Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azərbaycan Hava Hücumundan Müdafiə Qoşunları - Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələrinin tərkibində olan qoşun növü.
| Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələrinin Hava Hücumundan Müdafiə Qoşunları | |
|---|---|
| Növü | Hava Hücumundan Müdafiə qoşunları |
| Yaranma tarixi | 1992 – h.h. |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Tabedir | Azərbaycan Silahlı Qüvvələri |
| Vəzifəsi | Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü havadan müdafiə |
| Himayədarı | Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi |
| Müharibələr | Qarabağ Müharibəsi |
| Komandanlıq | |
| Komandir | General-leytenant Ramiz Tahirov |
| Məşhur komandirləri | General-leytenant Rail Rzayev |
Tarixi
Azərbaycan ordusu Sovetlərdən qəbul etdiyi HHM avadanlıqlarının mühüm bir hissəsini işlək vəziyyətdə saxlamağa müvəffəq oldu. Sonrakı illərdə Sovet istehsalı olan S-125, S-75 və S-200 hava hücumundan müdafiə sistemlərini Azərbaycan xarici mütəxəssisləri cəlb etmək, zabitləri xaricdə təhsilə göndərmək, Ukrayna və Belarusun müvafiq müəssisələri ilə təmir və modernləşdirmə müqavilələri bağlamaq yolu ilə modernləşdirdi.
Modernizasiyası
Azərbaycan hava hücumundan müdafiə sistemlərinin təkmilləşdirilməsi həm xaricdən yeni avadanlıqların alınması, həm də mövcud nümunələrin modernləşdirilməsi yolu ilə həyata keçirilir.
Hazırda Azərbaycanın silahlanmasında əvvəllər mövcud olan maye yanacaqlı raketlər çıxarılır. Onlara texniki xidmət çox zəhmət tələb edir, xüsusi nəfəs və dəri qoruyan geyim vasitələrindən istifadə etməklə zəhərli və çox təhlükəli yanacağın müntəzəm olaraq süzülməsi və yenisinin doldurulması lazım gəlirdi. Son maye yanacaqlı S-75M3 divizionu 2016-cı ilin ortalarında döyüş növbətçiliyindən çıxarıldı.
XXI-ci əsrin əvvəllərində Azərbaycan S-200VM komplekslərini tam modernləşdirmədən keçirdi. Ukraynadan əlavə alınan 5B28 ağır zenit raketlərinin hesabına sursat ehtiyatları artırıldı. Həm Bakıda, həm də Mingəçevirə çox yaxın yerləşdirilən S-200 komplekslərinin divizionlarının zərbə radiusu digər obyektlərlə yanaşı, bir neçə su anbarlarının hava hücumundan müdafiəsi üçün tam məsuliyyət daşıyırdı. Bu komplekslər bütün ölkənin hava məkanına nəzarət etməklə orta yüksəkliklərdə, həm Xəzərin əksər akvatoriyası, həm də bəzi qonşuların ərazisi üzərində uçan hədəfləri məhv etməyə qadir idi. Lakin bu komplekslərin də saxlanılması çox zəhmət tələb edirdi və istismarı bahalı idi. S-200VM ZRK-nın son hərbi paradlarda görünməsi, onların hələ də silahlanmada qaldığına işarə edir.
Maye yanacaqlı raketlər olan S-75 və S-200 komplekslərindən fərqli olaraq, S-125M/M1 sərt yanacaqlı ZRK-lar hələ uzun müddət silahlanmada yer alacaq, çünki aşağı hündürlükdə hava hücumundan müdafiə sistemi olan ZRK böyük bir modernizasiya potensialına malikdir. Bu kompleksin yenilənən versiyaları Polşa, Ukrayna, Rusiya və Belarusda hazırlanır. Azərbaycan 2011-ci ildə Belarusdan sifariş etdiyi S-125TM “Peçora-2T” modifikasiya olunmuş zenit raket kompleksinə malik 9 ədəd divizionu 27 ədəd atıcı qurğu ilə əldə edib. Bu komplekslərin 2030-cu ilə qədər istismar ediləcəyi ehtimal olunur.
2008-ci ildən etibarən Azərbaycan SSRİ-də istehsal olunan hava hücumundan müdafiə qoşunlarının silahlarının modernləşdirilməsi və əvəz edilməsi zərurətini nəzərə alan ölkə rəhbərliyi bu məqsədlər üçün əhəmiyyətli maliyyə resursları ayırdı. 2007-ci ildə Azərbaycan Rusiyadan hər birində səkkiz atıcı qurğu və 200 ədəd 48N6E2 zenit raketi olmaqla 2 ədəd S-300PMU-2 “Favorit” divizionunun alınması üçün 300 milyon dollar dəyərində müqavilə imzaladı. Avadanlıqların çatdırılması 2010-cu ilin yayında başladı və 2012-ci ildə başa çatdı. Döyüş mövqelərinə yerləşdirilən bu komplekslər paytaxt Bakını, əsas aerodromları, limanı, sursat anbarlarını, neft terminallarını və su anbarlarını hava hücumlarından və operativ taktiki raket komplekslərindən qorumaq üçün nəzərdə tutulur.
2016-cı ilin dekabrında Azərbaycan Silahlı Qüvvələri İsrailin “Israel Aerospace Industries” (IAI), “”, “Rafael” və digər şirkətlərinin birgə hazırladığı uzaq mənzilli “Barak 8” ZRK-dan döyüş atışları keçirməklə 90 km məsafədə ballistik və aerodinamik hədəfləri məhv etmək imkanlarını nümayiş etdirdi. Bununla da Azərbaycan İsrailin ən müasir hava hücumundan müdafiə kompleksinin yerüstü versiyasının ilk alıcısı oldu. Azərbaycan hazırda “Barak-8” kompleksi ilə silahlanan ən azı bir ədəd zenit batareyasına və 75 ədəd raketə malikdir. Bir batareyanın dəyəri 25 milyon dollardır, bir ədəd raket isə təxminən 1.5 milyon dollar dəyərindədir. Həmçinin, İsraildən əldə edilən “Spayder” ZRK və “Dəmir Qübbə” RƏM sistemi ölkənin təhlükəsizliyi baxımından çox böyük əhəmiyyətə malikdir.
Sovet hərbi texnikasının bölünməsi zamanı Azərbaycanın Silahlı Qüvvələri “” və “Kruq-M1” 9 ədəd tırtıllı şassiyə malik mobil zenit raket kompleksi də əldə edib. Müəyyən qədər köhnə hesab edilən komplekslər sonradan orta mənzilli “Buk-MB” kompleksləri ilə əvəz edildi. 2013-cü ildə keçirilən hərbi paradda Belarusdan alınan və dərin modernləşdirilməyə məruz qalan “Buk-MB” kompleksləri nümayiş olundu.
2007-ci ildə Belarusla Azərbaycan “Osa-AKM” hava hücumundan müdafiə sisteminin “Osa-1T” səviyyəsinə qədər modernləşdirilməsi üçün müqavilə bağladı. Nəticədə maksimum hədəf aşkaretmə məsafəsi 40 km-ə qədər artdı. 2011-ci ildə Azərbaycan “Osa”nın 2 dəfə üstün xüsusiyyətlərinə malik, Ukrayna-Belarus birgə istehsalı olan “Stilett T38” zenit raket kompleksini aldı. Hazırda ən azı bir divizionu döyüş növbətçiliyinə cəlb edilib.
Radiolokasiya sistemləri
HHM komplekslərin fəaliyyətini təmin etmək üçün radiotexniki bölmələrə, mobil və sabit RLS-lərə, altimetr (yüksəklik) stansiyalarına ehtiyac yaranır. 2000-ci ildən başlayaraq istifadə edilən avadanlıqlar yenilənməyə başladı. Modernləşmə nəticəsində stansiyaların resursu uzadıldı, elektrikə tələbatı isə azaldıldı.
Azərbaycanın 2000-ci illərin əvvəllərində Ukraynadan aldığı 36D6-M hava sahəsinin üçkoordinatlı RLS-i 360 km-ə qədər müşahidə dərinliyini təmin etdi. Hazırda ən azı 3 belə RLS aşağıdan uçan hava hədəflərini aşkar etmək üçün müasir avtomatlaşdırılmış hava hücumundan müdafiə sistemi ilə birlikdə fəaliyyət göstərir. 2007-ci ildə Ukraynada aktiv fazalı barmaqlı antenə (AFAR) sahib 80K6 üçkoordinatlı dairəvi müşahidə RLS-nin kütləvi istehsalına başlandı. 2012-ci ildə Belarusun “Buk-MB” ZRK-sının alınması Ukraynadan yeni 80K6M RLS-nin alınması ilə əlaqələndirildi. 400 km müşahidə məsafəsinə sahib 80K6M stansiyası ilk dəfə 2013-cü ilin iyunun 26-da nümayiş etdirildi.
Ukrayna radarından əlavə, Azərbaycan İsraildən ELM-2288 AD-STAR və ELM-2106NG üçkoordinatlı mobil RLS-lər də əldə edib. ELM-2288 AD-STAR stansiyası 480 km məsəfədə yüksəkdən uçan hədəfləri aşkar etməyə imkan verir. SIPRI-nın iddialarına görə, Azərbaycan 2011-ci ildən raket əleyhinə radarlarla təmin edilməsi üçün yeni müqavilə bağlayıb. 500 km-dən uzaq məsafədə hava hədəflərini aşkar edən 60 tonluq EL/M-2080 “Green Pine” radarının əsas məqsədi operativ taktiki raket hücumunu aşkar etməkdən, “Barak 8” və S-300PMU ZRK-lara hədəf göstərməkdən ibarətdir.
Qəbələ RLS
HHM Sistemləri
Azərbaycan HHM inventarına aşağıdakı sistemlər daxildir.
İstinadlar
- . 2019-12-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-15.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azerbaycan Hava Hucumundan Mudafie Qosunlari Azerbaycan Herbi Hava Quvvelerinin terkibinde olan qosun novu Azerbaycan Herbi Hava Quvvelerinin Hava Hucumundan Mudafie QosunlariNovu Hava Hucumundan Mudafie qosunlariYaranma tarixi 1992 h h Olke AzerbaycanTabedir Azerbaycan Silahli QuvveleriVezifesi Azerbaycanin erazi butovluyunu havadan mudafieHimayedari Azerbaycan Respublikasi Mudafie NazirliyiMuharibeler Qarabag MuharibesiKomandanliqKomandir General leytenant Ramiz TahirovMeshur komandirleri General leytenant Rail RzayevTarixiAzerbaycan ordusu Sovetlerden qebul etdiyi HHM avadanliqlarinin muhum bir hissesini islek veziyyetde saxlamaga muveffeq oldu Sonraki illerde Sovet istehsali olan S 125 S 75 ve S 200 hava hucumundan mudafie sistemlerini Azerbaycan xarici mutexessisleri celb etmek zabitleri xaricde tehsile gondermek Ukrayna ve Belarusun muvafiq muessiseleri ile temir ve modernlesdirme muqavileleri baglamaq yolu ile modernlesdirdi ModernizasiyasiAzerbaycan hava hucumundan mudafie sistemlerinin tekmillesdirilmesi hem xaricden yeni avadanliqlarin alinmasi hem de movcud numunelerin modernlesdirilmesi yolu ile heyata kecirilir Hazirda Azerbaycanin silahlanmasinda evveller movcud olan maye yanacaqli raketler cixarilir Onlara texniki xidmet cox zehmet teleb edir xususi nefes ve deri qoruyan geyim vasitelerinden istifade etmekle zeherli ve cox tehlukeli yanacagin muntezem olaraq suzulmesi ve yenisinin doldurulmasi lazim gelirdi Son maye yanacaqli S 75M3 divizionu 2016 ci ilin ortalarinda doyus novbetciliyinden cixarildi XXI ci esrin evvellerinde Azerbaycan S 200VM komplekslerini tam modernlesdirmeden kecirdi Ukraynadan elave alinan 5B28 agir zenit raketlerinin hesabina sursat ehtiyatlari artirildi Hem Bakida hem de Mingecevire cox yaxin yerlesdirilen S 200 komplekslerinin divizionlarinin zerbe radiusu diger obyektlerle yanasi bir nece su anbarlarinin hava hucumundan mudafiesi ucun tam mesuliyyet dasiyirdi Bu kompleksler butun olkenin hava mekanina nezaret etmekle orta yuksekliklerde hem Xezerin ekser akvatoriyasi hem de bezi qonsularin erazisi uzerinde ucan hedefleri mehv etmeye qadir idi Lakin bu komplekslerin de saxlanilmasi cox zehmet teleb edirdi ve istismari bahali idi S 200VM ZRK nin son herbi paradlarda gorunmesi onlarin hele de silahlanmada qaldigina isare edir Maye yanacaqli raketler olan S 75 ve S 200 komplekslerinden ferqli olaraq S 125M M1 sert yanacaqli ZRK lar hele uzun muddet silahlanmada yer alacaq cunki asagi hundurlukde hava hucumundan mudafie sistemi olan ZRK boyuk bir modernizasiya potensialina malikdir Bu kompleksin yenilenen versiyalari Polsa Ukrayna Rusiya ve Belarusda hazirlanir Azerbaycan 2011 ci ilde Belarusdan sifaris etdiyi S 125TM Pecora 2T modifikasiya olunmus zenit raket kompleksine malik 9 eded divizionu 27 eded atici qurgu ile elde edib Bu komplekslerin 2030 cu ile qeder istismar edileceyi ehtimal olunur 2008 ci ilden etibaren Azerbaycan SSRI de istehsal olunan hava hucumundan mudafie qosunlarinin silahlarinin modernlesdirilmesi ve evez edilmesi zeruretini nezere alan olke rehberliyi bu meqsedler ucun ehemiyyetli maliyye resurslari ayirdi 2007 ci ilde Azerbaycan Rusiyadan her birinde sekkiz atici qurgu ve 200 eded 48N6E2 zenit raketi olmaqla 2 eded S 300PMU 2 Favorit divizionunun alinmasi ucun 300 milyon dollar deyerinde muqavile imzaladi Avadanliqlarin catdirilmasi 2010 cu ilin yayinda basladi ve 2012 ci ilde basa catdi Doyus movqelerine yerlesdirilen bu kompleksler paytaxt Bakini esas aerodromlari limani sursat anbarlarini neft terminallarini ve su anbarlarini hava hucumlarindan ve operativ taktiki raket komplekslerinden qorumaq ucun nezerde tutulur 2016 ci ilin dekabrinda Azerbaycan Silahli Quvveleri Israilin Israel Aerospace Industries IAI Rafael ve diger sirketlerinin birge hazirladigi uzaq menzilli Barak 8 ZRK dan doyus atislari kecirmekle 90 km mesafede ballistik ve aerodinamik hedefleri mehv etmek imkanlarini numayis etdirdi Bununla da Azerbaycan Israilin en muasir hava hucumundan mudafie kompleksinin yerustu versiyasinin ilk alicisi oldu Azerbaycan hazirda Barak 8 kompleksi ile silahlanan en azi bir eded zenit batareyasina ve 75 eded rakete malikdir Bir batareyanin deyeri 25 milyon dollardir bir eded raket ise texminen 1 5 milyon dollar deyerindedir Hemcinin Israilden elde edilen Spayder ZRK ve Demir Qubbe REM sistemi olkenin tehlukesizliyi baximindan cox boyuk ehemiyyete malikdir Sovet herbi texnikasinin bolunmesi zamani Azerbaycanin Silahli Quvveleri ve Kruq M1 9 eded tirtilli sassiye malik mobil zenit raket kompleksi de elde edib Mueyyen qeder kohne hesab edilen kompleksler sonradan orta menzilli Buk MB kompleksleri ile evez edildi 2013 cu ilde kecirilen herbi paradda Belarusdan alinan ve derin modernlesdirilmeye meruz qalan Buk MB kompleksleri numayis olundu 2007 ci ilde Belarusla Azerbaycan Osa AKM hava hucumundan mudafie sisteminin Osa 1T seviyyesine qeder modernlesdirilmesi ucun muqavile bagladi Neticede maksimum hedef askaretme mesafesi 40 km e qeder artdi 2011 ci ilde Azerbaycan Osa nin 2 defe ustun xususiyyetlerine malik Ukrayna Belarus birge istehsali olan Stilett T38 zenit raket kompleksini aldi Hazirda en azi bir divizionu doyus novbetciliyine celb edilib Radiolokasiya sistemleriHHM komplekslerin fealiyyetini temin etmek ucun radiotexniki bolmelere mobil ve sabit RLS lere altimetr yukseklik stansiyalarina ehtiyac yaranir 2000 ci ilden baslayaraq istifade edilen avadanliqlar yenilenmeye basladi Modernlesme neticesinde stansiyalarin resursu uzadildi elektrike telebati ise azaldildi Azerbaycanin 2000 ci illerin evvellerinde Ukraynadan aldigi 36D6 M hava sahesinin uckoordinatli RLS i 360 km e qeder musahide derinliyini temin etdi Hazirda en azi 3 bele RLS asagidan ucan hava hedeflerini askar etmek ucun muasir avtomatlasdirilmis hava hucumundan mudafie sistemi ile birlikde fealiyyet gosterir 2007 ci ilde Ukraynada aktiv fazali barmaqli antene AFAR sahib 80K6 uckoordinatli dairevi musahide RLS nin kutlevi istehsalina baslandi 2012 ci ilde Belarusun Buk MB ZRK sinin alinmasi Ukraynadan yeni 80K6M RLS nin alinmasi ile elaqelendirildi 400 km musahide mesafesine sahib 80K6M stansiyasi ilk defe 2013 cu ilin iyunun 26 da numayis etdirildi Ukrayna radarindan elave Azerbaycan Israilden ELM 2288 AD STAR ve ELM 2106NG uckoordinatli mobil RLS ler de elde edib ELM 2288 AD STAR stansiyasi 480 km mesefede yuksekden ucan hedefleri askar etmeye imkan verir SIPRI nin iddialarina gore Azerbaycan 2011 ci ilden raket eleyhine radarlarla temin edilmesi ucun yeni muqavile baglayib 500 km den uzaq mesafede hava hedeflerini askar eden 60 tonluq EL M 2080 Green Pine radarinin esas meqsedi operativ taktiki raket hucumunu askar etmekden Barak 8 ve S 300PMU ZRK lara hedef gostermekden ibaretdir Qebele RLS Esas meqale Qebele RLSHHM SistemleriAzerbaycan HHM inventarina asagidaki sistemler daxildir Ad Sekil Istehsalci Novu SayiHava hucumundan mudafie sistemleriArrow 3 Israil Raketden mudafie 2 batareyaDemir Qubbe Israil Raketden mudafie NamelumBarak 8 Israil Zenit raket kompleksi 2 divizion 18 sistem S 300 Favorit Rusiya Zenit raket kompleksi 3 divizion 24 sistem S 200 Veqa SSRI Zenit raket kompleksi 4 divizion 24 sistem S 125 Neva Pecora Belarus Zenit raket kompleksi 54 sistemS 75 Dvina SSRI Zenit raket kompleksi Namelum9K332ME Tor M2E Rusiya Ozuyeriyen zenit raket kompleksi 8 12 sistemBuk M1 Buk M2 Buk MB SSRI Belarus Ozuyeriyen zenit raket kompleksi 18 sistemIsrail Ozuyeriyen zenit raket kompleksi NamelumBelarus Ozuyeriyen zenit raket kompleksi 5 batareya 20 sistem 9K33 Osa SSRI Belarus Ozuyeriyen zenit raket kompleksi 80 sistemSSRI Ozuyeriyen zenit raket kompleksi 54 sistem2K12 Kub SSRI Zenit raket kompleksi Namelum2K11 Kruq SSRI Zenit raket kompleksi 9 sistemZSU 23 4 Silka SSRI Ozuyeriyen zenit raket kompleksi 459K38 Iqla SSRI 800 qurgu 4000 raketSSRI NamelumIstinadlar 2019 12 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 03 15