Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Baden-Vürtemberq (alm. Baden-Württemberg) – Almaniyanın parlamentar idarəolunan yarım-suveren federal əyalətdir. Əyalət Almaniyanın cənub qərbində yerləşir və Fransa ilə ölkənin cənub sərhəddini təşkil edir. Paytaxtı əyalətin ən böyük şəhəri olan Ştutqart-dır. O, 1952-də müharibədən sonrakı qısa ömürlü Vürtemberq-Baden,(Cənubi-)Baden və Vürtemberq-Hohenzolern əyalətlərinin (bu əyalətlər koalisiya ölkələri tərəfindən qədim Baden və Vürtemberq əyalətlərinin işğal bölgələrinə ayrılmasından yaranmışdı) birləşməsindən qurulmuşdur. Əyalətin Ştutqartdan sonrakı böyük şəhərləri Karlsrue və Manhaym-dır. Başqa şəhərlərinə Frayburq-im-Braysqau, Haydelberq, , Pfortshaym, , və Ulm şəhərləri daxildir.
| Baden-Vürtemberq | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Baden-Württemberg | |||||
 | |||||
| |||||
|
| |||||
| Ölkə | |||||
| İnzibati mərkəz | Ştutqart | ||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Yaradılıb | 25 aprel 1952 | ||||
| Sahəsi |
| ||||
| Hündürlük | 327 m | ||||
| Saat qurşağı | | ||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi |
| ||||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||||
| ISO kodu | DE-BW | ||||
| Rəsmi sayt | |||||
 | |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Sahəsi 35 751,65 km², əhalisi 10 747 479 nəfər, əhali sıxlığı 1 km²-ə 300 nəfərdir. Almaniyanın ən böyük üçüncü əyalətidir.
Baden-Vürtemberq Almaniyanın ən çox məhsul ixrac edən (2018), ikinci ən az işsizliyə (Oktyabr, 2019), dördüncü ən yüksək adambaşına düşən ÜDM-a (2019) və eləcə də ən çox adambaşına düşən patentlər sayına (2018) malik əyalətidir. Orta ömür gözləntisi 2016/18-ci illərdə kişilər üçün 79,7 il və qadınlar üçün isə 84,1 il olmuşdur. Hər iki göstərici ölkə əyalətləri içərisində ən yüksəyidir.
Tarixi
Baden-Vürtemberq tarixi Baden, Prussiya və -in ərazilərindən formalaşdırılmışdır.
B.e.-nın 100-cü ilində, Roma İmperiyası Vürtemberqi işğal etmiş, və onun şimal sərhədində (möhkəmləndirilmiş sərhəd bölgəsi) inşa etmişlər. B.e.-nın üçüncü əsri ərzində Alemanlar Romalıları məğlub edərək, onları Reyn və Dunay çaylarından qərb yönündə kənara çəkilməyə məcbur etmişlər. B.e.-nın 496-cı ilində, Alemanlar I Xlodviq-in rəhbərliyi ilə Franklar tərəfindən məğlub edilir.
Müqəddəs Roma İmperiyası bundan sonra qurulmuşdur. Burada yaşayan insanların əksəriyyəti Roman katolikləri olmuşdurlar və hətta bu protestant Reformasiyasının şimali Almaniyaya təsirindən sonra da davam etmişdir.
19-cu əsrin sonları və 20-ci əsrin əvvələrində, bu əyalətdən əsasəndə kəndlərdən olan bir çox insanlar ABŞ-yə və digər ölkələrə köçmüşdür.
Coğrafiyası
Baden-Vürtemberq-in Almaniyanın digər əyalətləri Reynland-Pfalts, Hessen və Bavariya və eləcə də Fransa (Qrand Est regionu) və İsveçrə (, , Arqau, Sürix, və kantonları) ilə sərhədləri vardır.
Əyalətin bir çox əsas şəhərləri Nekkar çayı sahilində yerləşir. Çay cənub-qərbdən əvvəl mərkəzə, sonra isə şimal-qərb yönündə axmaqla , Ştuttqart, , Haydelberq və Manhaym şəhərlərindən keçir.
Reyn çayı əyalətin ´qərb sərhəddini eləcədə cənub sərhəddinin əsas hissəsini formalaşdırır. Qara Meşə (alm. Schwarzwald [Şvartsvald]) əyalətin əsas dağ sırasıdır. Eləcə də, Dunay çayı başlanğıcını bu əyalətdən götürür.
-
![image]()
Yuxarı Reyn Düzənliyi boyunca -nin görünüşü -
![image]()
Qara Meşə-nin Kiçik Visental bələdiyyəsinin görünüşü -
![image]()
Hohenştaufen-də əhəngdaşı qayaları -
![image]()
Boden gölü-nün landşaftı
Əhalisi
Baden-Vürtemberqin əhalisi 10,486,660 nəfər təşkil edir (2014). Bunlardan 5,354,105 nəfəri qadın və 5,132,555 nəfəri kişidir. 2006-da, doğum səviyyəsi 1000 nəfərə 8,61 nəfər olmuşdur ki, bu da ölüm səviyyəsinə — 1000 nəfərə 8,60 nəfər — çox yaxın olmuşdur. Əhalinin 14,87%-i 15 yaşın altında, 18,99%-i isə 65 və üzəri yaşda olmuşdur (2008).
Xaricilər
1 yanvar 2020-ci il tarixinə görə, əyalətin xarici sakinləri ən çox aşağıdakı ölkələrdəndirlər:
 | 253,995 |
 | 184,555 |
 | 156,325 |
 | 122,835 |
 | 85,620 |
 | 82,135 |
 | 81,260 |
 | 62,615 |
 | 52,450 |
 | 44,770 |
İqlimi
1881–2019 zaman aralığında orta qiymətlərlə ən isti ay, il və fəsillər.
| Sıralama | İl | Temperatur °C |
|---|---|---|
| 1 | 2018 | 10,38 |
| 2 | 2014 | 10,14 |
| 3 | 2015 | 9,89 |
| 4 | 1994 | 9,88 |
| 5 | 2019 | 9,87 |
| 6 | 2000 | 9,71 |
| 7 | 2011 | 9,64 |
| 8 | 2002 | 9,55 |
| 9 | 2007 | 9,47 |
| 10 | 2003 | 9,45 |
1881–2019 zaman aralığında orta qiymətlərlə ən soyuq ay, il və fəsillər.
| Sıralama | İl | Temperatur °C |
|---|---|---|
| 1 | 1956 | 6,66 |
| 2 | 1887 | 6,74 |
| 3 | 1940 | 6,82 |
| 4 | 1888 | 6,96 |
| 5 | 1963 | 6,99 |
| 6 | 1890 | 7,03 |
| 7 | 1962 | 7,09 |
| 8 | 1941 | 7,10 |
| 9 | 1889 | 7,11 |
| 10 | 1931 | 7,18 |
1881–2019 illəri ərzində uyğun olaraq ən isti aylar
| İl | Ay | İl | Fəsil | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Yan. | Fev. | Mart | Aprel | May | İyun | İyul | Avq. | Sen. | Okt. | Noy. | Dek. | Qış | Yaz | Yay | Payız | ||
| İl | 2018 | 1966 | 1994 | 2018 | 1917 | 2003 | 2006 | 2003 | 1961 | 2001 | 1994 | 2015 | 2018 | 2006/ 2007 | 2007 | 2003 | 2006 |
| Maksimum | 4,33 | 5,63 | 7,66 | 12,50 | 15,55 | 20,86 | 21,78 | 21,73 | 16,62 | 12,31 | 7,59 | 5,14 | 10,38 | 3,78 | 10,51 | 20,56 | 11,55 |
1881–2019 illəri ərzində uyğun olaraq ən soyuq aylar
| İl | Ay | İl | Fəsil | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Yan. | Fev. | Mart | Aprel | May | İyun | İyul | Avq. | Sen. | Okt. | Noy. | Dek. | Qış | Yaz | Yay | Payız | ||
| İl | 1940 | 1956 | 1883 | 1903 | 1902 | 1923 | 1919 | 1912 | 1912 | 1905 | 1921 | 1890 | 1956 | 1962/ 1963 | 1970 | 1913 | 1912 |
| Minimum | -7,79 | -10,19 | -0,81 | 4,22 | 8,28 | 11,27 | 13,81 | 13,37 | 8,25 | 3,65 | -0,44 | -5,51 | 6,66 | -5,43 | 5,82 | 14,38 | 5,46 |
Əsas şəhərlər
Bayraq
Həmçinin bax
İstinadlar
- archINFORM (alm.). 1994.
- GeoNames (ing.). 2005.
- https://www.statistik-bw.de/BevoelkGebiet/Bevoelk_I_D_A_vj.csv.
- "Almaniya əyalətlərinin ixrac kvotası" (German). 2021-02-27 at the Wayback Machine . Archived from the original on 2021-02-27. İstifadə tarixi: 2020-12-30.
- "Almaniya əyalətlərinin işsizlik kvotası (Status: Oktyabr 2019)". statista (German). Statista Research Department. 2020-09-01. 2021-06-27 at the Wayback Machine . Archived from the original on 2021-06-27. İstifadə tarixi: 2020-12-30.
- "Almaniya əyalətləridə adambaşına düşən ÜDM, 2018" (German). 2021-09-07 at the Wayback Machine . Archived from the original on 2021-09-07. İstifadə tarixi: 2020-12-30.
- "Almaniya əyalətlərində 2018-də hər 100.000 nəfərə düşən patent qeydalmaları" (German). 2020-12-02 at the Wayback Machine . Archived from the original on 2020-12-02. İstifadə tarixi: 2020-12-30.
- "Almaniya əyalətlərində cinsə görə orta ömtür gözləntisi 2015/2017" (German). 2021-02-28 at the Wayback Machine . Archived from the original on 2021-02-28. İstifadə tarixi: 2020-12-30.
Xarici keçidlər
- Baden-Vürtemberqin rəsmi saytı (almanca)
- Baden-Vürtemberqin xəritəsi
 | Almaniya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Baden Vurtemberq alm Baden Wurttemberg Almaniyanin parlamentar idareolunan yarim suveren federal eyaletdir Eyalet Almaniyanin cenub qerbinde yerlesir ve Fransa ile olkenin cenub serheddini teskil edir Paytaxti eyaletin en boyuk seheri olan Stutqart dir O 1952 de muharibeden sonraki qisa omurlu Vurtemberq Baden Cenubi Baden ve Vurtemberq Hohenzolern eyaletlerinin bu eyaletler koalisiya olkeleri terefinden qedim Baden ve Vurtemberq eyaletlerinin isgal bolgelerine ayrilmasindan yaranmisdi birlesmesinden qurulmusdur Eyaletin Stutqartdan sonraki boyuk seherleri Karlsrue ve Manhaym dir Basqa seherlerine Frayburq im Braysqau Haydelberq Pfortshaym ve Ulm seherleri daxildir Baden VurtemberqBaden WurttembergBayraq d Gerb d 48 32 sm e 9 02 s u Olke Almaniya Federativ RespublikasiInzibati merkez StutqartTarixi ve cografiyasiYaradilib 25 aprel 1952Sahesi 35 751 65 km Hundurluk 327 mSaat qursagi UTC 01 00UTC 02 00EhalisiEhalisi 11 069 533 nef 31 dekabr 2018 Reqemsal identifikatorlarISO kodu DE BWResmi sayt Vikianbarda elaqeli mediafayllar Sahesi 35 751 65 km ehalisi 10 747 479 nefer ehali sixligi 1 km e 300 neferdir Almaniyanin en boyuk ucuncu eyaletidir Baden Vurtemberq Almaniyanin en cox mehsul ixrac eden 2018 ikinci en az issizliye Oktyabr 2019 dorduncu en yuksek adambasina dusen UDM a 2019 ve elece de en cox adambasina dusen patentler sayina 2018 malik eyaletidir Orta omur gozlentisi 2016 18 ci illerde kisiler ucun 79 7 il ve qadinlar ucun ise 84 1 il olmusdur Her iki gosterici olke eyaletleri icerisinde en yukseyidir TarixiBaden Vurtemberq tarixi Baden Prussiya ve in erazilerinden formalasdirilmisdir B e nin 100 cu ilinde Roma Imperiyasi Vurtemberqi isgal etmis ve onun simal serhedinde mohkemlendirilmis serhed bolgesi insa etmisler B e nin ucuncu esri erzinde Alemanlar Romalilari meglub ederek onlari Reyn ve Dunay caylarindan qerb yonunde kenara cekilmeye mecbur etmisler B e nin 496 ci ilinde Alemanlar I Xlodviq in rehberliyi ile Franklar terefinden meglub edilir Muqeddes Roma Imperiyasi bundan sonra qurulmusdur Burada yasayan insanlarin ekseriyyeti Roman katolikleri olmusdurlar ve hetta bu protestant Reformasiyasinin simali Almaniyaya tesirinden sonra da davam etmisdir 19 cu esrin sonlari ve 20 ci esrin evvelerinde bu eyaletden esasende kendlerden olan bir cox insanlar ABS ye ve diger olkelere kocmusdur CografiyasiBaden Vurtemberq in Almaniyanin diger eyaletleri Reynland Pfalts Hessen ve Bavariya ve elece de Fransa Qrand Est regionu ve Isvecre Arqau Surix ve kantonlari ile serhedleri vardir Eyaletin bir cox esas seherleri Nekkar cayi sahilinde yerlesir Cay cenub qerbden evvel merkeze sonra ise simal qerb yonunde axmaqla Stuttqart Haydelberq ve Manhaym seherlerinden kecir Reyn cayi eyaletin qerb serheddini elecede cenub serheddinin esas hissesini formalasdirir Qara Mese alm Schwarzwald Svartsvald eyaletin esas dag sirasidir Elece de Dunay cayi baslangicini bu eyaletden goturur Yuxari Reyn Duzenliyi boyunca nin gorunusu Qara Mese nin Kicik Visental belediyyesinin gorunusu Hohenstaufen de ehengdasi qayalari Boden golu nun landsaftiEhalisiBaden Vurtemberqin ehalisi 10 486 660 nefer teskil edir 2014 Bunlardan 5 354 105 neferi qadin ve 5 132 555 neferi kisidir 2006 da dogum seviyyesi 1000 nefere 8 61 nefer olmusdur ki bu da olum seviyyesine 1000 nefere 8 60 nefer cox yaxin olmusdur Ehalinin 14 87 i 15 yasin altinda 18 99 i ise 65 ve uzeri yasda olmusdur 2008 Xariciler 1 yanvar 2020 ci il tarixine gore eyaletin xarici sakinleri en cox asagidaki olkelerdendirler 253 995184 555156 325122 83585 62082 13581 26062 61552 45044 770Iqlimi1881 2019 zaman araliginda orta qiymetlerle en isti ay il ve fesiller 1881 2019 illeri erzinde 10 en isti iller Siralama Il Temperatur C1 2018 10 382 2014 10 143 2015 9 894 1994 9 885 2019 9 876 2000 9 717 2011 9 648 2002 9 559 2007 9 4710 2003 9 45 1881 2019 zaman araliginda orta qiymetlerle en soyuq ay il ve fesiller 1881 2019 illeri erzinde 10 en soyuq iller Siralama Il Temperatur C1 1956 6 662 1887 6 743 1940 6 824 1888 6 965 1963 6 996 1890 7 037 1962 7 098 1941 7 109 1889 7 1110 1931 7 18 1881 2019 illeri erzinde uygun olaraq en isti aylar Il Ay Il FesilYan Fev Mart Aprel May Iyun Iyul Avq Sen Okt Noy Dek Qis Yaz Yay PayizIl 2018 1966 1994 2018 1917 2003 2006 2003 1961 2001 1994 2015 2018 2006 2007 2007 2003 2006Maksimum 4 33 5 63 7 66 12 50 15 55 20 86 21 78 21 73 16 62 12 31 7 59 5 14 10 38 3 78 10 51 20 56 11 55 1881 2019 illeri erzinde uygun olaraq en soyuq aylar Il Ay Il FesilYan Fev Mart Aprel May Iyun Iyul Avq Sen Okt Noy Dek Qis Yaz Yay PayizIl 1940 1956 1883 1903 1902 1923 1919 1912 1912 1905 1921 1890 1956 1962 1963 1970 1913 1912Minimum 7 79 10 19 0 81 4 22 8 28 11 27 13 81 13 37 8 25 3 65 0 44 5 51 6 66 5 43 5 82 14 38 5 46Esas seherlerStutqart Manhaym Haydelberq Karlsrue Konstanz Ludviqsburq Baden Baden Frayburq im Braysqau UlmBayraqHemcinin baxAax Baden Vurtemberq OstraxIstinadlararchINFORM alm 1994 GeoNames ing 2005 https www statistik bw de BevoelkGebiet Bevoelk I D A vj csv Almaniya eyaletlerinin ixrac kvotasi German 2021 02 27 at the Wayback Machine Archived from the original on 2021 02 27 Istifade tarixi 2020 12 30 Almaniya eyaletlerinin issizlik kvotasi Status Oktyabr 2019 statista German Statista Research Department 2020 09 01 2021 06 27 at the Wayback Machine Archived from the original on 2021 06 27 Istifade tarixi 2020 12 30 Almaniya eyaletleride adambasina dusen UDM 2018 German 2021 09 07 at the Wayback Machine Archived from the original on 2021 09 07 Istifade tarixi 2020 12 30 Almaniya eyaletlerinde 2018 de her 100 000 nefere dusen patent qeydalmalari German 2020 12 02 at the Wayback Machine Archived from the original on 2020 12 02 Istifade tarixi 2020 12 30 Almaniya eyaletlerinde cinse gore orta omtur gozlentisi 2015 2017 German 2021 02 28 at the Wayback Machine Archived from the original on 2021 02 28 Istifade tarixi 2020 12 30 Xarici kecidlerVikianbarda Baden Vurtemberq ile elaqeli mediafayllar var Baden Vurtemberqin resmi sayti almanca Baden Vurtemberqin xeritesi Almaniya ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin