Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bakı buxtası və ya Bakı körfəzi — Xəzər dənizinin qərb sahilində, Abşeron yarımadasının cənubundadır. Şərqdə Sultan Burnu, cənub-qərbdə Şıx burnu, cənub-şərq və cənubda Qum, Daş Zirə (Vulf), Böyük Zirə (Nargin) adaları ilə əhatə olunmuşdur. Sahəsi 50 km², sahil xəttinin uzunluğu 20 km. Bakı buxtası şimal və şimal qərb küləyindən qorunduğuna görə gəmilərin daldalanması üçün əlverişlidir. Şiddətli küləklər zamanı dalğanın hündürlüyü 1.5 metrə çatır. Axınları zəifdir. Bakı portu buxtanın şimal sahilindədir.
| Bakı körfəzi | |
|---|---|
| az/Bakı körfəzi | |
 Bakı körfəzində yaxt-klub | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Tip | Buxta (körfəz) |
| Adalar | Daş Zirə |
| Sahəsi | 50 km² |
| Həcmi | 0,7 km³ |
| Su tutumu | 3626000 km² |
| Sahil uzunluğu | 20 km |
| Dərin yeri | 4 m |
| Orta dərinliyi | 1,2 m |
| Duzluluğu | 13 ‰ |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Akvatoriyası | |
| | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Bakı körfəzi I-VII əsrlərə qədər quraq olmuş və yaxınlığındakı adalarla quru əlaqəyə malik olmuşdur. Ptolemeyin xəitəsinə görə II əsrdə Bakı dənizdən xeyli aralı yerləşmişdir. VII əsrdən başlayaraq IX əsrə qədər Xəzər dənizinin səviyyəsi kəskin qalxmağa başlamış və nəticədə Bakı buxtası formalaşmışdır. Əsas böyük dəyişklik XIII əsrin sonlarında Xəzərin səviyyəsinin 10 m-ə qədər qalxmasından sonra baş vermişdir. İtaliyan coğrafiyaşünası XIV əsrdə qeyd edirdi:
 | Xəzər dənizi hər il bir qarış qalxaraq bir çox şəhərləri yuyub batırmışdır |  |
Coğrafiyaşünas alim Əbdürrəşid Bakuvi yazırdı ki, 1403-cü ildə Xəzər Bakının bir hissəsini basmış, suyun səviyyəsi məsçidə qədər dirənmişdir. Bu zaman dəniz ləpələri "Qız qalası"nın ayaqlarını yuyurmuş. Məhz bu dövr məlum Qız qalası əfsanəsi ilə uzlaşır. Bu dövrlərdə Sabayıl qəsri su altında qalmış olur. Sonrakı 600 il ərzində suyun səviyyəsi XX əsrin əvvəllərinə qədər enməyə başlamışdır.
Ekologiyası
Ekologiya və təbii ehtiyatlar nazirliyinin məlumatına görə Bakı buxtasının çirklənmə səbəbləri müxtəlifdir. Ekoloji vəziyyətin pisləşməsinin əsas səbəbi sahil boyu yerləşən sənaye, yaşayış və məişət obyektlərinin tullantıları, habelə gəmi, neft və qaz yataqlarının istismarı olmuşdur.
1996-cı ildən başlayaraq buxtanın dibi təftiş edilərək batıb qalmış gəmi və metal konstruksiyaların çıxarılmasına başlanılmışdır.
2007-2009-cu illərdə bu işlər daha da genişləndirilərək körfəzin dibindən 4500 ton metal (istismara yararsız boru və istehkamlar, gəmilər, çənlər, çəlləklər) və 412 ton taxta (gəmi və istehkam hissələri) aşkarlanıb təmizlənmişdir.
Liman və körpülər
Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı - 1902-ci ildə təsis edilmiş və o vaxtdan Xəzər dənizi limanlarının ən böyüyü və ən əhəmiyyətlisi hesab olunur.
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 1994-cü il 28 noyabr tarixli 407 nömrəli qərarı ilə Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarəti Limanının nizamnaməsi təsdiq edilmişdir. Bu nizamnaməyə əsasən liman, hüquqi şəxs olaraq tam təsərrüfat hesablı və özünümaliyyələdirmə prinsipləri əsasında fəaliyyət göstərir. Liman il boyu günün 24 saatı ərzində fasiləsiz iş cədvəli əsasında işləyir. Burada 800 nəfərə yaxın işçi çalışır. Liman 5 terminaldan ibarətdir:
- Əsas yük terminalı
- Konteyner terminalı
- Bərə terminalı
- Dübəndi neft terminalı
- Sərnişin terminalı
Turizm
Bakı bulvarı — Bakı şəhərində, Xəzər sahilində olan bulvar. Bakı şəhərindəki Dənizkənarı bulvara Azərbaycanın milli sərvəti kimi 29 dekabr 1998-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərmanına uyğun olaraq Milli park statusu verilmişdir. Milli Park ərazisinin böyüklüyünə görə Parisdə Sena çayı sahilindəki parkdan sonra Avropada ikinci yerdədir.
Maraqlı faktlar
- Hazırda Bakı buxtasında dəniz sularının altında qalmış 1234-1235-ci illərə aid Bayıl qalası tarixi memarlıq abidəsi yerləşir.
- Yerli salat növlərindən biri Bakı buxtasının şərəfinə adlandırılmışdır.
Poçt markalarında
-
![image]()
2004 -
![image]()
2012
Həmçinin bax
İstinadlar
- Бакы бухтасы // Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: [10 ҹилддә]. I ҹилд: А—Балзак. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1976. С. 558.
- Bakı buxtası // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 3-cü cild: Babilistan – Bəzirxana (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2011. səh. 68. ISBN .
- Акваторија // Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: [10 ҹилддә]. I ҹилд: А—Балзак. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1976. С. 199.
- online Изменения уровня Каспийского моря. Abgerufen am 1. Januar 2013 (rus.).
- Environmental problems of the Caspian Sea. Ministry of Ecology and Natural Resources of Azerbaijan Republic, abgerufen am 1. Januar 2013 (ing.).
- Sunken ships cleared from Baku bay. ann.az, 8. Dezember 2011, abgerufen am 1. Januar 2013 (ing.).
- Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı 2019-12-15 at the Wayback Machine
- Bakı şəhərindəki Dənizkənarı bulvara Milli Park statusu verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı[ölü keçid]
- "Salmanov R. Milli Park milli sərvətimizdir". 2022-03-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-06-23.
- "Azərbaycan Respublikası ərazisində dövlət mühafizəsinə götürülmüş daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin əhəmiyyət dərəcələrinə görə bölgüsünün təsdiq edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci il tarixli, 132 nömrəli Qərarı e-qanun.az 2011-08-23 at the Wayback Machine (az.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Baki buxtasi ve ya Baki korfezi Xezer denizinin qerb sahilinde Abseron yarimadasinin cenubundadir Serqde Sultan Burnu cenub qerbde Six burnu cenub serq ve cenubda Qum Das Zire Vulf Boyuk Zire Nargin adalari ile ehate olunmusdur Sahesi 50 km sahil xettinin uzunlugu 20 km Baki buxtasi simal ve simal qerb kuleyinden qorunduguna gore gemilerin daldalanmasi ucun elverislidir Siddetli kulekler zamani dalganin hundurluyu 1 5 metre catir Axinlari zeifdir Baki portu buxtanin simal sahilindedir Baki korfeziaz Baki korfeziBaki korfezinde yaxt klubUmumi melumatlarTip Buxta korfez Adalar Boyuk Zire Kicik Zire Das ZireSahesi 50 km Hecmi 0 7 km Su tutumu 3626000 km Sahil uzunlugu 20 kmDerin yeri 4 mOrta derinliyi 1 2 mDuzlulugu 13 Yerlesmesi40 21 sm e 49 50 s u Olke AzerbaycanAkvatoriyasi Xezer deniziBaki korfeziBaki korfezi Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiBaki korfezi I VII esrlere qeder quraq olmus ve yaxinligindaki adalarla quru elaqeye malik olmusdur Ptolemeyin xeitesine gore II esrde Baki denizden xeyli arali yerlesmisdir VII esrden baslayaraq IX esre qeder Xezer denizinin seviyyesi keskin qalxmaga baslamis ve neticede Baki buxtasi formalasmisdir Esas boyuk deyisklik XIII esrin sonlarinda Xezerin seviyyesinin 10 m e qeder qalxmasindan sonra bas vermisdir Italiyan cografiyasunasi XIV esrde qeyd edirdi Xezer denizi her il bir qaris qalxaraq bir cox seherleri yuyub batirmisdir Cografiyasunas alim Ebdurresid Bakuvi yazirdi ki 1403 cu ilde Xezer Bakinin bir hissesini basmis suyun seviyyesi mescide qeder direnmisdir Bu zaman deniz lepeleri Qiz qalasi nin ayaqlarini yuyurmus Mehz bu dovr melum Qiz qalasi efsanesi ile uzlasir Bu dovrlerde Sabayil qesri su altinda qalmis olur Sonraki 600 il erzinde suyun seviyyesi XX esrin evvellerine qeder enmeye baslamisdir EkologiyasiEkologiya ve tebii ehtiyatlar nazirliyinin melumatina gore Baki buxtasinin cirklenme sebebleri muxtelifdir Ekoloji veziyyetin pislesmesinin esas sebebi sahil boyu yerlesen senaye yasayis ve meiset obyektlerinin tullantilari habele gemi neft ve qaz yataqlarinin istismari olmusdur 1996 ci ilden baslayaraq buxtanin dibi teftis edilerek batib qalmis gemi ve metal konstruksiyalarin cixarilmasina baslanilmisdir 2007 2009 cu illerde bu isler daha da genislendirilerek korfezin dibinden 4500 ton metal istismara yararsiz boru ve istehkamlar gemiler cenler cellekler ve 412 ton taxta gemi ve istehkam hisseleri askarlanib temizlenmisdir Liman ve korpulerEsas meqale Baki Beynelxalq Deniz Ticaret Limani Baki Beynelxalq Deniz Ticaret Limani 1902 ci ilde tesis edilmis ve o vaxtdan Xezer denizi limanlarinin en boyuyu ve en ehemiyyetlisi hesab olunur Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetinin 1994 cu il 28 noyabr tarixli 407 nomreli qerari ile Baki Beynelxalq Deniz Ticareti Limaninin nizamnamesi tesdiq edilmisdir Bu nizamnameye esasen liman huquqi sexs olaraq tam teserrufat hesabli ve ozunumaliyyeledirme prinsipleri esasinda fealiyyet gosterir Liman il boyu gunun 24 saati erzinde fasilesiz is cedveli esasinda isleyir Burada 800 nefere yaxin isci calisir Liman 5 terminaldan ibaretdir B Zire D Zire K Zire B A K I K O R F E Z I Six b BAKI Sultan b Baki korfeziEsas yuk terminali Konteyner terminali Bere terminali Dubendi neft terminali Sernisin terminaliTurizmEsas meqale Baki bulvari Baki bulvari Baki seherinde Xezer sahilinde olan bulvar Baki seherindeki Denizkenari bulvara Azerbaycanin milli serveti kimi 29 dekabr 1998 ci ilde Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin fermanina uygun olaraq Milli park statusu verilmisdir Milli Park erazisinin boyukluyune gore Parisde Sena cayi sahilindeki parkdan sonra Avropada ikinci yerdedir Maraqli faktlarHazirda Baki buxtasinda deniz sularinin altinda qalmis 1234 1235 ci illere aid Bayil qalasi tarixi memarliq abidesi yerlesir Yerli salat novlerinden biri Baki buxtasinin serefine adlandirilmisdir Poct markalarinda2004 2012Hemcinin baxBuxta uzerinde Gunes film 1969 IstinadlarBaky buhtasy Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi 10 ҹilddә I ҹild A Balzak Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1976 S 558 Baki buxtasi Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde 3 cu cild Babilistan Bezirxana 25 000 nus Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2011 seh 68 ISBN 978 9952 441 07 9 Akvatoriјa Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi 10 ҹilddә I ҹild A Balzak Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1976 S 199 online Izmeneniya urovnya Kaspijskogo morya Abgerufen am 1 Januar 2013 rus Environmental problems of the Caspian Sea Ministry of Ecology and Natural Resources of Azerbaijan Republic abgerufen am 1 Januar 2013 ing Sunken ships cleared from Baku bay ann az 8 Dezember 2011 abgerufen am 1 Januar 2013 ing Beynelxalq Deniz Ticaret Limani 2019 12 15 at the Wayback Machine Baki seherindeki Denizkenari bulvara Milli Park statusu verilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin Fermani olu kecid Salmanov R Milli Park milli servetimizdir 2022 03 25 tarixinde Istifade tarixi 2013 06 23 Azerbaycan Respublikasi erazisinde dovlet muhafizesine goturulmus dasinmaz tarix ve medeniyyet abidelerinin ehemiyyet derecelerine gore bolgusunun tesdiq edilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetinin 2 avqust 2001 ci il tarixli 132 nomreli Qerari e qanun az 2011 08 23 at the Wayback Machine az