Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ay bəri bax və yaxud "Bura bax" — Azərbaycan xalq mahnısı. Mahnı demək olar ki, bütün xalq ifaçılarının — xanəndə və vokalçıların repertuarına daxildir. Bu baxımdan mahnının ifa variantları çoxdur. Bu sevgi məzmunlu lirik mahnıdır, təbiətcə nikbindir.
| "Ay bəri bax" | |
|---|---|
 "Ay bəri bax" mahnısının səsləndiyi Qız qalası baletinin posteri | |
| İfaçı | Cabbar Qaryağdıoğlu |
| Yayımlanıb | Əfrasiyab Bədəlbəylinin Qız qalası baletində |
| Dil | azərbaycan |
| Bəstəkar | Səid Rüstəmov |
Mahnının tarixi
Mahnının yaranma tarixi XVIII–XIX əsrlərə aiddir. Xanəndənin ifa etdiyi mahnının yazısı XX əsrin əvvəllərində qrammofon vallarında qorunub saxlanılmışdır. Mahnının ilk nota yazısı 1920–1930-cu illərə təsadüf edir.
Müxtəlif illərdə müşayiətlə səs və xor üçün notlar və aranjimanlar yaranmışdır. Birinci variantda poetik mətn bayram təbriki ilə bağlıdır, mətn həm də sevgi etirafını əks etdirir (1938-ci ildə Cabbar Qaryağdıoğlunun ifası ilə Səid Rüstəmov tərəfindən lentə alınıb). Mahnının Cabbar Qaryağdıoğlunun ifasında Rüstəmovun nota yazılan ikinci variantı — "Ay al çan, çaxır" "Azərbaycan xalq mahnıları" toplusunda (2-ci cild, Bakı, 1956) çap olunub. Mahnını bu variantı daha çox yayılmışdır. 1956-cı ildə mahnının sözləri nota və Leonid Zorinin rus dilinə tərcüməsi ilə birlikdə nəşr olunub. 1981-ci ildə toplu yenidən nəşr edilib.
Mahnı 1959-cu ildə Moskvada keçirilən Azərbaycan incəsənəti ongünlüyündə ifa olunub. 1960-cı ildə Pavel Antokolski və Çingiz Hüseynovun redaktorluğu ilə nəşr olunan Azərbaycan poeziyasının antologiyasında Konstantin Simonovun tərcüməsində rus dilində dərc edilib. Simonovun tərcüməsində mahnı həm də "Azərbaycan xalq poeziyası" (Leninqrad, 1978) nəşrində dərc edilmişdir.
Bu tərcümə yüngül kədər və gənclik şənliyinin birləşməsini ifadə edir. Tərcümənin əsas uğuru düzgün tondur. Orijinalın mənasından o qədər də zərərsiz olmayan kənarlaşmalar da var. Orijinalda "daşlar" pəncərədən yox, pəncərədən uçur. Azərbaycan dilində tərcümədə sonuncu misra hal-hazırda nəşr olunan xalq mahnıları arasında yoxdur. Qeyd olunur ki, tərcümədə evliliyə deyil, sadəcə olaraq gənc ehtiras impulsuna istinad edilir, lakin bu aydın deyil.
Hazırda "Ay bəri bax" mahnısı həm el şənliklərində, həm də konsertlərdə səslənir. Mahnının ərazisi Azərbaycan Respublikası ilə yanaşı, Cənubi Azərbaycanı, eləcə də Anadolu (Türkiyə) ərazisini əhatə edir.
Mahnının quruluşu
Mahnının melodiyası segah üstündə qurulub. Bu tərz öz emosional məzmununa görə lirik məhəbbət hisslərini əks etdirir və yalnız Azərbaycan xalq mahnıları üçün xarakterikdir.
Xalq mahnılarını harmoniyalaşdıran Azərbaycan bəstəkarı Üzeyir Hacıbəyovun təqdimatına görə, "Ay bəri bax" xalq mahnısının harmonik sxemi belə görünür:
 | Mahnı unison girişi ilə başlayır, sonra sopranolar melodiyanı müşayyət edir, tenorlar və altoslar onlara replika verir, baslar isə rəqsin ritmik modelini dəstəkləyir. Ümumilikdə Azərbaycan xanəndəliyi üçün səciyyəvi olan bir hadisə kimi, bir rejim daxilində solo improvizasiya bir giriş kimi xor ifasında da qorunub saxlanılır. |  |
Mahnının poetik mətninin forması karten prinsipi əsasında qurulmuş dördlük bayatıdır. Əsərin əsas ideyası üçüncü və dördüncü sətirlərdədir. Mahnıda Azərbaycan xalqının adət-ənənələri ilə bağlı olan "pəncərə" – "pəncərə" sözü tez-tez təkrarlanır. Bakı Musiqi Akademiyasının professoru Cəmilə Həsənovanın sözlərinə görə, mahnıda pəncərə "bu əsərin meydana çıxmasına təkan olmuş hadisələrin baş verdiyi müəyyən məkana çevrilir":
| | Əvvəllər azərbaycanlı qızların küçədə sərbəst gəzməsi, oğlanlarla tanış olması, söhbəti adət deyildi. Ən yaxşı halda pəncərədən ünsiyyət qura bilirdilər, ona görə də gənc qızların həyatı pəncərələrdən kənarda keçirdi. Eyni səbəbdən gözəl bir qız görmək, aşiq olmaq və evlənmək istəyən gənc oğlanların həyatında pəncərə böyük əhəmiyyət kəsb edir. | |
Mahnının bütün digər variantlarda, eləcə də müasir yozumlarda poetik mətninin məzmunu dodaqlarından mahnı oxunan bir gəncin sevgi etirafını əks etdirir. Mahnıda həm də sevgilinin evlilik arzuları, ayrılmadan öncə vidalaşmaq, tezliklə görüşmək ümidi öz əksini tapıb. Sevgiliyə ünvanlanan "Ay bəri bax" sözləri nəqərat kimi təkrarlanır.
Mahnının xalq arasında müxtəlif versiyaları var. Hər bir misra həm kompozisiya, həm də məzmunca tam bir bütövdür. Bəndlər öz aralarında süjet birliyi ilə deyil, əhvali-ruhiyyə vəhdəti ilə birləşir. Bu baxımdan, misralar müstəqil mövcud ola bilər və onlar sərbəst şəkildə yenidən təşkil edilə bilər. Müxtəlif bölgələrdə misralar müxtəlif versiyalarda və müxtəlif saylarda mövcud ola bilər.
Mahnının sözləri
Mahnının mətni 1982-ci ildə Bakıda Həmid Araslının redaktorluğu ilə "Azərbaycan Klassik Ədəbiyyatı Kitabxanasının" birinci cildində ("Folklor") Azərbaycan dilində nəşr edilmişdir. Cildin tərtibçiləri Təhmasib Fərzəliyev və İsrafil Abbasovdur. Bu nəşrdə çap olunan xalq mahnılarının mətnləri Ə.Bağırov tərəfindən tərtib edilmiş "Xalq mahnıları" (Bakı, 1961), Əhməd İsazadə və Nəriman Məmmədovun tərtib etdikləri "Xalq mahnıları və rəqs melodiyaları" kitablarından toplanmışdır (Bakı, 1975)..
| Mahnının sözləri |
|---|
Pəncərədən daş gəlir, |
Mədəniyyətdə
Mahnının melodiyasından Azərbaycan bəstəkarı Əfrasiyab Bədəlbəyli özünün ilk Azərbaycan baleti "Qız qalası"nda (1940) istifadə etmişdir. Mahnı epiloqda qəmli səslənir, qəhrəmanın keçmiş işıqlı günlərinin xatirəsini canlandırır.
"Ay bəri bax" adlı eyniadlı Azərbaycan milli rəqsi var. Bu rəqs Əfrasiyab Bədəlbəylinin "Qız qalası" baletində simfonik işlənib.
Azərbaycanlı rejissor Rasim Ocaqovun "Ad günü" (1977) filminin səhnələrindən birində baş qəhrəmanlar Əli (David Uplisaşvili) və Mustafa (Hacı İsmayılov) "Ay bəri bax" mahnısını oynayıb oxuyurlar. Həmçinin azərbaycanlı rejissor Rasim İsmayılovun "Alman klinikasına şəxsi səfər" (1988) filmindəki obrazlardan biri tərəfindən mahnıdan bir parça oxunur.
İstinadlar
- Составители П. А. Азизбекова, ru:Шихали Курбанов. Великая дружба азербайджанского и русского народов. Б.: Издательство Академии наук Азербайджанской ССР. Под ред. И. А. Гусейнова. 1964. 153.
- Земфира Сафарова. Музыкально-эстетические взгляды Узеира Гаджибекова. М.: Советский композитор. 1973. 156.
- В. С. Виноградов. Вопросы развития национальныкии музыкаиьных культур в СССР. М.: ru:Советский композитор. 1961. 35.
- Мансур. «Бери Бах» и «Секине даи гызы» // Официальный сайт Общества азербайджанцев Латвии. 24 марта 2014.
- Абасова Э. А. Азербайджанская музыка // ru:Музыкальная энциклопедия. 1. М.: Советская энциклопедия, Советский композитор. под ред. Ю. В. Келдыша. 1973.
- Э. Г. Абасова, К. А. Касимов. Очерки музыкального искусства Советского Азербайджана 1920-1956. Б.: Элм. 1970. 84.
- Азербайджанские народные песни. I. Б.: Ишыг. Составитель ru:Бюльбюль. 1981. 22.
- Антология азербайджанской поэзии. М.: Государственное издательство художественной литературы. Переводы под редакцией П. Антокольского и Ч. Гусейнова. 1960. 167.
- Народная поэзия Азербайджана (2-е). Л.: Советский писатель. Под ред. Ф. Я. Прийма. 1978. 106.
- Мустафа Искандерзаде. Мастерство художественного перевода. Б. Под редакцией Николая Хатунцева. 2013. 50–51.
- Библиотека азербайджанской классической литературы в 20 томах. I. Фольклор. Баку: Наука. под ред. Г. Араслы. 1982. 444–445. (az.)
- Библиотека азербайджанской классической литературы в 20 томах. I. Фольклор. Баку: Наука. под ред. Г. Араслы. 1982. 500. (az.)
- П. С. Гуревич. Музыка народов нашей страны. М.: Знание. 1975. 63.
Xarici keçidlər
- Песня в исполнении Илахи Ибадовой (YouTube)
- Nəzakət Teymurova — Ay Bəri Bax — Azeri Turk Music
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ay beri bax ve yaxud Bura bax Azerbaycan xalq mahnisi Mahni demek olar ki butun xalq ifacilarinin xanende ve vokalcilarin repertuarina daxildir Bu baximdan mahninin ifa variantlari coxdur Bu sevgi mezmunlu lirik mahnidir tebietce nikbindir Ay beri bax Ay beri bax mahnisinin seslendiyi Qiz qalasi baletinin posteriIfaci Cabbar QaryagdiogluYayimlanib Efrasiyab Bedelbeylinin Qiz qalasi baletindeDil azerbaycanBestekar Seid RustemovMahninin tarixiMahninin yaranma tarixi XVIII XIX esrlere aiddir Xanendenin ifa etdiyi mahninin yazisi XX esrin evvellerinde qrammofon vallarinda qorunub saxlanilmisdir Mahninin ilk nota yazisi 1920 1930 cu illere tesaduf edir Muxtelif illerde musayietle ses ve xor ucun notlar ve aranjimanlar yaranmisdir Birinci variantda poetik metn bayram tebriki ile baglidir metn hem de sevgi etirafini eks etdirir 1938 ci ilde Cabbar Qaryagdioglunun ifasi ile Seid Rustemov terefinden lente alinib Mahninin Cabbar Qaryagdioglunun ifasinda Rustemovun nota yazilan ikinci varianti Ay al can caxir Azerbaycan xalq mahnilari toplusunda 2 ci cild Baki 1956 cap olunub Mahnini bu varianti daha cox yayilmisdir 1956 ci ilde mahninin sozleri nota ve Leonid Zorinin rus diline tercumesi ile birlikde nesr olunub 1981 ci ilde toplu yeniden nesr edilib Mahni 1959 cu ilde Moskvada kecirilen Azerbaycan inceseneti ongunluyunde ifa olunub 1960 ci ilde Pavel Antokolski ve Cingiz Huseynovun redaktorlugu ile nesr olunan Azerbaycan poeziyasinin antologiyasinda Konstantin Simonovun tercumesinde rus dilinde derc edilib Simonovun tercumesinde mahni hem de Azerbaycan xalq poeziyasi Leninqrad 1978 nesrinde derc edilmisdir Bu tercume yungul keder ve genclik senliyinin birlesmesini ifade edir Tercumenin esas uguru duzgun tondur Orijinalin menasindan o qeder de zerersiz olmayan kenarlasmalar da var Orijinalda daslar pencereden yox pencereden ucur Azerbaycan dilinde tercumede sonuncu misra hal hazirda nesr olunan xalq mahnilari arasinda yoxdur Qeyd olunur ki tercumede evliliye deyil sadece olaraq genc ehtiras impulsuna istinad edilir lakin bu aydin deyil Hazirda Ay beri bax mahnisi hem el senliklerinde hem de konsertlerde seslenir Mahninin erazisi Azerbaycan Respublikasi ile yanasi Cenubi Azerbaycani elece de Anadolu Turkiye erazisini ehate edir Mahninin qurulusuMahninin melodiyasi segah ustunde qurulub Bu terz oz emosional mezmununa gore lirik mehebbet hisslerini eks etdirir ve yalniz Azerbaycan xalq mahnilari ucun xarakterikdir Xalq mahnilarini harmoniyalasdiran Azerbaycan bestekari Uzeyir Hacibeyovun teqdimatina gore Ay beri bax xalq mahnisinin harmonik sxemi bele gorunur Mahni unison girisi ile baslayir sonra sopranolar melodiyani musayyet edir tenorlar ve altoslar onlara replika verir baslar ise reqsin ritmik modelini destekleyir Umumilikde Azerbaycan xanendeliyi ucun seciyyevi olan bir hadise kimi bir rejim daxilinde solo improvizasiya bir giris kimi xor ifasinda da qorunub saxlanilir Mahninin poetik metninin formasi karten prinsipi esasinda qurulmus dordluk bayatidir Eserin esas ideyasi ucuncu ve dorduncu setirlerdedir Mahnida Azerbaycan xalqinin adet eneneleri ile bagli olan pencere pencere sozu tez tez tekrarlanir Baki Musiqi Akademiyasinin professoru Cemile Hesenovanin sozlerine gore mahnida pencere bu eserin meydana cixmasina tekan olmus hadiselerin bas verdiyi mueyyen mekana cevrilir Evveller azerbaycanli qizlarin kucede serbest gezmesi oglanlarla tanis olmasi sohbeti adet deyildi En yaxsi halda pencereden unsiyyet qura bilirdiler ona gore de genc qizlarin heyati pencerelerden kenarda kecirdi Eyni sebebden gozel bir qiz gormek asiq olmaq ve evlenmek isteyen genc oglanlarin heyatinda pencere boyuk ehemiyyet kesb edir Mahninin butun diger variantlarda elece de muasir yozumlarda poetik metninin mezmunu dodaqlarindan mahni oxunan bir gencin sevgi etirafini eks etdirir Mahnida hem de sevgilinin evlilik arzulari ayrilmadan once vidalasmaq tezlikle gorusmek umidi oz eksini tapib Sevgiliye unvanlanan Ay beri bax sozleri neqerat kimi tekrarlanir Mahninin xalq arasinda muxtelif versiyalari var Her bir misra hem kompozisiya hem de mezmunca tam bir butovdur Bendler oz aralarinda sujet birliyi ile deyil ehvali ruhiyye vehdeti ile birlesir Bu baximdan misralar musteqil movcud ola biler ve onlar serbest sekilde yeniden teskil edile biler Muxtelif bolgelerde misralar muxtelif versiyalarda ve muxtelif saylarda movcud ola biler Mahninin sozleriMahninin metni 1982 ci ilde Bakida Hemid Araslinin redaktorlugu ile Azerbaycan Klassik Edebiyyati Kitabxanasinin birinci cildinde Folklor Azerbaycan dilinde nesr edilmisdir Cildin tertibcileri Tehmasib Ferzeliyev ve Israfil Abbasovdur Bu nesrde cap olunan xalq mahnilarinin metnleri E Bagirov terefinden tertib edilmis Xalq mahnilari Baki 1961 Ehmed Isazade ve Neriman Memmedovun tertib etdikleri Xalq mahnilari ve reqs melodiyalari kitablarindan toplanmisdir Baki 1975 Mahninin sozleriPencereden das gelir Ay beri bax beri bax Xumar gozden yas gelir Ay beri bax beri bax Seni mene verseler Ay beri bax beri bax Her gorene xos gelir Ay beri bax beri bax Pencerenin milleri Ay beri bax beri bax Acilib qizil gulleri Ay beri bax beri bax Oglani yoldan eyler Ay beri bax beri bax Qizin sirin dilleri Ay beri bax beri bax Pencereni baglama Ay beri bax beri bax Men gedirem aglama Ay beri bax beri bax Gedib yene gelerem Ay beri bax beri bax Ozgeye bel baglama Ay beri bax beri bax MedeniyyetdeMahninin melodiyasindan Azerbaycan bestekari Efrasiyab Bedelbeyli ozunun ilk Azerbaycan baleti Qiz qalasi nda 1940 istifade etmisdir Mahni epiloqda qemli seslenir qehremanin kecmis isiqli gunlerinin xatiresini canlandirir Ay beri bax adli eyniadli Azerbaycan milli reqsi var Bu reqs Efrasiyab Bedelbeylinin Qiz qalasi baletinde simfonik islenib Azerbaycanli rejissor Rasim Ocaqovun Ad gunu 1977 filminin sehnelerinden birinde bas qehremanlar Eli David Uplisasvili ve Mustafa Haci Ismayilov Ay beri bax mahnisini oynayib oxuyurlar Hemcinin azerbaycanli rejissor Rasim Ismayilovun Alman klinikasina sexsi sefer 1988 filmindeki obrazlardan biri terefinden mahnidan bir parca oxunur IstinadlarSostaviteli P A Azizbekova ru Shihali Kurbanov Velikaya druzhba azerbajdzhanskogo i russkogo narodov B Izdatelstvo Akademii nauk Azerbajdzhanskoj SSR Pod red I A Gusejnova 1964 153 Zemfira Safarova Muzykalno esteticheskie vzglyady Uzeira Gadzhibekova M Sovetskij kompozitor 1973 156 V S Vinogradov Voprosy razvitiya nacionalnykii muzykainyh kultur v SSSR M ru Sovetskij kompozitor 1961 35 Mansur Beri Bah i Sekine dai gyzy Oficialnyj sajt Obshestva azerbajdzhancev Latvii 24 marta 2014 Abasova E A Azerbajdzhanskaya muzyka ru Muzykalnaya enciklopediya 1 M Sovetskaya enciklopediya Sovetskij kompozitor pod red Yu V Keldysha 1973 E G Abasova K A Kasimov Ocherki muzykalnogo iskusstva Sovetskogo Azerbajdzhana 1920 1956 B Elm 1970 84 Azerbajdzhanskie narodnye pesni I B Ishyg Sostavitel ru Byulbyul 1981 22 Antologiya azerbajdzhanskoj poezii M Gosudarstvennoe izdatelstvo hudozhestvennoj literatury Perevody pod redakciej P Antokolskogo i Ch Gusejnova 1960 167 Narodnaya poeziya Azerbajdzhana 2 e L Sovetskij pisatel Pod red F Ya Prijma 1978 106 Mustafa Iskanderzade Masterstvo hudozhestvennogo perevoda B Pod redakciej Nikolaya Hatunceva 2013 50 51 Biblioteka azerbajdzhanskoj klassicheskoj literatury v 20 tomah I Folklor Baku Nauka pod red G Arasly 1982 444 445 az Biblioteka azerbajdzhanskoj klassicheskoj literatury v 20 tomah I Folklor Baku Nauka pod red G Arasly 1982 500 az P S Gurevich Muzyka narodov nashej strany M Znanie 1975 63 Xarici kecidlerVikimenbede Ay beri bax ile elaqeli melumatlar var Pesnya v ispolnenii Ilahi Ibadovoj YouTube Nezaket Teymurova Ay Beri Bax Azeri Turk Music