Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cavad bəy Məlikyeqanov (az-əbcəd. جواد بگ ملک-ییگانوف; 1878, Tuğ, Şuşa qəzası – 9 dekabr 1937, Medvejyeqorsk[d], Kareliya MSSR) — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin görkəmli dövlət xadimi, Lənkəran şəhərinin general-qubernatoru, Cümhuriyyətin Həmkarlar İttifaqları Təşkilatının banilərindən biri, Parlamentin üzvü, müsəlman fəhlələrinin həmkarlar ittifaqının yaradıcısı, repressiya qurbanı. Dizaq mahalı məlikləri Məlikyeqanovların nəslindəndir.
| Cavad bəy Məlik-Yeqanov | |
|---|---|
 | |
  | |
| avqust 1919 – aprel 1920 | |
| 7 dekabr 1918 – 3 aprel 1919 | |
| Fraksiya | Müsavat və bitərəflər fraksiyası |
| 27 may 1918 – 7 dekabr 1918 | |
| Fraksiya | Müsavat və demokratik bitərəflər fraksiyası |
| 23 fevral 1918 – 26 may 1918 | |
| Fraksiya | Müsəlman fraksiyası |
| Qrup | Müsavat və demokratik bitərəflər qrupu |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1878 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 9 dekabr 1937 |
| Vəfat yeri |
|
| Partiya | |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | iqtisadçı, siyasətçi |
| Həyat yoldaşı | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Cavad bəy Rza bəy oğlu 1878-ci ildə Şuşa qəzasının Tuğ kəndində anadan olmuşdur. İbtidai təhsilini məşhur maarifçi və tarixçi Mir Mehdi Xəzaninin ev məktəbində almış, sonra texniki məktəbi bitirmişdir. Rus, fars, alman, gürcü, erməni dillərini bilirdi. 1903-cü ildən Bakının neft mədənlərində işləmiş, inqilabi hərəkatda iştirak etmişdir. "Hümmət" təşkilatının üzvü olmuşdur. 1909-cu ildə çar hakimiyyətinə qarşı mübarizə apardığına görə həbs olunaraq Bakıdan sürgün edilmişdir. 1914-cü ildə yenidən Bakıya qayıtmış, neft mədənlərində işləmişdir. 1917-ci ildə Müsavat Partiyasının üzvü olmuş və partiyanın birinci qurultayında fəal iştirak etmişdir. Partiyada fəhlə münaqişələri üzrə iş aparmışdır. Məlik-Yeqanov Zaqafqaziya seyminin müsəlman fraksiyasının üzvü olmuş, 1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Milli Şurasının üzvü olmuş kimi Azərbaycanın Müstəqilliyi haqqında İstiqlal Bəyannaməsinə imza atmış, Azərbaycan Cümhuriyyətinin banilərindən biri olmuşdur.
Məlik-Yeqanov Azərbaycan Parlamentinin üzvü kimi münaqişəli, məsuliyyətli bölgələrə ezam edilirdi, qayıdanda isə fəhlə kütləsi qarşısında hesabat verirdi. 1919-cu il martın 10-da Parlament tərəfindən təsdiq edilən fəhlə məsələsi üzrə xüsusi müşavirənin tərkibinə daxil edilmişdi. Fəhlələrin Azərbaycanın müstəqilliyi uğrundakı mübarizədəki xidmətlərindən, 1918-ci il mart soyqırımda verdikləri tələfatlardan, Denikin əleyhinə mövqelərindən bəhs edərək, onların ağır güzəranı ilə bağlı hökumət qarşısında kəskin tələblərlə çıxış edirdi. O, fəhlə məsələsini bolşevik ideologiyasının inhisarına verənlərdən fərqli olaraq, Azərbaycan Cümhuriyyətinin müstəqilliyi naminə çalışan fəhlələrin təmsilşisi idi. Azərbaycanın müstəqilliyinin Avropa dövlətləri tərəfindən tanınması təntənələrində çıxış edərək demişdi:
"Elan olunmuş müstəqilliyi Avropa tanımasaydı belə, fəhlələr onun uğrunda öz həyatlarını qoymağa həmişə hazır olmuşlar."
Cavad bəy Məlik-Yeqanov 1919-cu ildə Lənkəranın general-qubernatoru təyin edilmiş, denikinçilərə qarşı mübarizə aparmışdır. 1919-cu il avqustun 15-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökumətinin təmsilçiləri kimi Məlik-Yeqanov və T. Məmmədov "Muğanın Azərbaycan hakimiyyətini tanıması haqqında barışıq şərtləri"ni imzalamış, bütün diyarda hərbi vəziyyət elan etmiş, Lənkəranın və Muğanın Azərbaycan hakimiyyətinə tabe edilməsində mühüm rol oynamışdır. 1919-cu ilin oktyabrında Müsavat Partiyasının ikinci qurultayında mandat komissiyasının üzvü olmuş, elə həmin ay partiyanın Bakı komitəsinə seçilmişdir. Məlik-Yeqanov Türk Fəhlə Konfransının təşkilatçılarından olmuş, Mərkəzi Həmkarlar ittifaqının sədri vəzifəsində çalışmışdır. 1920-ci il mayın 11-də həbs edilmiş, ittiham aktı sübuta yetirilmədiyindən iyulun 19-da azad olunmuş, sonra yenidən həbs edilərək, 1921-ci il yanvarın 21-də azadlığa buraxılmışdır. Aprel işğalından sonra o, ümumiyyətlə, 6 dəfə həbs edilmişdir.
Sovet hakimiyyəti illərində tikinti trestində, əmək birjasında çalışmışdır. Respublika Xalq Əmək komissarlığı qaçqınlar şöbəsinin rəsisi, 1927–28-ci illərdə neft məhsulları satışı idarəsinin rəisi vəzifələrində işləmiş, N. Nərimanov adına bakı Sənaye Texnikumunun təsərrüfat hissəsinə başçılıq etmişdir. Gizli Müsavat Partiyasının üzvü ittihamı ilə 1931-ci ildə həbs edilərək, 10 il müddətinə uzaq şimala sürgün edilmişdir. Sürgündən həyat yoldaşı Məryəm xanım Bayraməlibəyova-Məlikyeqanovaya göndərdiyi məktubalrında yazırdı: "…Mən öz xalqımı, Azərbaycanımı çox sevirəm. Həyatımı, varlığımı onlarsız təsəvvür edə bilmirəm."
Rza bəy Məlikyeqanov 1942-ci ildə sürgündə vəfat etmişdir. 1959-cu ildə fevralın Kareliya MSSR Ali Məhkəməsi tərəfindən ona bəraət verilmişdir.
Cavad bəy Cümhuriyyətin fəhlə sinfinə çox yaxın olmasıyla fərqlənirdi. Azərbaycanın müstəqilliyinin Avropa dövlətləri tərəfindən tanınması ilə bağlı tədbirdə demişdi: "Elan olunmuş müstəqilliyi Avropa tanımasaydı belə, fəhlələr onun uğrunda öz həyatlarını qoymağa həmişə hazır olmuşlar".
1919-cu il dekabr ayının 8-də başlanan Müsavatın dördüncü iclası tamamilə partiyanın aqrar siyasətinin müzakirəsinə həsr edilmişdi. Geniş nitqlə çıxış eləyən Cavad bəy partiyanın zəhmətkeşlərin güzəranı ilə bağlı siyasətini sərt tənqid edir. Azərbaycan fəhlələrinin müstəqil Cümhuriyyətin qurulmasında və ərazi bütövlüyünün təmin olunmasında xidmətlərini xüsusi qeyd eləyən natiq bildirir ki, "göstərdikləri vətənpərvərliyə baxmayaraq, onlar heç də yaxşı vəziyyətdə yaşamırlar. Ancaq partiyanın arxasınca gedən, onun çağırışına hər zaman səs verən fəhlə sinfi iqtisadi durumlarının yaxşılaşacaqlarına ümid edirdilər".
İstinadlar
Xarici keçidlər
- . "Virtual Qarabağ" İKT Mərkəzinin rəsmi portalı (az.). virtualkarabakh.az. 2013. 2017-12-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-14.
- Fəhləlikdən general-qubernatorluğa, nazirliyə, sürgünə, güllələnməyə gedən yol — ARAŞDIRMA 2011-05-14 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cavad bey Melikyeqanov az ebced جواد بگ ملک ییگانوف 1878 Tug Susa qezasi 9 dekabr 1937 Medvejyeqorsk d Kareliya MSSR Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin gorkemli dovlet xadimi Lenkeran seherinin general qubernatoru Cumhuriyyetin Hemkarlar Ittifaqlari Teskilatinin banilerinden biri Parlamentin uzvu muselman fehlelerinin hemkarlar ittifaqinin yaradicisi repressiya qurbani Dizaq mahali melikleri Melikyeqanovlarin neslindendir Cavad bey Melik YeqanovLenkeran quberniyasinin general qubernatoruavqust 1919 aprel 1920Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Parlamentinin uzvu7 dekabr 1918 3 aprel 1919FraksiyaMusavat ve biterefler fraksiyasiAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Milli Surasinin uzvu27 may 1918 7 dekabr 1918FraksiyaMusavat ve demokratik biterefler fraksiyasiZaqafqaziya Seyminin uzvu23 fevral 1918 26 may 1918FraksiyaMuselman fraksiyasiQrupMusavat ve demokratik biterefler qrupuSexsi melumatlarDogum tarixi 1878Dogum yeri Tug Susa qezasi Yelizavetpol quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 9 dekabr 1937 1937 12 09 Vefat yeri Medvejyeqorsk d Kareliya MSSR RSFSR SSRIPartiya Musavat PartiyasiTehsili Baki Dovlet UniversitetiFealiyyeti iqtisadci siyasetciHeyat yoldasi Meryem Bayramelibeyova Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiCavad bey Rza bey oglu 1878 ci ilde Susa qezasinin Tug kendinde anadan olmusdur Ibtidai tehsilini meshur maarifci ve tarixci Mir Mehdi Xezaninin ev mektebinde almis sonra texniki mektebi bitirmisdir Rus fars alman gurcu ermeni dillerini bilirdi 1903 cu ilden Bakinin neft medenlerinde islemis inqilabi herekatda istirak etmisdir Hummet teskilatinin uzvu olmusdur 1909 cu ilde car hakimiyyetine qarsi mubarize apardigina gore hebs olunaraq Bakidan surgun edilmisdir 1914 cu ilde yeniden Bakiya qayitmis neft medenlerinde islemisdir 1917 ci ilde Musavat Partiyasinin uzvu olmus ve partiyanin birinci qurultayinda feal istirak etmisdir Partiyada fehle munaqiseleri uzre is aparmisdir Melik Yeqanov Zaqafqaziya seyminin muselman fraksiyasinin uzvu olmus 1918 ci il mayin 28 de Azerbaycan Milli Surasinin uzvu olmus kimi Azerbaycanin Musteqilliyi haqqinda Istiqlal Beyannamesine imza atmis Azerbaycan Cumhuriyyetinin banilerinden biri olmusdur Melik Yeqanov Azerbaycan Parlamentinin uzvu kimi munaqiseli mesuliyyetli bolgelere ezam edilirdi qayidanda ise fehle kutlesi qarsisinda hesabat verirdi 1919 cu il martin 10 da Parlament terefinden tesdiq edilen fehle meselesi uzre xususi musavirenin terkibine daxil edilmisdi Fehlelerin Azerbaycanin musteqilliyi ugrundaki mubarizedeki xidmetlerinden 1918 ci il mart soyqirimda verdikleri telefatlardan Denikin eleyhine movqelerinden behs ederek onlarin agir guzerani ile bagli hokumet qarsisinda keskin teleblerle cixis edirdi O fehle meselesini bolsevik ideologiyasinin inhisarina verenlerden ferqli olaraq Azerbaycan Cumhuriyyetinin musteqilliyi namine calisan fehlelerin temsilsisi idi Azerbaycanin musteqilliyinin Avropa dovletleri terefinden taninmasi tentenelerinde cixis ederek demisdi Elan olunmus musteqilliyi Avropa tanimasaydi bele fehleler onun ugrunda oz heyatlarini qoymaga hemise hazir olmuslar Cavad bey Melik Yeqanov 1919 cu ilde Lenkeranin general qubernatoru teyin edilmis denikincilere qarsi mubarize aparmisdir 1919 cu il avqustun 15 de Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti hokumetinin temsilcileri kimi Melik Yeqanov ve T Memmedov Muganin Azerbaycan hakimiyyetini tanimasi haqqinda barisiq sertleri ni imzalamis butun diyarda herbi veziyyet elan etmis Lenkeranin ve Muganin Azerbaycan hakimiyyetine tabe edilmesinde muhum rol oynamisdir 1919 cu ilin oktyabrinda Musavat Partiyasinin ikinci qurultayinda mandat komissiyasinin uzvu olmus ele hemin ay partiyanin Baki komitesine secilmisdir Melik Yeqanov Turk Fehle Konfransinin teskilatcilarindan olmus Merkezi Hemkarlar ittifaqinin sedri vezifesinde calismisdir 1920 ci il mayin 11 de hebs edilmis ittiham akti subuta yetirilmediyinden iyulun 19 da azad olunmus sonra yeniden hebs edilerek 1921 ci il yanvarin 21 de azadliga buraxilmisdir Aprel isgalindan sonra o umumiyyetle 6 defe hebs edilmisdir Sovet hakimiyyeti illerinde tikinti trestinde emek birjasinda calismisdir Respublika Xalq Emek komissarligi qacqinlar sobesinin resisi 1927 28 ci illerde neft mehsullari satisi idaresinin reisi vezifelerinde islemis N Nerimanov adina baki Senaye Texnikumunun teserrufat hissesine basciliq etmisdir Gizli Musavat Partiyasinin uzvu ittihami ile 1931 ci ilde hebs edilerek 10 il muddetine uzaq simala surgun edilmisdir Surgunden heyat yoldasi Meryem xanim Bayramelibeyova Melikyeqanovaya gonderdiyi mektubalrinda yazirdi Men oz xalqimi Azerbaycanimi cox sevirem Heyatimi varligimi onlarsiz tesevvur ede bilmirem Rza bey Melikyeqanov 1942 ci ilde surgunde vefat etmisdir 1959 cu ilde fevralin Kareliya MSSR Ali Mehkemesi terefinden ona beraet verilmisdir Cavad bey Cumhuriyyetin fehle sinfine cox yaxin olmasiyla ferqlenirdi Azerbaycanin musteqilliyinin Avropa dovletleri terefinden taninmasi ile bagli tedbirde demisdi Elan olunmus musteqilliyi Avropa tanimasaydi bele fehleler onun ugrunda oz heyatlarini qoymaga hemise hazir olmuslar 1919 cu il dekabr ayinin 8 de baslanan Musavatin dorduncu iclasi tamamile partiyanin aqrar siyasetinin muzakiresine hesr edilmisdi Genis nitqle cixis eleyen Cavad bey partiyanin zehmetkeslerin guzerani ile bagli siyasetini sert tenqid edir Azerbaycan fehlelerinin musteqil Cumhuriyyetin qurulmasinda ve erazi butovluyunun temin olunmasinda xidmetlerini xususi qeyd eleyen natiq bildirir ki gosterdikleri vetenperverliye baxmayaraq onlar hec de yaxsi veziyyetde yasamirlar Ancaq partiyanin arxasinca geden onun cagirisina her zaman ses veren fehle sinfi iqtisadi durumlarinin yaxsilasacaqlarina umid edirdiler IstinadlarXarici kecidler Virtual Qarabag IKT Merkezinin resmi portali az virtualkarabakh az 2013 2017 12 22 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 10 14 Fehlelikden general qubernatorluga nazirliye surgune gullelenmeye geden yol ARASDIRMA 2011 05 14 at the Wayback Machine