Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aşıq Alı və ya Aşıq Qızılvəngli (1801, Qızılvəng – 1911, Qızılvəng, Yeni Bəyazid qəzası) — XIX əsr Azərbaycan aşıq şeirinin nümayəndələrindən biri.
| Aşıq Alı | |
|---|---|
| Haqverdiyev Alı Mirzə oğlu | |
 Aşıq Alının portreti (Rəssam:Nəcəfqulu İsmayılov) | |
| Doğum adı | Alı |
| Təxəllüsləri | Aşıq, Şıx |
| Doğum tarixi | 1801 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1911 |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | qocalıq |
| Dəfn yeri | |
| Milliyyəti | Azərbaycanlı |
| Həyat yoldaşı | Bəsdi Niftalı qızı |
| Uşaqları | Məhəmməd, Abdulla, İsmayıl, Sənəm, Mələk |
| Atası | Mirzə |
| Anası | Mənzər (bəzi mənbə:Fatma) |
| Fəaliyyəti | aşıqlıq |
| Əsərlərinin dili | azərbaycanca |
| Janr | Aşıq şeiri |
 Aşıq Alı Vikimənbədə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Aşıq Alı 1801-ci ildə Göyçə mahalının Qızılvəng kəndində anadan olmuşdur. Bəzi mənbələrdə onun babası Haqverdinin Dərələyəz mahalının Milli dərəsindəki Gilan kəndindən qohum-əqrabası ilə birlikdə Qızılvəng kəndinə köçdüyü bildirilir. Bir neçə mənbədə, o cümlədən Fərman Kərimzadə, Şamil Əsgərov və Əli Əmirovun yazılarında onun kürd olduğu qeyd edilmişdir. Nazir Əhmədliyə görə, Aşıq Alı mənşəcə ya kürd, ya da ayrım olmuşdur. Tədqiqatçı Maşallah Xudubəyli bu fikirləri "təxribat" adlandırmış, Aşıq Alının əslən göyçəli olduğunu əlavə etmişdir.
O, 16–17 yaşlarından aşıqlıq etməyə başlayıb və qısa zaman içində məşhurlaşıb. Çoxlu sayda şagirdi olub. Onlardan ən tanınmışı XIX əsr Azərbaycan aşıq şerinin tanınmış nümayəndələrindən biri Aşıq Ələsgərdir. Rəvayətə görə müəllim-tələbə günlərin bir günü bir məclisdə deyişmişlər və aşıq Alı Ələsgərə məğlub olmuşdur. Bir başqa rəvayətə görə aşıq Alı sazını tələbəsinə hədiyyə etmək üçün qəsdən Ələsgərə yenilmiş, Ələsgər isə sazı götürməyib "Bir şəyird ki ustadına kəm baxar, Onun gözlərinə ağ damar, damar" demişdir. Aşıq Alı Azərbaycan aşıq şeri tarixində Aşıq Ələsgərin ustadı kimi tanınsa da, onun özü də çox azman ruhlu, coşqun təbli sənət fədaisi imiş. Ustadı Aşıq Allahverdi (Ağ Aşıq) də onu bütün şagirdlərindən daha artıq, öz oğlu kimi sevirmiş.
Aşıq Alı Türkiyə (Şərqi Anadolu) səfəri zamanı Yığval (İqbal) və Zəki kimi tanınmış saz-söz sənətkarları ilə deyişərək, onları bağlayıbmış. Qayıdarkən səfər yoldaşı, ustad Aşıq Duraxandan ayrılan Aşıq Alı Qorçu Əsədlə Quldar Baydar adlı kəndə gəlir və orada Əsmər xanımla deyişib, onu da bağlayır. Əsmər xanım Alıya "böyük nəmər" (pul və hədiyyə) verərək onunla evlənməyi təklif edir, lakin Aşıq Alı ilqarından dönmür.
Aşıq Alının Türkiyə səfəri, bu səfər zamanı oradakı aşıqlarla deyişməsi "Aşıq Alının Türkiyə səfəri", Əsmər xanımla münasibətləri isə "Aşıq Alı və Əsmər" adlı xalq hekayələrində öz əksini tapıb.
Aşıq Alının bütün şeirləri külliyyat halında hələ də çap olunmayıb, ancaq ayrı-ayrı şeirləri işıq üzü görüb.
Alı gəraylı, qoşma, təcnis, divani, müxəmməs kimi şeir növlərində şeirlər yazmışdır. O, 1911-ci ildə elə anadan olduğu kənddə dünyasını dəyişmişdir.
Aşıq Alı-210
28 fevral 2011-ci ildə Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin və Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin birgə təşkilatçılığı ilə Heydər Əliyev sarayında Aşıq Alının anadan olmasının 210 illiyinə həsr olunmuş "Mahalım Göyçədir, Əslim Qızılvəng" adlı yubiley konserti keçirilmişdir.
Kitabları
- Aşıq Alı. Şerlər. Bakı: "Azərnəşr", 1975, (Toplayanı: Hüseyn Hüseynzadə).
- Aşıq Alı. (toplayıb tərtib edənlər. Ə. Əmirov, Ş. Əsgərov, M. Həkimov). Bakı: Yazıçı, 1982, 141 s.
- Aşıq Alı. Təcnislər. Bakı: "Azərnəşr", 1995, (Toplayanı: Əli Əbülhəsənoğlu Milli).
- Aşıq Alı. Əsərləri. Bakı: "Avrasiya Press", 2006, 192 səh. (Tərtib edəni:Hüseyn İsmayılov).
- Aşıq Alı. Əsərləri. ([1]) Bakı: "OL" MMC, 2013, 348 səh. (Tərtib edəni: Qabil Zimistanoğlu).
- Aşıq Alı. Nə qaldı. Bakı, "Qanun nəşriyyatı, 2020, 400 s. (Toplayanı və tərtib edəni: İlham Qəhrəman)
Mənbə
- Qızılvəngli Aşıq Alı
- [Milli Kitabxana. Aşıq Alı əsərləri. Bakı: "Avrasiyapress", 2006.]
- Hüseyn Arif, "Aşıq Alını axtarıram", "Elm və həyat" jurnalı, Bakı, 1968, № 2, səh.12.
- Hüseyn Arif, "Aşıq Alı", "Azərbaycan" jurnalı, Bakı, 1969, № 9, səh.199–203.
- Azərbaycan Aşıqları və El Şairləri, Bakı, 1983,287–298
- Əli Şamilov. Aşıq Alının ustadı kimdir?, "Sovet Naxçıvanı" qəzeti, 1983, 27 aprel, sayı 98 (13533).
- Azərbaycan Ədəbiyyatı İnciləri, Bayatı,/Qoşma, Təcnis. Bakı, 1988, 249–250, 466–468, 537–538.
- "Telli saz ustadları", Bakı, 1964, 65–68.
- Tərlan Göyçəli. "Göyçə aşıq məktəbi". Bakı-1998. səh.38–44.
- Azad Ozan Kərimli, "Musiqi dünyası" jurnalı, № 2, 2000-ci il. səh.81.
- Musa Nəbioğlu. "Ozan-aşıq dünyası". Bakı: Nurlan, 2010, (şəkilli), səh.7.
- Bədəlzadə, A. Aşıq Alı şeirinin sehri: [Aşıq Alı haqqında] //Kredo.- 2013.- 28 dekabr.- S. 2; 16.
İstinadlar
- İsaxoğlu, İ. Haqq aşığı – Aşıq Alı: [Aşıq Alının və onun tədqiqatçısı Əli Əmirovun yaradıcılığı haqqında] //Türküstan.- 2015.- 5–11 iyul.- S.13.
- "Kürd xalqının tarixindəki səhifələr". Diplomat (az.). 32 (7). 1–15 may 2006. səh. 5.
- Əhmədli,. Azərbaycan aşıqları və el şairləri (arxiv sənədləri ilə) (az.). Bakı: Elm və təhsil. 2019. səh. 164.
- "Aşıq Ələsgəri kürd çıxaran Nazirin məqsədi nədir?". GünAz TV. 25 iyul 2017. 2022-02-06 tarixində . İstifadə tarixi: 6 fevral 2022.
- Xudubəyli, Maşallah. Mənim sazlı-sözlü dünyam (az.). III. Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2010. səh. 76.
- "Saşa Əliyev, "Aşıq Alı ilə bağlı yenı səhifə açıldı", — mia.az saytı". 2016-03-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-02-20.
Xarici keçidlər
- Aşıq Alı. Gəraylılar, Qoşmalar, Təcnislər, Divanilər
- "Azərbaycan Aşıqlar Birliyi: Ozan dünyası. №4(11)" (PDF) (az.). "Ozan dünyası" jurnalı. 2012. 2017-05-18 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2017-05-18.
- Aşıq Alı. Əsərləri (PDF) (az.). "Avrasiya press". 2006. ISBN . 2017-05-25 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2017-05-25.
- "Sazlı-sözlü Göyçə (II kitab)" (PDF) (az.). Elm və təhsil. 2018. 2018-06-01 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2018-06-01.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Asiq Ali ve ya Asiq Qizilvengli 1801 Qizilveng 1911 Qizilveng Yeni Beyazid qezasi XIX esr Azerbaycan asiq seirinin numayendelerinden biri Asiq AliHaqverdiyev Ali Mirze ogluAsiq Alinin portreti Ressam Necefqulu Ismayilov Dogum adi AliTexellusleri Asiq SixDogum tarixi 1801Dogum yeri Qizilveng Irevan xanligiVefat tarixi 1911Vefat yeri Qizilveng Yeni Beyazid qezasi Irevan quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat sebebi qocaliqDefn yeri QizilvengMilliyyeti AzerbaycanliHeyat yoldasi Besdi Niftali qiziUsaqlari Mehemmed Abdulla Ismayil Senem MelekAtasi MirzeAnasi Menzer bezi menbe Fatma Fealiyyeti asiqliqEserlerinin dili azerbaycancaJanr Asiq seiriAsiq Ali Vikimenbede Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiAsiq Ali 1801 ci ilde Goyce mahalinin Qizilveng kendinde anadan olmusdur Bezi menbelerde onun babasi Haqverdinin Dereleyez mahalinin Milli deresindeki Gilan kendinden qohum eqrabasi ile birlikde Qizilveng kendine kocduyu bildirilir Bir nece menbede o cumleden Ferman Kerimzade Samil Esgerov ve Eli Emirovun yazilarinda onun kurd oldugu qeyd edilmisdir Nazir Ehmedliye gore Asiq Ali mensece ya kurd ya da ayrim olmusdur Tedqiqatci Masallah Xudubeyli bu fikirleri texribat adlandirmis Asiq Alinin eslen goyceli oldugunu elave etmisdir O 16 17 yaslarindan asiqliq etmeye baslayib ve qisa zaman icinde meshurlasib Coxlu sayda sagirdi olub Onlardan en taninmisi XIX esr Azerbaycan asiq serinin taninmis numayendelerinden biri Asiq Elesgerdir Revayete gore muellim telebe gunlerin bir gunu bir meclisde deyismisler ve asiq Ali Elesgere meglub olmusdur Bir basqa revayete gore asiq Ali sazini telebesine hediyye etmek ucun qesden Elesgere yenilmis Elesger ise sazi goturmeyib Bir seyird ki ustadina kem baxar Onun gozlerine ag damar damar demisdir Asiq Ali Azerbaycan asiq seri tarixinde Asiq Elesgerin ustadi kimi taninsa da onun ozu de cox azman ruhlu cosqun tebli senet fedaisi imis Ustadi Asiq Allahverdi Ag Asiq de onu butun sagirdlerinden daha artiq oz oglu kimi sevirmis Asiq Ali Turkiye Serqi Anadolu seferi zamani Yigval Iqbal ve Zeki kimi taninmis saz soz senetkarlari ile deyiserek onlari baglayibmis Qayidarken sefer yoldasi ustad Asiq Duraxandan ayrilan Asiq Ali Qorcu Esedle Quldar Baydar adli kende gelir ve orada Esmer xanimla deyisib onu da baglayir Esmer xanim Aliya boyuk nemer pul ve hediyye vererek onunla evlenmeyi teklif edir lakin Asiq Ali ilqarindan donmur Asiq Alinin Turkiye seferi bu sefer zamani oradaki asiqlarla deyismesi Asiq Alinin Turkiye seferi Esmer xanimla munasibetleri ise Asiq Ali ve Esmer adli xalq hekayelerinde oz eksini tapib Asiq Alinin butun seirleri kulliyyat halinda hele de cap olunmayib ancaq ayri ayri seirleri isiq uzu gorub Ali gerayli qosma tecnis divani muxemmes kimi seir novlerinde seirler yazmisdir O 1911 ci ilde ele anadan oldugu kendde dunyasini deyismisdir Asiq Ali 21028 fevral 2011 ci ilde Azerbaycan Respublikasi Medeniyyet ve Turizm Nazirliyinin ve Azerbaycan Asiqlar Birliyinin birge teskilatciligi ile Heyder Eliyev sarayinda Asiq Alinin anadan olmasinin 210 illiyine hesr olunmus Mahalim Goycedir Eslim Qizilveng adli yubiley konserti kecirilmisdir Asiq Alinin 210 illiyiAsiq Alinin Agstafa seherindeki heykeliKitablariAsiq Ali Serler Baki Azernesr 1975 Toplayani Huseyn Huseynzade Asiq Ali toplayib tertib edenler E Emirov S Esgerov M Hekimov Baki Yazici 1982 141 s Asiq Ali Tecnisler Baki Azernesr 1995 Toplayani Eli Ebulhesenoglu Milli Asiq Ali Eserleri Baki Avrasiya Press 2006 192 seh Tertib edeni Huseyn Ismayilov Asiq Ali Eserleri 1 Baki OL MMC 2013 348 seh Tertib edeni Qabil Zimistanoglu Asiq Ali Ne qaldi Baki Qanun nesriyyati 2020 400 s Toplayani ve tertib edeni Ilham Qehreman MenbeQizilvengli Asiq Ali Milli Kitabxana Asiq Ali eserleri Baki Avrasiyapress 2006 Huseyn Arif Asiq Alini axtariram Elm ve heyat jurnali Baki 1968 2 seh 12 Huseyn Arif Asiq Ali Azerbaycan jurnali Baki 1969 9 seh 199 203 Azerbaycan Asiqlari ve El Sairleri Baki 1983 287 298 Eli Samilov Asiq Alinin ustadi kimdir Sovet Naxcivani qezeti 1983 27 aprel sayi 98 13533 Azerbaycan Edebiyyati Incileri Bayati Qosma Tecnis Baki 1988 249 250 466 468 537 538 Telli saz ustadlari Baki 1964 65 68 Terlan Goyceli Goyce asiq mektebi Baki 1998 seh 38 44 Azad Ozan Kerimli Musiqi dunyasi jurnali 2 2000 ci il seh 81 Musa Nebioglu Ozan asiq dunyasi Baki Nurlan 2010 sekilli seh 7 Bedelzade A Asiq Ali seirinin sehri Asiq Ali haqqinda Kredo 2013 28 dekabr S 2 16 IstinadlarIsaxoglu I Haqq asigi Asiq Ali Asiq Alinin ve onun tedqiqatcisi Eli Emirovun yaradiciligi haqqinda Turkustan 2015 5 11 iyul S 13 Kurd xalqinin tarixindeki sehifeler Diplomat az 32 7 1 15 may 2006 seh 5 Ehmedli Azerbaycan asiqlari ve el sairleri arxiv senedleri ile az Baki Elm ve tehsil 2019 seh 164 Asiq Elesgeri kurd cixaran Nazirin meqsedi nedir GunAz TV 25 iyul 2017 2022 02 06 tarixinde Istifade tarixi 6 fevral 2022 Xudubeyli Masallah Menim sazli sozlu dunyam az III Baki Elm ve tehsil nesriyyati 2010 seh 76 Sasa Eliyev Asiq Ali ile bagli yeni sehife acildi mia az sayti 2016 03 04 tarixinde Istifade tarixi 2014 02 20 Xarici kecidlerVikimenbede Muellif Asiq Ali ile elaqeli melumatlar var Asiq Ali Geraylilar Qosmalar Tecnisler Divaniler Azerbaycan Asiqlar Birliyi Ozan dunyasi 4 11 PDF az Ozan dunyasi jurnali 2012 2017 05 18 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2017 05 18 Asiq Ali Eserleri PDF az Avrasiya press 2006 ISBN 978 9952 421 82 8 2017 05 25 tarixinde PDF Istifade tarixi 2017 05 25 Sazli sozlu Goyce II kitab PDF az Elm ve tehsil 2018 2018 06 01 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2018 06 01