Atlasjet reys 4203, Atatürk Beynəlxalq Hava Limanından İsparta Süleyman Dəmirəl Havalimanına planlaşdırılmış, bütün sərnişinlər və ekipaj üzvlərinin ölümünə yol açan bir qəzayla nəticələnən Atlasjet səfəridir.
Atlasjet reys 4203 | |
---|---|
| |
Ümumi məlumatlar | |
Tarix |
|
Qəza növü | Pilot səhvi. |
Yer | Türbetepe, Keçiborlu, İsparta ili, Türkiyə |
Koordinatlar | |
Ölkə | |
Sərnişin sayı | 50 |
Komanda | 7 |
Yaralı sayı | 0 |
Ölü sayı | 57 |
Təyyarə | |
Təyyarə modeli | McDonnell Douglas MD-80/MD-90 |
Havayolu şirkəti | Atlasjet |
Qalxma yeri | Atatürk Beynəlxalq Hava Limanı, İstanbul, Türkiyə |
Uçuş nömrəsi | 4203 |
Qeydiyyat nömrəsi | TC-AKM |
Atatürk Beynəlxalq Hava Limanından İspartaya 29 noyabr 2007-ci il saat 23:20-də havalanması nəzərdə tutulmuşdu, Lakin Priştina səfərindən gec dönməsi səbəbiylə 30 noyabrda saat 00:51-də ümumi 50 sərnişin və 7 ekipaj üzvü ilə İstanbuldan havalanan KK4203 səfər saylı təyyarə, saat 01:36-da Süleyman Dəmirəl Havalımanına enişə keçdiyi sırada İspartaya 18 km məsafə qala Keçiborlu ərazisində yerə düşmüşdü. Atlasjet Hava yolları başçısı Tuncay Doğaner qəzadan kimsənin xilas ola bilmədiyini açıqlamışdı. Atlasjetin World Focus Havayollarından icarəyə götürülmüş təyyarə McDonnell Douglas MD-83 modeli idi. Təyyarə qəza əsnasında World Focus Hava yollarının pilotları tərəfindən idarə olunurdu.
İspartada Süleyman Dəmirəl Universitetindəki bir fizika konfransına qatılmaq üçün təyyarədə olan nüvə fizikləri Engin Arık, Fatma Şenel Boydağ və yanlarında olan 4 alim qəzada həyatını itirənlər arasında idi.
Qəza bölgəsi
Bəzi jurnalistlərin şərhlərinə görə təyyarə Keçiborlu mahalına bağlı Çukurören və Qılınc kəndləri arasındakı 1830 m hündürlük Türbətəpədə, meşə müşahidə qülləsinə yaxın bir yerdə tapılmışdı. Təyyarə tapıldığında iki parçaya ayrılmış, gövdəsi və arxa qisimi ayrı yerlərə düşmüş vəziyyətdə idi. Bir qanadı və mühərriki bir təpənin üzərində, gövdəsi isə 150 metr aşağıda tapılmışdı. Qəza nəticəsində kokpit qisimi də gövdədən ayrılmışdı. Baqajlar, cəsədlər və dağıntı geniş bir sahəyə yayılmış və polis tərəfindən həmin əraziyə giriş bağlanmışdı.
İsparta valisi Şəmsəddin Uzun, bir açıqlamasında, təyyarənin dağıntısının olduğu yerin, havalimanının eniş rotası üzərində olmadığını ifadə edərək "Təyyarə oraya necə endi anlamaq mümkün deyil" dedmişdir.
Düşən təyyarənin keçmişi
McDonnell Douglas MD-83 tipli təyyarə, 53185 istehsal nömrəsi ilə 1994-cü ildə istehsal olunmuşdur. TC-AKM qeydiyyat nömrəli təyyarə, World Focus Havayollarından əvvəl 1994–1999-cu illər aralığında Amerika Reno Air, 1999–2001-ci illər aralığında , 2001–2005-ci illər aralığında isə Türk Free Bird Hava Yollarında uçmuşdur.
World Focus Hava yolları tərəfindən 20 may, 2005-ci ildə öz flotuna qatılan təyyarə, bir dövr Türk Hava Yollarına da icarəyə verilmişdir. 29 iyul, 2007-ci ildə uçuş qrupuyla birlikdə Atlasjet tərəfindən icarəyə götürülmüşdür.
Arxaplan
Qəzanın səbəbi
Bölgədə edilən araşdırmada günün ikinci yarısından sonra təyyarənin uçuş məlumatını və Pilot kabinəsi səslərini yazan iki qara qutusu (səs qeydi edən CVR və uçuş məlumatlarını yazan FDR cihazları) tapılmışdı. Hava şərtləri müsbət və təyyarənin bilinən bir texniki problemi yox idi.
Türkiyə Mülki Aviasiya Baş İdarəsi, 3 dekabr 2007-ci il tarixində, təyyarənin mərkəzlə yaratdığı son əlaqədən sonra öz hava yolundan çıxdığı dəqiqləşdirildi, lakin bunun səbəbinin hələ bilinmədiyini açıqladı. Eyni zamanda, hava şərtlərinin uçuş üçün uyğun olduğu, hava limanındakı cihazların normal çalışdığı, təyyarənin mühərriklərinin toqquşma anına qədər fəal və eniş komandalarının açıq olduğu bildirildi.
Qara qutular araşdırılması üçün Almaniyaya göndərilmişdi. Gələn ilk xəbərlər, qara qutularda bütün qeydlərin olduğu, məlumatların pilot səhvinə işarə etdiyi istiqamətində idi. Buna görə, pilotlar, başlanğıcda qaydalara uyğun olaraq 2.600 m-ə qədər yüksəlmişlərdi. Daha sonra təyyarənin öz hava yolundan sapmasının səbəbi, pilotların istiqamət təyinatını pozulmuş olması idi. Təpəyə yaxınlaşdıqlarını fərq etdiklərində təyyarəni düzəltməyə çalışmışdılar, lakin bu manevr nəticəsi olaraq təyyarə quyruq qismi ilə təpəylə toqquşmuşdur.
Təxribat iddiası
Təyyarənin düşməsinin dərhal ardından, bir təxribat nəticəsi düşdüyü iddiası ortaya atılmışdı. Bu istiqamətdə maddi bir dəlil olmamasına baxmayaraq, təyyarədə Süleyman Dəmirəl Universitetindəki bir konfransa getməkdə olan beş fizikaçının olmasının, təxribat iddiasını gücləndirdiyi qarşıya qoyulmuşdu. Qəzada həyatını itirən Engin Arıkın Türkiyədə CERN bənzəri bir parçacıq sürətləndirmə laboratoriyası qurma layihəsində çalışması vurğulanmış, bu layihənin Türkiyəyə böyük texnoloji atılamlar etdirəcəyi qarşıya qoyulmuşdu. Üstü bağlı olaraq, Türkiyənin bu var olacağı iddia edilən inkişafı istəməyən düşmənləri və "beynəlxalq nüvə lobbisi", elm adamlarına təxribat təşkili ittiham edilmişdi.
Türkiyə Mülki Aviasiya Baş direktoru Ali Arıduru, təyyarəyə qarşı təxribat iddiasına dair hər hansı bir dəlil olmadığını açıqladı.
Həyatını itirənlər
Ekipaj üzvləri
Serhat Özdemir, Tahir Aksoy, Çağatay Şirin, Mana Topçu, Sinem Vurgun, Mümine Bulut, Alaattin Gürtürk.
Sərnişinlər
Nuri Tığlı, Bahri Öndürücü, M. Rafi Taşkent, Muhsin Öndürücü, Şakir Özsoy, Ayşe Şentürk, Kasım Muhammet Saygılı, Perihan Kutlu, Sinem Kutlu, Aysun Fatime Balcı, Mustafa Zengi, Davut Demirkurt, Hayri Tokgöz, Tevfik Büyükçaylı, Mehmet Yiğitbaşı, Zeliha Yiğitbaşı, Özgen Berkol Doğan, Engin Abat, Engin Arık, Sibel Uysal, Mehmet Yılmaz, Necati Kartal, Saniye Kartal, Hakan Ulutaş, İskender Hikmet, Senel Fatma Boydağ, Fahrettin Oğurlu, Özcan Oğurlu, Hakan Yakup Pullu, Alp Tezcan, Oğuz Cafer Çiftçi, Yusuf Çiftçi, Nazire Kurnaz, Gözen Polat, Mustafa Fidan, Doğan Göktaş, Hazal Kaynak, İsa Çobankaya, Saniye Çobankaya, Yaşar Çobankaya, Burhan Tepebaşı, Ruşen Mustafa Hamza Hemreli, Ceren Ceylan, Fuat Güler, Mustafa Çalışkan, Kenan Büyük, Süleyman Hilal, Melike Ceylan, Sadettin Baysal, Özlem Karataş.
Qəzadan sonra
Dağıntı təmizləmə işləri 7 dekabrda başlamışdı. Dağıntı parçalara ayrılaraq traktorlarla yaxındakı Yeniköyə aparılmışdı. Yolun qarla örtülü olması, işlərin tezləşməsində çətinlik yaradırdı.
Atlas Jet, 14 dekabr 2007-ci ildə, qəza ailələrinə 25 min dollar "ön ödəmə" edəcəklərini açıqladı
Məhkəmə
2009-cu ilin dekabr ayında hələ də qəzaya səbəb olanlar haqqında İsparta Ağır Cəza Məhkəməsində davam edən dinləmələrdə təyyarəyə EGPWS cihazını Eritreyada qoşduran texnik Rəşid Atalayın təqsirləndirilərək "birdən çox adamın ölümünə səbəb olma" günahından mühakimə olunmasına qərar verilmişdi. Prokurorluq EGPWS qurğusundan qəzalı olduğunu iddia etməkdədir. Bu səbəblə EGPWs qurğusundan istehsalçısı Honeywell firmasından cihazın vəziyyəti ilə əlaqədar hesabat istənmişdir.
Açılan iddia nəticəsində World Focus Hava yolları şəriyi Yavuz Çizmeci, eyni hava yolu şirkətinin baş direktoru Aydın Kızıltan və işçisi İsmayıl Taşdelen təqsirləndirilərək "birdən çox adamın ölümünə səbəb olma" günahından əvvəl 14 il həbs cəzasına məhkum edilmişdi. Daha sonra şübhəlilərin cəzası 11 il 8 aya endirilmişdi. World Focus Hava yolları texniki Fikri Zəfər Dinçer, eyni cinayətlə 7 il həbs cəzasına məhkum edilmişdi. Daha sonra Dinçerin cəzası 5 il 10 aya salındı. Dövrün Mülki Aviasiya Baş direktoru Ali Arıduru və Ümumi Müdir köməkçisi Oktay Erdağ, "birdən çox adamın ölümünə səbəb olma" günahından bəraət edərkən, "vəzifədən sui-istifadə etmə" günahından 2 il həbs cəzası aldılar. Bu iki şübhəlinin cəzası daha sonra 1 il 8 aya endirilmişdi. Məhkəmə qərarı 11 mart 2016-cı il tarixində Türkiyə Ali Məhkəməsi tərəfindən pozulmuşdu.
İstinadlar
- Qəzada həyatını itirən bir aylıq Ceren Ceylan biletsiz olduğu üçün uçuş siyahısında yer almamışdır.
- (ing.) . FlightGlobal. 30 noyabr 2007
- (türk.) . Hürriyet. 5 dekabr 2007
- (ing.) . BBC News. 30 noyabr 2007
- (ing.) . Air Safety Network. 15 sentyabr 2015
- "Yolcu uçağı Isparta'da düştü" (türk). 2021-05-06 tarixində . İstifadə tarixi: 15 noyabr 2018.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Atlasjet reys 4203 Ataturk Beynelxalq Hava Limanindan Isparta Suleyman Demirel Havalimanina planlasdirilmis butun sernisinler ve ekipaj uzvlerinin olumune yol acan bir qezayla neticelenen Atlasjet seferidir Atlasjet reys 4203Avqust 2007 ci il Umumi melumatlarTarix 30 noyabr 2007 ci ilQeza novu Pilot sehvi Yer Turbetepe Keciborlu Isparta ili TurkiyeKoordinatlar 37 52 24 sm e 30 12 07 s u Olke TurkiyeSernisin sayi 50Komanda 7Yarali sayi 0Olu sayi 57TeyyareTeyyare modeli McDonnell Douglas MD 80 MD 90Havayolu sirketi AtlasjetQalxma yeri Ataturk Beynelxalq Hava Limani Istanbul TurkiyeUcus nomresi 4203Qeydiyyat nomresi TC AKM Ataturk Beynelxalq Hava Limanindan Ispartaya 29 noyabr 2007 ci il saat 23 20 de havalanmasi nezerde tutulmusdu Lakin Pristina seferinden gec donmesi sebebiyle 30 noyabrda saat 00 51 de umumi 50 sernisin ve 7 ekipaj uzvu ile Istanbuldan havalanan KK4203 sefer sayli teyyare saat 01 36 da Suleyman Demirel Havalimanina enise kecdiyi sirada Ispartaya 18 km mesafe qala Keciborlu erazisinde yere dusmusdu Atlasjet Hava yollari bascisi Tuncay Doganer qezadan kimsenin xilas ola bilmediyini aciqlamisdi Atlasjetin World Focus Havayollarindan icareye goturulmus teyyare McDonnell Douglas MD 83 modeli idi Teyyare qeza esnasinda World Focus Hava yollarinin pilotlari terefinden idare olunurdu Ispartada Suleyman Demirel Universitetindeki bir fizika konfransina qatilmaq ucun teyyarede olan nuve fizikleri Engin Arik Fatma Senel Boydag ve yanlarinda olan 4 alim qezada heyatini itirenler arasinda idi Qeza bolgesiBezi jurnalistlerin serhlerine gore teyyare Keciborlu mahalina bagli Cukuroren ve Qilinc kendleri arasindaki 1830 m hundurluk Turbetepede mese musahide qullesine yaxin bir yerde tapilmisdi Teyyare tapildiginda iki parcaya ayrilmis govdesi ve arxa qisimi ayri yerlere dusmus veziyyetde idi Bir qanadi ve muherriki bir tepenin uzerinde govdesi ise 150 metr asagida tapilmisdi Qeza neticesinde kokpit qisimi de govdeden ayrilmisdi Baqajlar cesedler ve daginti genis bir saheye yayilmis ve polis terefinden hemin eraziye giris baglanmisdi Isparta valisi Semseddin Uzun bir aciqlamasinda teyyarenin dagintisinin oldugu yerin havalimaninin enis rotasi uzerinde olmadigini ifade ederek Teyyare oraya nece endi anlamaq mumkun deyil dedmisdir Dusen teyyarenin kecmisiMcDonnell Douglas MD 83 tipli teyyare 53185 istehsal nomresi ile 1994 cu ilde istehsal olunmusdur TC AKM qeydiyyat nomreli teyyare World Focus Havayollarindan evvel 1994 1999 cu iller araliginda Amerika Reno Air 1999 2001 ci iller araliginda 2001 2005 ci iller araliginda ise Turk Free Bird Hava Yollarinda ucmusdur World Focus Hava yollari terefinden 20 may 2005 ci ilde oz flotuna qatilan teyyare bir dovr Turk Hava Yollarina da icareye verilmisdir 29 iyul 2007 ci ilde ucus qrupuyla birlikde Atlasjet terefinden icareye goturulmusdur ArxaplanQezanin sebebi Bolgede edilen arasdirmada gunun ikinci yarisindan sonra teyyarenin ucus melumatini ve Pilot kabinesi seslerini yazan iki qara qutusu ses qeydi eden CVR ve ucus melumatlarini yazan FDR cihazlari tapilmisdi Hava sertleri musbet ve teyyarenin bilinen bir texniki problemi yox idi Turkiye Mulki Aviasiya Bas Idaresi 3 dekabr 2007 ci il tarixinde teyyarenin merkezle yaratdigi son elaqeden sonra oz hava yolundan cixdigi deqiqlesdirildi lakin bunun sebebinin hele bilinmediyini aciqladi Eyni zamanda hava sertlerinin ucus ucun uygun oldugu hava limanindaki cihazlarin normal calisdigi teyyarenin muherriklerinin toqqusma anina qeder feal ve enis komandalarinin aciq oldugu bildirildi Qara qutular arasdirilmasi ucun Almaniyaya gonderilmisdi Gelen ilk xeberler qara qutularda butun qeydlerin oldugu melumatlarin pilot sehvine isare etdiyi istiqametinde idi Buna gore pilotlar baslangicda qaydalara uygun olaraq 2 600 m e qeder yukselmislerdi Daha sonra teyyarenin oz hava yolundan sapmasinin sebebi pilotlarin istiqamet teyinatini pozulmus olmasi idi Tepeye yaxinlasdiqlarini ferq etdiklerinde teyyareni duzeltmeye calismisdilar lakin bu manevr neticesi olaraq teyyare quyruq qismi ile tepeyle toqqusmusdur Texribat iddiasi Teyyarenin dusmesinin derhal ardindan bir texribat neticesi dusduyu iddiasi ortaya atilmisdi Bu istiqametde maddi bir delil olmamasina baxmayaraq teyyarede Suleyman Demirel Universitetindeki bir konfransa getmekde olan bes fizikacinin olmasinin texribat iddiasini guclendirdiyi qarsiya qoyulmusdu Qezada heyatini itiren Engin Arikin Turkiyede CERN benzeri bir parcaciq suretlendirme laboratoriyasi qurma layihesinde calismasi vurgulanmis bu layihenin Turkiyeye boyuk texnoloji atilamlar etdireceyi qarsiya qoyulmusdu Ustu bagli olaraq Turkiyenin bu var olacagi iddia edilen inkisafi istemeyen dusmenleri ve beynelxalq nuve lobbisi elm adamlarina texribat teskili ittiham edilmisdi Turkiye Mulki Aviasiya Bas direktoru Ali Ariduru teyyareye qarsi texribat iddiasina dair her hansi bir delil olmadigini aciqladi Heyatini itirenler Ekipaj uzvleri Serhat Ozdemir Tahir Aksoy Cagatay Sirin Mana Topcu Sinem Vurgun Mumine Bulut Alaattin Gurturk Sernisinler Nuri Tigli Bahri Ondurucu M Rafi Taskent Muhsin Ondurucu Sakir Ozsoy Ayse Senturk Kasim Muhammet Saygili Perihan Kutlu Sinem Kutlu Aysun Fatime Balci Mustafa Zengi Davut Demirkurt Hayri Tokgoz Tevfik Buyukcayli Mehmet Yigitbasi Zeliha Yigitbasi Ozgen Berkol Dogan Engin Abat Engin Arik Sibel Uysal Mehmet Yilmaz Necati Kartal Saniye Kartal Hakan Ulutas Iskender Hikmet Senel Fatma Boydag Fahrettin Ogurlu Ozcan Ogurlu Hakan Yakup Pullu Alp Tezcan Oguz Cafer Ciftci Yusuf Ciftci Nazire Kurnaz Gozen Polat Mustafa Fidan Dogan Goktas Hazal Kaynak Isa Cobankaya Saniye Cobankaya Yasar Cobankaya Burhan Tepebasi Rusen Mustafa Hamza Hemreli Ceren Ceylan Fuat Guler Mustafa Caliskan Kenan Buyuk Suleyman Hilal Melike Ceylan Sadettin Baysal Ozlem Karatas Qezadan sonraDaginti temizleme isleri 7 dekabrda baslamisdi Daginti parcalara ayrilaraq traktorlarla yaxindaki Yenikoye aparilmisdi Yolun qarla ortulu olmasi islerin tezlesmesinde cetinlik yaradirdi Atlas Jet 14 dekabr 2007 ci ilde qeza ailelerine 25 min dollar on odeme edeceklerini aciqladi Mehkeme 2009 cu ilin dekabr ayinda hele de qezaya sebeb olanlar haqqinda Isparta Agir Ceza Mehkemesinde davam eden dinlemelerde teyyareye EGPWS cihazini Eritreyada qosduran texnik Resid Atalayin teqsirlendirilerek birden cox adamin olumune sebeb olma gunahindan muhakime olunmasina qerar verilmisdi Prokurorluq EGPWS qurgusundan qezali oldugunu iddia etmekdedir Bu sebeble EGPWs qurgusundan istehsalcisi Honeywell firmasindan cihazin veziyyeti ile elaqedar hesabat istenmisdir Acilan iddia neticesinde World Focus Hava yollari seriyi Yavuz Cizmeci eyni hava yolu sirketinin bas direktoru Aydin Kiziltan ve iscisi Ismayil Tasdelen teqsirlendirilerek birden cox adamin olumune sebeb olma gunahindan evvel 14 il hebs cezasina mehkum edilmisdi Daha sonra subhelilerin cezasi 11 il 8 aya endirilmisdi World Focus Hava yollari texniki Fikri Zefer Dincer eyni cinayetle 7 il hebs cezasina mehkum edilmisdi Daha sonra Dincerin cezasi 5 il 10 aya salindi Dovrun Mulki Aviasiya Bas direktoru Ali Ariduru ve Umumi Mudir komekcisi Oktay Erdag birden cox adamin olumune sebeb olma gunahindan beraet ederken vezifeden sui istifade etme gunahindan 2 il hebs cezasi aldilar Bu iki subhelinin cezasi daha sonra 1 il 8 aya endirilmisdi Mehkeme qerari 11 mart 2016 ci il tarixinde Turkiye Ali Mehkemesi terefinden pozulmusdu IstinadlarQezada heyatini itiren bir ayliq Ceren Ceylan biletsiz oldugu ucun ucus siyahisinda yer almamisdir ing FlightGlobal 30 noyabr 2007 turk Hurriyet 5 dekabr 2007 ing BBC News 30 noyabr 2007 ing Air Safety Network 15 sentyabr 2015 Yolcu ucagi Isparta da dustu turk 2021 05 06 tarixinde Istifade tarixi 15 noyabr 2018 Xarici kecidler