Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Belçika ədəbiyyatı – Belçika şair və yazıçıların Belçika mədəniyyətinə, eləcə də dünya mədəniyyətinə bəxş etdikləri ədəbi-mədəni fikrin ən yaxşı nümunələri.
Belçika Avropanın "kiçik ölkə"lərindən biri olmasına baxmayaraq, bu ölkə dünya ədəbiyyatı və mədəniyyəti tarixinə bir çox görkəmli ədəbiyyat və mədəniyyət xadimləri bəxş etmişdir.
Belçika ədəbiyyatı orta əsrlərdə
Hələ Orta əsrlərdən etibarən flamand (əvvəllər bu ölkənin adı Flandriya, oranın əhalisi isə flamandlar adlanırdı) ədəbiyyatı inkişaf etməyə başlamış və dünya ədəbiyyatı xəzinəsini bir sıra qiymətli abidələrlə zənginləşdirmişdir . İlk flamand yazılı ədəbiyyat nümunələri hələ əsrin lap əvvəllərində yaranmağa başlamışdır . XIII- əsrlərdə Belçikada (Flandriyada) tarixi xronikalar, xaç yürüşləri barədə epik-qəhrəmanlıq dastanları yaranmışdır . Müəllifi məlum olmayan "" dastanı da məhz bu dövrdə Belçikada yazılmışdır . Bunlardan başqa , qədim Flandriyada zəngin şifahi xalq ədəbiyyatı ilə yanaşı , cəngavərlik və şəhər ədəbiyyatının bir sıra nümunələri yaranmışdır. Belə ki, bu dövrdə burada fabliolar (yumoristik xalq hekayələri), xalq nəğmələri və povestləri, eləcə də cəngavərlik romanları yaranmışdır. J. de Konde və V. de Kuven bu dövrün məşhur şairləri olmuş , menestrellər yazmışlar. "" anonim satirik-alleqorik əsəri xüsusilə diqqətəlayiqdir. Bundan başqa Orta əsrlər flamand ədəbiyyatında J. Fruassarın "Flandriyanın xronikası" yaranmış, novella janrı inkişaf etmişdir. A. de lya Sal "" əsərini , J. Şatlen isə siyasi və vətənpərvərlik şerlərini yazmışlar . Onu da qeyd etmək lazımdır ki , hələ lap qədim dövrlərdən başlayaraq Belçikada bədii ədəbiyyat, əsasən fransız və flamand dillərində yaranmışdır .
İntibah dövrü flamand mədəniyyəti və incəsənəti xüsusilə inkişaf etmişdir. Bu dövrdə Flandriyada yaranmış sənətkarlar, rəssamlar, heykəltaraşlar, memarlar və zərgərlər Qərb mədəniyyətinin inkişafında əsaslı rol oynamışlar. Bir tərəfdən Fransa ilə , digər tərəfdən Almaniya və Niderland (Hollandiya) ilə həmsərhəd olan bu qədim Avropa ölkəsi əsl İntibah həyatı yaşamışdır. İntibah dövründə Belçika ədəbiyyatı digər Avropa ölkələrinin ədəbiyyatından xeyli zəif olsa da dünya ədəbiyyatı xəzinəsinə J. Lemerde Belj, A. de Eke , L. de Mazür, F. de Marniks de Sent-Aldeqond kimi fransız dilli ədiblər bəxş etmişdir . Əsasən fransız İntibah ədəbiyyatının ("Ülkər" şairləri , N. Marqarita , F. Rable və P. Ronsar) təsiri altında əsərlər yazan bu sənətkarlar ümumavropa mədəniyyərtinin zənginləşməsində müəyyən rol oynamışlar.
Flamand dilli bədii ədəbiyyatda
Belçikada yaranan flamand dilli bədii ədəbiyyat XVIII əsrə qədər Niderland ədəbiyyatının tərkib hissəsinə daxil olmuşdur. əsrin sonlarında Niderland mədəniyyətinin ağırlıq mərkəzi şimala (Hollandiyaya) keçir. Cənubi Niderlandda , müasir Belçikanın ərazisində də Niderland dilində ədəbiyyat inkişaf etməkdə davam edir . əsrdən bu dil flamand dili adlandırıldı. Bu dildə Y. Hardöyn məhəbbət mövzusunda şerlər və sonetlər , A. Poyrters isə didaktik və dini mövzuda romanlar yazmışlar .
XIX əsrin 40–50-ci illərində Belçika ədəbiyyatı hələ müstəqil deyildi, sırf milli səciyyə daşımırdı. Bu ədəbiyyat,Avropa, xüsusilə də, fransız romantizminin təsiri altında idi.
XVII–XVIII əsrlərdə də Qərbi Avropada da tüğyan edən dini müharibələr zamanı Belçikada bədii ədəbiyyat böhran keçirirdi. Bu dövrdə yaşayıb yaratmış fransız dilli yazıçılar E. Bröşe de lya Krua və B. A. de Valef klassisizm üslubunda şerlər və poemalar yazmışlar. Ancaq XVIII əsrin ortalarına yaxın Belçika ədəbiyyatında bir sıra maarifçilik səciyyəli əsərlər meydana gəlmişdir. Bu dövrdə Lyej şəhəri mədəniyyət və ədəbiyyatın mərkəzinə çevrilir. Böyük fransız maarifçisi Volterin əsərləri və "Ensiklopedik jurnal" burada çap olunur. Bir sıra ədəbi cəmiyyətlər və dərnəklər yaranır . O. B. Rene və J. N. Bassanj vətənpərvərlik mövzusunda şerlər yazırdılar . əsrin əvvəllərində Avropanın bir çox ölkələrində olduğu kimi , burada da romantizm ədəbi cərəyanı yaranır . Belçika romantikləri demək olar ki , başdan başa C. H. Bayronun (F. Lebrussar) və V. Hüqonun (A. van Hasselt) təsiri altında əsərlər yazırlar . A. Mok V. Skottun təsiri altında tarixi romanlar yazır . T. Vösternad və E. Vakken realist üslubda şerlər yazırlar.
XIX əsrdə flamand dilli ədəbiyyat da inkişaf etmişdir . Bu dövrdə flamand dilində X. Konsians , K. L. Ledeqank kimi şairlər romantik ruhda əsərlər yazırlar . Bu əsrin ikinci yarısında isə tənqidi realizm üslubuna yaxın olan demokratik ədəbiyyat inkişaf edir.
Müasir Belçika ədəbiyyatı
Yeni Belçika ədəbiyyatının inkişafı, əsasən, XIX əsrin ikinci yarısından sonra xüsusi vüsət almışdır. Bu dövrdə , demək olar ki, flamand ədəbiyyatı və mədəniyyəti öz inkişafının ikinci İntibah mərhələsini yaşamışdır. Belə ki, Belçika ədəbiyyatının ümumavropa və dünya mədəniyyətinə daxil olan ən görkəmli nümayəndələri məhz XIX əsrin ikinci yarısında yetişmişdir. Bu dövrdən etibarən Belçikada kapitalist sənayeləşmə prosesi getdikcə genişlənməyə başlayır , kənd təsərrüfatı sürətlə zəifləyir , kəndlər boşalır və talanır , fəhlə və kapitalist münasibətləri bərqərar olur .
Fransız dilli yeni Belçika ədəbiyyatının yaradıcısı Şarl de Koster olmuşdur . Bu yazıçının ən məşhur əsəri olan "Ulenşpigel əfsanəsi" romanı dünyanın bir çox xalqlarının dillərinə tərcümə olunmuş və bu gün də sevilə-sevilə oxunur .
"Ulenşpigel əfsanəsi" romanı Belçikada siyasi mübarizənin gücləndiyi, fəhlə sinfinin oyandığı və xalq hərəkatının vüsət tapdığı bir dövrdə meydana gəlmişdir. Bu roman ilk növbədə xalq ədəbiyyatı ənənələri əsasında yaranmışdır. Belə ki, o dövrdə Belçikada milli yazılı ədəbiyyat elə də inkişaf etməmişdi və xalq ədəbiyyatı ənənələri daha güclü idi. Digər tərəfdən, bu roman xalq kütləsinə ünvanlandığına görə bu ənənələrə söykənməli idi. Nəhayət, bu roman peşəkar ədəbiyyat səviyyəsində qələmə alınmışdı ki, bu da həmin dövrdə Belçikada ümumavropa və xüsusilə roman-fransız ədəbi ənənələrinin çox geniş yayılması ilə bağlı olmuşdur. Həmin dövrdə fransız dilli Belçika mədəniyyəti digər Avropa dilləri ilə yanaşı, həmin dövrə qədər yaranmış çox qiymətli və zəngin fransız dilli ədəbiyyatın ənənələri əsasında formalaşmışdır.
Mənbə
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Belcika edebiyyati Belcika sair ve yazicilarin Belcika medeniyyetine elece de dunya medeniyyetine bexs etdikleri edebi medeni fikrin en yaxsi numuneleri Belcika Avropanin kicik olke lerinden biri olmasina baxmayaraq bu olke dunya edebiyyati ve medeniyyeti tarixine bir cox gorkemli edebiyyat ve medeniyyet xadimleri bexs etmisdir Belcika edebiyyati orta esrlerdeHele Orta esrlerden etibaren flamand evveller bu olkenin adi Flandriya oranin ehalisi ise flamandlar adlanirdi edebiyyati inkisaf etmeye baslamis ve dunya edebiyyati xezinesini bir sira qiymetli abidelerle zenginlesdirmisdir Ilk flamand yazili edebiyyat numuneleri hele esrin lap evvellerinde yaranmaga baslamisdir XIII esrlerde Belcikada Flandriyada tarixi xronikalar xac yurusleri barede epik qehremanliq dastanlari yaranmisdir Muellifi melum olmayan dastani da mehz bu dovrde Belcikada yazilmisdir Bunlardan basqa qedim Flandriyada zengin sifahi xalq edebiyyati ile yanasi cengaverlik ve seher edebiyyatinin bir sira numuneleri yaranmisdir Bele ki bu dovrde burada fabliolar yumoristik xalq hekayeleri xalq negmeleri ve povestleri elece de cengaverlik romanlari yaranmisdir J de Konde ve V de Kuven bu dovrun meshur sairleri olmus menestreller yazmislar anonim satirik alleqorik eseri xususile diqqetelayiqdir Bundan basqa Orta esrler flamand edebiyyatinda J Fruassarin Flandriyanin xronikasi yaranmis novella janri inkisaf etmisdir A de lya Sal eserini J Satlen ise siyasi ve vetenperverlik serlerini yazmislar Onu da qeyd etmek lazimdir ki hele lap qedim dovrlerden baslayaraq Belcikada bedii edebiyyat esasen fransiz ve flamand dillerinde yaranmisdir Intibah dovru flamand medeniyyeti ve inceseneti xususile inkisaf etmisdir Bu dovrde Flandriyada yaranmis senetkarlar ressamlar heykeltaraslar memarlar ve zergerler Qerb medeniyyetinin inkisafinda esasli rol oynamislar Bir terefden Fransa ile diger terefden Almaniya ve Niderland Hollandiya ile hemserhed olan bu qedim Avropa olkesi esl Intibah heyati yasamisdir Intibah dovrunde Belcika edebiyyati diger Avropa olkelerinin edebiyyatindan xeyli zeif olsa da dunya edebiyyati xezinesine J Lemerde Belj A de Eke L de Mazur F de Marniks de Sent Aldeqond kimi fransiz dilli edibler bexs etmisdir Esasen fransiz Intibah edebiyyatinin Ulker sairleri N Marqarita F Rable ve P Ronsar tesiri altinda eserler yazan bu senetkarlar umumavropa medeniyyertinin zenginlesmesinde mueyyen rol oynamislar Flamand dilli bedii edebiyyatdaBelcikada yaranan flamand dilli bedii edebiyyat XVIII esre qeder Niderland edebiyyatinin terkib hissesine daxil olmusdur esrin sonlarinda Niderland medeniyyetinin agirliq merkezi simala Hollandiyaya kecir Cenubi Niderlandda muasir Belcikanin erazisinde de Niderland dilinde edebiyyat inkisaf etmekde davam edir esrden bu dil flamand dili adlandirildi Bu dilde Y Hardoyn mehebbet movzusunda serler ve sonetler A Poyrters ise didaktik ve dini movzuda romanlar yazmislar XIX esrin 40 50 ci illerinde Belcika edebiyyati hele musteqil deyildi sirf milli seciyye dasimirdi Bu edebiyyat Avropa xususile de fransiz romantizminin tesiri altinda idi XVII XVIII esrlerde de Qerbi Avropada da tugyan eden dini muharibeler zamani Belcikada bedii edebiyyat bohran kecirirdi Bu dovrde yasayib yaratmis fransiz dilli yazicilar E Brose de lya Krua ve B A de Valef klassisizm uslubunda serler ve poemalar yazmislar Ancaq XVIII esrin ortalarina yaxin Belcika edebiyyatinda bir sira maarifcilik seciyyeli eserler meydana gelmisdir Bu dovrde Lyej seheri medeniyyet ve edebiyyatin merkezine cevrilir Boyuk fransiz maarifcisi Volterin eserleri ve Ensiklopedik jurnal burada cap olunur Bir sira edebi cemiyyetler ve dernekler yaranir O B Rene ve J N Bassanj vetenperverlik movzusunda serler yazirdilar esrin evvellerinde Avropanin bir cox olkelerinde oldugu kimi burada da romantizm edebi cereyani yaranir Belcika romantikleri demek olar ki basdan basa C H Bayronun F Lebrussar ve V Huqonun A van Hasselt tesiri altinda eserler yazirlar A Mok V Skottun tesiri altinda tarixi romanlar yazir T Vosternad ve E Vakken realist uslubda serler yazirlar XIX esrde flamand dilli edebiyyat da inkisaf etmisdir Bu dovrde flamand dilinde X Konsians K L Ledeqank kimi sairler romantik ruhda eserler yazirlar Bu esrin ikinci yarisinda ise tenqidi realizm uslubuna yaxin olan demokratik edebiyyat inkisaf edir Muasir Belcika edebiyyatiYeni Belcika edebiyyatinin inkisafi esasen XIX esrin ikinci yarisindan sonra xususi vuset almisdir Bu dovrde demek olar ki flamand edebiyyati ve medeniyyeti oz inkisafinin ikinci Intibah merhelesini yasamisdir Bele ki Belcika edebiyyatinin umumavropa ve dunya medeniyyetine daxil olan en gorkemli numayendeleri mehz XIX esrin ikinci yarisinda yetismisdir Bu dovrden etibaren Belcikada kapitalist senayelesme prosesi getdikce genislenmeye baslayir kend teserrufati suretle zeifleyir kendler bosalir ve talanir fehle ve kapitalist munasibetleri berqerar olur Fransiz dilli yeni Belcika edebiyyatinin yaradicisi Sarl de Koster olmusdur Bu yazicinin en meshur eseri olan Ulenspigel efsanesi romani dunyanin bir cox xalqlarinin dillerine tercume olunmus ve bu gun de sevile sevile oxunur Ulenspigel efsanesi romani Belcikada siyasi mubarizenin guclendiyi fehle sinfinin oyandigi ve xalq herekatinin vuset tapdigi bir dovrde meydana gelmisdir Bu roman ilk novbede xalq edebiyyati eneneleri esasinda yaranmisdir Bele ki o dovrde Belcikada milli yazili edebiyyat ele de inkisaf etmemisdi ve xalq edebiyyati eneneleri daha guclu idi Diger terefden bu roman xalq kutlesine unvanlandigina gore bu enenelere soykenmeli idi Nehayet bu roman pesekar edebiyyat seviyyesinde qeleme alinmisdi ki bu da hemin dovrde Belcikada umumavropa ve xususile roman fransiz edebi enenelerinin cox genis yayilmasi ile bagli olmusdur Hemin dovrde fransiz dilli Belcika medeniyyeti diger Avropa dilleri ile yanasi hemin dovre qeder yaranmis cox qiymetli ve zengin fransiz dilli edebiyyatin eneneleri esasinda formalasmisdir MenbeSarl de Koster Ulenspigel ve Lamme Qudzak efsanesi Hemcinin baxAvropa Birliyi