostlarına Polşa və ya İsrailə səyahət etməyi düşündüyünü deyən Koval, altı ay ərzində Avropa səyahəti üçün pasport hazırlayıb. görə Kovalın Amerika Birləşmiş Ştatlarından ayrılmasının səbəbi qarşı kəşfiyyat agentlərinin bir Sovet yığıncağından sonra, Kovalın ailəsinin Sovet keçmişinə dair məlumatları kəşf etməsi olmuşdur. oktyabr 1948-ci ildə dəniz yolu ilə Amerika Birləşmiş Ştatlarından ayrıldı və ölkəyə bir daha qayıtmadı. Təhsil və tədqiqat vəzifələrini rədd edən Koval, sonradan Sovet Baş Kəşfiyyat İdarəsinin (BKİ) əlaqə bölməsinə müraciət edərək laboratoriya assistentliyi vəzifəsini yerinə yetirdi. Sonra burada müəllimliyə başladı. 1949-cu ildə Qızıl Ordudakı vəzifəsindən ayrılıb D. Mendeleyev Rusiya Kimya Texnologiya Universitetinə qayıdandan sonra bir alim olaraq həyatını davam etdirdi. Universitetdə tədqiqatlar aparmağa başladı və iki il sonra tezisini təqdim edib. 1953-cü ildən etibarən dosent olaraq təxminən 40 il akademik olaraq dərslər verdi.
1999-cu ildə Rusiyadaki evində yaşayarkən, Amerika Birləşmiş Ştatlarının II Dünya Müharibəsi veteranlarına sosial təhlükəsizlik təqaüdü edəcəyini eşitdi. Müraciət edən Koval, 2000-ci ildə İctimai Təhlükəsizlik Mərkəzi Təhlükəsizlik Ofisi "Sizə təqaüd yardımı almağa layiq görülmədiyinizi demək üçün yazırıq" yazılı tək cümləlik məktub aldı.
Koval, casusluqdan sonrakı həyatını "hadisəsiz bir həyat" kimi səciyyələndirdi. Ailəsinin Baş Kəşfiyyat İdarəsi üçün işlədiyini bilirdi, lakin bu məsələ sonradan heç vaxt danışılmadı. Sovet İttifaqına qayıdanda yüksək bir Sovet mükafatı almaması Kovalı narahat etdi. Verdiyi bir müsahibədə, "Karyera adamlarına çox böyük mükafatlar verildi" ifadələrini istifadə etmişdir. Həmçinin "Şükür edirəm ki, özümü bir QULAQ-da tapmadım, düşündüyüm kimi" dedi. 1985-ci ildə ona 2-ci dərəcə Vətən Müharibəsi Ordeni verildi. Koval, 31 yanvar 2006-cı ildə Moskvadakı mənzilində 92 yaşında həyatını itirdi. Koval, ölümündən bir neçə gün əvvəl özünü ziyarətə gələn Baş Kəşfiyyat İdarəsi nümayəndələrinə, "Artıq məndən bağlı danışmağınızda bir zərər yoxdur" demişdir.
Kimliyinin ortaya çıxması və sonrası
Müharibədən sonra və ilə Klaus Fuks kimi casuslar yaxalanarkən Kovalın illərlə fərq edilmədiyi məlum oldu. Bəzi mənbələr fərq edilməməsinin səbəbləri arasında, xidmət daxili siyasətlərdə çalışan insanlar üzərində sıx təhlükəsizlik yoxlamalarının edilməməsini və Amerika Birləşmiş Ştatları hökumətinin siyasi məsələlər qədər elmi məsələlərin üzərində olmamasını göstərirdi. 1950-ci illərdə FBI, əhatəli olaraq döyüş hadisələrini araşdırıb və bu çərçivədə Kovalın keçmiş həmkarları ilə görüşlər keçirib. Danışıqlar nəticəsində Kovalın bir casus ola biləcəyi təəssüratı yarandı. Buna qarşı Amerika Birləşmiş Ştatları hökuməti Kovalın fəaliyyətlərinin ortaya çıxmasından qaynaqlanacaq siyasi zədədən və yaranacaq mənfi təəssüratdan çəkindiyi üçün casusluq fəaliyyətlərinin açıqlanması təxminən altmış il gizli saxlanılıb.
2000-ci illərə qədər gizli olan Kovalın casusluq fəaliyyətləri 2002-ci ildə nəşr olunan "Baş Kəşfiyyat İdarəsi və Atom Bombası" adlı kitab dərc olunandan sonra ortaya çıxdı. Kitabda Kovalın kod adından bəhs edilib və əks-kəşfiyyat qruplarından qaçan bir neçə casus kimi tanıdılıb. Ölümündən təxminən 22 ay sonra, 3 noyabr 2007-ci ildə Rusiya prezidenti Vladimir Putin Kovala Rusiya Federasiyası Qəhrəmanı mükafatının verilməsinə qərar verib. Mükafatı Kovalın adına Rusiya Müdafiə Naziri Anatoli Serdyukov aldı. Koval bu mükafatla təltif olunanda Rusiya Dövlət Rəhbərliyi "Delmar kod adı altında fəaliyyət göstərən Cənab Koval, Sovet İttifaqının özünə xas bir atom bombası inkişaf etdirməsi üçün lazım olan əhəmiyyətli dərəcədə sürətləndirməyə köməkçi olan məlumatları ötürmüşdür" ifadələrindən istifadə etmişdir.
İstinadlar
- Valş, 2009
- Valş, 2009 və 42
- Valş, 2009 və 43
- Valş 2009, səh. 43. İstifadə tarixi: 2 may, 2019
- Taşpınar, Suat (4 oktyabr 2007). "Denizden gelen casus 2017-09-23 at the Wayback Machine". Radikal Qəzeti. İstifadə tarixi: 22 sentyabr 2017.
- Robert Meeropol (17 noyabr, 2007), The Case of the Rosenbergs: Their Sons' View, The New York Times. İstifadə tarixi: 2 may, 2019
- Doyle, Leonard (13 oktyabr 2007). "US embarrassed as Putin honours spy who came in from the cornfields 2017-09-21 at the Wayback Machine". The Independent (İngiliscə). İstifadə tarixi: 21 sentyabr 2017.
- Soldatov, Andrei. "" (İngiliscə). The Daily Beast. 22 Mart 2017 tarixində bu mənbədən arxivləndi. İstifadə tarixi: 21 sentyabr 2017.
- Broad, William J. (12 oktyabr 2007). "A Spy's Path: Iowa to A-Bomb to Kremlin Honor 2018-01-17 at the Wayback Machine". The New York Times (İngiliscə). İstifadə tarixi: 22 sentyabr 2017
- Righter, Rosemary (31 iyun 2002). "". 16 İyun 2007 tarixində bu mənbədən arxivləndi. İstifadə tarixi: 13 avqust 2016.
- Valş 2009, səh. 44. İstifadə tarixi: 2 may, 2019
- Valş 2009, səh. 45. İstifadə tarixi: 2 may, 2019
- Kjelstrup, Christian (11 avqust 2013). "". Dagens Næringsliv. 14 avqust 2013 tarixində bu mənbədən arxivlənib. İstifadə tarixi: 13 avqust 2016.
- Valş 2009, səh. 46. İstifadə tarixi: 2 may, 2019
- Valş 2009, səh. 47. İstifadə tarixi: 2 may, 2019
- "" (ingiliscə). Kremlin. 2 oktyabr 2007. 23 Mart 2018 tarixində bu mənbədən arxivləndi. İstifadə tarixi: 12 sentyabr 2018
- "" (Rusca). Muctr.ru. 8 oktyabr 2017 tarixində bu mənbədən arxivləndi. İstifadə tarixi: 7 oktyabr 2017.
- "" (Rusca). Warheroes.ru. 1 dekabr 2017 tarixində bu mənbədən arxivləndi. İstifadə tarixi: 29 oktyabr 2017
- Moscow Kremlin (2 oktyabr 2007). "". Kremlin.ru (ingiliscə). President of Russia. 3 fevral 2009 tarixində bu mənbədən arxivləndi. İstifadə tarixi: 17 sentyabr 2017.
- Vadim, Stejn (5 avqust 2015). ""(Rusça). Dvnovosti.ru. 19 Aprel 2017 tarixində bu mənbədən arxivləndi. İstifadə tarixi: 29 sentyabr 2017.
Ədəbiyyat
- Kolpakidi, A. İvanoviç (2010). GRU v Velikoj Otecestvennoj vojne (Rusca). Moskva: Jauza: Eksmo. s. 608. .
- Jukov, Aleksandr Petroviç (2013). Атмосфера действий: Жорж Абрамович Коваль (1913–2006) (Rusca). Moskva: D. Mendeleyev Kimya Texnologiya Universiteti. səhifə 88. .
- Jukov, Aleksandr Petroviç (2001). "Mendeleyevets at OAK-RIDGE (st. Tennessee USA)" (Rusca). Moskva: D. Mendeleyev Kimya Texnologiya Universiteti Jurnalı, səh. 31-34.
- "Mendeleyevets" at OAK-RIDGE (st. Tennessee USA) 2018-06-20 at the Wayback Machine (PDF) (Rusca), 28. Moskva: D. Mendeleyev Kimya Texnologiya Universiteti Jurnalı. 2009.
- Lebedev, Yuri Aleksandroviç (2014). Два выбора ...: об истории вербовок Ж. А. Коваля (Rusca). Moskva: D. Mendeleyev Kimya Texnologiya Universiteti. səh. 87. .
- "" (Rusca).
- Serafin, Serafimoviç Aranoviç (2005). Менделеевцы — ветераны Великой Отечественной войны 1941–1945 (Rusca). Moskva: D. Mendeleyev Kimya Texnologiya Universiteti. səhifə 112. .
- Walsh, Michael (2009, may). "George Koval: Atomic Spy Unmasked". Smithsonian (İngiliscə) səh. 40.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Corc Abramovic Koval ing George Abramovich Koval rus Zhorzh Abramovich Koval translit Jorj Abramovic Koval 25 dekabr 1913 Su Siti d Ayova ABS 31 yanvar 2006 Moskva Rusiya ucun Sovet Ittifaqi adina kesfiyyat vezifelisi olaraq xidmet eden Amerika Birlesmis Statlari vetendasi casus alim texnika elmleri namizedi Sovet menbelerine gore Kovalin Sovet Bas Kesfiyyat Idaresinin BKI agenti olaraq Manhetten layihesine sizib melumat oturmesi Sovet Ittifaqinin nuve silah inkisaf etdirmesi ucun lazim olan muddeti boyuk olcude azaldib Corc Kovaling George Abramovich Koval rus Zhorzh Abramovich KovalDogum tarixi 25 dekabr 1913 1913 12 25 Dogum yeri Su Siti d Ayova ABSVefat tarixi 31 yanvar 2006 2006 01 31 92 yasinda Vefat yeri Moskva RusiyaDefn yeri Danilov qebiristanligi d Heyat yoldasi Ludmila IvanovaElmi derecesi texnika elmleri namizediIs yeri D Mendeleyev Rusiya Kimya Texnologiyasi Universiteti d Tehsili Nyu York Seher Kolleci D Mendeleyev Rusiya Kimya Texnologiyasi Universiteti d Ayova Universiteti d Taninir DelmarMukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllar Koval Rusiyadan kocmus yehudi bir ailenin usagi olaraq Amerika Birlesmis Statlarinin Ayova statina bagli anadan olub Yetkinlik dovrune catdiqdan bir muddet sonra ailesiyle birlikde Sovet Ittifaqi Birobicana kocub Sonradan Bas Kesfiyyat Instutuna daxil olaraq burada ali tehsilini davam etdirib ve burani bitirdikden sonra Delmar kod adi ile vezifeye baslayib 1940 ci ilde Amerika Birlesmis Statlarina geri qayitdiqdan sonra 1943 cu ilin evvellerinde Amerika Birlesmis Statlari Silahli Quvvelerine sizdi Koval Amerika Birlesmis Statlarinin atom tedqiqat laboratoriyalarinda calisdi ve olkenin atom silahlarinda istifade etdiyi polonium plutonium ve uranium elementlerinin istehsal prosesleri ve hecmleri haqqinda Sovet Ittifaqina gizli melumatlar oturdu II Dunya Muharibesinden sonra ise silahli quvvelerden qovuldu 1948 ci ilde olkeden bir daha geri qayitmamaq uzre ayrilib Kovalin casusluq fealiyyetlerinin ustunun acilmasi ise 2002 ci ilde bas tutdu 2007 ci ilde Rusiya prezidenti Vladimir Putin terefinden Corc Kovala xususi vezifelerde numayis etdirdiyi cesaret ve qehremanliq fealiyyetine gore Rusiya Federasiyasinin Qehremani adi verilmisdir Ilk illeriCorc Kovalin atasi Abram Koval 1910 cu ilde doguldugu terk ederek Amerika Birlesmis Statlarinin Ayova statinin seherinde meskunlasaraq dulgerlik etmeye baslayib Heyat yoldasi Etel Senitski Kovalla birlikde Isa Corc ve Qabriel adlarinda uc oglunu boyutmusdur Merkez Liseyinde tehsil alan Corc Koval qonsularinin dediyine gore kommunist ideyalarindan aciq sekilde danisirdi O Merkez Liseyinde tehsiline davam ederken ugurlu telebelerden ibaret olan Fexri Cemiyyetin ve debat komandasinin uzvu idi O 1929 cu ilde 15 yasinda liseyden mezun oldu Bu muddet erzinde Boyuk bohran derinlesdiyinden ailesi ayrilib Abram Koval katibi olub Koval ailesi 1932 ci ilde yehudilerin coxluqda yasamasi sebebile ile seyahet ederek Birobicana koc etdi Koval ailesi kollektiv bir fermada isledi Nyu Yorkda derc olunan kommunist fikirleri ile meshur olan yerli bir qezetde yer alan Koval ailesinin basliq oldugu meqalede ailenin kicik tacirlik qeyri mueyyenliyini geride qoyub ozleri ve usaqlari ucun narahatsizliqdan uzaq bir heyata ustunluk verdiyini yazmisdir Corc Koval ozunun rus dili bacariqlarini inkisaf etdirdi ve 1934 cu ilde oxumaga basladi Universitetde tanis oldugu Ludmila Ivanova ile daha sonra zamanda evlendi Bes il sonra mezun olan Koval Sovet vetendasligi aldi Ugurlu bir telebe oldugu qebul edildi ve imtahansiz doktorantura oxumasina icaze verildi Fealiyyet ve casusluqCorc Kovalin da islediyi Oak Ridge seherindeki uran zenginlesdirme tesisindeki Calutron qizlari adlandirilan isciler Universitetden mezun olduqdan sonra Sovet Bas Kesfiyyat Idaresi BKI terefinden ise qebul olundu Diplomunu aldigi zaman casusluq vezifesinin hissesi olan bir emr altinda Moskvani terk etdi 1939 cu ilde birden bire ortadan yox oldugunu aciqlamaq ucun Qizil Orduya herbi xidmete cagirildi Ailesinin imtina etmesine baxmayaraq Koval 1940 ci ilde qeyri qanuni yollar ile Amerika Birlesmis Statlarina bir casus kimi qayitdi Kod adi Delmar olaraq mueyyenlesdirildi Evvelce San Fransiskoya sonra ise Nyu Yorka getdi Koval is yoldaslarina Nyu Yorklu oldugunu ve ailenin yegane usagi oldugunu dedi Kovalin kimyevi silahlarda istifade edilecek toksinler haqqinda melumat toplayarken taxma adla calismasi planlasdirsa da sonraki dovrde islediyi yer rehberleri esl adi ile islemesine qerar verdiler II Dunya Muharibesinin evvellerine tesaduf eden sentyabr 1940 ci ilde ABS Prezidenti Franklin D Ruzvelt mecburi herbi xidmete dair bir beyanat verdi Bu hadiselerden sonra Koval 2 yanvar 1942 ci ilde resmi olaraq Amerika Birlesmis Statlari Silahli Quvveleri terkibine girdi Reyvn Elektrik Sirketinin rehberliyi onun herbi vezifesini bir il muddetine 1942 ci il fevral ayina qeder muveqqeti olaraq herbi xidmetden azad edildi Bu muddet erzinde Bas Kesfiyyat Idaresinin rehberleri kimyevi silahlarla bagli melumatlari bir an evvel Sovet Ittifaqina verilmesinin zeruri oldugunu mecburi herbi xidmet azad olunmasi ucun verildiyi vaxt bitdiyi teqdirde bunu ede bilmeyeceyini bildirdi Muveqqeti azad olunma basa catdiqdan sonra Koval Amerika Birlesmis Statlari Ordusunda yeniden cagirildi Nyu Cersideki esas herbi tehsilini almasinin ardindan sovq edildi ve buradaki 3410 cu Xususi Tehsil ve Vezife Vahidinde esger olaraq fealiyyet gosterdi 11 avqust 1943 cu ilde istedadli secicilere tehsil ve texniki tehsil vermek ucun 1942 ci ilin dekabrinda qurulan bir menteqe olan Ordu Ixtisas Tehsil Proqramina kocuruldu Koval Nyu York Seher Kollecine girerek elektrik muhendisliyi oxudu Bu dovrdeki sinif yoldaslari Kovala tapsiriqlarini hell etmeyen zeif telebe olaraq baxdiqlarini Sovet tehsili ve heyat yoldasi haqqinda hec ne bilmediklerini ifade etmisler Kollec dovrunden olan dostlari da siyaset ve Sovet Ittifaqi haqqinda birlikde hec mubahise etmediklerini de bildirmisler Atomla bagli gizli sirleri Hazirda Moskva Politexnik Muzeyinde olan ilk Sovet nuve silah modeli RDS 1 Kovalin verdiyi melumatlar sayesinde Sovet Ittifaqi RDS 1 i daha tez sinamaq sansi elde etmisdir Muharibenin Antihitler koalisiyasinin xeyrine ilerlemesi ile birlikde Ixtisas Tehsil Proqrami 1944 cu ilin evvellerinde dayandirildi ve Nyu York Seher Kollecinde sinif yoldaslarinin coxu piyada olaraq xidmet gostererken Koval ile bir sinif yoldasi Xususi Muhendis Falanqa Ittifaqina secilmisdi Bu prosesde Amerika Birlesmis Statlari Kanada ve Birlesmis Kralliq terefinden atom bombasi hazirlamaq muhendisliyini ve emalini heyata kecirmek meqsedile birge qurdugu gizli Manhetten layihesinde islemek tapsirildi Tennessideki teyin edildi O vaxt layihede vezife alan elm insanlari zenginlesdirilmis uranium ve plutonium esasli bombalari arasdirirdilar Ok Ridcdeki laboratoriyalar her ikisinin inkisaf merkezi oldu Layihe insan ehtiyatlarinin catismazligi sebebinden pise getdi ve ordudan texniki olaraq xususi bacariqli adamlar teleb olundu Koval Ok Ridcdeki bir cox meseleye xususi giris huququna malik idi Sonradan sehiyye fizika zabiti olub muessisedeki radiasiya seviyyelerini musahide etmekle mesgul idi Federal Tehqiqat Burosunun FBI qeydlerine gore is Kovala cox gizli bir tehlukesizlik icazesi verdi O vaxtlar layihedeki elm insanlari reaktordan istehsal olunan plutoniumun qarsiya qoyulan bomba layiheleri ucun cox qerarsiz oldugunu ve lazim olan zencirvari reaksiyalarin meydana gelmesi ucun polonium katalizatorlarina ehtiyac duyuldugunu kesf etdiler Koval ozunu bu vezifeye tapsiranlar terefinden Ok Ridcdeki polonium tedarukunu izlemekle elde etdiyi melumatlari Klayd adli bir Sovet elaqecisi vasitesile oturub Elde etdiyi melumatlar Kodlanmis mesajlar kuryerler ve Sovet Sefirliyi vasitesile Moskvaya catdirildi Koval vezifesi artirilaraq 27 iyun 1945 ci ilde Ok Ridcdeki polonium katalizatorlarinin emal edildiyi bir yer olan cercivesinde toplanan gizli bir laboratoriyaya gonderildi Dunyanin ilk atom bombasi hemin ilin 16 iyul gunu Nyu Meksikoda partladildi Atom bombalarinin 6 avqust ve 9 avqust tarixlerinde Yaponiyaya atilmasindan sonra Yaponiya teslim oldu ve II Dunya Muharibesi basa catdi Sovet Ittifaqi oz atom bombasini inkisaf etdirmek istiqametinde seylerini artirdi Merkezi Kesfiyyat Idaresi CIA Sovet Ittifaqinin 1950 1953 ci illere qeder ugurlu olmayacagini texmin ederken 29 avqust 1949 cu ilde ilk Sovet RDS 1 atom bombasinin sinagi heyata kecirildi Sovet herbi resmilerine gore herbi kesfiyyat agenti Delmar Koval terefinden hazirlanan tarif hazirlanan plutoniumun katalizatoru rolunu oynadi Kovalin informasiya teminati Sovet Ittifaqinin nuve silah inkisaf etdirmesi ucun lazim olan muddeti defelerle azaldib Sovet atom bombasi layihesinin bir hissesi kimi gizli arasdirma ve tekmillesdirmelerden sonra Qazaxistan Sovet Sosialist Respublikasinin Semipalatinsk test sahesinde heyata kecirilen partlayis amerikalilar terefinden Iosif Staline hesr olunmus Co kod adi ile anildi Muharibeden sonraki illerdeKoval II Dunya Muharibesinden sonra silahli quvvelerden qovuldu Nyu York Seher Kollecine qayidaraq bakalavr tehsilini 1 fevral 1948 ci ilde elektrik muhendisliyi fakultesini tamamladi Dostlarina Polsa ve ya Israile seyahet etmeyi dusunduyunu deyen Koval alti ay erzinde Avropa seyaheti ucun pasport hazirlayib gore Kovalin Amerika Birlesmis Statlarindan ayrilmasinin sebebi qarsi kesfiyyat agentlerinin bir Sovet yigincagindan sonra Kovalin ailesinin Sovet kecmisine dair melumatlari kesf etmesi olmusdur oktyabr 1948 ci ilde deniz yolu ile Amerika Birlesmis Statlarindan ayrildi ve olkeye bir daha qayitmadi Tehsil ve tedqiqat vezifelerini redd eden Koval sonradan Sovet Bas Kesfiyyat Idaresinin BKI elaqe bolmesine muraciet ederek laboratoriya assistentliyi vezifesini yerine yetirdi Sonra burada muellimliye basladi 1949 cu ilde Qizil Ordudaki vezifesinden ayrilib D Mendeleyev Rusiya Kimya Texnologiya Universitetine qayidandan sonra bir alim olaraq heyatini davam etdirdi Universitetde tedqiqatlar aparmaga basladi ve iki il sonra tezisini teqdim edib 1953 cu ilden etibaren dosent olaraq texminen 40 il akademik olaraq dersler verdi 1999 cu ilde Rusiyadaki evinde yasayarken Amerika Birlesmis Statlarinin II Dunya Muharibesi veteranlarina sosial tehlukesizlik teqaudu edeceyini esitdi Muraciet eden Koval 2000 ci ilde Ictimai Tehlukesizlik Merkezi Tehlukesizlik Ofisi Size teqaud yardimi almaga layiq gorulmediyinizi demek ucun yaziriq yazili tek cumlelik mektub aldi Koval casusluqdan sonraki heyatini hadisesiz bir heyat kimi seciyyelendirdi Ailesinin Bas Kesfiyyat Idaresi ucun islediyini bilirdi lakin bu mesele sonradan hec vaxt danisilmadi Sovet Ittifaqina qayidanda yuksek bir Sovet mukafati almamasi Kovali narahat etdi Verdiyi bir musahibede Karyera adamlarina cox boyuk mukafatlar verildi ifadelerini istifade etmisdir Hemcinin Sukur edirem ki ozumu bir QULAQ da tapmadim dusunduyum kimi dedi 1985 ci ilde ona 2 ci derece Veten Muharibesi Ordeni verildi Koval 31 yanvar 2006 ci ilde Moskvadaki menzilinde 92 yasinda heyatini itirdi Koval olumunden bir nece gun evvel ozunu ziyarete gelen Bas Kesfiyyat Idaresi numayendelerine Artiq menden bagli danismaginizda bir zerer yoxdur demisdir Kimliyinin ortaya cixmasi ve sonrasiRusiya prezidenti Vladimir Putin Corc Koval adina verilen Rusiya Federasiyasi Qehremani mukafatini Rusiya Mudafie Naziri Anatoli Serdyukova teqdim edir 2 noyabr 2007 Muharibeden sonra ve ile Klaus Fuks kimi casuslar yaxalanarken Kovalin illerle ferq edilmediyi melum oldu Bezi menbeler ferq edilmemesinin sebebleri arasinda xidmet daxili siyasetlerde calisan insanlar uzerinde six tehlukesizlik yoxlamalarinin edilmemesini ve Amerika Birlesmis Statlari hokumetinin siyasi meseleler qeder elmi meselelerin uzerinde olmamasini gosterirdi 1950 ci illerde FBI ehateli olaraq doyus hadiselerini arasdirib ve bu cercivede Kovalin kecmis hemkarlari ile gorusler kecirib Danisiqlar neticesinde Kovalin bir casus ola bileceyi teessurati yarandi Buna qarsi Amerika Birlesmis Statlari hokumeti Kovalin fealiyyetlerinin ortaya cixmasindan qaynaqlanacaq siyasi zededen ve yaranacaq menfi teessuratdan cekindiyi ucun casusluq fealiyyetlerinin aciqlanmasi texminen altmis il gizli saxlanilib 2000 ci illere qeder gizli olan Kovalin casusluq fealiyyetleri 2002 ci ilde nesr olunan Bas Kesfiyyat Idaresi ve Atom Bombasi adli kitab derc olunandan sonra ortaya cixdi Kitabda Kovalin kod adindan behs edilib ve eks kesfiyyat qruplarindan qacan bir nece casus kimi tanidilib Olumunden texminen 22 ay sonra 3 noyabr 2007 ci ilde Rusiya prezidenti Vladimir Putin Kovala Rusiya Federasiyasi Qehremani mukafatinin verilmesine qerar verib Mukafati Kovalin adina Rusiya Mudafie Naziri Anatoli Serdyukov aldi Koval bu mukafatla teltif olunanda Rusiya Dovlet Rehberliyi Delmar kod adi altinda fealiyyet gosteren Cenab Koval Sovet Ittifaqinin ozune xas bir atom bombasi inkisaf etdirmesi ucun lazim olan ehemiyyetli derecede suretlendirmeye komekci olan melumatlari oturmusdur ifadelerinden istifade etmisdir IstinadlarVals 2009 Vals 2009 ve 42 Vals 2009 ve 43 Vals 2009 seh 43 Istifade tarixi 2 may 2019 Taspinar Suat 4 oktyabr 2007 Denizden gelen casus 2017 09 23 at the Wayback Machine Radikal Qezeti Istifade tarixi 22 sentyabr 2017 Robert Meeropol 17 noyabr 2007 The Case of the Rosenbergs Their Sons View The New York Times Istifade tarixi 2 may 2019 Doyle Leonard 13 oktyabr 2007 US embarrassed as Putin honours spy who came in from the cornfields 2017 09 21 at the Wayback Machine The Independent Ingilisce Istifade tarixi 21 sentyabr 2017 Soldatov Andrei Ingilisce The Daily Beast 22 Mart 2017 tarixinde bu menbeden arxivlendi Istifade tarixi 21 sentyabr 2017 Broad William J 12 oktyabr 2007 A Spy s Path Iowa to A Bomb to Kremlin Honor 2018 01 17 at the Wayback Machine The New York Times Ingilisce Istifade tarixi 22 sentyabr 2017 Righter Rosemary 31 iyun 2002 16 Iyun 2007 tarixinde bu menbeden arxivlendi Istifade tarixi 13 avqust 2016 Vals 2009 seh 44 Istifade tarixi 2 may 2019 Vals 2009 seh 45 Istifade tarixi 2 may 2019 Kjelstrup Christian 11 avqust 2013 Dagens Naeringsliv 14 avqust 2013 tarixinde bu menbeden arxivlenib Istifade tarixi 13 avqust 2016 Vals 2009 seh 46 Istifade tarixi 2 may 2019 Vals 2009 seh 47 Istifade tarixi 2 may 2019 ingilisce Kremlin 2 oktyabr 2007 23 Mart 2018 tarixinde bu menbeden arxivlendi Istifade tarixi 12 sentyabr 2018 Rusca Muctr ru 8 oktyabr 2017 tarixinde bu menbeden arxivlendi Istifade tarixi 7 oktyabr 2017 Rusca Warheroes ru 1 dekabr 2017 tarixinde bu menbeden arxivlendi Istifade tarixi 29 oktyabr 2017 Moscow Kremlin 2 oktyabr 2007 Kremlin ru ingilisce President of Russia 3 fevral 2009 tarixinde bu menbeden arxivlendi Istifade tarixi 17 sentyabr 2017 Vadim Stejn 5 avqust 2015 Rusca Dvnovosti ru 19 Aprel 2017 tarixinde bu menbeden arxivlendi Istifade tarixi 29 sentyabr 2017 Edebiyyat Kolpakidi A Ivanovic 2010 GRU v Velikoj Otecestvennoj vojne Rusca Moskva Jauza Eksmo s 608 ISBN 978 5 699 41251 8 Jukov Aleksandr Petrovic 2013 Atmosfera dejstvij Zhorzh Abramovich Koval 1913 2006 Rusca Moskva D Mendeleyev Kimya Texnologiya Universiteti sehife 88 ISBN 978 5 7237 1147 1 Jukov Aleksandr Petrovic 2001 Mendeleyevets at OAK RIDGE st Tennessee USA Rusca Moskva D Mendeleyev Kimya Texnologiya Universiteti Jurnali seh 31 34 Mendeleyevets at OAK RIDGE st Tennessee USA 2018 06 20 at the Wayback Machine PDF Rusca 28 Moskva D Mendeleyev Kimya Texnologiya Universiteti Jurnali 2009 Lebedev Yuri Aleksandrovic 2014 Dva vybora ob istorii verbovok Zh A Kovalya Rusca Moskva D Mendeleyev Kimya Texnologiya Universiteti seh 87 ISBN 978 5 7237 1165 5 Rusca Serafin Serafimovic Aranovic 2005 Mendeleevcy veterany Velikoj Otechestvennoj vojny 1941 1945 Rusca Moskva D Mendeleyev Kimya Texnologiya Universiteti sehife 112 ISBN 5 7237 0502 4 Walsh Michael 2009 may George Koval Atomic Spy Unmasked Smithsonian Ingilisce seh 40 Xarici kecidler