Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ağabala Quliyevin evi - Bakı şəhərində, , 24 ünvanında yerləşən tarixi bina. Bina, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci il tarixli, 132 nömrəli qərarı ilə ölkə əhəmiyyətli memarlıq abidəsi kimi qeydiyyata alınmışdır.
| Ağabala Quliyevin evi | |
|---|---|
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Şəhər |  Bakı |
| Yerləşir | M.Muxtarov küçəsi, 24 |
| Aidiyyatı | Azərbaycan Memarlar İttifaqı |
| Memar | Yevgeni Skibinski |
| Sifarişçi | Ağabala Quliyev |
| Tikilmə tarixi | 1899 |
| Üslubu | Milli romantizm |
| İstinad nöm. | 172 |
| Kateqoriya | Bina |
| Əhəmiyyəti | Ölkə əhəmiyyətli |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ağabala Quliyevin evi Bakıda memarlığın milli-romantik yöndə inkişafına böyük təsir göstərmişdir. Binanın memarlıq kompozisiyası üçölçülü əndazəsi sayəsində böyük həcmi üstünlüklərə malikdir, dar küçələrdə yerləşməsinə baxmayaraq, ikimərtəbəli bina perspektivdə uğurlu alınmışdır. Ş.Fiqarov-Fətullayev qeyd edir ki, “Ağabala Quliyevin evinin memarlığının təsiri altında 1898-1901-ci illərdə Nikolayevskaya (indiki İstiqlaliyyət) küçəsində i. V. Qoslavskinin layihəsi əsasında H.Z.Tağıyevin Qızlar məktəbinin binası inşa edilmişdir.” Bina Skibinskinin yaradıcılığında mühüm əhəmiyyət tutmaqla, Azərbaycan milli memarlığının ən yaxşı nümunələrindən biri kimi dəyərləndirilir.
Tarixi
XIX əsrin sonunda demək olar ki, Bakının mərkəzində bütün şəhər məhəllələri tikilmiş, müxtəlif çalarları ilə stilistik istiqamət əmələ gəlmiş, tikintilərdə coşan eklektika və stilizasiya isə modernlə sıxışdırılmağa başlamışdı. Memarlığın dirçəlişi üçün Bakı memarları yeni yollar axtarırdılar. Bakının memarlıq inkişafının birinci dövrü başa çatmaq üzrə idi, yeni sosial-iqtisadi şəraitdə milli-romantik istiqamət özünə dirçəliş yolu açırdı.
Məhz belə bir dövrdə, yalnız Bakıda deyil, İran, Şimali Qafqaz və Rusiyada da dəyirmanları olan, tez-tez Qərbi Avropa ölkələrinə səyahət edən, Bakının inhisar padşahlarından biri öz ərazisində yerli memarlığın milli ənənələrində ev inşa etdirməyi qərara alır. Bu, İçərişəhər ərazisində də bir neçə mülkə malik olan Ağabala Quliyev idi. O, şəhər tikililərində istifadə olunan Avropa stilistikasına qarşı etirazını bildirərək, Y.Y.Skibinskini dəvət edib ona layihə sifariş etdi, Lakin Şirvanşahlar sarayının, Yaxın Şərq və Ərəb memarlığından istifadə etməyi tələb etdi. Skibinski binanın layihəsini qısa müddətdə işləyir. Çünki, Şirvanşahlar sarayı yaxında idi, Yaxın Şərq memarlığına dair fotolar əldə etmişdi, Ərəb Şərqi isə çoxdan Avropa, xüsusilə alman alimlərinin diqqətini cəlb edirdi, albomlar, uvrajlar və digər ikonoqrafik materiallar Skibinsi üçün əlçatan idi.
Ş.Fiqarov-Fətullayev qeyd edir ki, “Ağabala Quliyevin evinin memarlığının təsiri altında 1898-1901-ci illərdə Nikolayevskaya (indiki İstiqlaliyyət) küçəsində i. V. Qoslavskinin layihəsi əsasında H.Z.Tağıyevin Qızlar məktəbinin binası inşa edilmişdir.” Bina Skibinskinin yaradıcılığında mühüm əhəmiyyət tutmaqla, Azərbaycan milli memarlığının ən yaxşı nümunələrindən biri kimi dəyərləndirilir.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Planlaşdırılması və mövqeyi
Binanın inşası nəzərdə tutulan sahə iki tin mövqeyindən üç ensiz küçəyə baxır: meridian istiqamətində qərb səmtli magistral, şimal tərəfdən Həzi Aslanov küçəsi (keçmiş Karantinnaya), cənub tərəfdən Tolstoy küçəsi. Bina iki mərtəbəli tikililər rayonunda inşa edilməli idi. Memar Ağabala Quliyevin evini dizayn edərkən o zaman artıq inşası tamamlanmış qonşu binalarla stil və üslub uyğunluğunu da nəzərə almışdır.
Planlaşdırma cəhətən binanın əsas otaqları bircərgəli düzbucaq şəklində tikilib və Murtuza Muxtarov (keçmiş Persidskaya) küçəsinə baxır. İkimarşlı geniş pilləkən qəfəsi qonşu binanın əsas divarının sərhəddində quraşdırılıb. Ön otaqlarla həyətin arasında şüşəbəndli geniş dəhliz yerləşir. Ənənəvi planlaşdırma üsullarına riayət edilib. İkinci mərtəbənin eyvanları küçə tərəfdəki fasada çıxır. Memar Skibinski M.Muxtarov 24 m., H. Aslanov 14 m. Və Tolstoy 12.5 m ölçüsü olan balaca sahənin bütün imkanlarından istifadə edərək, xüsusi planlaşdırma strukturu yaratmağa çalışıb. Buna görə də, binanın tam təşkilati kommunikabelliyi və qonşu malikanələrdən ayrılığı təmin edilib. Binaya Muxtarov küçəsindəki əsas girişdən gözəl işlənmiş vestibüllə yanaşı pilləkən qəfəsinə də daxil olmaq mümkündür.
Binanın əsas fasadında inşa tarixini göstərən lövhə
Muxtarov küçəsinə açılan giriş və əsas binanın pəncərə-portallarından biri.
Fasadı
Ağabala Quliyevin evi Bakıda memarlığın milli-romantik yöndə inkişafına böyük təsir göstərmişdir. Binanın memarlıq kompozisiyası üçölçülü əndazəsi sayəsində böyük həcmi üstünlüklərə malikdir, dar küçələrdə yerləşməsinə baxmaaraq, ikimərtəbəli bina perspektivdə uğurlu alınmışdır.
Əsas fasad üç oxla ifadələnib: mərkəzdə erkerdən ön girişə qədər və əsaslı surətdə hiss olunan həcmli elementlərli kənar rizalitlərə qədər. Fasad plastiki nəzərdən kompozisiya üsulları, mərtəbələrin pəncərə oyuqlarına daxil edilmiş tağların yarımdairəvi formaları ilə zəngindir.
Zirzəmi mərtəbəsinin balaca oyuqları olan kürsülüyün bünövrəsində fasadın səthi dinamik inkişaf etməsinə baxmayaraq öz mövqeyini saxlayır. Qabarıq hörgünün təmiz yonulmuş gözəl blokları fasadın inkişafında fəal iştirak edir. Qapalı üslublu tağ memarlıq elementləri və detalları ilə fəal mövqe tutur və dərin oymalı, gözəl şəkilli daş kornşteynlərlə saxlanılır.
Fasadın əsas hissəsi daş üzrə bədii oyma ilə örtülmüş stalaktit və timpanların çoxpilləli sisteminə söykənən nahamar yarımgümbəzlərin yan rizalit-portalları ilə qəbul edilir. Bu portallarda Şirvanşahar saray kompleksinə daxil olan Divanxana portalının təsiri açıq şəkildə görünməkdədir.
Binanın fasadında pəncərə oyuqları da fəal iştirak edir, mərkəzdə düzbucaq çərçivələrlə, yanlardan gözəl kapitelli qamətli pilyastrlar mühüm mövqe tutur. Çərçivələr kürsülüyə çatır və qabarıq ornament elementləri ilə bəzədilib. Əslində kürsülük və portal kompozisiyalar ikinci sıradadır. Bu mövzu maraq doğurmaqla fasadın üzərində layiqli yer tutur. İkinci mərtəbədə də portal-pəncərə mövzusu mövcuddur.
Birinci sıranın rizalit portalları qüllə formasındadır, stalaktit və merlonlarla tamamlanır və fasadın çox ifadəli komponenti kimi qabağa çıxır, bütöv həll olunub və böyük plastikliyi ilə nəzərə çarpır.
İnteryerləri
Memar sifarişçinin tələbinə əsasən ön pilləkən qəfəsini çox gözəl tərtib edib. Tolstoy küçəsindəki giriş plastiki nəzərdən çox dolğun portalla ifadə olunub, yüngül mavritaniya tağına bənzər stilləşdirilib. Dərin arxivolt profillərlə prespektivlik yaradılıb. Tağın ön səthi stalaktit şəkilli motivlərlə işlənib, sonra seksiyalardan ibarət bitki ornamenti gedir. Timpan Şirvanşahlar saray kompleksi memarlığından götürülüb. Kornşteynlər, sədd və xonçalar dərin, incə və gözəl yonulub.
Pilləkən qəfəsindən pilyastrlarlı yarımdairəvi tağların qabarıq ifadə olunmuş ritmli, gözəl interyeri açılır. Tağlar mürəkkəb həndəsi şəkilli iri xonçalarla doldurulub, onun altında isə ərəb mövzulu naxış çəkilib. Digər yuxarı mərtəbəyə keçid şüşəbənd vitrajı və divar naxışı ilə bəzdilib, beləcə pilləkən interyerinin xəyali atmosferi yaradılıb.
İkinci mərtəbədə mövzu divar naxışları və düzbucaq çərçivələrlə davam edir, plafona keçid xırda şanılı və stalaktit şəkilli karniz vasitəsiylə həyata keçirilir, üstündən ornament kəməri gedir. Plafona iri rombabnzər şəkil çəkilin, künclərdə və bütün səthə xırda ornament layı çəkilib. Bu cür şərq dekorativ kompozisiyası özünəməxsus gözəlliyi ilə həm fəth edici, həm də yorucu təsir bağışlayır.
- Evin dəhlizlərini bəzəyən şərq mövzulu divar rəsmləri
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
İkinci mərtəbədə işıqlandırılmış taxça və pyedestal üzərində nazik sütunlarla saxlanılan ikitağlı üsulla işlənilən ön zal maraq doğurur. Ətrafdakı düzbucaq divar bütövlükdə dekor olunub. Plafona keçid geniş ornamentli sındırma vasitəsiylə həyata keçirilib. Türk ornamentli kessonlu plafon xüsusi diqqət çəkir. Dayaz dekor olunmuş soba və kamin ağ keramik plitələrlə üzlənib. İnteryerdə xüsusi memarlıq aurası yaradan, kompozisiya üsulu, motiv və formaları ilə ifadə olunan həcmi-məkani struktur mövcuddur. Otaqların interyeri ciddi dəyişikliklərə uğramadan dövrümüzə çatıb.
İstinadlar
- Bakı memarları, 2013. səh. 182
- Bakı memarları, 2013. səh. 185
- Bakı memarları, 2013. səh. 184
- Bakı memarları, 2013. səh. 183
- Bakının memarlıq ensiklopediyası, 2013. səh. 417
Ədəbiyyat
- Fətullayev-Fiqarov, Şamil, Bakının memarlıq ensiklopediyası, Bakı: Şərq-Qərb, 2013
- Fətullayev-Fiqarov, Şamil, Bakı memarları XIX əsrin sonu-XX əsrin əvvəllərində, Bakı: Şərq-Qərb, 2013
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Ağabala Quliyevin Bakıdakı evinin drondan çəkilişi.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Agabala Quliyevin evi Baki seherinde 24 unvaninda yerlesen tarixi bina Bina Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetinin 2 avqust 2001 ci il tarixli 132 nomreli qerari ile olke ehemiyyetli memarliq abidesi kimi qeydiyyata alinmisdir Agabala Quliyevin eviOlke AzerbaycanSeher Baki BakiYerlesir M Muxtarov kucesi 24Aidiyyati Azerbaycan Memarlar IttifaqiMemar Yevgeni SkibinskiSifarisci Agabala QuliyevTikilme tarixi 1899Uslubu Milli romantizmAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 172KateqoriyaBinaEhemiyyetiOlke ehemiyyetliAgabala Quliyevin evi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Agabala Quliyevin evi Bakida memarligin milli romantik yonde inkisafina boyuk tesir gostermisdir Binanin memarliq kompozisiyasi ucolculu endazesi sayesinde boyuk hecmi ustunluklere malikdir dar kucelerde yerlesmesine baxmayaraq ikimertebeli bina perspektivde ugurlu alinmisdir S Fiqarov Fetullayev qeyd edir ki Agabala Quliyevin evinin memarliginin tesiri altinda 1898 1901 ci illerde Nikolayevskaya indiki Istiqlaliyyet kucesinde i V Qoslavskinin layihesi esasinda H Z Tagiyevin Qizlar mektebinin binasi insa edilmisdir Bina Skibinskinin yaradiciliginda muhum ehemiyyet tutmaqla Azerbaycan milli memarliginin en yaxsi numunelerinden biri kimi deyerlendirilir TarixiAgabala Quliyev XIX esrin sonunda demek olar ki Bakinin merkezinde butun seher mehelleleri tikilmis muxtelif calarlari ile stilistik istiqamet emele gelmis tikintilerde cosan eklektika ve stilizasiya ise modernle sixisdirilmaga baslamisdi Memarligin dircelisi ucun Baki memarlari yeni yollar axtarirdilar Bakinin memarliq inkisafinin birinci dovru basa catmaq uzre idi yeni sosial iqtisadi seraitde milli romantik istiqamet ozune dircelis yolu acirdi Mehz bele bir dovrde yalniz Bakida deyil Iran Simali Qafqaz ve Rusiyada da deyirmanlari olan tez tez Qerbi Avropa olkelerine seyahet eden Bakinin inhisar padsahlarindan biri oz erazisinde yerli memarligin milli enenelerinde ev insa etdirmeyi qerara alir Bu Iceriseher erazisinde de bir nece mulke malik olan Agabala Quliyev idi O seher tikililerinde istifade olunan Avropa stilistikasina qarsi etirazini bildirerek Y Y Skibinskini devet edib ona layihe sifaris etdi Lakin Sirvansahlar sarayinin Yaxin Serq ve Ereb memarligindan istifade etmeyi teleb etdi Skibinski binanin layihesini qisa muddetde isleyir Cunki Sirvansahlar sarayi yaxinda idi Yaxin Serq memarligina dair fotolar elde etmisdi Ereb Serqi ise coxdan Avropa xususile alman alimlerinin diqqetini celb edirdi albomlar uvrajlar ve diger ikonoqrafik materiallar Skibinsi ucun elcatan idi S Fiqarov Fetullayev qeyd edir ki Agabala Quliyevin evinin memarliginin tesiri altinda 1898 1901 ci illerde Nikolayevskaya indiki Istiqlaliyyet kucesinde i V Qoslavskinin layihesi esasinda H Z Tagiyevin Qizlar mektebinin binasi insa edilmisdir Bina Skibinskinin yaradiciliginda muhum ehemiyyet tutmaqla Azerbaycan milli memarliginin en yaxsi numunelerinden biri kimi deyerlendirilir Memarliq xususiyyetleriPlanlasdirilmasi ve movqeyi Binanin profil kesimi Binanin insasi nezerde tutulan sahe iki tin movqeyinden uc ensiz kuceye baxir meridian istiqametinde qerb semtli magistral simal terefden Hezi Aslanov kucesi kecmis Karantinnaya cenub terefden Tolstoy kucesi Bina iki mertebeli tikililer rayonunda insa edilmeli idi Memar Agabala Quliyevin evini dizayn ederken o zaman artiq insasi tamamlanmis qonsu binalarla stil ve uslub uygunlugunu da nezere almisdir Planlasdirma ceheten binanin esas otaqlari bircergeli duzbucaq seklinde tikilib ve Murtuza Muxtarov kecmis Persidskaya kucesine baxir Ikimarsli genis pilleken qefesi qonsu binanin esas divarinin serheddinde qurasdirilib On otaqlarla heyetin arasinda susebendli genis dehliz yerlesir Enenevi planlasdirma usullarina riayet edilib Ikinci mertebenin eyvanlari kuce terefdeki fasada cixir Memar Skibinski M Muxtarov 24 m H Aslanov 14 m Ve Tolstoy 12 5 m olcusu olan balaca sahenin butun imkanlarindan istifade ederek xususi planlasdirma strukturu yaratmaga calisib Buna gore de binanin tam teskilati kommunikabelliyi ve qonsu malikanelerden ayriligi temin edilib Binaya Muxtarov kucesindeki esas girisden gozel islenmis vestibulle yanasi pilleken qefesine de daxil olmaq mumkundur Binanin esas fasadinda insa tarixini gosteren lovhe Muxtarov kucesine acilan giris ve esas binanin pencere portallarindan biri Fasadi Agabala Quliyevin evi Bakida memarligin milli romantik yonde inkisafina boyuk tesir gostermisdir Binanin memarliq kompozisiyasi ucolculu endazesi sayesinde boyuk hecmi ustunluklere malikdir dar kucelerde yerlesmesine baxmaaraq ikimertebeli bina perspektivde ugurlu alinmisdir Esas fasad uc oxla ifadelenib merkezde erkerden on girise qeder ve esasli suretde hiss olunan hecmli elementlerli kenar rizalitlere qeder Fasad plastiki nezerden kompozisiya usullari mertebelerin pencere oyuqlarina daxil edilmis taglarin yarimdairevi formalari ile zengindir Zirzemi mertebesinin balaca oyuqlari olan kursuluyun bunovresinde fasadin sethi dinamik inkisaf etmesine baxmayaraq oz movqeyini saxlayir Qabariq horgunun temiz yonulmus gozel bloklari fasadin inkisafinda feal istirak edir Qapali uslublu tag memarliq elementleri ve detallari ile feal movqe tutur ve derin oymali gozel sekilli das kornsteynlerle saxlanilir Fasadin esas hissesi das uzre bedii oyma ile ortulmus stalaktit ve timpanlarin coxpilleli sistemine soykenen nahamar yarimgumbezlerin yan rizalit portallari ile qebul edilir Bu portallarda Sirvansahar saray kompleksine daxil olan Divanxana portalinin tesiri aciq sekilde gorunmekdedir Binanin fasadinda pencere oyuqlari da feal istirak edir merkezde duzbucaq cercivelerle yanlardan gozel kapitelli qametli pilyastrlar muhum movqe tutur Cerciveler kursuluye catir ve qabariq ornament elementleri ile bezedilib Eslinde kursuluk ve portal kompozisiyalar ikinci siradadir Bu movzu maraq dogurmaqla fasadin uzerinde layiqli yer tutur Ikinci mertebede de portal pencere movzusu movcuddur Birinci siranin rizalit portallari qulle formasindadir stalaktit ve merlonlarla tamamlanir ve fasadin cox ifadeli komponenti kimi qabaga cixir butov hell olunub ve boyuk plastikliyi ile nezere carpir Interyerleri Memar sifariscinin telebine esasen on pilleken qefesini cox gozel tertib edib Tolstoy kucesindeki giris plastiki nezerden cox dolgun portalla ifade olunub yungul mavritaniya tagina benzer stillesdirilib Derin arxivolt profillerle prespektivlik yaradilib Tagin on sethi stalaktit sekilli motivlerle islenib sonra seksiyalardan ibaret bitki ornamenti gedir Timpan Sirvansahlar saray kompleksi memarligindan goturulub Kornsteynler sedd ve xoncalar derin ince ve gozel yonulub Pilleken qefesinden pilyastrlarli yarimdairevi taglarin qabariq ifade olunmus ritmli gozel interyeri acilir Taglar murekkeb hendesi sekilli iri xoncalarla doldurulub onun altinda ise ereb movzulu naxis cekilib Diger yuxari mertebeye kecid susebend vitraji ve divar naxisi ile bezdilib belece pilleken interyerinin xeyali atmosferi yaradilib Ikinci mertebede movzu divar naxislari ve duzbucaq cercivelerle davam edir plafona kecid xirda sanili ve stalaktit sekilli karniz vasitesiyle heyata kecirilir ustunden ornament kemeri gedir Plafona iri rombabnzer sekil cekilin kunclerde ve butun sethe xirda ornament layi cekilib Bu cur serq dekorativ kompozisiyasi ozunemexsus gozelliyi ile hem feth edici hem de yorucu tesir bagislayir Evin dehlizlerini bezeyen serq movzulu divar resmleri Ikinci mertebede isiqlandirilmis taxca ve pyedestal uzerinde nazik sutunlarla saxlanilan ikitagli usulla islenilen on zal maraq dogurur Etrafdaki duzbucaq divar butovlukde dekor olunub Plafona kecid genis ornamentli sindirma vasitesiyle heyata kecirilib Turk ornamentli kessonlu plafon xususi diqqet cekir Dayaz dekor olunmus soba ve kamin ag keramik plitelerle uzlenib Interyerde xususi memarliq aurasi yaradan kompozisiya usulu motiv ve formalari ile ifade olunan hecmi mekani struktur movcuddur Otaqlarin interyeri ciddi deyisikliklere ugramadan dovrumuze catib IstinadlarBaki memarlari 2013 seh 182 Baki memarlari 2013 seh 185 Baki memarlari 2013 seh 184 Baki memarlari 2013 seh 183 Bakinin memarliq ensiklopediyasi 2013 seh 417EdebiyyatFetullayev Fiqarov Samil Bakinin memarliq ensiklopediyasi Baki Serq Qerb 2013 Fetullayev Fiqarov Samil Baki memarlari XIX esrin sonu XX esrin evvellerinde Baki Serq Qerb 2013Hemcinin baxAzerbaycan memarligiXarici kecidlerAgabala Quliyevin Bakidaki evinin drondan cekilisi