Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Arı mumu — bal arılarının şan düzəltmək üçün hasil etdikləri maddə.
Arı mumu olduqca davamlıdır. Onu uzun müddət saxlandıqda belə, belə xarab olmur. Havanın temperaturu və nəmliyi ona təsir köstərmir.
Mum havada oksidləşmir, havanın nəmliyini özünə çəkmir və qurumur. Beləliklə də, onun çəkisi daim dəyişilməz qalır. Mum demək olar ki, heç bir zərərvericilərlə zədələnmir. Torpaq mikrobları demək olar ki, bütün üzvi maddələri parçaladığı halda, muma çox az təsir göstərir. Torpaqda 20 il taxta qabda qalmış mum tapılmışdır. Həmin mum qabından əsə- əlamət qalmadığı halda, mumun bəzi hissələrinin səthi 2 mm- ə qədər dəyişilmiuşdir. Mum güvəsi ərimiş mumu yalnız o zaman zədələyir ki, mum içərisində güvə yumurtası olan taxta qutuya qoyulmuş olsun. Bu zaman yumurtadan çıxmış sürfələr başqa yem olmadığına görə mumla, kisə, yaxud ağacla qidalanır.
Bəzən mum, habelə mumdan hazırlanmış süni şanın üzəri boz təbəqə ilə öltülür. Belə süni şanı yazda arılar pis qəbul edir. Lakin yayda gəlir vaxtı arılar həmin şanı hörüb ondan istifadə edirlər. Boz təbəqə hər yerdə (bütün mumda) olmur. Həmin boz- təbəqə mumun tərkibində olan yağ turşularının duzlarından əmələ gəlir. Boz təbəqəni mumun üzərindən əllə sürtməklə, şanın üzərindən isə onu günün istisində qızdırmaqla kənar etmək olar. Lakin bir müddıtdən sonra onun üzəri yenə də boz örtüklə örtüləcəkdir. Bellə hallar şanın, ələxüsus mumn keyfiyyətinin aşağı salmır.
Arıçılıq məhsulları içərisində mum çox qiymətli məhsuldur. İşçi arılar onu qarınlarının aşağı hissəsində olan mum vəziləri vasitəsilə ifraz edirlər. Mumu sürfələrə qulluq edən 10-20 günlük arılar istehsal edir.
Mum arılara şan toxumaq üçün lazımdır. Arı şanı toxuduqdan sonra onun içərisinə bal yığır və bala qoyur. Pətəkdə kifayət qədər bal, güləm olduqda, arılar yaxşı gəlir gətirdikləri vaxt arı ailəsi çoxlu mum ayırır və yüksək keyfiyyətli şan hörürlər. Təbiətdən gəlir gəlmirsə, hətta yuvada çoxlu süni yem olsa belə arılar şan hörmürlər.
Şan hörülməsi üçün arı ailəsində mütləq ana arı olmalıdır.
Mumun rəngi: ağ, sarı, tünd sarı
Tərkibində 50-yə yaxın kimyəvi birləşmələr vardır. Bunların 75%-i mürəkkəb efirlər, 12-15 % karbohidrogenlər, 13-15% yağ turşuları, digər üzvi maddələr və s.-dir.
Sıxlığı( 15°S-də): ρ = 0.956-0.970q/sm3
Ərimə temperaturu 61-65 °S
Mum kosmetologiyada qadınlar üçün müxtəlif kremlərin, maskaların, epilyasiya yapışqanlarının hazırlanmasında, əczaçılıq sənayesində, təbabətdə dərmanlar, tibbi şamların hazırlanmasında işlədilir. Rəssamlıqda geniş tətbiq olunur.
• Arılar tərəfindən istehsal olunan mumun 80%-i yenidən arının özünə sərf edilir.
• Elektrik enerjisi olmayan dövrlərdə varlı adamlar evlərini mumdan düzəldilmiş şamla işıqlandırırdılar.
Bronxial astmada, haymoritdə şanlı bal yemək çox müsbət nəticələr verir. Şanlı balı çeynədikdə dişin dibləri möhkəmlənir, kariesdən təmizlənir.
Yanıq və yaraların sağalmasında mumdan hazırlanan belə bir resepti nəzərinizə çatdırırıq:
5 qram mum
10 qram zeytun yağı
Qızdırılıb, qatışdırılıb üzərinə 1 yumurta sarısı əlavə olunur. Yaraya çəkilir.
Arı şanı
Nəsil yetişdirmək, yem ehtiyatı yığmaq üçün arıların mumdan düzəltdikləri qurğu (yuva); altıbucaqlı silindrşəkilli hücrələrdən (qovuqcuqlardan) ibarət mum lövhələridir. Arıların işini yüngülləşdirmək və onları məhsul toplanışına səfərbər etmək məqsədilə süni şan da düzəldilir. 410×260 mm ölçülü süni şanın 1 kq-ında 16, 210×190 mm-lik şanın 1 kq-ında 22 ədəd şan lövhəsi olur. Arı ailəsinin hər 6 gündən bir şana ehtiyacını ödəmək üçün gündəlik gəlirin (yığımın) hər kq-ına 3 şan lövhəsi tələb olunur.
Xalq təsərrüfatınında əhəmiyyəti
Arı mumu xalq təsərrüfatının müxtılif sahələrində geniş tətbiq olunur. Mum metalurgiyada tökmə çuqun qəliblərinin hazırlamasında, optika zavodlarında, yapışdırıcı və cilalyıcı mastikaların hazırlamasında işlədilir. Aviasiya sənayesində müxtəlif hopdurucu və örtücü emulsiyalarda, dəmir yol nəqiliyyatında sürtkü yağlarının tərkibində istifadə edilir.
Radio texnikada mum elektirik keçiricilərinin, kondesatorların, elektirik sənayesində elektirik motorlarının hazırlamasında və qalvanoplastikada işlədilir. Gön-dəri sənayesində müxtəlif hopdurucu maddələrin tərkibinə qatılır. Bunların köməyilə dəri su buraxmır. Mum ətiryyat və əzaçılıq sənayesində, dodaq, dırnaq və başqa rənglərin, kremlərin, məlhəmlərin və müxtəlif tibbi şamların hazırlanmasında tətbiq olunur.
Şirniyyat sənayesində bəzən konfetlərin üzəri nazik mum pərdəsilə örtülür ki, o kağıza yapışmasın və əriməsin. Mum poliqrafiya sənayesində işlədilən rənglərin tərkibinə daxil olur. Buna görə də yenicə yazılmış qəzet əlimizi çirkləndirmir.
Mumun xalq təsərrüfatında necə böyük əhəmiyyətə malik olduğu aydın ğörünür. Arıçılıq isə istehsal etdiyi mumun yalnız 20 %-in sənayeyə verir. Qalan 80%-ni isə özü üçün süni şan istehsalında istifadə edilir. Bununla əlaqədar olaraq, arıçılığın qarşısında mühüm bir vəzifə- mum istehsalı vəzifəsi durur.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ari mumu bal arilarinin san duzeltmek ucun hasil etdikleri madde Ari mumu olduqca davamlidir Onu uzun muddet saxlandiqda bele bele xarab olmur Havanin temperaturu ve nemliyi ona tesir kostermir Mum havada oksidlesmir havanin nemliyini ozune cekmir ve qurumur Belelikle de onun cekisi daim deyisilmez qalir Mum demek olar ki hec bir zerervericilerle zedelenmir Torpaq mikroblari demek olar ki butun uzvi maddeleri parcaladigi halda muma cox az tesir gosterir Torpaqda 20 il taxta qabda qalmis mum tapilmisdir Hemin mum qabindan ese elamet qalmadigi halda mumun bezi hisselerinin sethi 2 mm e qeder deyisilmiusdir Mum guvesi erimis mumu yalniz o zaman zedeleyir ki mum icerisinde guve yumurtasi olan taxta qutuya qoyulmus olsun Bu zaman yumurtadan cixmis surfeler basqa yem olmadigina gore mumla kise yaxud agacla qidalanir Bezen mum habele mumdan hazirlanmis suni sanin uzeri boz tebeqe ile oltulur Bele suni sani yazda arilar pis qebul edir Lakin yayda gelir vaxti arilar hemin sani horub ondan istifade edirler Boz tebeqe her yerde butun mumda olmur Hemin boz tebeqe mumun terkibinde olan yag tursularinin duzlarindan emele gelir Boz tebeqeni mumun uzerinden elle surtmekle sanin uzerinden ise onu gunun istisinde qizdirmaqla kenar etmek olar Lakin bir mudditden sonra onun uzeri yene de boz ortukle ortulecekdir Belle hallar sanin elexusus mumn keyfiyyetinin asagi salmir Ariciliq mehsullari icerisinde mum cox qiymetli mehsuldur Isci arilar onu qarinlarinin asagi hissesinde olan mum vezileri vasitesile ifraz edirler Mumu surfelere qulluq eden 10 20 gunluk arilar istehsal edir Mum arilara san toxumaq ucun lazimdir Ari sani toxuduqdan sonra onun icerisine bal yigir ve bala qoyur Petekde kifayet qeder bal gulem olduqda arilar yaxsi gelir getirdikleri vaxt ari ailesi coxlu mum ayirir ve yuksek keyfiyyetli san horurler Tebietden gelir gelmirse hetta yuvada coxlu suni yem olsa bele arilar san hormurler San horulmesi ucun ari ailesinde mutleq ana ari olmalidir Mumun rengi ag sari tund sari Terkibinde 50 ye yaxin kimyevi birlesmeler vardir Bunlarin 75 i murekkeb efirler 12 15 karbohidrogenler 13 15 yag tursulari diger uzvi maddeler ve s dir Sixligi 15 S de r 0 956 0 970q sm3 Erime temperaturu 61 65 S Mum kosmetologiyada qadinlar ucun muxtelif kremlerin maskalarin epilyasiya yapisqanlarinin hazirlanmasinda eczaciliq senayesinde tebabetde dermanlar tibbi samlarin hazirlanmasinda isledilir Ressamliqda genis tetbiq olunur Arilar terefinden istehsal olunan mumun 80 i yeniden arinin ozune serf edilir Elektrik enerjisi olmayan dovrlerde varli adamlar evlerini mumdan duzeldilmis samla isiqlandirirdilar Bronxial astmada haymoritde sanli bal yemek cox musbet neticeler verir Sanli bali ceynedikde disin dibleri mohkemlenir kariesden temizlenir Yaniq ve yaralarin sagalmasinda mumdan hazirlanan bele bir resepti nezerinize catdiririq 5 qram mum 10 qram zeytun yagi Qizdirilib qatisdirilib uzerine 1 yumurta sarisi elave olunur Yaraya cekilir Ari saniNesil yetisdirmek yem ehtiyati yigmaq ucun arilarin mumdan duzeltdikleri qurgu yuva altibucaqli silindrsekilli hucrelerden qovuqcuqlardan ibaret mum lovheleridir Arilarin isini yungullesdirmek ve onlari mehsul toplanisina seferber etmek meqsedile suni san da duzeldilir 410 260 mm olculu suni sanin 1 kq inda 16 210 190 mm lik sanin 1 kq inda 22 eded san lovhesi olur Ari ailesinin her 6 gunden bir sana ehtiyacini odemek ucun gundelik gelirin yigimin her kq ina 3 san lovhesi teleb olunur Xalq teserrufatininda ehemiyyeti Ari mumu xalq teserrufatinin muxtilif sahelerinde genis tetbiq olunur Mum metalurgiyada tokme cuqun qeliblerinin hazirlamasinda optika zavodlarinda yapisdirici ve cilalyici mastikalarin hazirlamasinda isledilir Aviasiya senayesinde muxtelif hopdurucu ve ortucu emulsiyalarda demir yol neqiliyyatinda surtku yaglarinin terkibinde istifade edilir Radio texnikada mum elektirik keciricilerinin kondesatorlarin elektirik senayesinde elektirik motorlarinin hazirlamasinda ve qalvanoplastikada isledilir Gon deri senayesinde muxtelif hopdurucu maddelerin terkibine qatilir Bunlarin komeyile deri su buraxmir Mum etiryyat ve ezaciliq senayesinde dodaq dirnaq ve basqa renglerin kremlerin melhemlerin ve muxtelif tibbi samlarin hazirlanmasinda tetbiq olunur Sirniyyat senayesinde bezen konfetlerin uzeri nazik mum perdesile ortulur ki o kagiza yapismasin ve erimesin Mum poliqrafiya senayesinde isledilen renglerin terkibine daxil olur Buna gore de yenice yazilmis qezet elimizi cirklendirmir Mumun xalq teserrufatinda nece boyuk ehemiyyete malik oldugu aydin gorunur Ariciliq ise istehsal etdiyi mumun yalniz 20 in senayeye verir Qalan 80 ni ise ozu ucun suni san istehsalinda istifade edilir Bununla elaqedar olaraq ariciligin qarsisinda muhum bir vezife mum istehsali vezifesi durur Hemcinin baxAriciliq Bal Bal arisi Ari Ari sudu Ari zeheri Veremum Cicek tozu