Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Baxış Mehdiyev (5 may 1919, Şamlıq, Borçalı qəzası – 3 mart 1993, Bakı) — Sovet Ordusunun Polkovnik-Leytenantı, Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının üzvü, Böyük Vətən müharibəsinin iştirakçısı, QULAQ əsiri, Sovet düşərgələrində müqavimətin əfsanəvi rəhbəri, azad edildikdən sonra Azərbaycan SSR DİN sistemində xidmət etmişdir. Polis polkovnikidir.
| Baxış Mehdiyev | |
|---|---|
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | (73 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Vətəndaşlığı |  Azərbaycan SSR |
| Atası | Mehdiyev Mehdi |
| Anası | Mehdiyeva Zeynəb |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Mənsubiyyəti | azərbaycanlı |
| Rütbəsi | polkovnik |
| Döyüşlər | İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi |
| Təltifləri |  |
Həyatı
Ermənistanın Şamluq ərazisinin Yunan-Azərbaycan kəndində, Mehdi və Zeynəb Mehdiyevlərin ailəsində anadan olub. Atası Şamluq mis mədənində mədənçi olub. İbtidai yunan məktəbini bitirmişdir (kənddə bir çox yunanlar var idi). 13 yaşında Tbilisidə məktəbə daxil olaraq, orada rus dilində oxuyub, oradan da Bakıda pedaqoji texnikuma keçirilmişdi. Texnikumu 1937-ci ildə bitirmiş, bölgü üzrə Şəkiyə müəllim göndərilərək, axşam məktəbinin direktoru və riyaziyyat müəllimi sahəsində işləmişdir. Daha sonra İrəvan Rus Pedaqoji İnstitutunun dil və ədəbiyyat fakültəsinə daxil olur.
Böyük Vətən Müharibəsində iştirak
İrəvan şəhərinin Spandaryan Hərbi Komissarlığından avqustun 5-i 1941-ci ildə qırmızı orduya çağırıldı. 1942-ci ildən Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının üzvüdür.
Böyük Vətən müharibəsi illərində Azərbaycanda təşkil olunmuş 223-cü diviziyanın 1041-ci alayının komandiri, 1944-cü ilin avqustunda Yassı-Kişinyov əməliyyatı zamanı vermaxtın 6-cı ordusunun darmadağın edilməsində iştirak etmişdir.
Şimali Qafqaz cəbhəsində
1 avqust 1942-ci ildən Şimali Qafqaz cəbhəsində, Mozdokun kənarındakı Stoderevskaya kəndi uğrunda gedən döyüşlərdə iştirak etdi.
19 dekabr 1942-ci ildə aktiv düşmən atəş nöqtələrinin kəşf edilməsi, 28 dekabrda dayaq məntəqəsinin iki saatlıq müdafiəsinə və yanvarın 2-dən 3-nə keçən gecə növbəti uğurlu kəşfiyyatına görə ilə və ilə təltif olunmuşdur.
28 yanvar 1943-cü ildə iki döyüşçü ilə Labinsk kəndinə kəşfiyyata getmiş, orada bir neçə alman əsgəri və ober-leytenantı əsir götürmüş, partizanlarla əlaqə yaratmış, batalyonun hücumunu məharətlə apardı, nəticədə kənd azad edildi və Alman anbarı ələ keçirildi. 13 fevral tarixində, Krasnodar diyarının Dinsk rayonundakı döyüşlərdə, 1037 ilə 1041 alaylar arasında birləşməni təmin etdi. Onun təlim batalyonu rəqibin əks-hücumuna məruz qaldı və onu uğurla dəf etdi. Üstün bir rəqibi pulemyotçunu öldürüldüyü zaman Mehdiyev özü də pulemyot atəşinə tuş gəldi. Buna görə o, ilə mükafatlandırıldı. Həmin il martın 2-də yüngül yaralanmışdı.
Cənubi-Qərb cəbhəsində
20 mart 1943-cü ildə Çöl cəbhəsində, həmin il dekabrın 1-dən Cənub-Qərb cəbhəsində vuruşmuşdur. 1943-cü ilin sentyabr ayına qədər cənub-qərb cəbhəsinin 1041-ci atıcı alayının 223-cü diviziyasının qərargah kapitanı olmuşdur. 13 sentyabr 1943-cü ildə Mehdiyev 187,7 yüksəkliyə görə döyüşdə komandanlığı öz üzərinə götürərək bir qrup döyüşçü ilə hücuma keçərək yüksəklik zirvəsini fəth etdi..
2-ci Ukrayna Cəbhəsində
20 oktyabrda bir hissə ilə 2-ci Ukrayna Cəbhəsinə köçürüldü. 1943-cü ilin əvvəlində hələ də 223-cü atıcı diviziyasının 1041-ci alay mayoru idi. 3 noyabr 1943-cü ildə düşmənin müdafiə sərhədinin keçdiyi 135,6 yüksəklikdəki sahədə inadkar döyüşlər başladı. Hündürlük əhatə olunaraq, sabit tutulan radio stansiyası və silahlar ələ keçirildi. 5 noyabr şəxsən bir efraytorun əsirliyində ələ keçirərək, kəşfiyyatda avtomatçılar qrupunu gətirdi, onun bir hissəsinin itkisiz yerləşməsinə qayıtdı. Noyabrın 5-də şəxsən bir qrup pulemyotçunu kəşfiyyata apardı, bir korpusu ələ keçirərək itkisiz geri qayıtdı. Noyabrın 14–15-i tarixində 2-ci Ukrayna Cəbhəsinin Volçanka qəsəbəsi ərazisində hücumu zamanı əla döyüş idarəetməsinə şərait yaratmaqla qərargahın işinə dəqiq və bacarıqla rəhbərlik etmişdir. Buna görə ona təqdim edilir.
10 mart 1944-cü ildə Mehdiyev kiçik bir döyüşçü dəstəsi ilə Qırmızı Ordunun ala bilmədiyi Kotovka kəndi yaxınlığındakı "Yüksək qəbirlər" ətrafında yuvarlaq bir manevr etdi. Düşmən cəbhələrindən 3 km məsafəni keçərək qəfildən düşmənin üzərinə hücum edərək, minimal itkilərlə "Yüksək qəbirləri" aldı.
QULAQ əsiri
Həbs
Həbs tarixi dəqiq məlum deyil, təxminən 1947-ci ilə aid edilə bilər. "Novaya qazeta" nın məlumatına görə, Mehdiyevi həbs ediblər, çünki o, dostlarının əhatəsində deyib ki, generalissimus adını başqasına yox, Georgi Jukova vermək lazım idi. Beləcə o, antisovet təbliğatında ittiham olunaraq və 10 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilir.
Nəticə
Reçlaq əməliyyatları idarəsinin məlumatına görə, Vorkutin üsyanı zamanı Mehdiyev tətil etməyən 5-ci düşərgə şöbəsində olub.
Azadlığı
İ. Qolts hesab edir ki, Mehdiyev 4 saylı şaxtanın (15 ədəd Reçlaq) yanındakı düşərgədən 1953-cü il mayın əvvəllərində azad edilib. Lakin Oleq Borovski xatırlayırdı ki, 1954–1955-ci ilin qışında o, şaxtadan 29-cu şaxtaya qədər yola düşəndə, o, laqer həbsxanasının yanında qurulmuş yeni növbənin qapısında dayanmışdı. O, gözlənilmədən həbsxanadan qovulmuş, 40 saylı şaxtanın düşərgəsində olan Baxış Mehdiyevlə görüşüb. Mehdiyev xahiş etdiː Məni burada gördüyünü orada (29-cu şaxtada) uşaqlara çatdır ki, mənim üçün çox da narahat olmasınlar.
SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Mərkəzi Komissiyasının sədri Aristovun Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsində notasına görə Mehdiyevin 1956-cı ilin yazında dəqiq şəkildə azadlığa buraxıldı. Aristov partiya rəhbərliyinə bildirdi:
"Mehdiyevə onun reabilitasiyası haqqında komissiyanın qərarı elan edildikdən sonra uzun müddət özünə gələ bilmədi və and içdi ki, onun heç vaxt Sovet hakimiyyəti haqqında heç bir pis fikri olmayıb, iş üzrə isə ədalətli qərara görə hökumətə və partiyanın Mərkəzi Komitəsinə dərin minnətdarlığını çatdırmağı xahiş etdi."
Azadlıqdan sonra
Vətənə qayıdan Baxış Mehdiyev polis işinə daxil oldu. Əvvəlcə Kirovabadda polis rəisi vəzifəsində çalışmışdır. Məlumat verildi ki, Mehdiyev cinayətkarların axtarışlarına şəxsən rəhbərlik etmiş, onların təqibində iştirak edərək, hətta atışmalara da daxil olmuşdur. Xüsusilə də təhlükəli cinayətkarların tutulmasına görə ilə təltif edilmişdir.
1960-cı ilin dekabrında Baxış Mehdiyev polisin yüksək rütbəli zabitləri sırasına daxil olmuş, Respublikanın Daxili İşlər Naziri general Əli Kərimovla birgə əməliyyatlarda iştirak etmişdi. 1961-ci ildə yenidən Kirovobad polis idarəsinin rəisi vəzifəsini icra etdi.
1964–1967-ci illərdə Bakı şəhəri üzrə Polis İdarəsinin rəisi və polkovniki.
Ömrünün sonuna qədər əvvəlcə Azərbaycan SSR-də, Ədliyyə Nazirliyində, sonra müstəqil Azərbaycanda vəkillərin davamlı təhsil almasına rəhbərlik etmişdir.
1993-cü il mart ayının 3-də Baxış Mehdiyev vəfat edir və Gəncədə həyat yoldaşının məzarı yanında dəfn olunur.
Mükafatları
- 15 fevral 1943-cü ildə
- 4 aprel 1943-cü ildə
- 1 oktyabr 1943-cü ildə
- 4 dekabr 1943-cü il
- 17 may 1944-cü ildə
- 17 oktyabr 1944-cü ildə
- 28 sentyabr 1945-ci ildə
- 1961-ci ilə qədər
Xatirəsi
- Mehdiyev B. 223-cü Qırmızı Bayraqlı Belqrad atıcı diviziyası. Bakı, 2000, 275 səh.
- Мехтиев Б. М. 223-я Краснознаменная Белградская. — Баку: Азернешр, 1983. — 286 с
- Мехтиев, Б. 223. Београдска-носилац ордена цровене заставе. Београд: Азенешр, 2012. 263 c
Mənbə
Şəmistan Nəzirli Azərbaycan generalları. Bakı: Gənclik, 1991, 208 səh
Baxış Mehdiyevin qardaşı qızı Gəncə şəhərin sakini Əlizadə Mələk Sima Müseyib qızı
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- Mükafat vərəqəsi. — 10 Arxivləşdirilib 2018-01-24 at Archive.today.
- Mükafat vərəqəsi. — 9 Arxivləşdirilib 2018-01-24 at Archive.today.
- Reabilitasiya dövrü və onun sonu 2017-01-04 at the Wayback Machine Yeni qəzet — № 36 8 aprel 2009.
- "İsmayıllı İntellektual Oyunlar Klubu". 2023-07-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-04.
- "Бурлак Б. С. Ветры славы. Челябинск: Южно-Уральское кн.из-во. 1985. С. 21". 2017-01-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-01-05.
- Mehman Elcan oğlu Hüseynov. Onun diviziyası haqqında bir kitab yazıldı![ölü keçid]
- "Qəhrəman mükafatları // Xalqın yaddaşı". 2017-01-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-04.
- "Akademiyanın dinləyicilərinə medalların verilməsi haqqında akt". 2017-01-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-04.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Baxis Mehdiyev 5 may 1919 Samliq Borcali qezasi 3 mart 1993 Baki Sovet Ordusunun Polkovnik Leytenanti Sovet Ittifaqi Kommunist Partiyasinin uzvu Boyuk Veten muharibesinin istirakcisi QULAQ esiri Sovet dusergelerinde muqavimetin efsanevi rehberi azad edildikden sonra Azerbaycan SSR DIN sisteminde xidmet etmisdir Polis polkovnikidir Baxis MehdiyevSexsi melumatlarDogum tarixi 5 may 1919Dogum yeri Samliq Borcali qezasi Gurcustan Demokratik RespublikasiVefat tarixi 3 mart 1993 73 yasinda Vefat yeri Baki AzerbaycanDefn yeri GenceVetendasligi Azerbaycan SSRAtasi Mehdiyev MehdiAnasi Mehdiyeva ZeynebHerbi fealiyyetiMensubiyyeti azerbaycanliRutbesi polkovnikDoyusler Ikinci Dunya muharibesinde Serq cebhesiTeltifleriHeyatiErmenistanin Samluq erazisinin Yunan Azerbaycan kendinde Mehdi ve Zeyneb Mehdiyevlerin ailesinde anadan olub Atasi Samluq mis medeninde medenci olub Ibtidai yunan mektebini bitirmisdir kendde bir cox yunanlar var idi 13 yasinda Tbiliside mektebe daxil olaraq orada rus dilinde oxuyub oradan da Bakida pedaqoji texnikuma kecirilmisdi Texnikumu 1937 ci ilde bitirmis bolgu uzre Sekiye muellim gonderilerek axsam mektebinin direktoru ve riyaziyyat muellimi sahesinde islemisdir Daha sonra Irevan Rus Pedaqoji Institutunun dil ve edebiyyat fakultesine daxil olur Boyuk Veten Muharibesinde istirak Irevan seherinin Spandaryan Herbi Komissarligindan avqustun 5 i 1941 ci ilde qirmizi orduya cagirildi 1942 ci ilden Sovet Ittifaqi Kommunist Partiyasinin uzvudur Boyuk Veten muharibesi illerinde Azerbaycanda teskil olunmus 223 cu diviziyanin 1041 ci alayinin komandiri 1944 cu ilin avqustunda Yassi Kisinyov emeliyyati zamani vermaxtin 6 ci ordusunun darmadagin edilmesinde istirak etmisdir Simali Qafqaz cebhesinde 1 avqust 1942 ci ilden Simali Qafqaz cebhesinde Mozdokun kenarindaki Stoderevskaya kendi ugrunda geden doyuslerde istirak etdi 19 dekabr 1942 ci ilde aktiv dusmen ates noqtelerinin kesf edilmesi 28 dekabrda dayaq menteqesinin iki saatliq mudafiesine ve yanvarin 2 den 3 ne kecen gece novbeti ugurlu kesfiyyatina gore Qirmizi Bayraq ordeni ile ve Herbi xidmetlere gore medali ile teltif olunmusdur 28 yanvar 1943 cu ilde iki doyuscu ile Labinsk kendine kesfiyyata getmis orada bir nece alman esgeri ve ober leytenanti esir goturmus partizanlarla elaqe yaratmis batalyonun hucumunu meharetle apardi neticede kend azad edildi ve Alman anbari ele kecirildi 13 fevral tarixinde Krasnodar diyarinin Dinsk rayonundaki doyuslerde 1037 ile 1041 alaylar arasinda birlesmeni temin etdi Onun telim batalyonu reqibin eks hucumuna meruz qaldi ve onu ugurla def etdi Ustun bir reqibi pulemyotcunu oldurulduyu zaman Mehdiyev ozu de pulemyot atesine tus geldi Buna gore o Qirmizi Bayraq ordeni ile mukafatlandirildi Hemin il martin 2 de yungul yaralanmisdi Cenubi Qerb cebhesinde 20 mart 1943 cu ilde Col cebhesinde hemin il dekabrin 1 den Cenub Qerb cebhesinde vurusmusdur 1943 cu ilin sentyabr ayina qeder cenub qerb cebhesinin 1041 ci atici alayinin 223 cu diviziyasinin qerargah kapitani olmusdur 13 sentyabr 1943 cu ilde Mehdiyev 187 7 yuksekliye gore doyusde komandanligi oz uzerine goturerek bir qrup doyuscu ile hucuma kecerek yukseklik zirvesini feth etdi 2 ci Ukrayna Cebhesinde 20 oktyabrda bir hisse ile 2 ci Ukrayna Cebhesine kocuruldu 1943 cu ilin evvelinde hele de 223 cu atici diviziyasinin 1041 ci alay mayoru idi 3 noyabr 1943 cu ilde dusmenin mudafie serhedinin kecdiyi 135 6 yukseklikdeki sahede inadkar doyusler basladi Hundurluk ehate olunaraq sabit tutulan radio stansiyasi ve silahlar ele kecirildi 5 noyabr sexsen bir efraytorun esirliyinde ele kecirerek kesfiyyatda avtomatcilar qrupunu getirdi onun bir hissesinin itkisiz yerlesmesine qayitdi Noyabrin 5 de sexsen bir qrup pulemyotcunu kesfiyyata apardi bir korpusu ele kecirerek itkisiz geri qayitdi Noyabrin 14 15 i tarixinde 2 ci Ukrayna Cebhesinin Volcanka qesebesi erazisinde hucumu zamani ela doyus idareetmesine serait yaratmaqla qerargahin isine deqiq ve bacariqla rehberlik etmisdir Buna gore ona 1 ci dereceli Veten muharibesi ordeni teqdim edilir 10 mart 1944 cu ilde Mehdiyev kicik bir doyuscu destesi ile Qirmizi Ordunun ala bilmediyi Kotovka kendi yaxinligindaki Yuksek qebirler etrafinda yuvarlaq bir manevr etdi Dusmen cebhelerinden 3 km mesafeni kecerek qefilden dusmenin uzerine hucum ederek minimal itkilerle Yuksek qebirleri aldi QULAQ esiri Hebs Hebs tarixi deqiq melum deyil texminen 1947 ci ile aid edile biler Novaya qazeta nin melumatina gore Mehdiyevi hebs edibler cunki o dostlarinin ehatesinde deyib ki generalissimus adini basqasina yox Georgi Jukova vermek lazim idi Belece o antisovet tebligatinda ittiham olunaraq ve 10 il muddetine azadliqdan mehrum edilir Netice Reclaq emeliyyatlari idaresinin melumatina gore Vorkutin usyani zamani Mehdiyev tetil etmeyen 5 ci duserge sobesinde olub Azadligi I Qolts hesab edir ki Mehdiyev 4 sayli saxtanin 15 eded Reclaq yanindaki dusergeden 1953 cu il mayin evvellerinde azad edilib Lakin Oleq Borovski xatirlayirdi ki 1954 1955 ci ilin qisinda o saxtadan 29 cu saxtaya qeder yola dusende o laqer hebsxanasinin yaninda qurulmus yeni novbenin qapisinda dayanmisdi O gozlenilmeden hebsxanadan qovulmus 40 sayli saxtanin dusergesinde olan Baxis Mehdiyevle gorusub Mehdiyev xahis etdiː Meni burada gorduyunu orada 29 cu saxtada usaqlara catdir ki menim ucun cox da narahat olmasinlar SSRI Ali Soveti Reyaset Heyetinin Merkezi Komissiyasinin sedri Aristovun Sovet Ittifaqi Kommunist Partiyasi Merkezi Komitesinde notasina gore Mehdiyevin 1956 ci ilin yazinda deqiq sekilde azadliga buraxildi Aristov partiya rehberliyine bildirdi Mehdiyeve onun reabilitasiyasi haqqinda komissiyanin qerari elan edildikden sonra uzun muddet ozune gele bilmedi ve and icdi ki onun hec vaxt Sovet hakimiyyeti haqqinda hec bir pis fikri olmayib is uzre ise edaletli qerara gore hokumete ve partiyanin Merkezi Komitesine derin minnetdarligini catdirmagi xahis etdi Azadliqdan sonra Vetene qayidan Baxis Mehdiyev polis isine daxil oldu Evvelce Kirovabadda polis reisi vezifesinde calismisdir Melumat verildi ki Mehdiyev cinayetkarlarin axtarislarina sexsen rehberlik etmis onlarin teqibinde istirak ederek hetta atismalara da daxil olmusdur Xususile de tehlukeli cinayetkarlarin tutulmasina gore Qirmizi emek bayragi ordeni ile teltif edilmisdir 1960 ci ilin dekabrinda Baxis Mehdiyev polisin yuksek rutbeli zabitleri sirasina daxil olmus Respublikanin Daxili Isler Naziri general Eli Kerimovla birge emeliyyatlarda istirak etmisdi 1961 ci ilde yeniden Kirovobad polis idaresinin reisi vezifesini icra etdi 1964 1967 ci illerde Baki seheri uzre Polis Idaresinin reisi ve polkovniki Omrunun sonuna qeder evvelce Azerbaycan SSR de Edliyye Nazirliyinde sonra musteqil Azerbaycanda vekillerin davamli tehsil almasina rehberlik etmisdir 1993 cu il mart ayinin 3 de Baxis Mehdiyev vefat edir ve Gencede heyat yoldasinin mezari yaninda defn olunur Mukafatlari15 fevral 1943 cu ilde Doyus xidmetlerine gore medali 4 aprel 1943 cu ilde Qirmizi Bayraq ordeni 1 oktyabr 1943 cu ilde Qirmizi Ulduz ordeni 4 dekabr 1943 cu il Veten muharibesi ordeni 17 may 1944 cu ilde Qirmizi Bayraq ordeni 17 oktyabr 1944 cu ilde Suvorov ordeni 28 sentyabr 1945 ci ilde 1941 1945 ci iller Boyuk Veten muharibesinde Almaniya uzerinde qelebeye gore medali 1961 ci ile qeder Qirmizi emek bayragi ordeniXatiresiMehdiyev B 223 cu Qirmizi Bayraqli Belqrad atici diviziyasi Baki 2000 275 seh Mehtiev B M 223 ya Krasnoznamennaya Belgradskaya Baku Azerneshr 1983 286 s Mehtiev B 223 Beogradska nosilac ordena crovene zastave Beograd Azeneshr 2012 263 cMenbeSemistan Nezirli Azerbaycan generallari Baki Genclik 1991 208 seh Baxis Mehdiyevin qardasi qizi Gence seherin sakini Elizade Melek Sima Museyib qiziIstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Mukafat vereqesi 10 Arxivlesdirilib 2018 01 24 at Archive today Mukafat vereqesi 9 Arxivlesdirilib 2018 01 24 at Archive today Reabilitasiya dovru ve onun sonu 2017 01 04 at the Wayback Machine Yeni qezet 36 8 aprel 2009 Ismayilli Intellektual Oyunlar Klubu 2023 07 02 tarixinde Istifade tarixi 2020 06 04 Burlak B S Vetry slavy Chelyabinsk Yuzhno Uralskoe kn iz vo 1985 S 21 2017 01 06 tarixinde Istifade tarixi 2017 01 05 Mehman Elcan oglu Huseynov Onun diviziyasi haqqinda bir kitab yazildi olu kecid Qehreman mukafatlari Xalqin yaddasi 2017 01 03 tarixinde Istifade tarixi 2020 06 04 Akademiyanin dinleyicilerine medallarin verilmesi haqqinda akt 2017 01 03 tarixinde Istifade tarixi 2020 06 04