Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Budapeştin körpüləri — şəhərin nəqliyyat infrastrukturunun və populyar turizm məkanlarının vacib hissəsidir. Budapeşt daxilində Dunay çayı və onun qolları üzərində 15 körpü (11 avtomobil, 2 dəmir yolu və 2 qarışıq) var. On beş körpüdən yalnız altısı Seçenyi zəncir körpüsü, Erjebet körpüsü, Azadlıq körpüsü, Petyofi körpüsü, Rakosi körpüsü və Birləşdirici Dəmiryol körpüsü - Dunayın əsas hissəsindən keçir. Dunayın qolları boyunca dörd körpü qurulmuşdur: Obudski qolu (K körpüsü və Hayodari körpüsü) və Raskeve Dunay (Kvaşşai körpüsü və Qubaçi körpüsü). Qalan körpülər həm əsas, həm də qollardan keçir. M0 dairəvi yolu Dunayı Budapeştdə iki dəfə kəsir: şimalda Mederi körpüsü və cənubda Ferens Deak körpüsü ilə.
Tarixi
Roma İmperiyası dövründə, II əsrdə Akvink şəhəri və Akvink hərbi düşərgəsini birləşdirən taxta bir körpü inşa edildi. Körpü mövcud Arpad körpüsündən bir az şimalda, Marqit adasının şimal ucunda yerləşirdi.
XVI əsrin ikinci yarısında, türk hakimiyyəti dövründə 70 gəmidən ibarət üzən bir körpü inşa edilir. Həmin körpü mövcud Miklos İbla Meydanının ərazisindəki Buda qalası ilə üzbəüz yerləşirdi. Körpüdən keçid pullu idi. İtalyan səyyahı Marko Antonio Piqafetta 1567-ci ilə aid səyahət qeydlərində bu körpü haqqında yazır. Övliya Çələbi və 60-cı illərdə ingilis səyyah Edvard Braun körpü haqqında məlumat verir. XVII əsrdə də körpü haqqında qeydlər vardır. 1686-cı ildə Buda mühasirəsi zamanı geri çəkilən türk qarnizonu tərəfindən körpü yandırıldı.
Türklərin üzən körpünün yıxılmasından sonra, Dunay sahilləri arasındakı rabitə çayın gücündən istifadə edərək bir bərə vasitəsi ilə həyata keçirildi. Bərə Vyana dülgəri Vilmos Moller tərəfindən qurulmuşdur.
1767-ci ildə Macarıstan qubernatoru təyin edilən Albertin gəlişi münasibətilə Dunay çayı üzərində körpü inşa edildi. Dondan əvvəl payızda körpü yığılır və yazda yenidən qurulurdu. Əvvəllər körpü İstvan Tyurra prospektində yerləşirdi. Körpü düz bir xəttdə olmayan, lakin Dunay'a qarşı tağlı bir arx şəklində qurulmuş 45–47 ölü plaşkoutdan (su səviyyəsindən asılı olaraq) ibarət idi. 1790-cı ildə körpü aşağıya doğru - müasir Deak Ferens küçəsi və Viqado Meydanının qarşısına aparıldı. Körpü 42 barjdan ibarət idi, körpünün eni təxminən 8,9 m idi. Üzən körpü daimi körpü açılanadək istifadə edildi və 1850-ci ildə söküldü.
19-cu əsrin ikinci yarısının əvvəllərində Dunay boyunca daimi körpülərin inşasına başlanıldı. 1840-1849-cu illərdə İştvan Seçeninin təşəbbüsü ilə Buda və Pesti birləşdirən ilk daimi körpü inşa edildi. 1898-1903-cü illərdə tikilmiş Erjebet zəncir körpüsü dünyada bu tip körpülər arasında ən böyüyü idi (orta məsafəsi 290 m-dir). 1876-cı ildə açılan Marqit Körpüsü Y hərfi şəklində plana malikdir. Çayı düz bir xəttlə keçmir, əksinə bucaqsız bir döngəyə malikdir. Marqit adasına bir filial bu əyilmədən çıxır. Körpünün dizaynı mühəndis E. Quinilə əməkdaşlıqda Qüstav Eyfel tərəfindən hazırlanmışdır. İkinci Dünya müharibəsinin əvvəlində iki dəmir yolu da daxil olmaqla 7 daimi körpü inşa edildi. 1944-1945-ci illərdə Dunay arasındakı bütün körpülər geri çəkilən vermaxt qoşunları tərəfindən dağıdıldı. Müharibədən sonra Erjebet körpüsü istisna olmaqla, demək olar ki, hamısı ilkin vəziyyətinə qaytarıldı. 1950-ci ildə Obuda və Uypeşt rayonlarını birləşdirən ən uzun Budapeşt körpülərindən biri olan (928 m) Arpad körpüsü açıldı. 1990-cı ildə Ferens Deak körpüsü (M0 halqa yolunun bir hissəsi) inşa edildi. 1995-ci ildə Birləşdirici Dəmiryol Körpüsünün yanında tikilən Rakosi körpüsü açıldı. 2008-ci ildə Medieri körpüsü (M0 dairə yolunun bir hissəsi) istiufadəyə verilir.
Dunay və onun qolları üzərində olan körpülər
Dunay çayı və Budapeştdəki qollarından keçən mövcud körpülər (mənbədən mənsəbə qədər cədvəldə göstərilir):
| Adı | Uzunluğu, m | Tikilmə bə bərpa ili | Layihə | Müasir vəziyyəti | Şəkil |
|---|---|---|---|---|---|
| (Megyeri híd) | 1861,35 | 2008 | Unitef-Céh Kkt. |  (2+2)  (2) |  |
| Şimal dəmiryolu körpüsü (Újpesti vasúti híd) | 673,4 | 1896, 1955, 2008 | MSc Mérnöki Tervező és Tanácsadó Korlátolt Felelősségű Társaság |  (1) (2) |  |
| (K-híd) | 98 | 1955 | FŐMTERV | (1) (2) |  |
| (Hajógyári híd) | 55,2 | 1858, 1884, 1968 | UVATERV | (2) (2) |  |
| (Árpád híd) | 928 | 1950, 1984 | mühəndis Karoy Seçi, UVATERV | (3+3) (2) (2) |  |
| (Margit híd) | 607,6 | 1876, 1948, 2011 | Ernest Quen | (2+2) (2) (2)  |  |
| Zəncirli körpü (Széchenyi lánchíd) | 380 | 1849, 1915, 1949 | Villiam Klark | (2) (2) |  |
| (Erzsébet híd) | 380 | 1903, 1964 | Pal Şavoy | (3+3) (2) |  |
| Azadlıq körpüsü (Szabadság híd) | 333,6 | 1896, 1946, 2009 | Yanoş Feketehazi | (1+1) (2) (2) |  |
| (Petőfi híd) | 514 | 1937, 1952 | Pal Aldyai | (2+2) (2) (2) |  |
| (Rákóczi híd) | 494,8 | 1995 | Tibor Şiqrai | (2+2) (2) (1) |  |
| Birləşdirici dəmiryolu körpüsü (Összekötő vasúti híd) | 477 | 1877, 1913, 1946, 1953 | İmre Korani | (2) |  |
(Kvassay híd) | 97,4 | 1927, 1951, 1997, 2006 | Y. Diter, J. Had (avtomobil), Şavoy Pal, M. Ritter (dəmiryolu) | (2+2) (2) (2) |  |
| (Gubacsi híd) | 145,5 | 1924, 1947, 1997 | (2) (1) (2) |  | |
| (Deák Ferenc híd) | 770 | 1990 | UVATERV Siqrai Tibor | (4+4) (2) |  |
İstinadlar
- "Article on Infrastructural Investments". Official Webpage of the Local Government of Budapest. 2013-10-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- "News on the reconstruction of Margaret Bridge". Official Webpage of the Local Government of Budapest. 2008-06-10.[daimi ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Budapestin korpuleri seherin neqliyyat infrastrukturunun ve populyar turizm mekanlarinin vacib hissesidir Budapest daxilinde Dunay cayi ve onun qollari uzerinde 15 korpu 11 avtomobil 2 demir yolu ve 2 qarisiq var On bes korpuden yalniz altisi Secenyi zencir korpusu Erjebet korpusu Azadliq korpusu Petyofi korpusu Rakosi korpusu ve Birlesdirici Demiryol korpusu Dunayin esas hissesinden kecir Dunayin qollari boyunca dord korpu qurulmusdur Obudski qolu K korpusu ve Hayodari korpusu ve Raskeve Dunay Kvassai korpusu ve Qubaci korpusu Qalan korpuler hem esas hem de qollardan kecir M0 dairevi yolu Dunayi Budapestde iki defe kesir simalda Mederi korpusu ve cenubda Ferens Deak korpusu ile TarixiRoma Imperiyasi dovrunde II esrde Akvink seheri ve Akvink herbi dusergesini birlesdiren taxta bir korpu insa edildi Korpu movcud Arpad korpusunden bir az simalda Marqit adasinin simal ucunda yerlesirdi XVI esrin ikinci yarisinda turk hakimiyyeti dovrunde 70 gemiden ibaret uzen bir korpu insa edilir Hemin korpu movcud Miklos Ibla Meydaninin erazisindeki Buda qalasi ile uzbeuz yerlesirdi Korpuden kecid pullu idi Italyan seyyahi Marko Antonio Piqafetta 1567 ci ile aid seyahet qeydlerinde bu korpu haqqinda yazir Ovliya Celebi ve 60 ci illerde ingilis seyyah Edvard Braun korpu haqqinda melumat verir XVII esrde de korpu haqqinda qeydler vardir 1686 ci ilde Buda muhasiresi zamani geri cekilen turk qarnizonu terefinden korpu yandirildi Turklerin uzen korpunun yixilmasindan sonra Dunay sahilleri arasindaki rabite cayin gucunden istifade ederek bir bere vasitesi ile heyata kecirildi Bere Vyana dulgeri Vilmos Moller terefinden qurulmusdur 1767 ci ilde Macaristan qubernatoru teyin edilen Albertin gelisi munasibetile Dunay cayi uzerinde korpu insa edildi Dondan evvel payizda korpu yigilir ve yazda yeniden qurulurdu Evveller korpu Istvan Tyurra prospektinde yerlesirdi Korpu duz bir xettde olmayan lakin Dunay a qarsi tagli bir arx seklinde qurulmus 45 47 olu plaskoutdan su seviyyesinden asili olaraq ibaret idi 1790 ci ilde korpu asagiya dogru muasir Deak Ferens kucesi ve Viqado Meydaninin qarsisina aparildi Korpu 42 barjdan ibaret idi korpunun eni texminen 8 9 m idi Uzen korpu daimi korpu acilanadek istifade edildi ve 1850 ci ilde sokuldu 19 cu esrin ikinci yarisinin evvellerinde Dunay boyunca daimi korpulerin insasina baslanildi 1840 1849 cu illerde Istvan Seceninin tesebbusu ile Buda ve Pesti birlesdiren ilk daimi korpu insa edildi 1898 1903 cu illerde tikilmis Erjebet zencir korpusu dunyada bu tip korpuler arasinda en boyuyu idi orta mesafesi 290 m dir 1876 ci ilde acilan Marqit Korpusu Y herfi seklinde plana malikdir Cayi duz bir xettle kecmir eksine bucaqsiz bir dongeye malikdir Marqit adasina bir filial bu eyilmeden cixir Korpunun dizayni muhendis E Quinile emekdasliqda Qustav Eyfel terefinden hazirlanmisdir Ikinci Dunya muharibesinin evvelinde iki demir yolu da daxil olmaqla 7 daimi korpu insa edildi 1944 1945 ci illerde Dunay arasindaki butun korpuler geri cekilen vermaxt qosunlari terefinden dagidildi Muharibeden sonra Erjebet korpusu istisna olmaqla demek olar ki hamisi ilkin veziyyetine qaytarildi 1950 ci ilde Obuda ve Uypest rayonlarini birlesdiren en uzun Budapest korpulerinden biri olan 928 m Arpad korpusu acildi 1990 ci ilde Ferens Deak korpusu M0 halqa yolunun bir hissesi insa edildi 1995 ci ilde Birlesdirici Demiryol Korpusunun yaninda tikilen Rakosi korpusu acildi 2008 ci ilde Medieri korpusu M0 daire yolunun bir hissesi istiufadeye verilir Dunay ve onun qollari uzerinde olan korpulerDunay cayi ve Budapestdeki qollarindan kecen movcud korpuler menbeden mensebe qeder cedvelde gosterilir Adi Uzunlugu m Tikilme be berpa ili Layihe Muasir veziyyeti Sekil Megyeri hid 1861 35 2008 Unitef Ceh Kkt 2 2 2 Simal demiryolu korpusu Ujpesti vasuti hid 673 4 1896 1955 2008 MSc Mernoki Tervezo es Tanacsado Korlatolt Felelossegu Tarsasag 1 2 K hid 98 1955 FOMTERV 1 2 Hajogyari hid 55 2 1858 1884 1968 UVATERV 2 2 Arpad hid 928 1950 1984 muhendis Karoy Seci UVATERV 3 3 2 2 Margit hid 607 6 1876 1948 2011 Ernest Quen 2 2 2 2 Zencirli korpu Szechenyi lanchid 380 1849 1915 1949 Villiam Klark 2 2 Erzsebet hid 380 1903 1964 Pal Savoy 3 3 2 Azadliq korpusu Szabadsag hid 333 6 1896 1946 2009 Yanos Feketehazi 1 1 2 2 Petofi hid 514 1937 1952 Pal Aldyai 2 2 2 2 Rakoczi hid 494 8 1995 Tibor Siqrai 2 2 2 1 Birlesdirici demiryolu korpusu Osszekoto vasuti hid 477 1877 1913 1946 1953 Imre Korani 2 Kvassay hid 97 4 1927 1951 1997 2006 Y Diter J Had avtomobil Savoy Pal M Ritter demiryolu 2 2 2 2 Gubacsi hid 145 5 1924 1947 1997 2 1 2 Deak Ferenc hid 770 1990 UVATERV Siqrai Tibor 4 4 2 Istinadlar Article on Infrastructural Investments Official Webpage of the Local Government of Budapest 2013 10 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib News on the reconstruction of Margaret Bridge Official Webpage of the Local Government of Budapest 2008 06 10 daimi olu kecid