Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Avropa Sərbəst Ticarət Birliyi (ing. European Free Trade Association, ЕАСТ) — sərbəst ticarət zonası yaratmaq məqsədilə 1960-cı ildə qurulmuş, orijinal üzvləri İngiltərə, Danimarka, Norveç, İsveç, Avstriya, İsveçrə və Portuqaliya idi. Finlandiya 1961-ci ildə assosiativ üzv oldu .(1986-cı ildə tam üzv oldu), İslandiya 1970-ci ildə ASTB üzvü oldu. Lixtenşteyn 1991-ci ildə qatıldı .(əvvəllər İsveçrə ASTB-da maraqlarını təmsil edirdi). Böyük Britaniya (1973), Danimarka (1973), Portuqaliya (1986), Finlandiya (1995), Avstriya (1995) və İsveç (1995) ASTB-dan ayrıldı və AB üzvü oldu. Bu gün yalnız İslandiya, Norveç, İsveçrə və Lixtenşteyn üzv olaraq qalır.
| Avropa Azad Ticarət Assosiasiyası ASTB | |
|---|---|
| fr. Association européenne de libre-échange (AELE) alm. Europäische Freihandelsassoziation isl. Fríverslunarsamtök Evrópu it. Associazione europea di libero scambio romanş Associaziun europeica da commerzi liber norv. Det europeiske frihandelsforbund | |
 | |
| Növü | ticarət bloku |
| Yaranma tarixi | 4 yanvar 1960 |
| Mərkəzi | |
| Üzvləri |  İslandiya Lixtenşteyn Norveç İsveçrə |
| efta.int | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
1950–1960-cı illərin əvvəllərində İngiltərənin Fransa və Almaniya Federativ Respublikası ilə rəqabəti onun Avropa İqtisadi Birliyinə (AİB) daxil olmasını qeyri-mümkün etmişdir. İkinci inteqrasiya birliyinin yaradılması müəyyən mənada bu rəqabəti əks etdirdi.
Avropa Sərbəst Ticarət Birliyi (ASTB) 3 may 1960-cı ildə Avropa İqtisadi Birliyinə (indiki Avropa Birliyi) üzv ola bilməyən və ya üzv ola bilməyən Avropa dövlətləri üçün alternativ olaraq yaradıldı və Avropa Ümumi Bazar Planlarını çox iddialı hesab etdi.
ASTB Konvensasiyası, 4 yanvar 1960-cı ildə Stokholmda yeddi dövlət tərəfindən imzalanmışdır:
Böyük Britaniya, Danimarka, Norveç, İsveç, Avstriya, İsveçrə və Portuqaliya.
Stokholm Konvensiyası sonr
onradan Vasaduz Konvensiyası ilə əvəz olunduas. Bu Konvensiya, dərnək üzv dövlətləri arasında ticarətin 1970-ci ilə qədər gömrük rüsumlarının azaldılması və kəmiyyət məhdudiyyətlərinin azaldılması yolu ilə liberallaşdırılmasını nəzərdə tuturdu.
ASTB, AİB-dən daha təvazökar tapşırıqlarla məhdudlaşdı. Stokholm Konvensasiyasına əsasən, ASTB gömrük siyasəti yalnız sənaye mallarına tətbiq olunurdu. ASTB ölkələri üçüncü ölkələrdən idxal olunan məhsullara vahid tarif tətbiq etmədilər və milli gömrük rüsumlarını qorudular və beləliklə müstəqil ticarət siyasətini tətbiq etdilər.
ASTB İnstitutları
Avropa Sərbəst Ticarət Birliyi ASTB Şurası tərəfindən idarə olunur. Şura ayda iki dəfə nazirlər və ya daimi nümayəndələr səviyyəsində toplanır. Fəaliyyətində bir sıra komitələrə güvənir: gömrük mütəxəssisləri, ticarət ekspertləri, iqtisadi komitə, məsləhət komitəsi (sahibkarlar və həmkarlar ittifaqlarının nümayəndələri, hər üzv dövlətdən beş nəfərə qədər), parlament komitəsi, büdcə komitəsi və s. Zaman-zaman toplanan ekspert qrupları. xüsusi məsələləri nəzərdən keçirin. Şura ASTB Konvensiyasının icrasını izləyir, iştirakçı ölkələrin hökumətlərinə tövsiyələr hazırlayır.
Baş Katibin rəhbərlik etdiyi Katiblik Şuraya, komitələrə və ekspert qruplarına dəstək verir. Katibliyin altı şöbəsi ticarət, iqtisadiyyat, inteqrasiya, mətbuat və məlumat və s. Məsuliyyət daşıyır. ASTB Katibliyi Cenevrədə (İsveçrə) yerləşir.
1992-ci il Avropa İqtisadi Sahəsinə dair Sazişlə əlaqədar olaraq daha iki ASTB təşkilatı quruldu: ASTB Nəzarət Qurumu və ASTB Məhkəməsi. ASTB Nəzarət orqanının qərargahı Brüsseldə (Avropa Komissiyasının qərargahı olduğu kimi), ASTB Məhkəməsi isə Lüksemburqda (Avropa Birliyinin Ədalət Məhkəməsi kimi) yerləşir.
Birliyin bütün rəhbər qurumları, AİB qurumlarından fərqli olaraq, ilk növbədə məsləhət funksiyalarını yerinə yetirirlər.
ASTB inkişafı
1970-ci illərin əvvəllərinə qədər ASTB sərbəst ticarət zonasının yaradılması prosesini başa çatdırdı. Artıq qurulmuş bütün sərbəst ticarət birliklərinin ən məşhuru və ən əhəmiyyətlisi oldu. Bu təşkilatın daha da inkişaf etmiş inteqrasiya formalarına, xüsusən iqtisadi birliyə çevrilmə meylləri var idi, lakin bu meyllər həyata keçirilmədi. Avropada sərbəst ticarət birliyi yaratmaq planları uğurla həyata keçirilsə də, ASTB ölkələrindəki bu inteqrasiya prosesi iqtisadiyyata rəqib Avropa İqtisadi Birliyində olduğu kimi faydalı təsir göstərmədi.
İngiltərə və digər ASTB ölkələri dilemma ilə qarşılaşdılar: ya AİT-ni gücləndirmək, ya da AİB-yə üzv olmaq. İngiltərə, Millətlər Birliyindən mal idxal edərək digər ASTB üzvlərinə sataraq, ASTB üzvləri üçün ortaq tariflərə ehtiyacdan istifadə etdi. AİB-nin sürətli inkişafı və ticarət tərəfdaşı kimi Avstraliya, Kanada və Yeni Zelandiya kimi Amerika Birləşmiş Ştatları və Birlik ölkələri deyil, Avropaya yönəlmə qərarı səbəbiylə, İngiltərə 1961-ci ildə AİB üzvlüyünü istədi. Lakin Fransanın mənfi mövqeyi nəticəsində 1963-cü ilin yanvarında bu danışıqlar uğursuz nəticələndi və bu da ASTB-nın canlanmasına səbəb oldu. 1 yanvar 1967-ci ilədək iştirakçı ölkələr arasında (Portuqaliya istisna olmaqla) bütün gömrük rüsumları və sənaye malları ticarətinə kəmiyyət məhdudiyyətləri ləğv edildi. Bir il sonra ASTB ilə Finlandiya arasında gömrük vergiləri ləğv edildi.
1972-ci ildə Böyük Britaniyanın və Danimarkanın ASTB-dən çıxması bu təşkilatı əhəmiyyətli dərəcədə zəiflətdi və qalan üzvləri Birliyə üzv ölkələrin əsas ticarət tərəfdaşı olan AİB ilə iqtisadi münasibətləri tənzimləmək üçün yollar axtarmağa məcbur etdi. Çətin danışıqlar nəticəsində bütün ASTB üzvləri ilə yanaşı Finlandiya da AİB ilə 1973-cü ildə qüvvəyə minən sənaye malları ilə sərbəst ticarət müqavilələri bağladılar. Onların əsasında 1 iyul 1977-ci ildən tamamilə ləğv edilən gömrük rüsumlarında qarşılıqlı endirim aparıldı. Nəticədə, Qərbi Avropada AB və ASTB ölkələrini əhatə edən sərbəst ticarət zonası meydana gəldi. 1984-cü ildə AİH və ASTB arasında vahid iqtisadi məkanın yaradılması və əməkdaşlığın iqtisadi, pul və sənaye siyasəti, tədqiqat və inkişaf, ekologiya, balıqçılıq, nəqliyyat və qara metallurgiya kimi sahələrə genişləndirilməsinə dair müqavilə imzalanmışdır. ASTB ölkələri bir-birinin ardınca AİT-dən ayrılmağa və AB-yə üzv olmağa başladılar. Portuqaliya 1986-cı ildə ASTB-dən ayrıldı, 1995-ci ildə Avstriya, İsveç və Finlandiya Avropa Birliyinə qatıldı və beləliklə ASTB üzvü olmaqdan çıxdı. O vaxta qədər, 1992-ci ilin may ayında, ASTB və Aİ, Ortaq İqtisadi Məkan (insan, mal, xidmət, kapitalın sərbəst hərəkəti) haqqında bir müqavilə bağladılar.
Qalan ASTB üzvləri (İslandiya, Norveç, İsveçrə və Lixtenşteyn) Stokholm Sazişinin tam icrasını izləməyə davam etdilər. ASTB üzvü olan ölkələr, Bolqarıstan, Polşa, Rumıniya, Slovakiya və Çexiya da daxil olmaqla Orta və Şərqi Avropa ölkələri ilə sərbəst ticarət müqavilələri bağladılar. Oxşar bəyannamələr Baltikyanı ölkələrlə imzalanmışdır. 2010-cu ildə Ukrayna ASTB ilə Sərbəst Ticarət Sazişi imzaladı. Sazişlər istehsal olunmuş malların və kənd təsərrüfatı məhsullarının ticarətinə aiddir. Məqsədləri ticarət əlaqələrini stimullaşdıraraq Avropanın bu hissəsindəki islahatları dəstəkləməkdir.
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Avropa Serbest Ticaret Birliyi ing European Free Trade Association EAST serbest ticaret zonasi yaratmaq meqsedile 1960 ci ilde qurulmus orijinal uzvleri Ingiltere Danimarka Norvec Isvec Avstriya Isvecre ve Portuqaliya idi Finlandiya 1961 ci ilde assosiativ uzv oldu 1986 ci ilde tam uzv oldu Islandiya 1970 ci ilde ASTB uzvu oldu Lixtensteyn 1991 ci ilde qatildi evveller Isvecre ASTB da maraqlarini temsil edirdi Boyuk Britaniya 1973 Danimarka 1973 Portuqaliya 1986 Finlandiya 1995 Avstriya 1995 ve Isvec 1995 ASTB dan ayrildi ve AB uzvu oldu Bu gun yalniz Islandiya Norvec Isvecre ve Lixtensteyn uzv olaraq qalir Avropa Azad Ticaret Assosiasiyasi ASTBfr Association europeenne de libre echange AELE alm Europaische Freihandelsassoziation isl Friverslunarsamtok Evropu it Associazione europea di libero scambio romans Associaziun europeica da commerzi liber norv Det europeiske frihandelsforbundNovu ticaret blokuYaranma tarixi 4 yanvar 1960Merkezi CenevreUzvleri Islandiya Lixtensteyn Norvec Isvecreefta int Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixi teskilat uzvleri teskilati terk eden dovletler 1950 1960 ci illerin evvellerinde Ingilterenin Fransa ve Almaniya Federativ Respublikasi ile reqabeti onun Avropa Iqtisadi Birliyine AIB daxil olmasini qeyri mumkun etmisdir Ikinci inteqrasiya birliyinin yaradilmasi mueyyen menada bu reqabeti eks etdirdi Avropa Serbest Ticaret Birliyi ASTB 3 may 1960 ci ilde Avropa Iqtisadi Birliyine indiki Avropa Birliyi uzv ola bilmeyen ve ya uzv ola bilmeyen Avropa dovletleri ucun alternativ olaraq yaradildi ve Avropa Umumi Bazar Planlarini cox iddiali hesab etdi ASTB Konvensasiyasi 4 yanvar 1960 ci ilde Stokholmda yeddi dovlet terefinden imzalanmisdir Boyuk Britaniya Danimarka Norvec Isvec Avstriya Isvecre ve Portuqaliya Stokholm Konvensiyasi sonr onradan Vasaduz Konvensiyasi ile evez olunduas Bu Konvensiya dernek uzv dovletleri arasinda ticaretin 1970 ci ile qeder gomruk rusumlarinin azaldilmasi ve kemiyyet mehdudiyyetlerinin azaldilmasi yolu ile liberallasdirilmasini nezerde tuturdu ASTB AIB den daha tevazokar tapsiriqlarla mehdudlasdi Stokholm Konvensasiyasina esasen ASTB gomruk siyaseti yalniz senaye mallarina tetbiq olunurdu ASTB olkeleri ucuncu olkelerden idxal olunan mehsullara vahid tarif tetbiq etmediler ve milli gomruk rusumlarini qorudular ve belelikle musteqil ticaret siyasetini tetbiq etdiler ASTB InstitutlariAvropa Serbest Ticaret Birliyi ASTB Surasi terefinden idare olunur Sura ayda iki defe nazirler ve ya daimi numayendeler seviyyesinde toplanir Fealiyyetinde bir sira komitelere guvenir gomruk mutexessisleri ticaret ekspertleri iqtisadi komite meslehet komitesi sahibkarlar ve hemkarlar ittifaqlarinin numayendeleri her uzv dovletden bes nefere qeder parlament komitesi budce komitesi ve s Zaman zaman toplanan ekspert qruplari xususi meseleleri nezerden kecirin Sura ASTB Konvensiyasinin icrasini izleyir istirakci olkelerin hokumetlerine tovsiyeler hazirlayir Bas Katibin rehberlik etdiyi Katiblik Suraya komitelere ve ekspert qruplarina destek verir Katibliyin alti sobesi ticaret iqtisadiyyat inteqrasiya metbuat ve melumat ve s Mesuliyyet dasiyir ASTB Katibliyi Cenevrede Isvecre yerlesir 1992 ci il Avropa Iqtisadi Sahesine dair Sazisle elaqedar olaraq daha iki ASTB teskilati quruldu ASTB Nezaret Qurumu ve ASTB Mehkemesi ASTB Nezaret orqaninin qerargahi Brusselde Avropa Komissiyasinin qerargahi oldugu kimi ASTB Mehkemesi ise Luksemburqda Avropa Birliyinin Edalet Mehkemesi kimi yerlesir Birliyin butun rehber qurumlari AIB qurumlarindan ferqli olaraq ilk novbede meslehet funksiyalarini yerine yetirirler ASTB inkisafi1970 ci illerin evvellerine qeder ASTB serbest ticaret zonasinin yaradilmasi prosesini basa catdirdi Artiq qurulmus butun serbest ticaret birliklerinin en meshuru ve en ehemiyyetlisi oldu Bu teskilatin daha da inkisaf etmis inteqrasiya formalarina xususen iqtisadi birliye cevrilme meylleri var idi lakin bu meyller heyata kecirilmedi Avropada serbest ticaret birliyi yaratmaq planlari ugurla heyata kecirilse de ASTB olkelerindeki bu inteqrasiya prosesi iqtisadiyyata reqib Avropa Iqtisadi Birliyinde oldugu kimi faydali tesir gostermedi Ingiltere ve diger ASTB olkeleri dilemma ile qarsilasdilar ya AIT ni guclendirmek ya da AIB ye uzv olmaq Ingiltere Milletler Birliyinden mal idxal ederek diger ASTB uzvlerine sataraq ASTB uzvleri ucun ortaq tariflere ehtiyacdan istifade etdi AIB nin suretli inkisafi ve ticaret terefdasi kimi Avstraliya Kanada ve Yeni Zelandiya kimi Amerika Birlesmis Statlari ve Birlik olkeleri deyil Avropaya yonelme qerari sebebiyle Ingiltere 1961 ci ilde AIB uzvluyunu istedi Lakin Fransanin menfi movqeyi neticesinde 1963 cu ilin yanvarinda bu danisiqlar ugursuz neticelendi ve bu da ASTB nin canlanmasina sebeb oldu 1 yanvar 1967 ci iledek istirakci olkeler arasinda Portuqaliya istisna olmaqla butun gomruk rusumlari ve senaye mallari ticaretine kemiyyet mehdudiyyetleri legv edildi Bir il sonra ASTB ile Finlandiya arasinda gomruk vergileri legv edildi 1972 ci ilde Boyuk Britaniyanin ve Danimarkanin ASTB den cixmasi bu teskilati ehemiyyetli derecede zeifletdi ve qalan uzvleri Birliye uzv olkelerin esas ticaret terefdasi olan AIB ile iqtisadi munasibetleri tenzimlemek ucun yollar axtarmaga mecbur etdi Cetin danisiqlar neticesinde butun ASTB uzvleri ile yanasi Finlandiya da AIB ile 1973 cu ilde quvveye minen senaye mallari ile serbest ticaret muqavileleri bagladilar Onlarin esasinda 1 iyul 1977 ci ilden tamamile legv edilen gomruk rusumlarinda qarsiliqli endirim aparildi Neticede Qerbi Avropada AB ve ASTB olkelerini ehate eden serbest ticaret zonasi meydana geldi 1984 cu ilde AIH ve ASTB arasinda vahid iqtisadi mekanin yaradilmasi ve emekdasligin iqtisadi pul ve senaye siyaseti tedqiqat ve inkisaf ekologiya baliqciliq neqliyyat ve qara metallurgiya kimi sahelere genislendirilmesine dair muqavile imzalanmisdir ASTB olkeleri bir birinin ardinca AIT den ayrilmaga ve AB ye uzv olmaga basladilar Portuqaliya 1986 ci ilde ASTB den ayrildi 1995 ci ilde Avstriya Isvec ve Finlandiya Avropa Birliyine qatildi ve belelikle ASTB uzvu olmaqdan cixdi O vaxta qeder 1992 ci ilin may ayinda ASTB ve AI Ortaq Iqtisadi Mekan insan mal xidmet kapitalin serbest hereketi haqqinda bir muqavile bagladilar Qalan ASTB uzvleri Islandiya Norvec Isvecre ve Lixtensteyn Stokholm Sazisinin tam icrasini izlemeye davam etdiler ASTB uzvu olan olkeler Bolqaristan Polsa Ruminiya Slovakiya ve Cexiya da daxil olmaqla Orta ve Serqi Avropa olkeleri ile serbest ticaret muqavileleri bagladilar Oxsar beyannameler Baltikyani olkelerle imzalanmisdir 2010 cu ilde Ukrayna ASTB ile Serbest Ticaret Sazisi imzaladi Sazisler istehsal olunmus mallarin ve kend teserrufati mehsullarinin ticaretine aiddir Meqsedleri ticaret elaqelerini stimullasdiraraq Avropanin bu hissesindeki islahatlari desteklemekdir Istinadlar