Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Comərd Qəssab türbəsi — Qədim Gəncə ərazisində, Bakı – Gəncə dəmir yolu xəttindən cənubda yerləşən tarixi memarlıq abidəsidir.
| Comərd Qəssab türbəsi | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Şəhər |  Gəncə |
| Yerləşir | Qədim Gəncə |
| Aidiyyatı | Gəncə Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu |
| Tikilmə tarixi | IX əsr |
| Material | kərpic |
| İstinad nöm. | 198 |
| Kateqoriya | Türbə |
| Əhəmiyyəti | Ölkə əhəmiyyətli |
| | |
 Türbənin planı | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Türbədə dəfn edilmiş Comərd Qəssab barədə heç bir tarixi mənbədə məlumat yoxdur. Bir rəvayətə görə, Comərd Gəncədə hörmətə malik qəssab olmuş, digər bir rəvayətə görə isə, Comərd Qəssab Əlinin hələ xəlifə olmadığı vaxtda karvanla Ərəbistana gedərək onunla görüşmüş, İslam dinini qəbul etmiş və qayıdarkən Gəncənin ilk müsəlmanı kimi İslam qoşunları şəhərə daxil olmamış, əhali arasında yeni dinin yayılması ilə məşğul olmuşdur.
Türbə planda səkkizguşəli formaya malikdir. Səkkizgüşənin küncləri həm daxildən, həm də xaricdən çıxıntılarla işlənmişdir. Türbənin tikintisi zamanı kvadrat formalı bişmiş kərpic və əhəng məhlulu qarışımından istifadə olunmuşdur.
Tarixi
Comərd Qəssab
Comərd Qəssab barədə heç bir tarixi mənbədə məlumat yoxdur. Gəncə sakinləri arasında yayılan rəvayətə görə, Comərd, Gəncənin qədim məhəllələrindən birində qəssablıq edər, əhaliyə ət satar, heç bir tərəzidən istifadə etmədən əti dəqiq və düzgün ayırarmış.
Digər bir rəvayətə görə, Comərd Qəssab türbəsi Məhəmməd peyğəmbərin əmisi oğlu IV raşidi xəlifəsi Əli ibn Əbu Talibin dövründə yaşamış, həddən artıq namuslu, ədalətli və insaflı bir qəssabın qəbri üstündə tikilib. Comərd Qəssab Əlinin hələ xəlifə olmadığı vaxtda karvanla Ərəbistana gedərək onunla görüşür, İslam dinini qəbul edir və qayıdarkən Gəncənin ilk müsəlmanı kimi İslam qoşunları şəhərə daxil olmamış, əhali arasında İslamın yayılması ilə məşğul olur. O düşmənlərin Gəncəyə hücumu zamanı şəhərin müdafiəsi zamanı şəhid olur.
Türbənin inşası
Qədim Gəncə ərazisində, o cümlədən Comərd Qəssab türbəsində arxeoloji tədqiqat işləri aparmış İshaq Cəfərzadə türbə haqqında bəhs edərkən deyir:
 | Dövrümüzə qədər çatmış və yerli sakinlər arasında məşhur olan əfsanəyə görə, türbə, ədalətli və doğruluq tərəfdarı olan, dördüncü İslam xəlifəsi Əli ibn Əbu Talibin (555/556-661/662) hakimiyyəti dövründə yaşamış qəssabın məzarı üzərində inşa edilmişdir. Qəssab şəhərdə məşhur olmaqla, əhalinin hörmət və izzətini qazanmışdır. |  |
Bu məlumata əsaslanan İ.P.Şeblıkin türbənin XI-XII əsrlərdə inşa edilmiş ola billəcəyi ehtimalını irəli sürür.Ə. Salamzadə isə qeyd edir ki,
| | Hətta Comərd Qəssabla bağlı əfsanənin düzgünlüyünə inansaq belə, onun dəfn edildiyi ehtimal edilən məzar üzərində türbənin, şəxsin yaşadığı dövrdə inşa edildiyini düşünmək olmaz. Ehtimal ki, dövrümüzə çatmış türbənin yerində əvvəllər daha qədim bir türbə olmuş, onun dağılmasından sonra isə yeni türbə inşa edilmişdir. | |
Ə. Salamzadənin fikrincə dövrümüzə çatmış türbənin bəzi stilistik xüsusiyyətləri onun inşa tarixini XVII əsrə aid etməyə imkan verir. Bu cür fikir səsləndirərkən tədqiqatçı-memar ilk növbədə XVII-XVIII əsr türbələri üçün xarakterik olan, giriş yerlərinin böyük ölçülü olmasına əsaslanır. Bu zaman Ə. Salamzadə Comərd Qəssab türbəsini, Tovuz rayonu ərazisində yerləşən və XVII əsrə aid edilən Yanıqlı türbəsi ilə müqayisə edir.
Restavrasiyası
1139-cu il Gəncə zəlzələsi zamanı Qədim Gəncə ərazisindəki əksər tikililər kimi, Comərd Qəssab türbəsi də ciddi dağıntıya məruz qalmışdır. 1940-cı ildə ilk dəfə arxeoloji tədqiqatlar aparan İshaq Cəfərzadə VII əsrə aid tapıntılar sırasında Comərd Qəssabın qəbrini də aşkar edərək üzə çıxarıb.
XX əsrin 60-ci illərində türbə dağıdılmış, uzun müddət uçulmuş və baxımsız vəziyyətdə qalmışdır. 2004-cü ildə Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü ilə Comərd Qəssabın məzarını və məzarüstü türbəsinin bərpa işlərinə başlanılmışdır. Abidənin bərpası zamanı Naxçıvan şəhərindən gətirilmiş qədim dövrün kərpicləri istifadə edilmişdir.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Türbə planda səkkizguşəli formaya malikdir. Səkkizgüşənin küncləri həm daxildən, həm də xaricdən çıxıntılarla işlənmişdir. Xaricdən olan çıxıntılar iki qatlıdır. Künc çıxıntılarının olması abidəyə xarakterik görünüş bəxş edir. Türbənin divarlarında ox üzrə yerləşdirilmiş dörd giriş qapısı vardır. Türbənin tikintisi zamanı kvadrat formalı bişmiş kərpic və əhəng məhlulu qarışımından istifadə olunmuşdur.
İstinadlar
- "Əfsanələr, rəvayətlər, həqiqətlər: "Comərd Qəssab" türbəsi". azertag.az. AzərTac. 24 February 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 12 may 2019. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
- Mustafa, İlham. "Min üç yüz ildir "yaşayan" qəssab". sputnik.az. 19.11.2016. 23 April 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 12 may 2019. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
- Джафарзаде, И.М. Историко-археологический очерк старой Гянджи. Баку. 1949. 19.
- Щеблыкин, И. П. Памятники зодчества Азербайджана. Баку. 1949. 24.
- Саламзаде, 1964. səh. 51
- Səmədova, Samirə. . ganjanews.az. 18/08/2017. 24 September 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 may 2019. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
- "Comərd Qəssab türbəsi". heydar-aliyev-foundation.org. Heydər Əliyev Fondu. 6 May 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 12 may 2019. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
- Саламзаде, 1964. səh. 50
Ədəbiyyat
- Саламзаде, А. В. Архитектура Азербайдана XVI-XIX вв. Баку: Издательство Академии наук Азербайджанской ССР. 1964.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Comərdi Qəssab türbəsi 2016-06-14 at the Wayback Machine
- Əfsanələr, rəvayətlər, həqiqətlər: “Comərd Qəssab” türbəsi
portalı portalı portalı portalı portalı |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Comerd Qessab turbesi Qedim Gence erazisinde Baki Gence demir yolu xettinden cenubda yerlesen tarixi memarliq abidesidir Comerd Qessab turbesi40 42 11 sm e 46 24 34 s u Olke AzerbaycanSeher Gence GenceYerlesir Qedim GenceAidiyyati Gence Dovlet Tarix Medeniyyet QoruguTikilme tarixi IX esrMaterial kerpicAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 198KateqoriyaTurbeEhemiyyetiOlke ehemiyyetliComerd Qessab turbesiTurbenin plani Vikianbarda elaqeli mediafayllar Turbede defn edilmis Comerd Qessab barede hec bir tarixi menbede melumat yoxdur Bir revayete gore Comerd Gencede hormete malik qessab olmus diger bir revayete gore ise Comerd Qessab Elinin hele xelife olmadigi vaxtda karvanla Erebistana gederek onunla gorusmus Islam dinini qebul etmis ve qayidarken Gencenin ilk muselmani kimi Islam qosunlari sehere daxil olmamis ehali arasinda yeni dinin yayilmasi ile mesgul olmusdur Turbe planda sekkizguseli formaya malikdir Sekkizgusenin kuncleri hem daxilden hem de xaricden cixintilarla islenmisdir Turbenin tikintisi zamani kvadrat formali bismis kerpic ve eheng mehlulu qarisimindan istifade olunmusdur TarixiComerd Qessab Comerd Qessab barede hec bir tarixi menbede melumat yoxdur Gence sakinleri arasinda yayilan revayete gore Comerd Gencenin qedim mehellelerinden birinde qessabliq eder ehaliye et satar hec bir tereziden istifade etmeden eti deqiq ve duzgun ayirarmis Diger bir revayete gore Comerd Qessab turbesi Mehemmed peygemberin emisi oglu IV rasidi xelifesi Eli ibn Ebu Talibin dovrunde yasamis hedden artiq namuslu edaletli ve insafli bir qessabin qebri ustunde tikilib Comerd Qessab Elinin hele xelife olmadigi vaxtda karvanla Erebistana gederek onunla gorusur Islam dinini qebul edir ve qayidarken Gencenin ilk muselmani kimi Islam qosunlari sehere daxil olmamis ehali arasinda Islamin yayilmasi ile mesgul olur O dusmenlerin Genceye hucumu zamani seherin mudafiesi zamani sehid olur Turbenin insasi Turbe daxilinde yerlesen mezar Qedim Gence erazisinde o cumleden Comerd Qessab turbesinde arxeoloji tedqiqat isleri aparmis Ishaq Ceferzade turbe haqqinda behs ederken deyir Dovrumuze qeder catmis ve yerli sakinler arasinda meshur olan efsaneye gore turbe edaletli ve dogruluq terefdari olan dorduncu Islam xelifesi Eli ibn Ebu Talibin 555 556 661 662 hakimiyyeti dovrunde yasamis qessabin mezari uzerinde insa edilmisdir Qessab seherde meshur olmaqla ehalinin hormet ve izzetini qazanmisdir Bu melumata esaslanan I P Seblikin turbenin XI XII esrlerde insa edilmis ola billeceyi ehtimalini ireli surur E Salamzade ise qeyd edir ki Hetta Comerd Qessabla bagli efsanenin duzgunluyune inansaq bele onun defn edildiyi ehtimal edilen mezar uzerinde turbenin sexsin yasadigi dovrde insa edildiyini dusunmek olmaz Ehtimal ki dovrumuze catmis turbenin yerinde evveller daha qedim bir turbe olmus onun dagilmasindan sonra ise yeni turbe insa edilmisdir E Salamzadenin fikrince dovrumuze catmis turbenin bezi stilistik xususiyyetleri onun insa tarixini XVII esre aid etmeye imkan verir Bu cur fikir seslendirerken tedqiqatci memar ilk novbede XVII XVIII esr turbeleri ucun xarakterik olan giris yerlerinin boyuk olculu olmasina esaslanir Bu zaman E Salamzade Comerd Qessab turbesini Tovuz rayonu erazisinde yerlesen ve XVII esre aid edilen Yaniqli turbesi ile muqayise edir Restavrasiyasi 1139 cu il Gence zelzelesi zamani Qedim Gence erazisindeki ekser tikililer kimi Comerd Qessab turbesi de ciddi dagintiya meruz qalmisdir 1940 ci ilde ilk defe arxeoloji tedqiqatlar aparan Ishaq Ceferzade VII esre aid tapintilar sirasinda Comerd Qessabin qebrini de askar ederek uze cixarib XX esrin 60 ci illerinde turbe dagidilmis uzun muddet uculmus ve baximsiz veziyyetde qalmisdir 2004 cu ilde Heyder Eliyev Fondunun tesebbusu ile Comerd Qessabin mezarini ve mezarustu turbesinin berpa islerine baslanilmisdir Abidenin berpasi zamani Naxcivan seherinden getirilmis qedim dovrun kerpicleri istifade edilmisdir Memarliq xususiyyetleriTurbe planda sekkizguseli formaya malikdir Sekkizgusenin kuncleri hem daxilden hem de xaricden cixintilarla islenmisdir Xaricden olan cixintilar iki qatlidir Kunc cixintilarinin olmasi abideye xarakterik gorunus bexs edir Turbenin divarlarinda ox uzre yerlesdirilmis dord giris qapisi vardir Turbenin tikintisi zamani kvadrat formali bismis kerpic ve eheng mehlulu qarisimindan istifade olunmusdur Istinadlar Efsaneler revayetler heqiqetler Comerd Qessab turbesi azertag az AzerTac 24 February 2021 tarixinde Istifade tarixi 12 may 2019 redundant parameters redundant parameters redundant parameters Mustafa Ilham Min uc yuz ildir yasayan qessab sputnik az 19 11 2016 23 April 2021 tarixinde Istifade tarixi 12 may 2019 redundant parameters redundant parameters redundant parameters Dzhafarzade I M Istoriko arheologicheskij ocherk staroj Gyandzhi Baku 1949 19 Sheblykin I P Pamyatniki zodchestva Azerbajdzhana Baku 1949 24 Salamzade 1964 seh 51 Semedova Samire ganjanews az 18 08 2017 24 September 2017 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 12 may 2019 redundant parameters redundant parameters Comerd Qessab turbesi heydar aliyev foundation org Heyder Eliyev Fondu 6 May 2021 tarixinde Istifade tarixi 12 may 2019 redundant parameters redundant parameters redundant parameters Salamzade 1964 seh 50EdebiyyatSalamzade A V Arhitektura Azerbajdana XVI XIX vv Baku Izdatelstvo Akademii nauk Azerbajdzhanskoj SSR 1964 Hemcinin baxGence Dovlet Tarix Medeniyyet QoruguXarici kecidlerComerdi Qessab turbesi 2016 06 14 at the Wayback Machine Efsaneler revayetler heqiqetler Comerd Qessab turbesi Gence portali Memarliq portali Islam portali Azerbaycan portali Tarix portali