Tor zenit-raket kompleksi — istənilən hava şəraitində aşağı və orta hündürlükdə uçuş həyata keçirən təyyarə, helikopter, qanadlı raket, yüksək dəqiqlikli idarəolunan raketlər, pilotsuz uçuş aparatları və qısa mənzilli ballistik raketlərə qarşı mübarizə aparmaq imkanına sahib olan özüyeriyən qısa mənzilli zenit-raket kompleksidir. Sovet İttifaqı tərəfindən istehsalına başlanılan bu sistemin NATO kod adı SA-15 "Gauntlet"dir. Bu sistemin 3K95 "Kinjal" adı altında istehsal olunan dəniz variantı isə NATO tərəfindən SA-N-9 "Gauntlet" adlanır. Tor, həmçinin AGM-86 kimi yüksək dəqiqlikli idarəolunan raketləri gecə və gündüz, istənilən hava şəraitində və radioelektron mübarizə mühitində məhv etməyi bacaran ilk hava hücumundan müdafiə sistemidir. 1986-cı ildə silahlanmaya qəbul edilib. Postsovet məkanında ən mükəmməl HHM sistemlərindən hesab olunur. Kompleksin modernizasiya edilmiş variantı olan "Tor-M2" müxtəlif tipli döyüş vertolyotlarına və cəbhə aviasiyasına qarşı tətbiq edilmək üçün nəzərdə tutulub. Eyni vaxtda 4 hədəfə atəş aça bilər, atəş radiusu 10 metrdən 10 kilometrə qədər hündürlük, 15 kilometrə qədər məsəfədə təşkil edir. Kompleksin modernləşdirilmiş variantı ona hərəkətdə olanda da hədəfləri izləməyə və atəş açmağa imkan verir. Buraxılış qurğusunda 16 döyüş raketi olur.
9K330 Tor | |
---|---|
Tipi | Zenit-raket kompleksi |
Ölkə | |
İstismar tarixçəsi | |
İstismar illəri | 1986 – davam edir |
İstismara başlanması | 1986 |
İstismar edənlər | İstifadəçilər siyahısına bax |
İstifadə edilən döyüşlər | Rusiya-Gürcüstan müharibəsi |
İstehsal tarixçəsi | |
Konstruktor | Almaz-Antey:
|
Konstruksiya tarixi | 1975 |
İstehsal illəri | 1983 – davam edir |
Variantları | Tor, Tor-M1, Tor-M2, Tor-M1-2U |
Xüsusiyyətləri | |
Ağırlığı | 34 ton |
Sürət | 65 km/s |
Əsas silah | 9M330, 9M331 raketi |
Uzunluğu | 7.5 m |
Eni | 3.3 m |
Hündürlüyü | 5.1 m |
Ekipaj | 3 nəfər |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
İstifadəsi
8 yanvar 2020-ci il tarixində yerli vaxtla saat 06:44-də İranın İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun HHM qüvvələrinə məxsus Tor M-1 raket sistemi tərəfindən Tehran İmam Xomeyni beynəlxalq hava limanından qalxan və Tehran-Kiyev reysini həyata keçirən Ukrayna Beynəlxalq Hava Yollarına məxsus Boeing 737-800 sərnişin təyyarəsi yerdən 2400 metr yüksəklikdə vurulmuş, hadisə nəticəsində 176 nəfər, o cümlədən 9 nəfər heyət üzvü həlak olmuşdur.
İran rəsmiləri hadisədən 3 gün sonra 11 yanvar tarixində hadisənin "insan səhvi nəticəsində" baş verdiyini etiraf etmişdir.
İstifadəçilər
- Azərbaycan: Bir neçə "Tor-M2E" batareyası
- Ermənistan: 2019-cu ildə Rusiya tərəfindən yeni istehsal olunan "Tor-M2KM" zenit-raket kompleksləri Ermənistan ordusunun silahlanmasına daxil olub, lakin onun miqdarı açıqlanmayıb.
- Belarus: Hər batareyada 4 ədəd buraxıcı qurğu olmaqla, 5 batareya "Tor-M2K"
- Rusiya: 120-dən çox 9K330, 9K331, 9K332 kompleksi
- Venesuela: 2012-ci ildə 12 kompleks "Tor-M1" silahlanmada idi. Daha 26 kompleks sifariş verilmişdir.
- Yunanıstan: 25 kompleks "Tor-M1"
- Misir: 10 kompleks "Tor-M1"
- ÇXR: 24 kompleks "Tor-M1"
- Kipr: 6 kompleks "Tor-M1"
- İran: 29 kompleks "Tor-M1"
- Ukrayna: Bilinməyən sayda. 24 avqust 2017-ci il tarixində Kiyevdə baş tutan hərbi parad zamanı 1 ədəd "Tor" zenit-raket kompleksi nümayiş etdirilib.
Həmçinin bax
İstinadlar
- . dokwar.ru. 29 March 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 may 2018.
- Ermənistanı qorxuya salan Azərbaycanın zenit-raket kompleksi[ölü keçid]
- "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2016-06-20 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-21.
- Алексей Никольский. "Россия вооружает Азербайджан". Газета «Ведомости». 2013-06-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 may 2018.
- "Стал известен список военной техники, которая будет продемонстрированa Вооружёнными силами Азербайджана на военном параде" (rus). «Агентство Азери-Пресс (АПА)». 12 iyun 2013. 2013-06-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 may 2018.
- "Rusiya Ermənistana "Tor" zenit-raket kompleksləri verdi". 2021-05-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-12-21.
- "Гвардейский 1146-й зенитный ракетный полк возрожден в Беларуси". 2018-02-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-21.
- "На подходе новая батарея ЗРК «Тор-М2»". 2019-04-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-21.
- "Заключен контракт на поставку в белорусскую армию батареи зенитного ракетного комплекса "Тор-М2"". 2022-06-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-21.
- The Military Balance 2012. — P. 405.
- The Military Balance 2012. — P. 406.
- "Tor-M1". www.deagel.com. 28 February 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 21 may 2018.
- "Минобороны Египта на учениях продемонстрировало ЗРК «Бук-М2», утверждает «Джейнс»". vpk.name. 27 September 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 21 may 2018.
- "Греция заменит на Кипре С-300 на ЗРК «Тор-М1» и САУ «Сюзанна». — ВОЙНА и МИР". 2013-05-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-21.
- . RIA Novosti. 2007-02-07. 2013-06-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 may 2018.
- "Arxivlənmiş surət". 2019-12-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-21.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Tor Tor zenit raket kompleksi istenilen hava seraitinde asagi ve orta hundurlukde ucus heyata keciren teyyare helikopter qanadli raket yuksek deqiqlikli idareolunan raketler pilotsuz ucus aparatlari ve qisa menzilli ballistik raketlere qarsi mubarize aparmaq imkanina sahib olan ozuyeriyen qisa menzilli zenit raket kompleksidir Sovet Ittifaqi terefinden istehsalina baslanilan bu sistemin NATO kod adi SA 15 Gauntlet dir Bu sistemin 3K95 Kinjal adi altinda istehsal olunan deniz varianti ise NATO terefinden SA N 9 Gauntlet adlanir Tor hemcinin AGM 86 kimi yuksek deqiqlikli idareolunan raketleri gece ve gunduz istenilen hava seraitinde ve radioelektron mubarize muhitinde mehv etmeyi bacaran ilk hava hucumundan mudafie sistemidir 1986 ci ilde silahlanmaya qebul edilib Postsovet mekaninda en mukemmel HHM sistemlerinden hesab olunur Kompleksin modernizasiya edilmis varianti olan Tor M2 muxtelif tipli doyus vertolyotlarina ve cebhe aviasiyasina qarsi tetbiq edilmek ucun nezerde tutulub Eyni vaxtda 4 hedefe ates aca biler ates radiusu 10 metrden 10 kilometre qeder hundurluk 15 kilometre qeder mesefede teskil edir Kompleksin modernlesdirilmis varianti ona hereketde olanda da hedefleri izlemeye ve ates acmaga imkan verir Buraxilis qurgusunda 16 doyus raketi olur 9K330 TorTipi Zenit raket kompleksiOlke SSRI RusiyaIstismar tarixcesiIstismar illeri 1986 davam edirIstismara baslanmasi 1986Istismar edenler Istifadeciler siyahisina baxIstifade edilen doyusler Rusiya Gurcustan muharibesiIstehsal tarixcesiKonstruktor Almaz Antey Antey konstruksiya burosu bas konstruktor MKB Fakel raket konstruktoru MNIIRE Altair deniz variantinin konstruktoru Konstruksiya tarixi 1975Istehsal illeri 1983 davam edirVariantlari Tor Tor M1 Tor M2 Tor M1 2UXususiyyetleriAgirligi 34 tonSuret 65 km sEsas silah 9M330 9M331 raketiUzunlugu 7 5 mEni 3 3 mHundurluyu 5 1 mEkipaj 3 nefer Vikianbarda elaqeli mediafayllarIstifadesi8 yanvar 2020 ci il tarixinde yerli vaxtla saat 06 44 de Iranin Islam Inqilabi Kesikcileri Korpusunun HHM quvvelerine mexsus Tor M 1 raket sistemi terefinden Tehran Imam Xomeyni beynelxalq hava limanindan qalxan ve Tehran Kiyev reysini heyata keciren Ukrayna Beynelxalq Hava Yollarina mexsus Boeing 737 800 sernisin teyyaresi yerden 2400 metr yukseklikde vurulmus hadise neticesinde 176 nefer o cumleden 9 nefer heyet uzvu helak olmusdur Iran resmileri hadiseden 3 gun sonra 11 yanvar tarixinde hadisenin insan sehvi neticesinde bas verdiyini etiraf etmisdir IstifadecilerTor zenit raket kompleksinin 3K95 hal hazirki istifadeciler mavi kecmis istifadecileri ise qirmizi rengde gosterilmisdir Azerbaycan Bir nece Tor M2E batareyasi Ermenistan 2019 cu ilde Rusiya terefinden yeni istehsal olunan Tor M2KM zenit raket kompleksleri Ermenistan ordusunun silahlanmasina daxil olub lakin onun miqdari aciqlanmayib Belarus Her batareyada 4 eded buraxici qurgu olmaqla 5 batareya Tor M2K Rusiya 120 den cox 9K330 9K331 9K332 kompleksi Venesuela 2012 ci ilde 12 kompleks Tor M1 silahlanmada idi Daha 26 kompleks sifaris verilmisdir Yunanistan 25 kompleks Tor M1 Misir 10 kompleks Tor M1 CXR 24 kompleks Tor M1 Kipr 6 kompleks Tor M1 Iran 29 kompleks Tor M1 Ukrayna Bilinmeyen sayda 24 avqust 2017 ci il tarixinde Kiyevde bas tutan herbi parad zamani 1 eded Tor zenit raket kompleksi numayis etdirilib Hemcinin baxZenit raket kompleksi Azerbaycan Herbi Hava QuvveleriIstinadlar dokwar ru 29 March 2018 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 may 2018 Ermenistani qorxuya salan Azerbaycanin zenit raket kompleksi olu kecid Arxivlenmis suret PDF 2016 06 20 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 05 21 Aleksej Nikolskij Rossiya vooruzhaet Azerbajdzhan Gazeta Vedomosti 2013 06 18 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 may 2018 Stal izvesten spisok voennoj tehniki kotoraya budet prodemonstrirovana Vooruzhyonnymi silami Azerbajdzhana na voennom parade rus Agentstvo Azeri Press APA 12 iyun 2013 2013 06 12 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 may 2018 Rusiya Ermenistana Tor zenit raket kompleksleri verdi 2021 05 12 tarixinde Istifade tarixi 2019 12 21 Gvardejskij 1146 j zenitnyj raketnyj polk vozrozhden v Belarusi 2018 02 01 tarixinde Istifade tarixi 2018 05 21 Na podhode novaya batareya ZRK Tor M2 2019 04 07 tarixinde Istifade tarixi 2018 05 21 Zaklyuchen kontrakt na postavku v belorusskuyu armiyu batarei zenitnogo raketnogo kompleksa Tor M2 2022 06 17 tarixinde Istifade tarixi 2018 05 21 The Military Balance 2012 P 405 The Military Balance 2012 P 406 Tor M1 www deagel com 28 February 2017 tarixinde Istifade tarixi 21 may 2018 Minoborony Egipta na ucheniyah prodemonstrirovalo ZRK Buk M2 utverzhdaet Dzhejns vpk name 27 September 2018 tarixinde Istifade tarixi 21 may 2018 Greciya zamenit na Kipre S 300 na ZRK Tor M1 i SAU Syuzanna VOJNA i MIR 2013 05 13 tarixinde Istifade tarixi 2018 05 21 RIA Novosti 2007 02 07 2013 06 01 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 may 2018 Arxivlenmis suret 2019 12 09 tarixinde Istifade tarixi 2018 05 21