Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| |||
| Himn: Belarus Dövlət Himni | |||
 | |||
| Rəsmi dil | Belarus dili | ||
| Paytaxt | Minsk | ||
| Prezident | Aleksandr Lukaşenko | ||
| Baş Nazir | |||
| Ərazi - Ümumi - % Su | 86-cı yer 207,560 km² 0 % | ||
| Əhali - Ümumi - | 9 505 000 46/ | ||
| Müstəqillik günü | 25 avqust 1991 | ||
| Pul | Belarus rublu (₽) (BYN) | ||
| Saat qurşağı | UTC +3 | ||
| Internet TLD | .by | ||
| Telefon kodu | 375 | ||
Belarus Respublikası — unitar dövlət. Konstitusiyası 15 martda 1994-cü ildə qəbul edilmişdir (2004-cü il redaksiyasında qüvvədədir). İdarəetmə forması prezident respublikasıdır. Dövlət başçısı ümumi, bərabər, birbaşa seçki hüququ əsasında gizli səsvermə yolu ilə 5 il müddətinə seçilən prezidentdir (bir dəfə yenidən seçilmək hüququ ilə; 2004-cü il referendumu hazırda fəaliyyət göstərən prezidentə üçüncü müddətə seçilmək hüququ vermişdir). Yaşı 35-dən aşağı olmayan, seçki gününədək Belarus ərazisində ən azı 10 il daimi yaşayan ölkə vətəndaşı prezident seçilə bilər. İlk prezident seçkiləri Belarus Respublikasında 10 iyun 1994-cü ildə keçirilmiş. Seçkilərdə Aleksandr Lukaşenko qalib gəlmiş. Lukaşenko həmçinin 2001, 2006, 2010 və 2015-ci ildə seçilən prezident seçkilərində də qalib gəlmiş..
Ali qanunverici orqan ikipalatalı Milli məclisdir. 110 deputatdan ibarət Nümayəndələr palatası majoritar seçki sistemi ilə seçilir. Respublika Şurası dolayı seçkilərlə formalaşdırılır: 6 vilayətin hər birindən və Minsk şəhərindən yerli deputat şuraları tərəfindən 8 deputat seçilir; 8 deputatı prezident təyin edir. Milli məclisin səlahiyyət müddəti 4 ildir. Ali icraedici hakimiyyət orqanı Baş nazirin başçılıq etdiyi Nazirlər Şurasıdır; Baş naziri Nümayəndələr palatasının razılığı ilə prezident təyin edir. Hökumət prezidentin və parlamentin səlahiyyətlərinə daxil olan məsələlərdən başqa, dövlət idarəçiliyinə aid bütün məsələləri həll edir.
Belarusda çoxpartiyalı sistem mövcuddur; parlamentdə təmsil olunan siyasi partiyalar: Belarus kommunist partiyası, Aqrar partiya, Liberal demokrat partiyası; bundan əlavə, Belarus xalq cəbhəsi partiyası və başqaları da fəaliyyət göstərir.
Belarus Respublikası, konstitusiyaya görə — müstəqil, ayrı, sosial, demokratik, hüquqi və unitar dövlət. Dövlət başçısı prezidentdir. Ölkədə dövlət hakimiyyəti onun qanunvericilik, icra və məhkəməyə bölünməsi əsasında həyata keçirilir. İdarəetmə forması qarışıq respublika, prezident respublikası kimi xarakterizə olunur.
Qanunlarda və konstitusiyada demokratiyanın bəyan edilməsinə baxmayaraq, demokratiya indeksini tərtib edən ekspertlərin fikrincə, respublikada praktiki olaraq sərt avtoritar rejim fəaliyyət göstərir.
Konstitusiya
Konstitusiya Belarus Respublikasının əsas qanunudur. Hazırkı konstitusiya Belarus Respublikasının Ali Şurası tərəfindən 1994-cü il martın 15-də qəbul edilmişdir. Sonradan Konstitusiyaya üç dəfə (həmişə referendum yolu ilə) əlavə və dəyişikliklər edilib. 1995-ci il mayın 14-də keçirilmiş referendumun nəticələrinə əsasən, Konstitusiyaya rus dilinin belarus dili ilə bərabər statusu, habelə kobud və ya sistemli şəkildə keçirildiyi halda Prezidentin parlamenti buraxmaq və yeni seçkilər təyin etmək imkanı haqqında müddəalar daxil edilmişdir. Konstitusiyanın və qanunların sonuncu tərəfindən pozulması. 1996-cı il noyabrın 24-də keçirilən referendumda prezidentin səlahiyyətlərini genişləndirən və ölkədə idarəetmə sistemində islahatlar aparan yeni konstitusiya redaksiyası qəbul edildi. 2004-cü il oktyabrın 17-də keçirilən referendumda eyni şəxsin prezidentlik müddətinin sayı ilə bağlı məhdudiyyət konstitusiyadan götürülüb.
Qanunverici orqan
Qanunvericilik hakimiyyətini ikipalatalı Parlament — Milli Məclis həyata keçirir. Aşağı palata Nümayəndələr Palatası, yuxarı palata Respublika Şurasıdır.
Milli Məclis 1996-cı ildə Konstitusiyaya edilən dəyişikliklə əlaqədar olaraq, ondan əvvəl parlament olan Belarus Respublikası Ali Şurasının səlahiyyətlərinin dayandırıldığı zaman yaradılmışdır. Milli Məclisin səlahiyyət müddəti 4 ildir.
Nümayəndələr Palatasının tərkibi 110 deputatdan ibarətdir. Deputatların seçilməsi ümumi, azad, bərabər, birbaşa seçki hüququ əsasında gizli səsvermə yolu ilə həyata keçirilir. Seçkilər birmandatlı dairələrdə keçirilir. Birinci çağırış (1996-2000) Nümayəndələr Palatası buraxılmış Ali Sovetin deputatlarından formalaşdırılıb. İkinci çağırış Nümayəndələr Palatası 2000-2004-cü illərdə, üçüncü - 2004-cü ildən fəaliyyət göstərir. Nümayəndələr Palatasının əsas səlahiyyətləri:
- qanun layihələrinə baxır və qəbul edir;
- Prezidentin seçilməsi üçün çağırışlar edir;
- Baş nazirin təyin edilməsinə Prezidentə razılıq verir;
- hökumətə etimadsızlıq votumu bildirir;
- Prezidentə qarşı ittihamlar irəli sürür.
Respublika Şurası ərazi nümayəndəliyi palatasıdır. O, 64 üzvdən ibarətdir: 8 üzv regional və Minsk şəhər şuraları tərəfindən gizli səsvermə yolu ilə seçilir, daha 8 üzv prezident tərəfindən təyin edilir. Respublika Şurasının əsas səlahiyyətləri:
- Nümayəndələr Palatasının qəbul etdiyi qanun layihələrinin təsdiqi və ya rədd edilməsi;
- Konstitusiya Məhkəməsinin altı hakimini və Seçkilər və Respublika Referendumları üzrə Mərkəzi Komissiyanın altı üzvünü seçir;
- Konstitusiya Məhkəməsi sədrinin, Ali Məhkəmənin sədrinin və hakimlərinin və digər rəhbər şəxslərin təyin edilməsinə razılıq verir;
- yerli deputatlar şuralarının işinə nəzarət edir, qanun pozuntusu aşkar edildikdə, onların qərarını ləğv edə və ya ləğv edə bilər;
- fövqəladə və hərbi vəziyyətin tətbiqi haqqında prezidentin fərmanlarına baxır;
- Prezidentin vəzifədən kənarlaşdırılması haqqında qərar qəbul edir.
İstinadlar
- Василевич Г. А. К вопросу о форме правления в Беларуси // Вестник Конституционного Суда. — 2006. — № 2
- Структуры высшей исполнительной и законодательной власти // Европейский выбор для Беларуси. Электрон. документ. Режим доступа: http://kamunikat.org/download.php?item=1777-3.pdf 2012-12-03 at the Wayback Machine . — С. 30
- Чиркин В. Е. Современное государство. М., 2001. С. 154.
- Василевич Г. А. К вопросу о форме правления в Беларуси // Вестник Конституционного Суда. — 2006. — № 2.
- Структуры высшей исполнительной и законодательной власти // Европейский выбор для Беларуси. Электрон. документ. Режим доступа: http://kamunikat.org/download.php?item=1777-3.pdf 2012-12-03 at the Wayback Machine . — С. 30
Mənbə
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Belarus Respublikasi belar Respublika Belarus Bayraq GerbHimn Belarus Dovlet HimniResmi dil Belarus diliPaytaxt MinskPrezident Aleksandr LukasenkoBas NazirErazi Umumi Su 86 ci yer 207 560 km 0 Ehali Umumi 9 505 000 46 Musteqillik gunu 25 avqust 1991Pul Belarus rublu BYN Saat qursagi UTC 3Internet TLD byTelefon kodu 375 Belarus Respublikasi unitar dovlet Konstitusiyasi 15 martda 1994 cu ilde qebul edilmisdir 2004 cu il redaksiyasinda quvvededir Idareetme formasi prezident respublikasidir Dovlet bascisi umumi beraber birbasa secki huququ esasinda gizli sesverme yolu ile 5 il muddetine secilen prezidentdir bir defe yeniden secilmek huququ ile 2004 cu il referendumu hazirda fealiyyet gosteren prezidente ucuncu muddete secilmek huququ vermisdir Yasi 35 den asagi olmayan secki gununedek Belarus erazisinde en azi 10 il daimi yasayan olke vetendasi prezident secile biler Ilk prezident seckileri Belarus Respublikasinda 10 iyun 1994 cu ilde kecirilmis Seckilerde Aleksandr Lukasenko qalib gelmis Lukasenko hemcinin 2001 2006 2010 ve 2015 ci ilde secilen prezident seckilerinde de qalib gelmis Ali qanunverici orqan ikipalatali Milli meclisdir 110 deputatdan ibaret Numayendeler palatasi majoritar secki sistemi ile secilir Respublika Surasi dolayi seckilerle formalasdirilir 6 vilayetin her birinden ve Minsk seherinden yerli deputat suralari terefinden 8 deputat secilir 8 deputati prezident teyin edir Milli meclisin selahiyyet muddeti 4 ildir Ali icraedici hakimiyyet orqani Bas nazirin basciliq etdiyi Nazirler Surasidir Bas naziri Numayendeler palatasinin raziligi ile prezident teyin edir Hokumet prezidentin ve parlamentin selahiyyetlerine daxil olan meselelerden basqa dovlet idareciliyine aid butun meseleleri hell edir Belarusda coxpartiyali sistem movcuddur parlamentde temsil olunan siyasi partiyalar Belarus kommunist partiyasi Aqrar partiya Liberal demokrat partiyasi bundan elave Belarus xalq cebhesi partiyasi ve basqalari da fealiyyet gosterir Belarus Respublikasi konstitusiyaya gore musteqil ayri sosial demokratik huquqi ve unitar dovlet Dovlet bascisi prezidentdir Olkede dovlet hakimiyyeti onun qanunvericilik icra ve mehkemeye bolunmesi esasinda heyata kecirilir Idareetme formasi qarisiq respublika prezident respublikasi kimi xarakterize olunur Qanunlarda ve konstitusiyada demokratiyanin beyan edilmesine baxmayaraq demokratiya indeksini tertib eden ekspertlerin fikrince respublikada praktiki olaraq sert avtoritar rejim fealiyyet gosterir KonstitusiyaEsas meqale Belarus Konstitusiyasi Konstitusiya Belarus Respublikasinin esas qanunudur Hazirki konstitusiya Belarus Respublikasinin Ali Surasi terefinden 1994 cu il martin 15 de qebul edilmisdir Sonradan Konstitusiyaya uc defe hemise referendum yolu ile elave ve deyisiklikler edilib 1995 ci il mayin 14 de kecirilmis referendumun neticelerine esasen Konstitusiyaya rus dilinin belarus dili ile beraber statusu habele kobud ve ya sistemli sekilde kecirildiyi halda Prezidentin parlamenti buraxmaq ve yeni seckiler teyin etmek imkani haqqinda muddealar daxil edilmisdir Konstitusiyanin ve qanunlarin sonuncu terefinden pozulmasi 1996 ci il noyabrin 24 de kecirilen referendumda prezidentin selahiyyetlerini genislendiren ve olkede idareetme sisteminde islahatlar aparan yeni konstitusiya redaksiyasi qebul edildi 2004 cu il oktyabrin 17 de kecirilen referendumda eyni sexsin prezidentlik muddetinin sayi ile bagli mehdudiyyet konstitusiyadan goturulub Qanunverici orqanQanunvericilik hakimiyyetini ikipalatali Parlament Milli Meclis heyata kecirir Asagi palata Numayendeler Palatasi yuxari palata Respublika Surasidir Milli Meclis 1996 ci ilde Konstitusiyaya edilen deyisiklikle elaqedar olaraq ondan evvel parlament olan Belarus Respublikasi Ali Surasinin selahiyyetlerinin dayandirildigi zaman yaradilmisdir Milli Meclisin selahiyyet muddeti 4 ildir Numayendeler Palatasinin terkibi 110 deputatdan ibaretdir Deputatlarin secilmesi umumi azad beraber birbasa secki huququ esasinda gizli sesverme yolu ile heyata kecirilir Seckiler birmandatli dairelerde kecirilir Birinci cagiris 1996 2000 Numayendeler Palatasi buraxilmis Ali Sovetin deputatlarindan formalasdirilib Ikinci cagiris Numayendeler Palatasi 2000 2004 cu illerde ucuncu 2004 cu ilden fealiyyet gosterir Numayendeler Palatasinin esas selahiyyetleri qanun layihelerine baxir ve qebul edir Prezidentin secilmesi ucun cagirislar edir Bas nazirin teyin edilmesine Prezidente raziliq verir hokumete etimadsizliq votumu bildirir Prezidente qarsi ittihamlar ireli surur Respublika Surasi erazi numayendeliyi palatasidir O 64 uzvden ibaretdir 8 uzv regional ve Minsk seher suralari terefinden gizli sesverme yolu ile secilir daha 8 uzv prezident terefinden teyin edilir Respublika Surasinin esas selahiyyetleri Numayendeler Palatasinin qebul etdiyi qanun layihelerinin tesdiqi ve ya redd edilmesi Konstitusiya Mehkemesinin alti hakimini ve Seckiler ve Respublika Referendumlari uzre Merkezi Komissiyanin alti uzvunu secir Konstitusiya Mehkemesi sedrinin Ali Mehkemenin sedrinin ve hakimlerinin ve diger rehber sexslerin teyin edilmesine raziliq verir yerli deputatlar suralarinin isine nezaret edir qanun pozuntusu askar edildikde onlarin qerarini legv ede ve ya legv ede biler fovqelade ve herbi veziyyetin tetbiqi haqqinda prezidentin fermanlarina baxir Prezidentin vezifeden kenarlasdirilmasi haqqinda qerar qebul edir IstinadlarVasilevich G A K voprosu o forme pravleniya v Belarusi Vestnik Konstitucionnogo Suda 2006 2 Struktury vysshej ispolnitelnoj i zakonodatelnoj vlasti Evropejskij vybor dlya Belarusi Elektron dokument Rezhim dostupa http kamunikat org download php item 1777 3 pdf 2012 12 03 at the Wayback Machine S 30 Chirkin V E Sovremennoe gosudarstvo M 2001 S 154 Vasilevich G A K voprosu o forme pravleniya v Belarusi Vestnik Konstitucionnogo Suda 2006 2 Struktury vysshej ispolnitelnoj i zakonodatelnoj vlasti Evropejskij vybor dlya Belarusi Elektron dokument Rezhim dostupa http kamunikat org download php item 1777 3 pdf 2012 12 03 at the Wayback Machine S 30Menbe Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi ISBN 978 9952 441 00 0