Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Azərbaycanda Bəhailik — Azərbaycanda Bəhai dininin yaranmasını və keçdiyi tarixi yolu özündə ehtiva edir. Azərbaycan ərazisidə Bəhai dininin yayılması dövrü elə dinin yarandığı dövrdən başlamışdır. Babilik hərəkatı ilə başlanan proses nəticəsində günümüzdə müstəqil bir inanc sistemi olan Bəhailik yaranmışdır. Babilər hərəkatının əsas iştirakçılarından olan Tahirə Qürrətüleynin etnik azərbaycanlı olması və hərəkatda bir çox azərbaycanlının fəal iştirak etməsi nəticəsində azərbaycanlıların yaşadığı coğrafi ərazidə ilkin forması ilə Babilik və daha sonrakı forması ilə Bəhailik inkişaf etməyə başlamışdır.Azərbaycan ərazisində ilk mütəşəkkil Babi icması 1850-ci ildə Naxçıvanda yaradılmışdır. XX əsrdən etibarən Bakı mərkəz olmaqla bəhailər Gəncə, Sabirabad kimi şəhərlərdə öz icmalarını formalaşdırmağa başlamışdılar. Azərbaycanda 1920-ci ildə bolşeviklərin hakimiyyətə gəlməsi ilə Bəhai icmaları bir çox dini icmalar kimi təqib olunmağa başlamışdır.
1922-ci ildən etibarən mətbuatda Bəhai dini təlimini antibolşevik ideologiyada ittiham edən məqalələrin çıxması ciddi təqiblər üçün bir növ işarə oldu. 1926-cı ildə İran mənşəli bəhailərin kütləvi şəkildə Azərbaycandan İrana deportasiyası ilə bəhailərə qarşı birinci təqib kampaniyası başlayır. İcmalarda yığıncaqlar keçirmək və ianələr toplamaq qadağan edilir. Dini ədəbiyyat və məhfil iclaslarının protokolları müsadirə edilir. Bir müddət sonra kəskin qadağalar götürülsə də, məclislərin keçirilməsi üçün xüsusi dövlət razılığının olması tələbi qoyulur.1928-ci ildə bəhai icmalarına qarşı kütləvi təqib kampaniyası yeni qüvvə ilə alovlanır. Bakıda Ruhani Məhfilin iki üzvü həbs edilir və Sibirə sürgünə göndərilir. İcmaların dövlət qeydiyyatı və Nizamnamələri ləğv edilir, komitələr buraxılır.
Bəhai müəllimlər işdən çıxarılır. Dövlətin xüsusi fərmanı ilə dini icmaların mülkiyyətində olan daşınmaz əmlak, o cümlədən Çadrovu küçəsi 216-da yerləşən icmaya məxsus bina dövlətin mülkiyyətinə keçir. İcma qarşısında ya binanı boşaltmaq, ya da onu yüksək haqla dövlətdən icarəyə götürmək kimi şərt qoyulur. Dövlət orqanları ilə danışıqlardan sonra icarə haqda razılaşma əldə edilir. 30-cu illərin əvvəllərində Sovet hökuməti mövcud rejimi bir qədər də kəskinləşdirərək, icmalardan Məhfillərin buraxılmasını və bütün fəaliyyətlərin dayandırılmasını tələb edir. Bəhailər dövlətin tələblərini yerinə yetirərək kollektiv fəaliyyətlərini dayandırırlar. Bu vəziyyət 1934-cü ilə kimə davam edir. 1934-cü ilin əvvələrində dövlətin siyasəti gözlənilmədən dəyişir; müsadirə olunmuş əmlak yenidən icmalara qaytarılır, yenidən bir yerə toplanmaq, məclislər keçirməyə icazə verilir. Həmin ilin Aprelində yerli məhfillərə seçkilər keçirilir, Bakı, Gəncə, Bərdə, Balaxanı və Salyanda icmalar öz fəaliyyətlərini bərpa edirlər.
Bəhailərə qarşı təzyiqlər SSRİ süqut etdiyi dövrə qədər müxtəlif formalarda davam etmişdir. 1991-ci ildə Azərbaycanın ikinci dəfə müstəqilliyini elan etdikdən sonra icma Azərbaycan Respublikası Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi tərəfindən rəsmi şəkildə qeydiyyata götürülmüşdür. Dinlərin Arxivi Assosiasiyası tərəfindən 2005-ci ildə elan olunmuş məlumatlara əsasən Azərbaycanda 1.638 bəhai inancına mənsub şəxs yaşayır.
Erkən tarix
XX əsrin əvvəlləri
Balaxanı bəhailəri
Bəhailərin Xidməti Cəmiyyəti
Bölgələrdə bəhai icmaları
Azərbaycan ədiblərinin bəhailik dininə olan münasibəti
SSRİ dönəmi
Müasir icma
Azərbaycan əsilli tanınmış bəhailər
Azərbaycan bəhailiklə bağlı yazılarda
İstinadlar
- Milani, Farzaneh. Veils and words: the emerging voices of Iranian women writers. Contemporary issues in the Middle East (illustrated). I.B.Tauris. 1992. 295, esp. 3, 8, 27, 49, 53, 61, 63, 77–82, 90. ISBN . 2019-07-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-03-13.
- . God Passes By. Wilmette, Illinois, USA: Bahá'í Publishing Trust. 1944. səh. 72. ISBN . 2008-05-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-03-13.
- "The Dawn-Breakers: Nabíl's Narrative of the Early Days of the Bahá'í Revelation". US Bahá’í Publishing Trust. 2018-06-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2008-07-05.
- . National Spiritual Assembly of the Bahá'ís of Azerbaijan. 2012-02-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-12-22.
- Azərbaycan bəhai icmasının tarixi[ölü keçid]
- . QuickLists > Compare Nations > Religions >. The Association of Religion Data Archives. 2005. 2010-04-14 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-09-11.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Azerbaycanda Behailik Azerbaycanda Behai dininin yaranmasini ve kecdiyi tarixi yolu ozunde ehtiva edir Azerbaycan eraziside Behai dininin yayilmasi dovru ele dinin yarandigi dovrden baslamisdir Babilik herekati ile baslanan proses neticesinde gunumuzde musteqil bir inanc sistemi olan Behailik yaranmisdir Babiler herekatinin esas istirakcilarindan olan Tahire Qurretuleynin etnik azerbaycanli olmasi ve herekatda bir cox azerbaycanlinin feal istirak etmesi neticesinde azerbaycanlilarin yasadigi cografi erazide ilkin formasi ile Babilik ve daha sonraki formasi ile Behailik inkisaf etmeye baslamisdir Azerbaycan erazisinde ilk mutesekkil Babi icmasi 1850 ci ilde Naxcivanda yaradilmisdir XX esrden etibaren Baki merkez olmaqla behailer Gence Sabirabad kimi seherlerde oz icmalarini formalasdirmaga baslamisdilar Azerbaycanda 1920 ci ilde bolseviklerin hakimiyyete gelmesi ile Behai icmalari bir cox dini icmalar kimi teqib olunmaga baslamisdir 1926 ci ilde Bakida teskil olunmus Behai temayullu mekteb 1922 ci ilden etibaren metbuatda Behai dini telimini antibolsevik ideologiyada ittiham eden meqalelerin cixmasi ciddi teqibler ucun bir nov isare oldu 1926 ci ilde Iran menseli behailerin kutlevi sekilde Azerbaycandan Irana deportasiyasi ile behailere qarsi birinci teqib kampaniyasi baslayir Icmalarda yigincaqlar kecirmek ve ianeler toplamaq qadagan edilir Dini edebiyyat ve mehfil iclaslarinin protokollari musadire edilir Bir muddet sonra keskin qadagalar goturulse de meclislerin kecirilmesi ucun xususi dovlet raziliginin olmasi telebi qoyulur 1928 ci ilde behai icmalarina qarsi kutlevi teqib kampaniyasi yeni quvve ile alovlanir Bakida Ruhani Mehfilin iki uzvu hebs edilir ve Sibire surgune gonderilir Icmalarin dovlet qeydiyyati ve Nizamnameleri legv edilir komiteler buraxilir Behai muellimler isden cixarilir Dovletin xususi fermani ile dini icmalarin mulkiyyetinde olan dasinmaz emlak o cumleden Cadrovu kucesi 216 da yerlesen icmaya mexsus bina dovletin mulkiyyetine kecir Icma qarsisinda ya binani bosaltmaq ya da onu yuksek haqla dovletden icareye goturmek kimi sert qoyulur Dovlet orqanlari ile danisiqlardan sonra icare haqda razilasma elde edilir 30 cu illerin evvellerinde Sovet hokumeti movcud rejimi bir qeder de keskinlesdirerek icmalardan Mehfillerin buraxilmasini ve butun fealiyyetlerin dayandirilmasini teleb edir Behailer dovletin teleblerini yerine yetirerek kollektiv fealiyyetlerini dayandirirlar Bu veziyyet 1934 cu ile kime davam edir 1934 cu ilin evvelerinde dovletin siyaseti gozlenilmeden deyisir musadire olunmus emlak yeniden icmalara qaytarilir yeniden bir yere toplanmaq meclisler kecirmeye icaze verilir Hemin ilin Aprelinde yerli mehfillere seckiler kecirilir Baki Gence Berde Balaxani ve Salyanda icmalar oz fealiyyetlerini berpa edirler Behailere qarsi tezyiqler SSRI suqut etdiyi dovre qeder muxtelif formalarda davam etmisdir 1991 ci ilde Azerbaycanin ikinci defe musteqilliyini elan etdikden sonra icma Azerbaycan Respublikasi Dini Qurumlarla Is uzre Dovlet Komitesi terefinden resmi sekilde qeydiyyata goturulmusdur Dinlerin Arxivi Assosiasiyasi terefinden 2005 ci ilde elan olunmus melumatlara esasen Azerbaycanda 1 638 behai inancina mensub sexs yasayir Erken tarixXX esrin evvelleriBalaxani behaileri Behailerin Xidmeti Cemiyyeti Bolgelerde behai icmalari Azerbaycan ediblerinin behailik dinine olan munasibetiSSRI donemiMuasir icmaAzerbaycan esilli taninmis behailerAzerbaycan behailikle bagli yazilardaIstinadlarMilani Farzaneh Veils and words the emerging voices of Iranian women writers Contemporary issues in the Middle East illustrated I B Tauris 1992 295 esp 3 8 27 49 53 61 63 77 82 90 ISBN 978 1 85043 574 7 2019 07 29 tarixinde Istifade tarixi 2017 03 13 God Passes By Wilmette Illinois USA Baha i Publishing Trust 1944 seh 72 ISBN 0 87743 020 9 2008 05 12 tarixinde Istifade tarixi 2017 03 13 The Dawn Breakers Nabil s Narrative of the Early Days of the Baha i Revelation US Baha i Publishing Trust 2018 06 23 tarixinde Istifade tarixi 2008 07 05 National Spiritual Assembly of the Baha is of Azerbaijan 2012 02 19 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2008 12 22 Azerbaycan behai icmasinin tarixi olu kecid QuickLists gt Compare Nations gt Religions gt The Association of Religion Data Archives 2005 2010 04 14 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 09 11