Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ceyranlar düşərgəsi — Qobustanda Kiçikdaş dağı ərazisində arxeoloji abidə.
| Qobustan dövlət tarixi-bədii qoruğu | |
|---|---|
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Yerləşir | Qaradağ və Abşeron rayonları |
| Əsas tarixlər | 1966 - Qoruq idarəsi yaradılıb |
| Üslubu | ibtidai incəsənət |
| Sahəsi | 3096 ha |
| Vəziyyəti | stabil, muzey kimi fəaliyyət göstərir |
| Rəsmi adı: Gobustan Rock Art Cultural Landscape | |
| Tipi | Mədəni |
| Kriteriya | iii |
| Təyin edilib | 2007 |
| İstinad nöm. | 1076 |
| Dövlət | Azərbaycan |
| Region | Avropa |
| İstinad nöm. | 26 |
| Əhəmiyyəti | Dünya əhəmiyyətli |
| | |
Arxeoloji tədqiqi
Ceyranlar düşərgəsi - Qobustanda Kiçikdaş dağı ərazisinin düzən sahəsinin şimal-şərq hissəsində üzərində qədim qayaüstü təsvirlər saxlanmış 49, 49a və 49b nömrəli daşların arasında əmələ gəlmiş, sahəsi 12 kv. metrə bərabər kiçik, yarımörtülü sığınacaqda aşkar edilmişdir. 1973-cü ildə "Ceyranlar"da (sığınacağın içində və çölündə olmaqla) 52 kv. m. sahədə arxeoloji qazıntı aparılmışdır. Daş dövrü qalıqlarına sığınacağın içində, orta əsrlərdə sığınacaq və onun ətrafından maldarların qışlaq yeri kimi istifadə etməsi nəticəsində əmələ gəlmiş təbəqənin altında rast gəlinmişdir. Burada mədəni təbəqə səviyyəsində materialın dəniz qumu ilə qarışdığından onun səviyyəsini və qalınlığını müəyyənləşdirmək mümkün olmamışdır. Qazıntı zamanı sığınacağın içərisində 20 sm peyin qatından sonra 50 sm dərinə qədər içərisində orta əsrlərə aid gil qab qırıqları və iki yerdə ocaq qalığı olan çürüntülü torpaq, onun altında 1 m dərinliyə qədər Daş dövrü qalıqlarına malik gil və qum qarışıqlı torpaq qatı aşkar edilmişdir. Düşərgədə 49a №-li qayanın üzərindəki qədim şəkillər 1 m dərinlikdən aşağı getmir. 49 №-li daşda isə şəkillər daha dərinə davam edir və onların aşağı hissəsi dəniz qumu qatı ilə örtülmüşdür. Burada 49 №-li qayanın alt hissəsindəki balıq təsviri, üzərində qədim şəkillər çəkilmiş və səthi yuyularaq hamarlanmış, üç ədəd əhəngdaşı parçası da qum təbəqəsinin içərisində qalmışdır. Bu, müəyyən dövrdə Xəzər dənizi səviyyəsinin buraya – "Ceyranlar" düşərgəsinə qədər qalxmasının nəticəsidir. Ola bilsin ki, “Ceyranlar” düşərgəsini Mezolit dövründən sonrakı geoloji dövrün suları yumuşdur. "Ceyranlar" düşərgəsinin materiallarının qum və lil təbəqəsinin içindən tapılması, yəqin ki, düşərgənin daha çox suya yaxın olması səbəbindən onu dəniz suyunun daha çox yuması, burada dəniz qumun və lilin çoxluğu kimi dənizin dəfələrlə səviyyəsinin dəyişməsi barədə paleocoğrafi məlumatların əyani surətdə təsdiq etməsi baxımından yeni və qiymətli elmi dəlillərdir.
Maddi mədəniyyət tapıntıları
"Ceyranlar" düşərgəsində arxeoloji qazıntılar zamanı tapılmış maddi mədəniyyət qalıqları aşağıdakı tapıntılardan ibarətdir:
Çaxmaqdaşından nüvə (5) 3-ü konusvari, 2-i az işlənmişdir. Qaşov (4), trapes (1), bıçaqvari lövhədən düzəldilmiş (1) seqmentşəkilli alət, yanları dişəkli mikro lövhə (1), işlənmə dişəyinə malik qəlpə (5) və adi qəlpə (11) çaydaşından qəlpə (7), çopperşəkilli alət (1), qaşov (2) və bir ucundan burma üsulu ilə deşik açılmağa başlanmış, lakin başa çatdırılmamış uzunsov əşya (1) ölçüsü uzunu 16 sm, qalınlığı 2,5 sm-dir. Dəvəgözündən qəlpə (4), hündür qaşov (1), dişəkli qəlpə (2) və s. bu az material üst Paleolitdən Mezolitə keçid və Neolitin əvvəli üçün səciyyəvidir. Bu materialların təbəqəsiz, dağınıq halda tapılması, görünür təbəqənin dəniz suyu vasitəsilə yuyulması ilə bağlıdır.
Sığınacaq materiallarının səciyyəsi, onun 49 və 49a, 49b və yaxınlıqdakı 50 №-li qaya daşlarındakı arxaik formalı, arxeoloji ədəbiyyatda yuxarı Paleolitə aid edilən, yan görünüşdə döymə qadın öküz, ceyran və tək-tək gur kimi qədim təsvirlərdən ibarət olması və bu təsvirlərin çoxluğu qayalardakı ön görünüşdə silahlı qadın və kişi, öküz təsvirlərinin bir qismi qayıq təsvirləri sığınacaqdan üst Paleolitin sonundan Mezolit və Neolitin əvvəllərində də minilliklər boyu istifadə olunduğunu söyləməyə əsas verir.
 |  |  |
İstinadlar
- Azərbaycan arxeologiyası, 6 cilddə, I cild. Bakı, 2008, səh.166-167
- Rüstəmov C.N. Qobustan petroqlifləri. Bakı, 2003
Mənbə
- Rüstəmov C.N. Qobustan dünyası, Bakı,1994
- Azərbaycan arxeologiyası. İ cild. Bakı,2008.
- Rüstəmov C.N. Oobustan petroqlifləri. Bakı,2003.
- Rüstəmov C.N., Muradova F.M. Oobustan petroqlifləri. Bakı,2003.
- Джафарзаде И. М. Наскальные изображения Гобустана, Труды Института истории АН Аз. ССР. Баку, 1958
- Джафарзаде И. М. Наскальные изображения Гобустана. Сб. «Археологические исследования в Азербайджане».
Баку, 1965
Video
- Qobustan qaya rəsmləri
- Səda - Qobustan Dövlət Tarixi Bədii Qoruğuna səyahət
- Gobustan Rock Art Cultural Landscape
- Qobustan dövlət tarixi-bədii qoruğu Dünya Mədəni İrs Siyahısına daxil edilib (az.)
- Qobustan petroglyphs
- Museum under open sky
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ceyranlar dusergesi Qobustanda Kicikdas dagi erazisinde arxeoloji abide Qobustan dovlet tarixi bedii qoruguOlke AzerbaycanYerlesir Qaradag ve Abseron rayonlariEsas tarixler 1966 Qoruq idaresi yaradilibUslubu ibtidai incesenetSahesi 3096 haVeziyyeti stabil muzey kimi fealiyyet gosterirUNESCO Umumdunya IrsiResmi adi Gobustan Rock Art Cultural LandscapeTipiMedeniKriteriyaiiiTeyin edilib2007Istinad nom 1076DovletAzerbaycanRegionAvropaAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 26EhemiyyetiDunya ehemiyyetliQobustanArxeoloji tedqiqiCeyranlar dusergesi Qobustanda Kicikdas dagi erazisinin duzen sahesinin simal serq hissesinde uzerinde qedim qayaustu tesvirler saxlanmis 49 49a ve 49b nomreli daslarin arasinda emele gelmis sahesi 12 kv metre beraber kicik yarimortulu siginacaqda askar edilmisdir 1973 cu ilde Ceyranlar da siginacagin icinde ve colunde olmaqla 52 kv m sahede arxeoloji qazinti aparilmisdir Das dovru qaliqlarina siginacagin icinde orta esrlerde siginacaq ve onun etrafindan maldarlarin qislaq yeri kimi istifade etmesi neticesinde emele gelmis tebeqenin altinda rast gelinmisdir Burada medeni tebeqe seviyyesinde materialin deniz qumu ile qarisdigindan onun seviyyesini ve qalinligini mueyyenlesdirmek mumkun olmamisdir Qazinti zamani siginacagin icerisinde 20 sm peyin qatindan sonra 50 sm derine qeder icerisinde orta esrlere aid gil qab qiriqlari ve iki yerde ocaq qaligi olan curuntulu torpaq onun altinda 1 m derinliye qeder Das dovru qaliqlarina malik gil ve qum qarisiqli torpaq qati askar edilmisdir Dusergede 49a li qayanin uzerindeki qedim sekiller 1 m derinlikden asagi getmir 49 li dasda ise sekiller daha derine davam edir ve onlarin asagi hissesi deniz qumu qati ile ortulmusdur Burada 49 li qayanin alt hissesindeki baliq tesviri uzerinde qedim sekiller cekilmis ve sethi yuyularaq hamarlanmis uc eded ehengdasi parcasi da qum tebeqesinin icerisinde qalmisdir Bu mueyyen dovrde Xezer denizi seviyyesinin buraya Ceyranlar dusergesine qeder qalxmasinin neticesidir Ola bilsin ki Ceyranlar dusergesini Mezolit dovrunden sonraki geoloji dovrun sulari yumusdur Ceyranlar dusergesinin materiallarinin qum ve lil tebeqesinin icinden tapilmasi yeqin ki dusergenin daha cox suya yaxin olmasi sebebinden onu deniz suyunun daha cox yumasi burada deniz qumun ve lilin coxlugu kimi denizin defelerle seviyyesinin deyismesi barede paleocografi melumatlarin eyani suretde tesdiq etmesi baximindan yeni ve qiymetli elmi delillerdir Maddi medeniyyet tapintilari Ceyranlar dusergesinde arxeoloji qazintilar zamani tapilmis maddi medeniyyet qaliqlari asagidaki tapintilardan ibaretdir Caxmaqdasindan nuve 5 3 u konusvari 2 i az islenmisdir Qasov 4 trapes 1 bicaqvari lovheden duzeldilmis 1 seqmentsekilli alet yanlari disekli mikro lovhe 1 islenme diseyine malik qelpe 5 ve adi qelpe 11 caydasindan qelpe 7 coppersekilli alet 1 qasov 2 ve bir ucundan burma usulu ile desik acilmaga baslanmis lakin basa catdirilmamis uzunsov esya 1 olcusu uzunu 16 sm qalinligi 2 5 sm dir Devegozunden qelpe 4 hundur qasov 1 disekli qelpe 2 ve s bu az material ust Paleolitden Mezolite kecid ve Neolitin evveli ucun seciyyevidir Bu materiallarin tebeqesiz daginiq halda tapilmasi gorunur tebeqenin deniz suyu vasitesile yuyulmasi ile baglidir Siginacaq materiallarinin seciyyesi onun 49 ve 49a 49b ve yaxinliqdaki 50 li qaya daslarindaki arxaik formali arxeoloji edebiyyatda yuxari Paleolite aid edilen yan gorunusde doyme qadin okuz ceyran ve tek tek gur kimi qedim tesvirlerden ibaret olmasi ve bu tesvirlerin coxlugu qayalardaki on gorunusde silahli qadin ve kisi okuz tesvirlerinin bir qismi qayiq tesvirleri siginacaqdan ust Paleolitin sonundan Mezolit ve Neolitin evvellerinde de minillikler boyu istifade olundugunu soylemeye esas verir Qobustan qayaliqlariIstinadlarAzerbaycan arxeologiyasi 6 cildde I cild Baki 2008 seh 166 167 Rustemov C N Qobustan petroqlifleri Baki 2003MenbeRustemov C N Qobustan dunyasi Baki 1994 Azerbaycan arxeologiyasi I cild Baki 2008 Rustemov C N Oobustan petroqlifleri Baki 2003 Rustemov C N Muradova F M Oobustan petroqlifleri Baki 2003 Dzhafarzade I M Naskalnye izobrazheniya Gobustana Trudy Instituta istorii AN Az SSR Baku 1958 Dzhafarzade I M Naskalnye izobrazheniya Gobustana Sb Arheologicheskie issledovaniya v Azerbajdzhane Baku 1965VideoQobustan qaya resmleri Seda Qobustan Dovlet Tarixi Bedii Qoruguna seyahet Gobustan Rock Art Cultural Landscape Qobustan dovlet tarixi bedii qorugu Dunya Medeni Irs Siyahisina daxil edilib az Qobustan petroglyphs Museum under open sky