Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dəmir Qübbə (ivr. כִּפַּת בַּרְזֶל, kippat barzel) — İsrail tərəfindən istehsal olunmuş istənilən hava şəraitində işləməyi bacaran qısa məsafəli hava hücumundan müdafiə sistemidir. Bu sistem istənilən ərazini 4 kilometrdən 70 kilometrə qədər məsafədən atılan qısa-məsafəli raketlərdən və ya artilleriya atəşindən qorumaq imkanına malikdir. İsrail gələcəkdə bu sistemlərin maksimum atəş məsafəsini 70 kilometrdən 250 kilometrə qədər artırmağı planlaşdırır.
| Dəmir Qübbə | |
|---|---|
 | |
| Tipi | qısa mənzilli hava hücumunda müdafiə sistemi |
| Ölkə | |
| İstismar tarixçəsi | |
| İstismar illəri | 2011-hal-hazırda |
| İstismara başlanması | 2005 |
| İstismar edənlər |  İsrail |
| İstifadə edilən döyüşlər | Qəzzə-İsrail münaqişəsi Müdafiə sütunu əməliyyatı Qoruyucu Sərhəd əməliyyatı |
| İstehsal tarixçəsi | |
| Konstruktor | və İsrail Aerokosmik Sənayesi |
| Konstruksiya tarixi | 2005 – hal-hazırda |
| İstehsalçı | və İsrail Aerokosmik Sənayesi |
| İstehsal illəri | 2011 – hal-hazırda |
| İstehsal sayı | 10 batareya |
| Vahidinin qiyməti | 1 batareya 50 milyon ABŞ dolları 1 raket 40 min ABŞ dolları |
| Xüsusiyyətləri | |
| Ağırlığı | 90 kq |
| Uzunluğu |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İsrail Dəmir Qübbə sistemini ilk dəfə 27 mart 2011-ci ildə Beer-Şeva şəhərində yerləşdirmişdir. Bu sistem ilk dəfə 7 aprel 2011-ci ildə Qəzzədan atılan Qrad raketlərini məhv etmişdir. 10 mart 2012-ci ildə ''''da yer alan məlumata əsasən Dəmir Qübbə Qəzzə zolağından əhalinin sıx məskunlaşdığı ərazilərə atılan raketlərin 90%-ni zərərsizləşdirə bilmişdir. 2012-ci ilin noyabrında verilən rəsmi məlumata görə, sistem 4 gün ərzində Qəzzə ərazisindən buraxılan 400-dən çox raketi zərərsizləşdirməyə müvəffəq olmuşdur.
Həmçinin, İsrail gələcəkdə açıq dənizdə yerləşən qaz platformalarının mühafizəsini gücləndirmək məqsədi ilə Dəmir Qübbə sistemlərinin Barak 8 ZRK ilə birlikdə işləyəcək dəniz variantını hazırlamağı da planlaşdırır.
Arxa plan
Livanda yerləşən Hizbullah təşkilatının 1990-cı illərdən etibarən İsrailin şimalında yerləşən yaşayış məntəqələrini raket atəşinə tutması İsrail Müdafiə Qüvvələrinin və əhalinin təhlükəsizliyini sual altında saxlayırdı. Bu səbəbə görə İsrail öz qısa məsafəli hava hücumundan müdafiə sistemini yaratmaq fikrinə düşdü, lakin ABŞ-nin müdafiə sahəsi üzrə mütəxəssisləri bu cəhdin uğursuzluqla nəticələnəcəyini bildirirdi.
2004-cü ildə briqada generalı Daniel Qoldun İsrail Silahlı Qüvvələrinin tədqiqat və inkişaf bürosunun rəisi vəzifəsinə təyin olunması nəticəsində bu ideyada mühüm irəliləyiş əldə olundu. Qold yeni raket əleyhinə müdafiə sisteminin yaradılması planının tərəfdarı idi. O, həmçinin ölkənin mühüm siyasi xadimlərinin də bu layihəyə dəstək verməsinə səbəb olmuşdu.
2006-cı ildə baş vermiş Livan müharibəsi ərzində Hizbullah tərəfindən İsrailin şimal ərazilərinə təqribən 4000 raket (əksəriyyəti Katyuşa raketi idi) atılmışdı ki, bunların da əksər hissəsi ölkənin üçüncü ən böyük şəhəri olan Hayfanı hədəf almışdı. Bu hücumlar nəticəsində 44 İsrail vətəndaşı həlak olmuş, təqribən 250,000 nəfər vətəndaş İsrailin müxtəlif yerlərinə təxliyə olunmuş, 1 milyon nəfər isə müharibə ərzində bomba sığınacaqlarında yerləşmişdir.
2007-ci ilin fevralında Müdafiə naziri ölkənin yeni hava hücumundan müdafiə sistemi olaraq məhz Dəmir Qübbəni seçmişdir. Həmin vaxtdan etibarən Silahlı Qüvvələrlə "Rafael Advanced Defense Systems" şirkətinin birgə fəaliyyəti nəticəsində yeni sistemin yaradılması işlərinə başlanılmışdır.
Xüsusiyyətləri
Bu sistem 70 km-dək məsafədə əsasən qısa mənzilli raket və 155 mm çaplı artilleriya mərmilərinin zərərsizləşdirilməsi məqsədi daşıyır. İstehsalçı şirkətin verdiyi məlumata görə Dəmir Qübbə gündüz və gecə, müxtəlif hava şəraitlərində bir neçə təhlükəyə eyni anda cavab vermək qabiliyyətinə sahibdir.
Dəmir Qübbə üç əsas komponentdən ibarətdir:
- Aşkarlama və təqib radarı: radar sistemi şirkəti tərəfindən istehsal olunub.
- Döyüş idarəetmə və komanda məntəqəsi: tərəfindən Rafael şirkəti üçün hazırlanıb.
- Raket atəş vahidi: atıcı qurğu elektro-optik sensorlara, yüksək manevrlik qabiliyyətinə sahib olan Tamir "yer-hava" tipli raketlərlə təchiz olunub. Raketlər də "Rafael" şirkəti tərəfindən istehsal olunur.
Sistemin radarı adlanır. Bu radar raketin hədəf aldığı yeri və onun hərəkət trayektoriyasını müəyyənləşdirir. Döyüşü idarəetmə məntəqəsi radar vasitəsilə əldə olunmuş məlumatlar sayəsində hədəfin müəyyən olunmuş ərazi üçün təhdid yaradıb-yaratmadığını müəyyənləşdirir. Yalnız bu təhdid aşkar olunduqdan sonra Tamir raketi ilə hədəf müəyyən olunmuş əraziyə çatmadan məhv edilir.
Tipik divizionlarla müqayisə
Tipik hava hücumundan müdafiə divizionlarında radar, raket idarəetmə məntəqəsi və bir neçə atıcı qurğu hamısı eyni ərazidə yerləşir.
Bunun əksinə olaraq, Dəmir Qübbə divizionunda bu komponentlər səpələnmiş halda yerləşir. Hər bir atıcı qurğu 20 raketdən ibarət olur. Bəzi məlumatlara görə bir Dəmir Qübbə divizionu təqribən 150 kvadrat kilometr böyüklüyündə ərazinin hava hücumundan müdafiəsini təşkil etməyə qadirdir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- "The secret of the wonder weapon that Israel will show off to Obama". Time. 19 March 2013. 15 July 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 29 April 2017..
- "Israel's Missile Defense System". June 2016. 2022-05-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-05-11..
- Lappin, Yaakov. "Tenth Iron Dome battery deployed to protect Israel from rockets". The Jerusalem Post. 18 April 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 11 August 2014.
- "Iron Dome Air Defense Missile System, Israel". Army technology. 2018-05-27 tarixində . İstifadə tarixi: 11 fevral 2018.
- Sharp, Jeremy M. (PDF). Congressional Research Service. 16 sentyabr 2010. 31 iyul 2015 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 fevral 2018.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-08-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-04-29.
- "Israel deploys 'Iron Dome' rocket shield". Al Jazeera English. 27 mart 2011. 2011-08-10 tarixində . İstifadə tarixi: 11 fevral 2018.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-11-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-04-29.
- "Arxivlənmiş surət". 2013-04-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-04-29.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-08-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-04-29.
- Levinson, Charles; Adam Entous. "Israel's Iron Dome Defense Battled to Get Off the Ground". The Wall Street Journal. 26 noyabr 2012. 2014-10-13 tarixində . İstifadə tarixi: 11 fevral 2018.
- "Israel-Hizbullah conflict: Victims of rocket attacks and IDF casualties". Israeli Ministry of Foreign Affairs. 2009-06-24 tarixində . İstifadə tarixi: 11 fevral 2018.
- Rubin, Uzi. (PDF). The Begin-Sadat Center for Strategic Studies. 2007. 2 fevral 2012 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 fevral 2018.
- "Defense Minister selects Rafael anti-missile defense system". Haaretz. 4 fevral 2007. 2009-07-25 tarixində . İstifadə tarixi: 11 fevral 2018.
- "Israel successfully tests "Iron Dome" rocket & artillery shell defence system". defpro.com. 27 mart 2009. 11 mart 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 fevral 2018.
- "Iron Dome: Defense System Against Short Range Artillery Rockets" (PDF). Rafael Advanced Defense Systems. 2013-01-11 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 fevral 2018.
- "Archived copy". 21 yanvar 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 fevral 2018.
- "Ballistic Missile Defense: Effectiveness of Israel's Iron Dome System". Mostlymissiledefense.com. 19 iyul 2012. 2012-11-19 tarixində . İstifadə tarixi: 12 fevral 2018.
- Yaakov, Katz. "IAF deploys third Iron Dome battery outside Ashdod". The Jerusalem Post. 31 avqust 2011. 2012-10-04 tarixində . İstifadə tarixi: 12 fevral 2018. (#apostrophe_markup)
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Demir Qubbe ivr כ פ ת ב ר ז ל kippat barzel Israil terefinden istehsal olunmus istenilen hava seraitinde islemeyi bacaran qisa mesafeli hava hucumundan mudafie sistemidir Bu sistem istenilen erazini 4 kilometrden 70 kilometre qeder mesafeden atilan qisa mesafeli raketlerden ve ya artilleriya atesinden qorumaq imkanina malikdir Israil gelecekde bu sistemlerin maksimum ates mesafesini 70 kilometrden 250 kilometre qeder artirmagi planlasdirir Demir QubbeTipi qisa menzilli hava hucumunda mudafie sistemiOlke IsrailIstismar tarixcesiIstismar illeri 2011 hal hazirdaIstismara baslanmasi 2005Istismar edenler IsrailIstifade edilen doyusler Qezze Israil munaqisesi Mudafie sutunu emeliyyati Qoruyucu Serhed emeliyyatiIstehsal tarixcesiKonstruktor ve Israil Aerokosmik SenayesiKonstruksiya tarixi 2005 hal hazirdaIstehsalci ve Israil Aerokosmik SenayesiIstehsal illeri 2011 hal hazirdaIstehsal sayi 10 batareyaVahidinin qiymeti 1 batareya 50 milyon ABS dollari 1 raket 40 min ABS dollariXususiyyetleriAgirligi 90 kqUzunlugu 3 m Vikianbarda elaqeli mediafayllarDemir Qubbe sisteminde istifade olunan radari Israil Demir Qubbe sistemini ilk defe 27 mart 2011 ci ilde Beer Seva seherinde yerlesdirmisdir Bu sistem ilk defe 7 aprel 2011 ci ilde Qezzedan atilan Qrad raketlerini mehv etmisdir 10 mart 2012 ci ilde da yer alan melumata esasen Demir Qubbe Qezze zolagindan ehalinin six meskunlasdigi erazilere atilan raketlerin 90 ni zerersizlesdire bilmisdir 2012 ci ilin noyabrinda verilen resmi melumata gore sistem 4 gun erzinde Qezze erazisinden buraxilan 400 den cox raketi zerersizlesdirmeye muveffeq olmusdur Hemcinin Israil gelecekde aciq denizde yerlesen qaz platformalarinin muhafizesini guclendirmek meqsedi ile Demir Qubbe sistemlerinin Barak 8 ZRK ile birlikde isleyecek deniz variantini hazirlamagi da planlasdirir Arxa planLivanda yerlesen Hizbullah teskilatinin 1990 ci illerden etibaren Israilin simalinda yerlesen yasayis menteqelerini raket atesine tutmasi Israil Mudafie Quvvelerinin ve ehalinin tehlukesizliyini sual altinda saxlayirdi Bu sebebe gore Israil oz qisa mesafeli hava hucumundan mudafie sistemini yaratmaq fikrine dusdu lakin ABS nin mudafie sahesi uzre mutexessisleri bu cehdin ugursuzluqla neticeleneceyini bildirirdi 2004 cu ilde briqada generali Daniel Qoldun Israil Silahli Quvvelerinin tedqiqat ve inkisaf burosunun reisi vezifesine teyin olunmasi neticesinde bu ideyada muhum irelileyis elde olundu Qold yeni raket eleyhine mudafie sisteminin yaradilmasi planinin terefdari idi O hemcinin olkenin muhum siyasi xadimlerinin de bu layiheye destek vermesine sebeb olmusdu 2006 ci ilde bas vermis Livan muharibesi erzinde Hizbullah terefinden Israilin simal erazilerine teqriben 4000 raket ekseriyyeti Katyusa raketi idi atilmisdi ki bunlarin da ekser hissesi olkenin ucuncu en boyuk seheri olan Hayfani hedef almisdi Bu hucumlar neticesinde 44 Israil vetendasi helak olmus teqriben 250 000 nefer vetendas Israilin muxtelif yerlerine texliye olunmus 1 milyon nefer ise muharibe erzinde bomba siginacaqlarinda yerlesmisdir 2007 ci ilin fevralinda Mudafie naziri olkenin yeni hava hucumundan mudafie sistemi olaraq mehz Demir Qubbeni secmisdir Hemin vaxtdan etibaren Silahli Quvvelerle Rafael Advanced Defense Systems sirketinin birge fealiyyeti neticesinde yeni sistemin yaradilmasi islerine baslanilmisdir XususiyyetleriBu sistem 70 km dek mesafede esasen qisa menzilli raket ve 155 mm capli artilleriya mermilerinin zerersizlesdirilmesi meqsedi dasiyir Istehsalci sirketin verdiyi melumata gore Demir Qubbe gunduz ve gece muxtelif hava seraitlerinde bir nece tehlukeye eyni anda cavab vermek qabiliyyetine sahibdir Demir Qubbe uc esas komponentden ibaretdir Askarlama ve teqib radari radar sistemi sirketi terefinden istehsal olunub Doyus idareetme ve komanda menteqesi terefinden Rafael sirketi ucun hazirlanib Raket ates vahidi atici qurgu elektro optik sensorlara yuksek manevrlik qabiliyyetine sahib olan Tamir yer hava tipli raketlerle techiz olunub Raketler de Rafael sirketi terefinden istehsal olunur Sistemin radari adlanir Bu radar raketin hedef aldigi yeri ve onun hereket trayektoriyasini mueyyenlesdirir Doyusu idareetme menteqesi radar vasitesile elde olunmus melumatlar sayesinde hedefin mueyyen olunmus erazi ucun tehdid yaradib yaratmadigini mueyyenlesdirir Yalniz bu tehdid askar olunduqdan sonra Tamir raketi ile hedef mueyyen olunmus eraziye catmadan mehv edilir Tipik divizionlarla muqayise Tipik hava hucumundan mudafie divizionlarinda radar raket idareetme menteqesi ve bir nece atici qurgu hamisi eyni erazide yerlesir Bunun eksine olaraq Demir Qubbe divizionunda bu komponentler sepelenmis halda yerlesir Her bir atici qurgu 20 raketden ibaret olur Bezi melumatlara gore bir Demir Qubbe divizionu teqriben 150 kvadrat kilometr boyukluyunde erazinin hava hucumundan mudafiesini teskil etmeye qadirdir Hemcinin baxIsrail Silahli Quvveleri Israil Herbi Hava QuvveleriIstinadlar The secret of the wonder weapon that Israel will show off to Obama Time 19 March 2013 15 July 2014 tarixinde Istifade tarixi 29 April 2017 Israel s Missile Defense System June 2016 2022 05 21 tarixinde Istifade tarixi 2021 05 11 Lappin Yaakov Tenth Iron Dome battery deployed to protect Israel from rockets The Jerusalem Post 18 April 2022 tarixinde Istifade tarixi 11 August 2014 Iron Dome Air Defense Missile System Israel Army technology 2018 05 27 tarixinde Istifade tarixi 11 fevral 2018 Sharp Jeremy M PDF Congressional Research Service 16 sentyabr 2010 31 iyul 2015 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 fevral 2018 Arxivlenmis suret 2022 08 21 tarixinde Istifade tarixi 2017 04 29 Israel deploys Iron Dome rocket shield Al Jazeera English 27 mart 2011 2011 08 10 tarixinde Istifade tarixi 11 fevral 2018 Arxivlenmis suret 2017 11 30 tarixinde Istifade tarixi 2017 04 29 Arxivlenmis suret 2013 04 26 tarixinde Istifade tarixi 2017 04 29 Arxivlenmis suret 2022 08 21 tarixinde Istifade tarixi 2017 04 29 Levinson Charles Adam Entous Israel s Iron Dome Defense Battled to Get Off the Ground The Wall Street Journal 26 noyabr 2012 2014 10 13 tarixinde Istifade tarixi 11 fevral 2018 Israel Hizbullah conflict Victims of rocket attacks and IDF casualties Israeli Ministry of Foreign Affairs 2009 06 24 tarixinde Istifade tarixi 11 fevral 2018 Rubin Uzi PDF The Begin Sadat Center for Strategic Studies 2007 2 fevral 2012 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 fevral 2018 Defense Minister selects Rafael anti missile defense system Haaretz 4 fevral 2007 2009 07 25 tarixinde Istifade tarixi 11 fevral 2018 Israel successfully tests Iron Dome rocket amp artillery shell defence system defpro com 27 mart 2009 11 mart 2012 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 fevral 2018 Iron Dome Defense System Against Short Range Artillery Rockets PDF Rafael Advanced Defense Systems 2013 01 11 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 12 fevral 2018 Archived copy 21 yanvar 2013 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 12 fevral 2018 Ballistic Missile Defense Effectiveness of Israel s Iron Dome System Mostlymissiledefense com 19 iyul 2012 2012 11 19 tarixinde Istifade tarixi 12 fevral 2018 Yaakov Katz IAF deploys third Iron Dome battery outside Ashdod The Jerusalem Post 31 avqust 2011 2012 10 04 tarixinde Istifade tarixi 12 fevral 2018 apostrophe markup Xarici kecidlerVikianbarda Demir Qubbe ile elaqeli mediafayllar var