Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azərbaycanda seçki həddi hal-hazırda yerli bələdiyyə və parlament seçkilərində tətbiq olunmur. Majoritar sistemlə keçirilən seçkilərdə ən çox səs toplayan şəxs seçilmiş hesab olunur. Azərbaycanda sadəcə referendumlarda seçki həddi tətbiq olunur. Belə ki, əgər seçicilərdən yarısından çoxu referendumun lehinə səs verərsə, referendum baş tutmuş və təkliflər qəbul edilmiş sayılır.
Azərbaycanda bir müddət qarışıq üsulla keçirilən parlament seçkilərində majoritar seçki üçün 50+1%, proporsional üsulla keçirilən seçkilər üçün isə əvvəlcə 8%, daha sonra isə 6%-lik seçki həddi tətbiq olunmuşdur.
Tarixçə
Azərbaycanda seçki həddi 1995-ci ildə keçirilən ilk parlament seçkilərində tətbiq olunmuşdur. Belə ki, bu seçkilərdə proporsional seçki üçün ayrılmış 25 yer üçün mübarizə aparan partiyalar 8%-lik seçki həddini keçdiyi təqdirdə nisbət hesabına uyğun olar parlamentdə təmsiliyyət haqqı qazanırdı. 2000-ci il parlament seçkilərində isə bu hədd 6%-ə endirilmişdir.
Proporsional sistemdə
1995-ci ildə keçirilən ilk parlament seçkilərində Azərbaycan Demokratik İstiqlal Partiyası, Azərbaycan Demokratik Sahibkarlar Partiyası, Azərbaycan Milli Dövlətçilik Partiyası, Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası, Azərbaycan Naminə Alyans Partiyası, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası, Ana Vətən Partiyası və Yeni Azərbaycan Partiyasının proporsional seçki üzrə vahid namizədlər siyahısı Mərkəzi Seçki Komissiyası tərəfindən qeydiyyata alınmış, beləliklə qeyd olunan partiyalar proporsional seçki üzrə mübarizə haqqı qazanmışdır. Bununla yanaşı seçki qanununun şərtlərini pozduqlarına görə 4 siyasi partiya — Müsavat Partiyası, Azərbaycan Xalq Demokratik Partiyası, Azərbaycan Kommunist Partiyası və Ümid Partiyası Mərkəzi Seçki Komissiyası tərəfindən proporsional seçkilərə buraxılmamışdır. Bu siyasi partiyalar Azərbaycan Respublikasının Ali Məhkəməsinə şikayətlə müraciət etsələr də, Ali Məhkəmə şikayətlərə baxaraq Mərkəzi Seçki Komissiyasının qərarlarını qüvvədə saxlamışdır.
Seçki nəticələrinə əsasən proporsional seçki üzrə Yeni Azərbaycan Partiyası 62,70%, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası 9,70%, Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası isə 9,30% səs toplayaraq 8%-lik seçki həddini keçmiş və beləliklə nisbət hesabı ilə Yeni Azərbaycan Partiyası 19, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası 4, Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası isə 3 deputatla parlamentdə proporsional sistem üzrə təmsil olunma haqqı qazanmışdır.
2000-ci il parlament seçkilərində Mərkəzi Seçki Komissiyası Yeni Azərbaycan Partiyası, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası, Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası, Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası, Azərbaycan Kommunist Partiyası, Müsavat Partiyası, Azərbaycan Demokrat Partiyası, Azərbaycan Xalq Demokratik Partiyası, Milli Konqres Partiyası, Azərbaycan Naminə Alyans Partiyası, Demokratik Azərbaycan Dünyası Partiyası, Azərbaycan Liberal Partiyası və ölkə tarixində ilk dəfə olaraq Azərbaycan Milli Dövlətçilik Partiyası, Azərbaycan Milli Hərəkat Partiyası və Azərbaycan Demokratik Maarifçilik Partiyasından ibarət "Demokratik Azərbaycan" Siyasi Partiyalar Blokunun proporsional seçki üzrə vahid namizədlər siyahsı qeydiyyatdan keçmişdir.
Seçki nəticələrinə əsasən proporsional seçki üzrə Yeni Azərbaycan Partiyası 62,31%, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası 10,95%, Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası isə 6,43%, Azərbaycan Kommunist Partiyası isə 6,33% səs toplayaraq 6%-lik seçki həddini keçmiş və beləliklə nisbət hesabı ilə Yeni Azərbaycan Partiyası 16, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası 4, Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası 3, Azərbaycan Kommunist Partiyası isə 2 deputatla parlamentdə proporsional sistem üzrə təmsil olunma haqqı qazanmışdır. Lakin bu seçkilərdə Müsavat Partiyasının vahid namizədlər siyahısının favorit hesab olunmasına baxmayaraq 4,85%, Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının vahid namizədlər siyahısının 3,89% səs alaraq seçki həddini keçə bilməməsi etirazlara səbəb olmuşdur.
əsasən proporsional seçki sistemi ləğv olunmuş və beləliklə seçki həddinin tətbiqi də dayandırılmışdır.
Majoritar sistemdə
1995-ci ildə keçirilən ilk parlament seçkilərində majoritar seçki sistemi üzrə səsvermə keçirilən təkmandatlı seçki dairələrində 50+1%-lik seçki həddi tətbiq olunmuşdur. 50+1%-lik seçki həddinin keçilə bilmədiyi 20 seçki dairəsində keçirilmişdir. Bu seçkidə də 5 seçki dairəsi üzrə seçici aktivliyi üçün olan 50+1%-lik hədd keçilə bilməmiş və bu səbəbdən namizədlər yenidən mandat uğrunda yarışmışdırlar. Bu seçkidə də 1 seçki dairəsi üzrə 50+1%-lik seçki həddi keçilməmiş və son olaraq 18 fevral 1996-cı il tarixində keçirilən təkrar seçkisində namizədlər yenidən mandat uğrunda yarışmışdırlar.
Majoritar seçki üsulunda tətbiq olunan seçki həddi bu seçkilərdən sonra ləğv olunmuşdur.
Maliyyə yardımı
Hal-hazırda qüvvədə olan Siyasi Partiyalar Haqqında Qanuna əsasən partiyaların fəaliyyətinin maliyyələşdirilməsi üçün hər il dövlət büdcəsindən vəsait ayrılır. Yeni çağırış Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə keçirilmiş seçkilərin yekunlarına əsasən Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi səlahiyyətli tərkibdə formalaşdırıldığı gündən etibarən vəsaitin 5 faizi irəli sürdüyü namizədlər Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə keçirilmiş seçkilərdə etibarlı səslərin azı 3 faizini qazanmış, lakin Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisində təmsil olunmayan siyasi partiyalar arasında qazanılmış səslərin sayına proporsional bölünür, vəsaitin 40 faizi Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisində təmsil olunan siyasi partiyalar arasında bərabər bölünür, vəsaitin 50 faizi Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin say tərkibinə (125-ə) bölünür və bunun nəticəsində alınan məbləğ Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisində təmsil olunan siyasi partiyalardan seçilmiş deputatların sayına vurulmaqla müəyyən edilmiş məbləğ həmin siyasi partiyalara ayrılır. Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə keçirilmiş təkrar və əlavə seçkilər nəticəsində, həmçinin fəaliyyətdə olan deputatların partiya mənsubiyyətinin yaranması (dəyişməsi) ilə əlaqədar, habelə digər səbəblərdən Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisində siyasi partiyaları təmsil edən deputatların sayı artdıqda və ya azaldıqda bu vəsaitin həmin siyasi partiyalara ayrılması zamanı da bu maddənin birinci cümləsində nəzərdə tutulmuş qayda tətbiq olunur. Bu maddənin birinci cümləsində siyasi partiyalar üçün nəzərdə tutulmuş vəsaitin müvafiq rüb üzrə istifadə olunmamış hissəsi həmin rübün sonunda Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisində siyasi partiyaları təmsil edən deputatların sayına uyğun olaraq proporsional qaydada siyasi partiyalara ayrılır. 17–1.2.4. vəsaitin 5 faizi Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə keçirilmiş təkrar və əlavə seçkilər nəticəsində, həmçinin fəaliyyətdə olan deputatların partiya mənsubiyyətinin yaranması (dəyişməsi) ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisində təmsil olunan yeni siyasi partiyalara bu Qanunun 17–1.2.2-ci maddəsinə əsasən aparılmış bölgü nəticəsində hər bir siyasi partiyanın müvafiq rüb üzrə payına düşən həcmdə ayrılır.
İstinadlar
- "2000-ci il parlament seçkilərinin nəticəsi". 2011-07-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-05-30.
- "2000-2001-ci illər parlament seçkiləri haqqında yekun hesabat" (PDF). 2021-08-01 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-05-30.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-08-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-16.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azerbaycanda secki heddi hal hazirda yerli belediyye ve parlament seckilerinde tetbiq olunmur Majoritar sistemle kecirilen seckilerde en cox ses toplayan sexs secilmis hesab olunur Azerbaycanda sadece referendumlarda secki heddi tetbiq olunur Bele ki eger secicilerden yarisindan coxu referendumun lehine ses vererse referendum bas tutmus ve teklifler qebul edilmis sayilir Azerbaycanda bir muddet qarisiq usulla kecirilen parlament seckilerinde majoritar secki ucun 50 1 proporsional usulla kecirilen seckiler ucun ise evvelce 8 daha sonra ise 6 lik secki heddi tetbiq olunmusdur TarixceAzerbaycanda secki heddi 1995 ci ilde kecirilen ilk parlament seckilerinde tetbiq olunmusdur Bele ki bu seckilerde proporsional secki ucun ayrilmis 25 yer ucun mubarize aparan partiyalar 8 lik secki heddini kecdiyi teqdirde nisbet hesabina uygun olar parlamentde temsiliyyet haqqi qazanirdi 2000 ci il parlament seckilerinde ise bu hedd 6 e endirilmisdir Proporsional sistemde 1995 ci ilde kecirilen ilk parlament seckilerinde Azerbaycan Demokratik Istiqlal Partiyasi Azerbaycan Demokratik Sahibkarlar Partiyasi Azerbaycan Milli Dovletcilik Partiyasi Azerbaycan Milli Istiqlal Partiyasi Azerbaycan Namine Alyans Partiyasi Azerbaycan Xalq Cebhesi Partiyasi Ana Veten Partiyasi ve Yeni Azerbaycan Partiyasinin proporsional secki uzre vahid namizedler siyahisi Merkezi Secki Komissiyasi terefinden qeydiyyata alinmis belelikle qeyd olunan partiyalar proporsional secki uzre mubarize haqqi qazanmisdir Bununla yanasi secki qanununun sertlerini pozduqlarina gore 4 siyasi partiya Musavat Partiyasi Azerbaycan Xalq Demokratik Partiyasi Azerbaycan Kommunist Partiyasi ve Umid Partiyasi Merkezi Secki Komissiyasi terefinden proporsional seckilere buraxilmamisdir Bu siyasi partiyalar Azerbaycan Respublikasinin Ali Mehkemesine sikayetle muraciet etseler de Ali Mehkeme sikayetlere baxaraq Merkezi Secki Komissiyasinin qerarlarini quvvede saxlamisdir Secki neticelerine esasen proporsional secki uzre Yeni Azerbaycan Partiyasi 62 70 Azerbaycan Xalq Cebhesi Partiyasi 9 70 Azerbaycan Milli Istiqlal Partiyasi ise 9 30 ses toplayaraq 8 lik secki heddini kecmis ve belelikle nisbet hesabi ile Yeni Azerbaycan Partiyasi 19 Azerbaycan Xalq Cebhesi Partiyasi 4 Azerbaycan Milli Istiqlal Partiyasi ise 3 deputatla parlamentde proporsional sistem uzre temsil olunma haqqi qazanmisdir 2000 ci il parlament seckilerinde Merkezi Secki Komissiyasi Yeni Azerbaycan Partiyasi Azerbaycan Xalq Cebhesi Partiyasi Azerbaycan Milli Istiqlal Partiyasi Vetendas Hemreyliyi Partiyasi Azerbaycan Kommunist Partiyasi Musavat Partiyasi Azerbaycan Demokrat Partiyasi Azerbaycan Xalq Demokratik Partiyasi Milli Konqres Partiyasi Azerbaycan Namine Alyans Partiyasi Demokratik Azerbaycan Dunyasi Partiyasi Azerbaycan Liberal Partiyasi ve olke tarixinde ilk defe olaraq Azerbaycan Milli Dovletcilik Partiyasi Azerbaycan Milli Herekat Partiyasi ve Azerbaycan Demokratik Maarifcilik Partiyasindan ibaret Demokratik Azerbaycan Siyasi Partiyalar Blokunun proporsional secki uzre vahid namizedler siyahsi qeydiyyatdan kecmisdir Secki neticelerine esasen proporsional secki uzre Yeni Azerbaycan Partiyasi 62 31 Azerbaycan Xalq Cebhesi Partiyasi 10 95 Vetendas Hemreyliyi Partiyasi ise 6 43 Azerbaycan Kommunist Partiyasi ise 6 33 ses toplayaraq 6 lik secki heddini kecmis ve belelikle nisbet hesabi ile Yeni Azerbaycan Partiyasi 16 Azerbaycan Xalq Cebhesi Partiyasi 4 Vetendas Hemreyliyi Partiyasi 3 Azerbaycan Kommunist Partiyasi ise 2 deputatla parlamentde proporsional sistem uzre temsil olunma haqqi qazanmisdir Lakin bu seckilerde Musavat Partiyasinin vahid namizedler siyahisinin favorit hesab olunmasina baxmayaraq 4 85 Azerbaycan Milli Istiqlal Partiyasinin vahid namizedler siyahisinin 3 89 ses alaraq secki heddini kece bilmemesi etirazlara sebeb olmusdur esasen proporsional secki sistemi legv olunmus ve belelikle secki heddinin tetbiqi de dayandirilmisdir Majoritar sistemde 1995 ci ilde kecirilen ilk parlament seckilerinde majoritar secki sistemi uzre sesverme kecirilen tekmandatli secki dairelerinde 50 1 lik secki heddi tetbiq olunmusdur 50 1 lik secki heddinin kecile bilmediyi 20 secki dairesinde kecirilmisdir Bu seckide de 5 secki dairesi uzre secici aktivliyi ucun olan 50 1 lik hedd kecile bilmemis ve bu sebebden namizedler yeniden mandat ugrunda yarismisdirlar Bu seckide de 1 secki dairesi uzre 50 1 lik secki heddi kecilmemis ve son olaraq 18 fevral 1996 ci il tarixinde kecirilen tekrar seckisinde namizedler yeniden mandat ugrunda yarismisdirlar Majoritar secki usulunda tetbiq olunan secki heddi bu seckilerden sonra legv olunmusdur Maliyye yardimiHal hazirda quvvede olan Siyasi Partiyalar Haqqinda Qanuna esasen partiyalarin fealiyyetinin maliyyelesdirilmesi ucun her il dovlet budcesinden vesait ayrilir Yeni cagiris Azerbaycan Respublikasinin Milli Meclisine kecirilmis seckilerin yekunlarina esasen Azerbaycan Respublikasinin Milli Meclisi selahiyyetli terkibde formalasdirildigi gunden etibaren vesaitin 5 faizi ireli surduyu namizedler Azerbaycan Respublikasinin Milli Meclisine kecirilmis seckilerde etibarli seslerin azi 3 faizini qazanmis lakin Azerbaycan Respublikasinin Milli Meclisinde temsil olunmayan siyasi partiyalar arasinda qazanilmis seslerin sayina proporsional bolunur vesaitin 40 faizi Azerbaycan Respublikasinin Milli Meclisinde temsil olunan siyasi partiyalar arasinda beraber bolunur vesaitin 50 faizi Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin say terkibine 125 e bolunur ve bunun neticesinde alinan mebleg Azerbaycan Respublikasinin Milli Meclisinde temsil olunan siyasi partiyalardan secilmis deputatlarin sayina vurulmaqla mueyyen edilmis mebleg hemin siyasi partiyalara ayrilir Azerbaycan Respublikasinin Milli Meclisine kecirilmis tekrar ve elave seckiler neticesinde hemcinin fealiyyetde olan deputatlarin partiya mensubiyyetinin yaranmasi deyismesi ile elaqedar habele diger sebeblerden Azerbaycan Respublikasinin Milli Meclisinde siyasi partiyalari temsil eden deputatlarin sayi artdiqda ve ya azaldiqda bu vesaitin hemin siyasi partiyalara ayrilmasi zamani da bu maddenin birinci cumlesinde nezerde tutulmus qayda tetbiq olunur Bu maddenin birinci cumlesinde siyasi partiyalar ucun nezerde tutulmus vesaitin muvafiq rub uzre istifade olunmamis hissesi hemin rubun sonunda Azerbaycan Respublikasinin Milli Meclisinde siyasi partiyalari temsil eden deputatlarin sayina uygun olaraq proporsional qaydada siyasi partiyalara ayrilir 17 1 2 4 vesaitin 5 faizi Azerbaycan Respublikasinin Milli Meclisine kecirilmis tekrar ve elave seckiler neticesinde hemcinin fealiyyetde olan deputatlarin partiya mensubiyyetinin yaranmasi deyismesi ile elaqedar Azerbaycan Respublikasinin Milli Meclisinde temsil olunan yeni siyasi partiyalara bu Qanunun 17 1 2 2 ci maddesine esasen aparilmis bolgu neticesinde her bir siyasi partiyanin muvafiq rub uzre payina dusen hecmde ayrilir Istinadlar 2000 ci il parlament seckilerinin neticesi 2011 07 26 tarixinde Istifade tarixi 2022 05 30 2000 2001 ci iller parlament seckileri haqqinda yekun hesabat PDF 2021 08 01 tarixinde PDF Istifade tarixi 2022 05 30 Arxivlenmis suret 2022 08 30 tarixinde Istifade tarixi 2022 09 16