Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Badisəba xanım Köçərli (doğum adı: Badisəba xanım Mustafa ağa qızı Vəkilova; 2 (14) mart 1881, Salahlı, Qazax qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Rusiya imperiyası – yanvar 1954, Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ) — Azərbaycanlı xeyriyyəçi, pedaqoq, maarifçi. Məşhur Azərbaycan ədəbiyyatşünası və Azərbaycan ədəbiyyat tarixçiliyi elminin banisi Firidun bəy Köçərlinin həyat yoldaşıdır.
| Badisəba Köçərli | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 2 (14) mart 1881 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | yanvar 1954 (72 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Həyat yoldaşı | |
| Atası | Mustafa ağa Mirzalı ağa oğlu Vəkilov(1833–1883) |
| Anası | Fatma xanım Vəkilova |
| Fəaliyyəti | pedaqoq, müəllimə, xeyriyyəçi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İnsanlara göstərdiyi köməkliklərinə görə Badisəba xanımı "El Anası" deyə çağırırmışlar.
Həyatı
Badisəba xanım Vəkilova 14 mart (köhnə təqvim ilə 2 mart) 1881-ci ildə Qazax qəzasının Salahlı kəndində doğulmuşdur. Atası Mustafa ağa Mirzalı ağa oğlu Vəkilov, anası Fatma xanım Vəkilova, qardaşları Məmməd ağa Vəkilov və İsmayıl ağa Vəlikov idi. O, 1897-ci ildə, 17 yaşında Firidun bəy Köçərli ilə ailə qurmuş və onun soyadını qəbul etmişdir. Şəkidə 2 saylı uşaq evinin direktoru işləyərkən həmin uşaq evində yaşayan Roza Hədibullah qızı Həşimova adlı uşağı övladlığa götürmüşdür.
Təhsili
Firidun bəy Köçərli Qoridə yerləşən Zaqafqaziya Müəllimlər Seminariyasında müəllim işləyərkən onun təhsili ilə fərdi şəkildə məşğul olmuşdur. Bakı Qadın Müəllimləri Seminariyasında (bu təhsil müəssisəsinin adı 1919–1920-ci illərdə Bakı Kişi Müəllimləri Seminariyası olmuşdur, sonrakı illərdə müxtəlif adlar altında fəaliyyət göstərmiş və hazırda Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin nəzdində Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Kolleci kimi fəaliyyət göstərir.) işləyərkən Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunda ali təhsil almışdır.
Fəaliyyəti
Badisəba xanım 1918-ci ildə Qazaxda öz vəsaiti hesabına Firidun bəy Köçərli ilə birlikdə "Yetim və qaçqın uşaqlar evi" açmışdır. Azərbaycanda Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra xalq maarifi sahəsində Badisəba xanımın atdığı ilk ciddi və xeyirxah addım onun yenicə təşkil edilməkdə olan xalq məktəblərinə köməyi ilə əlaqədardır. O, Qazax məktəblərinə maddi cəhətdən xeyli kömək etmiş, M. F. Axundovun, C. Məmmədquluzadənin, R. Əfəndiyevin, F. Köçərlinin və başqa yazıçıların əsərlərini, habelə bir çox jurnalların komplektlərini onlara bağışlamışdır. 1921–1924-cü illərdə Bakı Qadın Müəllimləri Seminariyasının müəllimi kimi fəaliyyət göstərmişdir. F. Köçərlinin sağlığında nəşrini görə bilmədiyi "Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi materialları"nı onun ölümündən sonra Badisəba xanımın təşəbbüsü ilə 1925–1926-cı illərdə 2 cilddə (hər cildi iki hissədən ibarət olmaqla) Bakıda nəşr edilmişdir.
O, 1925-ci il mayın 21-də Maarif Kommisarlığının əmri ilə Zaqatalada, 1929-cu ildə isə Qubada ilk dəfə Pedaqoji Texnikum təşkil etmişdir. Zaqatala Pedaqoji Texnikumuna 1925–1929-cu illər arasında rəhbərlik etmişdir.
1930-cu ildə Şəkidə 2 saylı uşaq evinin yaradıcısı və direktoru olmuşdur. Bu müəssisəyə 1954-cü ilə qədər direktorluq etmişdir. Bu uşaq evi Zülfüqarovların malikanəsində yerləşirdi. Badisəba xanım yaşadığı Şəki şəhərinin ictimai həyatında fəal iştirak etmiş və Şəki şəhər Sovetinin 1946-cı ildən 1952-ci ilə kimi 3 çağırış deputatı olmuşdur.
Badisəba xanım 1920-ci ildə mayın 10-da (Gəncə üsyanından 15 gün əvvəl) həbs olunaraq üsyandan sonra qətlə yetirilmiş həyat yoldaşının şəxsi arxivini əldə etmək üçün Mircəfər Bağırova məktub yazmışdır. Məktubda deyilirdi:
"1921-ci ildən indiyə qədər Xalq Maarif Komissarlığı xətti ilə işləyirəm və 1925-ci ildən Azərbaycan rayonlarında çalışıram. O qədər də çox olmayan ev əmlakımı özümlə daşımaq imkanım olmadığından onları Bakıda yaşayan qardaşım Məmməd Vəkilovun mənzilində saxlamışdım. Qardaşımın oğlu, Karl Marks adına Xalq Təsərrüfatı İnstitutu hüquq fakültəsinin keçmiş dekanı Mustafa Vəkilov onunla eyni mənzildə yaşayırdı. Mərhum ərimin arxivi də mənim əşyalarımın arasında idi. Firidun Köçərlinski Qori Müəllimlər Seminariyasının keçmiş müəllimi, sonralar Qazax Müəllimlər Seminariyasının direktoru olmuşdu və onun arxivində çoxlu qiymətli ədəbi materiallar vardı. O cümlədən: Mirzə Fətəli Axundovun əlyazmaları, Sabirlə ədəbi səciyyəli yazışmalar, "Molla Nəsrəddin"lə yazışmalar, Köçərlinin öz yazıları, müxtəlif ədəbi xadimlərdən alınmış bolluca materiallar. 10 noyabr 1937-ci ildə Mustafa Vəkilov NKVD tərəfindən həbs edilərkən ona aid materiallarla birgə mənim ərimin arxivini də götürmüşlər. Bu barədə mən yenicə xəbər tutmuşam. Xahiş edirəm mənə cavab verin ki, göstərilən arxivi nə vaxt geri ala bilərəm"
Onun müraciəti cavabsız qaldı və itmiş arxiv geri qaytarılmadı.
AMEA-nın M. Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunda saxlanılan F. Köçərlinin arxivinin dövrümüzə gəlib çatmış hissəsində Badisəba xanıma aid sənədlər onun 20 aprel 1948-ci ildə yazdığı özünün tərcümeyi-halı, Qazax xəstəxanasına, Qazax uşaqlar evinə, Dağkəsəmən əmək məktəbinə, digər müəssisələrə bağışladığı əşyaların, kitabların siyahısından ibarətdir. Müvafiq arxivin 94-cü saxlanma vahidi adı altında saxlanılan, Badisəba xanıma Azərbaycan SSR Maarif Nazirliyinin işçisi D. Ələsgərovdan göndərilmiş məktubda Firidun bəyin rəhbərliyi ilə Qazax şəhərində fəaliyyət göstərmiş seminariyanının tarixinə dair məlumatların göndərilməsi xahiş olunur. Bu məktub Qazax Müəllimlər Seminariyasının tarixinə aid dəqiq məlumatların Badisəba xanımın qoruduğu arxiv vasitəsilə bizə çatdığını göstərir.
Mükafatları
Badisəba xanım Köçərli və ilə təltif olunmuşdur. O, 1945-ci ildə "Azərbaycan SSR əməkdar müəllimi" fəxri adına layiq görülmüşdür.
Ədəbiyyatda
Badisəba xanım Köçərlinin fəaliyyəti Hacıağa Cümşüdlünün "Badisəba" povestində və Bəkir Nəbiyevin "Firidun bəy Köçərli" adlı monoqrafiyasında öz əksini tapmışdır.
İstinadlar
- Ülviyyə Tahirqızı. (az.). http://anl.az. 26 dekabr 2014. Archived from the original on 2019-09-13. İstifadə tarixi: 19 fev 2024.
- "Böyük maarifçi ailəsinin fədakar xanımı. Badisəba xanım Vəkilova" (az.). 2020-08-02 tarixində .
- "Firudin bəy Köçərli arxivinin təsviri" (PDF). 2023-12-24 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-12-24.
- Pərixanım MİKAYILQIZI. (az.). Respublika qəzeti. 2017, 05 fevral. 30 dekabar 2020-ci il tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- "Tarixdə Azərbaycan qadınları" (az.). Adalet.az. 2023-12-24 tarixində .
- "İrs, memarlıq və təhsil bir arada" (az.). 2023-12-24 tarixində .
- "ADA Universiteti Şəkidə Dizayn və memarlıq fakültəsinin açılışını edib" (az.). 2023-11-28 tarixində .
- Şəmistan NƏZİRLİ. (az.). http://www.anl.az. 5 mart 2011. Archived from the original on 2019-09-11. İstifadə tarixi: 19 fev 2024.
- "QIZIL İNSANIN GÜMÜŞ MANATI" (az.). 2023-12-24 tarixində .
- "Firudin bəy Köçərli şəxsi arxivi barədə" (PDF). 2023-12-24 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-12-24.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Ülviyyə Tahirqızı. "Badisəba Vəkilova yüzlərlə kimsəsiz uşağın böyüməsində və təhsil almasında əvəzsiz xidmətlər göstərib" (az.). http://anl.az. 26 dekabr 2014. 19 fev 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 fev 2024.
- Yüzlərlə kimsəsiz uşağa analıq edən Badisəba Köçərli
- Yüzlərlə kimsəsiz uşağa analıq edən “el anası” Badisəba Köçərli
- Mircəfər Bağırovdan ərinin arxivini tələb edən QADIN
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Badiseba xanim Kocerli dogum adi Badiseba xanim Mustafa aga qizi Vekilova 2 14 mart 1881 Salahli Qazax qezasi Yelizavetpol quberniyasi Rusiya imperiyasi yanvar 1954 Baki Azerbaycan SSR SSRI Azerbaycanli xeyriyyeci pedaqoq maarifci Meshur Azerbaycan edebiyyatsunasi ve Azerbaycan edebiyyat tarixciliyi elminin banisi Firidun bey Kocerlinin heyat yoldasidir Badiseba KocerliDogum tarixi 2 14 mart 1881Dogum yeri Salahli Qazax qezasi Yelizavetpol quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi yanvar 1954 72 yasinda Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIHeyat yoldasi Firidun bey KocerliAtasi Mustafa aga Mirzali aga oglu Vekilov 1833 1883 Anasi Fatma xanim VekilovaFealiyyeti pedaqoq muellime xeyriyyeci Vikianbarda elaqeli mediafayllar Insanlara gosterdiyi komekliklerine gore Badiseba xanimi El Anasi deye cagirirmislar HeyatiBadiseba xanim Vekilova 14 mart kohne teqvim ile 2 mart 1881 ci ilde Qazax qezasinin Salahli kendinde dogulmusdur Atasi Mustafa aga Mirzali aga oglu Vekilov anasi Fatma xanim Vekilova qardaslari Memmed aga Vekilov ve Ismayil aga Velikov idi O 1897 ci ilde 17 yasinda Firidun bey Kocerli ile aile qurmus ve onun soyadini qebul etmisdir Sekide 2 sayli usaq evinin direktoru isleyerken hemin usaq evinde yasayan Roza Hedibullah qizi Hesimova adli usagi ovladliga goturmusdur TehsiliFiridun bey Kocerli Qoride yerlesen Zaqafqaziya Muellimler Seminariyasinda muellim isleyerken onun tehsili ile ferdi sekilde mesgul olmusdur Baki Qadin Muellimleri Seminariyasinda bu tehsil muessisesinin adi 1919 1920 ci illerde Baki Kisi Muellimleri Seminariyasi olmusdur sonraki illerde muxtelif adlar altinda fealiyyet gostermis ve hazirda Azerbaycan Dovlet Pedaqoji Universitetinin nezdinde Azerbaycan Dovlet Pedaqoji Kolleci kimi fealiyyet gosterir isleyerken Azerbaycan Pedaqoji Institutunda ali tehsil almisdir FealiyyetiBadiseba xanim 1918 ci ilde Qazaxda oz vesaiti hesabina Firidun bey Kocerli ile birlikde Yetim ve qacqin usaqlar evi acmisdir Azerbaycanda Sovet hakimiyyeti qurulduqdan sonra xalq maarifi sahesinde Badiseba xanimin atdigi ilk ciddi ve xeyirxah addim onun yenice teskil edilmekde olan xalq mekteblerine komeyi ile elaqedardir O Qazax mekteblerine maddi cehetden xeyli komek etmis M F Axundovun C Memmedquluzadenin R Efendiyevin F Kocerlinin ve basqa yazicilarin eserlerini habele bir cox jurnallarin komplektlerini onlara bagislamisdir 1921 1924 cu illerde Baki Qadin Muellimleri Seminariyasinin muellimi kimi fealiyyet gostermisdir F Kocerlinin sagliginda nesrini gore bilmediyi Azerbaycan edebiyyati tarixi materiallari ni onun olumunden sonra Badiseba xanimin tesebbusu ile 1925 1926 ci illerde 2 cildde her cildi iki hisseden ibaret olmaqla Bakida nesr edilmisdir O 1925 ci il mayin 21 de Maarif Kommisarliginin emri ile Zaqatalada 1929 cu ilde ise Qubada ilk defe Pedaqoji Texnikum teskil etmisdir Zaqatala Pedaqoji Texnikumuna 1925 1929 cu iller arasinda rehberlik etmisdir 1930 cu ilde Sekide 2 sayli usaq evinin yaradicisi ve direktoru olmusdur Bu muessiseye 1954 cu ile qeder direktorluq etmisdir Bu usaq evi Zulfuqarovlarin malikanesinde yerlesirdi Badiseba xanim yasadigi Seki seherinin ictimai heyatinda feal istirak etmis ve Seki seher Sovetinin 1946 ci ilden 1952 ci ile kimi 3 cagiris deputati olmusdur Badiseba xanim 1920 ci ilde mayin 10 da Gence usyanindan 15 gun evvel hebs olunaraq usyandan sonra qetle yetirilmis heyat yoldasinin sexsi arxivini elde etmek ucun Mircefer Bagirova mektub yazmisdir Mektubda deyilirdi 1921 ci ilden indiye qeder Xalq Maarif Komissarligi xetti ile isleyirem ve 1925 ci ilden Azerbaycan rayonlarinda calisiram O qeder de cox olmayan ev emlakimi ozumle dasimaq imkanim olmadigindan onlari Bakida yasayan qardasim Memmed Vekilovun menzilinde saxlamisdim Qardasimin oglu Karl Marks adina Xalq Teserrufati Institutu huquq fakultesinin kecmis dekani Mustafa Vekilov onunla eyni menzilde yasayirdi Merhum erimin arxivi de menim esyalarimin arasinda idi Firidun Kocerlinski Qori Muellimler Seminariyasinin kecmis muellimi sonralar Qazax Muellimler Seminariyasinin direktoru olmusdu ve onun arxivinde coxlu qiymetli edebi materiallar vardi O cumleden Mirze Feteli Axundovun elyazmalari Sabirle edebi seciyyeli yazismalar Molla Nesreddin le yazismalar Kocerlinin oz yazilari muxtelif edebi xadimlerden alinmis bolluca materiallar 10 noyabr 1937 ci ilde Mustafa Vekilov NKVD terefinden hebs edilerken ona aid materiallarla birge menim erimin arxivini de goturmusler Bu barede men yenice xeber tutmusam Xahis edirem mene cavab verin ki gosterilen arxivi ne vaxt geri ala bilerem Onun muracieti cavabsiz qaldi ve itmis arxiv geri qaytarilmadi AMEA nin M Fuzuli adina Elyazmalar Institutunda saxlanilan F Kocerlinin arxivinin dovrumuze gelib catmis hissesinde Badiseba xanima aid senedler onun 20 aprel 1948 ci ilde yazdigi ozunun tercumeyi hali Qazax xestexanasina Qazax usaqlar evine Dagkesemen emek mektebine diger muessiselere bagisladigi esyalarin kitablarin siyahisindan ibaretdir Muvafiq arxivin 94 cu saxlanma vahidi adi altinda saxlanilan Badiseba xanima Azerbaycan SSR Maarif Nazirliyinin iscisi D Elesgerovdan gonderilmis mektubda Firidun beyin rehberliyi ile Qazax seherinde fealiyyet gostermis seminariyaninin tarixine dair melumatlarin gonderilmesi xahis olunur Bu mektub Qazax Muellimler Seminariyasinin tarixine aid deqiq melumatlarin Badiseba xanimin qorudugu arxiv vasitesile bize catdigini gosterir MukafatlariBadiseba xanim Kocerli Seref nisani ordeni ve Qafqazin mudafiesine gore medali ile teltif olunmusdur O 1945 ci ilde Azerbaycan SSR emekdar muellimi fexri adina layiq gorulmusdur EdebiyyatdaBadiseba xanim Kocerlinin fealiyyeti Haciaga Cumsudlunun Badiseba povestinde ve Bekir Nebiyevin Firidun bey Kocerli adli monoqrafiyasinda oz eksini tapmisdir IstinadlarUlviyye Tahirqizi az http anl az 26 dekabr 2014 Archived from the original on 2019 09 13 Istifade tarixi 19 fev 2024 Boyuk maarifci ailesinin fedakar xanimi Badiseba xanim Vekilova az 2020 08 02 tarixinde Firudin bey Kocerli arxivinin tesviri PDF 2023 12 24 tarixinde PDF Istifade tarixi 2023 12 24 Perixanim MIKAYILQIZI az Respublika qezeti 2017 05 fevral 30 dekabar 2020 ci il tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Tarixde Azerbaycan qadinlari az Adalet az 2023 12 24 tarixinde Irs memarliq ve tehsil bir arada az 2023 12 24 tarixinde ADA Universiteti Sekide Dizayn ve memarliq fakultesinin acilisini edib az 2023 11 28 tarixinde Semistan NEZIRLI az http www anl az 5 mart 2011 Archived from the original on 2019 09 11 Istifade tarixi 19 fev 2024 QIZIL INSANIN GUMUS MANATI az 2023 12 24 tarixinde Firudin bey Kocerli sexsi arxivi barede PDF 2023 12 24 tarixinde PDF Istifade tarixi 2023 12 24 Hemcinin baxFiridun bey Kocerli Memmed aga Vekilov Qazax Muellimler SeminariyasiXarici kecidlerUlviyye Tahirqizi Badiseba Vekilova yuzlerle kimsesiz usagin boyumesinde ve tehsil almasinda evezsiz xidmetler gosterib az http anl az 26 dekabr 2014 19 fev 2024 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 19 fev 2024 Yuzlerle kimsesiz usaga analiq eden Badiseba Kocerli Yuzlerle kimsesiz usaga analiq eden el anasi Badiseba Kocerli Mircefer Bagirovdan erinin arxivini teleb eden QADIN