Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
"Azərbaycan" (azərb. آذربایجان) — Təbrizdə Azərbaycan və fars dillərində nəşr edilmiş satirik jurnal.
| Azərbaycan | |
|---|---|
| azərb. آذربایجان | |
 "Azərbaycan" ruznaməsinin 1-ci nömrəsi | |
| Baş redaktor | |
| Növ | satirik jurnal |
| Təsisçi | Mirzə Ağa Billuri |
| Təsis tarixi | 6 dekabr 1906 |
| Ölkə | |
| Qərargah | Təbriz, Qacar İranı |
| Dil | türk və fars dilləri |
| Səhifə | 8 |
| Qiymət | 4 şahi |
Haqqında məlumat
"Azərbaycan" jurnalının birinci nömrəsi 1906-cı il dekabrın 6-da çıxmışdır. Jurnal "Molla Nəsrəddin" ənənələrini davam etdirən məcmuələrdən biri olub. M. S. Ordubadi yazır:
 | Səttar xan "Azərbaycan" jurnalının birinci nömrəsini gördükdə: "Bu gün Azərbaycan xalqının milli bayramıdır" demiş və ağlamışdı". |  |
Həqiqətən də jurnalın nəşri və fəaliyyəti bilavasitə Səttar xanın adı ilə bağlıdır. Həmin jurnal 1907-ci ilin sentyabrınadək davam etmiş və İran Azərbaycanının "Molla Nəsrəddin"i adını qazanmışdı.
"Molla Nəsrəddin" jurnalının təsiri
Jurnal öz üslubu və demokratik görüşləri ilə "Molla Nəsrəddin"ə bənzəyirdi. Hətta birinci nömrədə "Azərbaycan" jurnalı Molla Nəsrəddinin şəkli ilə İran Azərbaycanını təmsil edən Hacı Babanın bir yerdə şəklini vermişdi:
| | Molla Nəsrəddin gülümsər nəzərlərini İran Azərbaycanı "molla"sına dikərək şirin-şirin danışır, İran Azərbaycanı "molla"sı isə ona diqqətlə qulaq asır. | |
"Azərbaycan" jurnalında tez-tez "Molla Nəsrəddin"dən karikaturalar və materiallarına uyğun yazı və şəkillər verilirdi. Jurnalda "Molla Nəsrəddinə cavab" adlı satirik şeir dərc olunmuşdu. Şeir Sabir satirasının təsiri ilə yazılmışdır:
dindara dolaşma…
Bu hiyləgərə, sahiri qəddara sataşma,
məkkara dolaşma…Jurnalın nəsrlə yazılmış felyetonlarında da, xəbər, teleqram və s. yazılarında da "Molla Nəsrəddin" müəlliflərinin qüvvətli təsiri olub.
Jurnalın 3-cü nömrəsində verilən şəkildə tiryəkxana təsvir olunur. 5–6 nəfər tiryəkçinin qarşısında manqal, dəm çaydanları vardır. Onlar tiryəkin təsirindən xumarlanmışlar. Bu karikatura İran Azərbaycanında çoxlarının həyatını fəaliyyətindən qoyan, süstləşdirən tiryək əleyhinə kəskin hücumdur. Həmin karikaturadakı demokratik fikirlərə jurnalın nəsr və nəzmlə yazılmış felyetonlarında da rast gəlmək olur. Məsələn,"Hərrac və yəğma" adlı felyetonda İrandakı acınacaqlı vəziyyət təsvir olunur və bu vəziyyətin nə vaxt düzələcəyi soruşulur. Həmin felyeton "Molla Nəsrəddin" jurnalında gedən "Sual və cavab" felyetonunun təsiri ilə yazılmışdır.
Jurnalda əks olunan mövzular
İran Azərbaycanında kəndlilərin mülkədarlar tərəfindən istismar olunduğu jurnalın birinci nömrəsində verilmiş bir karikaturada aydın əks etdirilmişdir. "Ərbab və rəncbər" adlanan bu karikaturada boynuyoğun və şişman bir mülkədar təsvir olunur. Onun qarşısında cırcındır içərisində kəndli öz ailəsi ilə dayanmışdır. Balaca uşaq əlini ağzına apararaq ac olduğunu bildirir, mülkədarla kəndlinin arasında buğda təpəcikləri vardır. Böyüyün üstünə "ərbabın payı", kiçiyinin üstünə "rəncbərin payı" yazılmışdır. Kəndli əli ilə taxıla işarə edib az olduğunu bildirir. Mülkədar isə qəzəbli baxışlarla az qala kəndlini parçalamağa hazırlaşır. Karikatura kəndlilərin acınacaqlı vəziyyətini aydın göstərirdi.
Sabirin "Ölkənizə şüməndəfer yol tapa bildi, gəldimi?" misrasına cavab olaraq İran Azərbaycanı şairi eyni vəzn və üslubla cavab verirdi ki, "bizlərə bu şəməndəfil, doğrusu, işə gəlmədi, səndə ki, yoxdur hövsələ, dinmə, danışma səbir elə".
Redaktor və digər əməkdaşlar
Jurnalın redaktoru Əliqulu Səfərov Təbrizin qabaqcıl ziyalılarından idi. Məhəmmədəli Tərbiyət "Daneşməndane Azərbaycan" kitabında Ə. Səfərovun şəxsiyyəti və fəaliyyəti haqqında danışaraq göstərir ki, o, "Şəbnamə," "Ehtiyac" və "İqbal" qəzetlərinin redaktoru və naşiri olmuşdur. Ə. Səfərovun Mirzə Cəlillə şəxsi dostluğu var idi.
Jurnalın Ə. Səfərovdan başqa əsas mühərrirləri Xazim və Sərraf idi. Təbrizin ardınca "Molla Nəsrəddin" cəbhəsinə Bakı ziyalıları qoşuldu.
Jurnalın fəaliyyətini dayandırması
Səttarxanın rəhbərliyi ilə inqilabi hərəkat genişləndikcə "Azərbaycan" jurnalının səhifələrində məzmunca daha dolğun və geniş yazılar dərc olunurdu. Məsələn, ikinci nömrənin baş məqaləsində Rusiyada baş vermiş inqilabi hərakatdan və rus-yapon müharibəsindən bəhs olunur. Jurnal oxucularının nəzərinə çatdırdı ki, İran mütləqiyyətindən daha qüvvətli olan rus çarizmini zəhmetkeş kütlə sarsıda bilmişdir. İran mütləqiyyətini də sarsıtmaq olar.
"Azərbaycan" jurnalının belə fəaliyyəti yerli mürtəcelərin və İran hakimlərinin diqqətini cəlb etdi. Onlar jurnalın bağlanması üçün əllərindən gələni etdilər. İnqilab 1907-ci ilin avqust-sentyabr aylarında böyük təhlükə qarşısında qalarkən jurnal da ağır vəziyyətə düşdü. 1907-ci ilin sentyabrında 21-ci nömrədən sonra bağlandı. Ömrünün çox az olmasına baxmayaraq "Azərbaycan" jurnalı İran Azərbaycanı ədəbiyyatı və mətbuatı tarixini öyrənmək üçün böyük əhəmiyyətə malikdir.
Həmçinin bax
Ədəbiyyat
- "Vətən uğrunda" jurnalı, 1942, № 2
- روزنامه فكاهي آذربايجان، ملانصرالدين ايران
İstinadlar
- "Şahverdiyev A.B. Azərbaycan mətbuatı tarixi. "Təhsil" nəşriyyatı, 2006–248 səh" (PDF). 2016-03-05 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2018-07-06.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Azerbaycan deqiqlesdirme Azerbaycan azerb آذربایجان Tebrizde Azerbaycan ve fars dillerinde nesr edilmis satirik jurnal Azerbaycanazerb آذربایجان Azerbaycan ruznamesinin 1 ci nomresiBas redaktorNov satirik jurnalTesisci Mirze Aga BilluriTesis tarixi 6 dekabr 1906Olke Qacar dovletiQerargah Tebriz Qacar IraniDil turk ve fars dilleriSehife 8Qiymet 4 sahiHaqqinda melumat Azerbaycan jurnalinin birinci nomresi 1906 ci il dekabrin 6 da cixmisdir Jurnal Molla Nesreddin enenelerini davam etdiren mecmuelerden biri olub M S Ordubadi yazir Settar xan Azerbaycan jurnalinin birinci nomresini gordukde Bu gun Azerbaycan xalqinin milli bayramidir demis ve aglamisdi Heqiqeten de jurnalin nesri ve fealiyyeti bilavasite Settar xanin adi ile baglidir Hemin jurnal 1907 ci ilin sentyabrinadek davam etmis ve Iran Azerbaycaninin Molla Nesreddin i adini qazanmisdi Molla Nesreddin jurnalinin tesiriJurnal oz uslubu ve demokratik gorusleri ile Molla Nesreddin e benzeyirdi Hetta birinci nomrede Azerbaycan jurnali Molla Nesreddinin sekli ile Iran Azerbaycanini temsil eden Haci Babanin bir yerde seklini vermisdi Molla Nesreddin gulumser nezerlerini Iran Azerbaycani molla sina dikerek sirin sirin danisir Iran Azerbaycani molla si ise ona diqqetle qulaq asir Azerbaycan jurnalinda tez tez Molla Nesreddin den karikaturalar ve materiallarina uygun yazi ve sekiller verilirdi Jurnalda Molla Nesreddine cavab adli satirik seir derc olunmusdu Seir Sabir satirasinin tesiri ile yazilmisdir Ey Molla emi nahaq yere cindara satasma dindara dolasma Bu hiylegere sahiri qeddara satasma mekkara dolasma Jurnalin nesrle yazilmis felyetonlarinda da xeber teleqram ve s yazilarinda da Molla Nesreddin muelliflerinin quvvetli tesiri olub Jurnalin 3 cu nomresinde verilen sekilde tiryekxana tesvir olunur 5 6 nefer tiryekcinin qarsisinda manqal dem caydanlari vardir Onlar tiryekin tesirinden xumarlanmislar Bu karikatura Iran Azerbaycaninda coxlarinin heyatini fealiyyetinden qoyan sustlesdiren tiryek eleyhine keskin hucumdur Hemin karikaturadaki demokratik fikirlere jurnalin nesr ve nezmle yazilmis felyetonlarinda da rast gelmek olur Meselen Herrac ve yegma adli felyetonda Irandaki acinacaqli veziyyet tesvir olunur ve bu veziyyetin ne vaxt duzeleceyi sorusulur Hemin felyeton Molla Nesreddin jurnalinda geden Sual ve cavab felyetonunun tesiri ile yazilmisdir Jurnalda eks olunan movzularIran Azerbaycaninda kendlilerin mulkedarlar terefinden istismar olundugu jurnalin birinci nomresinde verilmis bir karikaturada aydin eks etdirilmisdir Erbab ve rencber adlanan bu karikaturada boynuyogun ve sisman bir mulkedar tesvir olunur Onun qarsisinda circindir icerisinde kendli oz ailesi ile dayanmisdir Balaca usaq elini agzina apararaq ac oldugunu bildirir mulkedarla kendlinin arasinda bugda tepecikleri vardir Boyuyun ustune erbabin payi kiciyinin ustune rencberin payi yazilmisdir Kendli eli ile taxila isare edib az oldugunu bildirir Mulkedar ise qezebli baxislarla az qala kendlini parcalamaga hazirlasir Karikatura kendlilerin acinacaqli veziyyetini aydin gosterirdi Sabirin Olkenize sumendefer yol tapa bildi geldimi misrasina cavab olaraq Iran Azerbaycani sairi eyni vezn ve uslubla cavab verirdi ki bizlere bu semendefil dogrusu ise gelmedi sende ki yoxdur hovsele dinme danisma sebir ele Redaktor ve diger emekdaslarJurnalin redaktoru Eliqulu Seferov Tebrizin qabaqcil ziyalilarindan idi Mehemmedeli Terbiyet Danesmendane Azerbaycan kitabinda E Seferovun sexsiyyeti ve fealiyyeti haqqinda danisaraq gosterir ki o Sebname Ehtiyac ve Iqbal qezetlerinin redaktoru ve nasiri olmusdur E Seferovun Mirze Celille sexsi dostlugu var idi Jurnalin E Seferovdan basqa esas muherrirleri Xazim ve Serraf idi Tebrizin ardinca Molla Nesreddin cebhesine Baki ziyalilari qosuldu Jurnalin fealiyyetini dayandirmasiSettarxanin rehberliyi ile inqilabi herekat genislendikce Azerbaycan jurnalinin sehifelerinde mezmunca daha dolgun ve genis yazilar derc olunurdu Meselen ikinci nomrenin bas meqalesinde Rusiyada bas vermis inqilabi herakatdan ve rus yapon muharibesinden behs olunur Jurnal oxucularinin nezerine catdirdi ki Iran mutleqiyyetinden daha quvvetli olan rus carizmini zehmetkes kutle sarsida bilmisdir Iran mutleqiyyetini de sarsitmaq olar Azerbaycan jurnalinin bele fealiyyeti yerli murtecelerin ve Iran hakimlerinin diqqetini celb etdi Onlar jurnalin baglanmasi ucun ellerinden geleni etdiler Inqilab 1907 ci ilin avqust sentyabr aylarinda boyuk tehluke qarsisinda qalarken jurnal da agir veziyyete dusdu 1907 ci ilin sentyabrinda 21 ci nomreden sonra baglandi Omrunun cox az olmasina baxmayaraq Azerbaycan jurnali Iran Azerbaycani edebiyyati ve metbuati tarixini oyrenmek ucun boyuk ehemiyyete malikdir Hemcinin baxMolla Nesreddin jurnal Behlul jurnal Edebiyyat Veten ugrunda jurnali 1942 2 روزنامه فكاهي آذربايجان ملانصرالدين ايرانIstinadlar Sahverdiyev A B Azerbaycan metbuati tarixi Tehsil nesriyyati 2006 248 seh PDF 2016 03 05 tarixinde PDF Istifade tarixi 2018 07 06