Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Asena və ya Aşina – türk mifologiyasında önəmli rol oynayan əfsanəvi dişi qurdun dünyaya gətirdiyi on qız uşağından biri.
Bəzi yerlərdə Asenanın dişi qurdun adı olduğu düşünülməkdədir.Ziya Göyalp 1922-ci ildə Diyarbəkirdə nəşr edilmiş Kiçik Məcmua jurnalında yayımlanan "Türk dövlətinin təkamülü" adlı məqaləsində "bu da çinlilərə görə (Asena=Qurd) mənasındadır" deməkdədir. Göytürk xaqanlığının qədim hökmdarlarının mənsub olduğu Aşina, Zena, Asen və ya Şunnu adı verilən sülalə əfsanəyə görə bu dişi qurddan törəmişdir. Əsli Açina kəlməsindən gəlməkdədir.
Əfsanənin tapıntılara görə ən qədim forması
Antik Çin qaynaqlarında Tüküe xalqının törəyişini anladan Asena əfsanəsinin fərqli formalarına rast gəlinilir. Tapılan ən qədim forması belədir:
 | Tü-küe qövmi Hiunq-nuların uzantısı idi. Hökmdar soyunun adı A-Se-Na idi. Özləri tərəfindən ayrı ordu qurulmuş, amma sonradan qonşu qövm tərəfindən məğlubiyyətə uğramışlardır. On yaşında uşağın xaricində bütün qövmləri qətliama qurban getmişdi. Düşmən əsgərlərinin heç birisi bu uşağı öldürməyə cəsaət etməmişdi. Uşağın ayaqlarını kəsib, onu bataqlığa atdılar. Orada bir dişi qurd vardı, uşağı əti ilə bəslədi. Beləcə, uşaq zamanla böyüdü və dişi qurd ilə cütləşdi. Qurd dərhal hamilə qaldı. Düşmənlərin kralı uşağın hələ də yaşadığını öyrəndi və öldürtmək üçün təkrar adamlarını göndərdi. Adamlar uşağın yanındakı dişi qurdu öldürmək istəmədilər. Dişi qurd dərhal "Kao Çanq"ın (Turfan) şimal-qərbində olan dağın üstündəki mağaraya qaçdı. Mağaranın içində bir neçə yüz "li" genişliyində, uzun otlarla örtülü və ətrafı dağlarla qapalı ova var idi. Dağın içinə qaçan dişi qurd bu yerdə on oğlan uşağı dünyaya gətirdi. Uşaqlar böyüyüncə xaricdən qadınlar aldılar. Bu qadınlar hamilə oldu. Uşaqların hamısı ayrı soy adı qəbul etdilər. Birinin soy adı A-Se-Na oldu. |  |
Bununla yanaşı, əfsanənin başqa formaları vardır. Daha qədim zamanlardan qalan, sonradan genişləndirilmiş, daha əhatəli ya da daha qəsa olan formaları da vardır.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Ahmet Haldun Terzioğlu. Bozkurt Destanı / Bozqurd dastanı. Panama Yayıncılık. səh. 21.
- "Türk mitolojisi Dişi kurdun sembolü Asena". wattpad.com.
- André Wink. Al-Hind: The Making of the Indo-Islamic World. 2002. səh. 65. ISBN .
- Ziya Göyalp, tərcümə: Şahin Filiz, "Türk devletinin tekâmülü 12: Hakanlık Teşkilatı",Küçük Mecmua -II-, s. 57. 2011-10-03 at the Wayback Machine
- Käthe Uray-Kőhalmi, Jean-Paul Roux, Pertev N. Boratav, Edith Vertes. Götter und Mythen in Zentralasien und Nordeurasien. səh. 251. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Asena ve ya Asina turk mifologiyasinda onemli rol oynayan efsanevi disi qurdun dunyaya getirdiyi on qiz usagindan biri Bezi yerlerde Asenanin disi qurdun adi oldugu dusunulmekdedir Ziya Goyalp 1922 ci ilde Diyarbekirde nesr edilmis Kicik Mecmua jurnalinda yayimlanan Turk dovletinin tekamulu adli meqalesinde bu da cinlilere gore Asena Qurd menasindadir demekdedir Goyturk xaqanliginin qedim hokmdarlarinin mensub oldugu Asina Zena Asen ve ya Sunnu adi verilen sulale efsaneye gore bu disi qurddan toremisdir Esli Acina kelmesinden gelmekdedir Efsanenin tapintilara gore en qedim formasiAntik Cin qaynaqlarinda Tukue xalqinin toreyisini anladan Asena efsanesinin ferqli formalarina rast gelinilir Tapilan en qedim formasi beledir Tu kue qovmi Hiunq nularin uzantisi idi Hokmdar soyunun adi A Se Na idi Ozleri terefinden ayri ordu qurulmus amma sonradan qonsu qovm terefinden meglubiyyete ugramislardir On yasinda usagin xaricinde butun qovmleri qetliama qurban getmisdi Dusmen esgerlerinin hec birisi bu usagi oldurmeye cesaet etmemisdi Usagin ayaqlarini kesib onu bataqliga atdilar Orada bir disi qurd vardi usagi eti ile besledi Belece usaq zamanla boyudu ve disi qurd ile cutlesdi Qurd derhal hamile qaldi Dusmenlerin krali usagin hele de yasadigini oyrendi ve oldurtmek ucun tekrar adamlarini gonderdi Adamlar usagin yanindaki disi qurdu oldurmek istemediler Disi qurd derhal Kao Canq in Turfan simal qerbinde olan dagin ustundeki magaraya qacdi Magaranin icinde bir nece yuz li genisliyinde uzun otlarla ortulu ve etrafi daglarla qapali ova var idi Dagin icine qacan disi qurd bu yerde on oglan usagi dunyaya getirdi Usaqlar boyuyunce xaricden qadinlar aldilar Bu qadinlar hamile oldu Usaqlarin hamisi ayri soy adi qebul etdiler Birinin soy adi A Se Na oldu Bununla yanasi efsanenin basqa formalari vardir Daha qedim zamanlardan qalan sonradan genislendirilmis daha ehateli ya da daha qesa olan formalari da vardir Hemcinin baxBozqurd mifologiya Turk xalqlarinin mifologiyasiAsar mifologiya IstinadlarAhmet Haldun Terzioglu Bozkurt Destani Bozqurd dastani Panama Yayincilik seh 21 Turk mitolojisi Disi kurdun sembolu Asena wattpad com Andre Wink Al Hind The Making of the Indo Islamic World 2002 seh 65 ISBN 0 391 04173 8 Ziya Goyalp tercume Sahin Filiz Turk devletinin tekamulu 12 Hakanlik Teskilati Kucuk Mecmua II s 57 2011 10 03 at the Wayback Machine Kathe Uray Kohalmi Jean Paul Roux Pertev N Boratav Edith Vertes Gotter und Mythen in Zentralasien und Nordeurasien seh 251 ISBN 3 12 909870 4