Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Arı zəhəri — arıların zəhər vəziləri tərəfindən ifraz olunan və xüsusi kisəyə toplanan məhlul.
Ümumi məlumat
Arı zəhəri iki zəhər vəzisi tərəfindən hazırlanır, xüsusi kisəyə toplanır. Oradan isə arı sancması zamanı xaric olunur.Arı zəhərinin əsas tərkibi histamin maddəsindən ibarətdir.Ona görə də arı zəhəri ilə zəhərlənməzamanı antihistaminpreparatları(dimedrol və s.)işlədilir.
Arı zəhəri təbabətdə
Arı zəhəri respublikamızda və xarici ölkələrin təbabətində geniş şəkildə istifadə edilir. Təbabətdə arı zəhəri natural şəkildə bilavasitə arı sancması ilə və müxtəlif preparatlar şəklində istifadə edilir. Son vaxtlar arı zəhəri oynaq revmatizminin vəsinir xəstəliklərin (işias) radikulit və üçlü sinirin nevralgiyasının müalicəsində yaxşı nəticə verir.
Arı zəhəri apitoksin qan yaradıcı sistemlərə yaxşı təsir edərək hemoqlobinin miqdarını çoxaldır, qanın yaxıcılığını vəlaxtalanmasını azaldır, eritrositlərin çökmə reaksiyasını aşağı salır, ümumi və yerli leykositozu artırır. Arı zəhəri ürək əzələsinin işini nizamlayır,qan təzyiqini aşağı salır və maddələr mübadiləsini yaxşılaşdırır. Arı zəhəri bir çox sağalmayan yaraların müalicəsində işlədiir.
Arı zəhəri elmdə
Arılarda olan iki zəhər vəzisinin ifraz etdiyi və sancan zaman neştərindən axan acı, zəhərli, şəffaf maddə. Arı zəhərinin tərkibində bioloji aktiv melittin zülalı, sərbəst aminturşular, fermentlər (gialuronidaza, lesitinaza A), histamin (1%-ə qədər ), nuklein, formiat, ortofosfat və xlorid turşuları, piylər, uçucu yağlar, Mg, Cu, Ca və sairə var. Havada tez qatılaşıb quruyur, suda asan, qarışqa turşusunda və 60°-li spirtdə çətin həll olur. İstiyədavamlıdır (dondurularkən və 115 °C-yədək temp-rda xassələri dəyişilmir). Bakterisid təsiri azdır. Qədimdən xalq təbabətində istifadə olunur. Qan təzyiqini aşağı salır, hemoqlobinin miqdarını artırır, qanın yaxıcılığını və laxtalanmasını azaldır, eritrositlərin çökmə reaksiyasını zəiflədir, ürək əzələsinin işini nizamlayır, maddələr mübadiləsini yaxşılaşdırır və s. Arı zəhərindən alınan dərmanlar oynaq xəstəliklərində elektroforez yolu ilə, miozit, radikulit, üçlü sinir nevralgiyası, revmatizm, miqren, trofik xora, endarterioz, bronxial astma, tromboflebit və s. xəstəliklərin müalicəsində məhlul və məlhəm şəklində işlədilir. Böyrək, qara ciyər, mədəaltı vəzi, qan, diabet, ürək-damar və s. xəstəliklərdə istifadə etmək olmaz. Arı zəhərindən apitoksin, venapiolin, melissin (toksamin), virapin və apizartron məlhəmləri hazırlanır. Arı sancdıqda 0,2–0,3 mq zəhər ifraz edir; zəhərin ağrısını azaltmaq üçün yaraya naşatır spirti məhlulu ilə (1 hissə naşatır spirti, 5 hissə su) isladılmış sarğı qoyulur, ağır hallarda ürək fəaliyyətini nizama salan dərman tətbiq edilir. 500 və daha çox arının sancması ölümlə nəticələnir.
Apitoksin
Arı zəhəri arılarda olan iki zəhər vasitəsilə hazırlanır, xüsusi zəhər kisəsinə topanır. Oradan isə sancma zamanı xaric olunur.
Arı zəhəri – şəffaf, rəngsiz, açıq havada tez qatılaşıb quruyan, acı dadlı, göynədici xassəyə və turş reaksiyaya malikdir. Arı zəhərinin tərkibinə üzvi birləşmələr, sərbəst amin turşuları, uçucu yağlar, fermentlər, mikroelementlər və s. daxildir.
Arı zəhəri təbabətdə işiasın, radikulitlərin, üçlü sinirin nevralgiyası, revmatizmin (yel xəstəliklərinin), bronxial astmanın, damar xəstəliklərinin və s. müalicəsində geniş tətbiq olunur.
Arı zəhəri – apitoksin qan yaradıcı sistemlərə yaxşı təsir edərək hemoqlobinin miqdarını çoxaldır, qanın yaxıcılığını və laxtalanmasını azaldır, eritrositlərin çökmə reaksiyasını aşağı salır, ümumi və yerli leykositozu artırır. Arı zəhəri ürək əzələsinin işini nizamlayır, qan təzyiqini aşağı salır və maddələr mübadiləsini yaxşılaşdırır, qan dövranı sisteminin fəaliyyətini yüksəldir, yuxunu, iştahı və insanın ümumi vəziyyətini yaxşılaşdırır, iş qabiliyyətini artırır.
Arı zəhəri natural şəkildə bilavasitə arı sancması yolu ilə və müxtəlif preparatlar şəklində istifadə edilir.
Arı zəhərinin əsas tərkibi histamin maddəsindən ibarətdir. Ona görə də arı zəhəri ilə zəhərlənmə zamanı antihistamin preparatları (dimedrol və s.) işlədilir.
Böyük dozalarda arı zəhəri qüvvəli zəhərləyici təsirə malikdir. Belə ki, adamı 450–500 arının bir vaxtda sancması tənəffüsün iflicinə və ölümə səbəb olur. Apitoksin qüvvəli bakterisid təsirə malikdir. Hətta onu 50 min dəfə durultduqda belə bakteriaları öldürür.
Arı zəhərinin alınması
Yaşlı arı orta hesabla 0,4–0,8 mq zəhər ayırır. 12–14 günlük işçi arılarda zəhər vəziləri daha yaxşı inkişaf etmiş olur. Yeni çıxan cavan arılarda zəhər olmur.
Çoxlu miqdarda arı zəhəri laboratoriyalarda və arıxanalarda xüsusi elektrik cihazı vasitəsilə alınır. Belə cihaz elektrik impulsları yaradan elektrik stimulyatorundan və impulsları qəbul edən 10 kasetdən ibarətdir.
Arılardan zəhər alınması əsas bal yığımından əvvəl pətəkdə çoxlu miqdar arı olduqda həyata keçirilir. Kasetlər axşamdan – hava qaralana yaxın, arılar pətəyə toplandıqdan sonra ballı çərçivələrdən 2 sm, sürfəli çərçivələrdən isə xeyli aralı yerləşdirilir və 12 voltluq elektrik stimulyatoruna birləşdirilir. Cihazın fasiləsiz işləmə müddəti 8 saatdan artıq olmamalıdır.
Elektrik cərəyanı və mexaniki təsirə məruz qalan arılar cihazın nazik təbəqəsini sancaraq şüşənin hamar səthinə zəhərini tökürlər, dərhal da quruyur. Beləliklə, arılar ardıcıl olaraq zəhər verirlər. Proses başa çatdıqdan sonra şüşə üzərindəki qurumuş zəhər iti ülgüclə qaşınıb ağzı kip bağlanan tutqun rəngli şüşə qaba yığılır. Bir arıdan 0.1 mq-adək zəhər almaq olar. 1q zəhər almaq üçün 10 min arıdan istifadə etmək lazımdır.
Quru halda arı zəhərini aktivliyini itirmədən illərlə saxlamaq olar. Lakin onu uzun müddət nəm yerdə saxladıqda və qaynatdıqda xassəsi dəyişir.
Arı zəhəri arıların zəhər vəzilərinin hasil etdiyi sekresiya məhsulundan qurudulmuş xammaldır.
Arı zəhərinin xüsusiyyətləri
•Quruluşu – kiçik hissəcikli toz və nazik pərdə halında;
•Rəngi – boz-sarı rəngdən qonur rəngə qədər;
•Orqanoleptik xassəsi – selik təbəqəsini qıcıqlandırır və asqırmaya səbəb olur;
•Nəmliyi – 12%-dən artıq olmamalıdır;
•Suda həll olmayan qalıq – 13%-dən artıq olmamalıdır;
•1:300 nisbətində məhlulun rəngi – Farmakopevanın IX nəşrində "Mayelərin rənginin təyini" bölməsində 3-a №-li etalonundakından artıq olmamalıdır;
•Hermolitik aktivlik – 60 saniyə
•Fosfolipaza aktivliyi – 8 mkq-a qədər.
Həmçinin bax
İstinadlar
Ədəbiyyat
- Hacı Qulamhüseyn Sultanlı "Bal arıları aləmində" Bakı, 2007, səh. 191
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ari zeheri arilarin zeher vezileri terefinden ifraz olunan ve xususi kiseye toplanan mehlul Umumi melumatAri zeheri iki zeher vezisi terefinden hazirlanir xususi kiseye toplanir Oradan ise ari sancmasi zamani xaric olunur Ari zeherinin esas terkibi histamin maddesinden ibaretdir Ona gore de ari zeheri ile zeherlenmezamani antihistaminpreparatlari dimedrol ve s isledilir Ari zeheri tebabetdeAri zeheri respublikamizda ve xarici olkelerin tebabetinde genis sekilde istifade edilir Tebabetde ari zeheri natural sekilde bilavasite ari sancmasi ile ve muxtelif preparatlar seklinde istifade edilir Son vaxtlar ari zeheri oynaq revmatizminin vesinir xesteliklerin isias radikulit ve uclu sinirin nevralgiyasinin mualicesinde yaxsi netice verir Ari zeheri apitoksin qan yaradici sistemlere yaxsi tesir ederek hemoqlobinin miqdarini coxaldir qanin yaxiciligini velaxtalanmasini azaldir eritrositlerin cokme reaksiyasini asagi salir umumi ve yerli leykositozu artirir Ari zeheri urek ezelesinin isini nizamlayir qan tezyiqini asagi salir ve maddeler mubadilesini yaxsilasdirir Ari zeheri bir cox sagalmayan yaralarin mualicesinde islediir Ari zeheri elmdeArilarda olan iki zeher vezisinin ifraz etdiyi ve sancan zaman nesterinden axan aci zeherli seffaf madde Ari zeherinin terkibinde bioloji aktiv melittin zulali serbest amintursular fermentler gialuronidaza lesitinaza A histamin 1 e qeder nuklein formiat ortofosfat ve xlorid tursulari piyler ucucu yaglar Mg Cu Ca ve saire var Havada tez qatilasib quruyur suda asan qarisqa tursusunda ve 60 li spirtde cetin hell olur Istiyedavamlidir dondurularken ve 115 C yedek temp rda xasseleri deyisilmir Bakterisid tesiri azdir Qedimden xalq tebabetinde istifade olunur Qan tezyiqini asagi salir hemoqlobinin miqdarini artirir qanin yaxiciligini ve laxtalanmasini azaldir eritrositlerin cokme reaksiyasini zeifledir urek ezelesinin isini nizamlayir maddeler mubadilesini yaxsilasdirir ve s Ari zeherinden alinan dermanlar oynaq xesteliklerinde elektroforez yolu ile miozit radikulit uclu sinir nevralgiyasi revmatizm miqren trofik xora endarterioz bronxial astma tromboflebit ve s xesteliklerin mualicesinde mehlul ve melhem seklinde isledilir Boyrek qara ciyer medealti vezi qan diabet urek damar ve s xesteliklerde istifade etmek olmaz Ari zeherinden apitoksin venapiolin melissin toksamin virapin ve apizartron melhemleri hazirlanir Ari sancdiqda 0 2 0 3 mq zeher ifraz edir zeherin agrisini azaltmaq ucun yaraya nasatir spirti mehlulu ile 1 hisse nasatir spirti 5 hisse su isladilmis sargi qoyulur agir hallarda urek fealiyyetini nizama salan derman tetbiq edilir 500 ve daha cox arinin sancmasi olumle neticelenir Apitoksin Ari zeheri arilarda olan iki zeher vasitesile hazirlanir xususi zeher kisesine topanir Oradan ise sancma zamani xaric olunur Ari zeheri seffaf rengsiz aciq havada tez qatilasib quruyan aci dadli goynedici xasseye ve turs reaksiyaya malikdir Ari zeherinin terkibine uzvi birlesmeler serbest amin tursulari ucucu yaglar fermentler mikroelementler ve s daxildir Ari zeheri tebabetde isiasin radikulitlerin uclu sinirin nevralgiyasi revmatizmin yel xesteliklerinin bronxial astmanin damar xesteliklerinin ve s mualicesinde genis tetbiq olunur Ari zeheri apitoksin qan yaradici sistemlere yaxsi tesir ederek hemoqlobinin miqdarini coxaldir qanin yaxiciligini ve laxtalanmasini azaldir eritrositlerin cokme reaksiyasini asagi salir umumi ve yerli leykositozu artirir Ari zeheri urek ezelesinin isini nizamlayir qan tezyiqini asagi salir ve maddeler mubadilesini yaxsilasdirir qan dovrani sisteminin fealiyyetini yukseldir yuxunu istahi ve insanin umumi veziyyetini yaxsilasdirir is qabiliyyetini artirir Ari zeheri natural sekilde bilavasite ari sancmasi yolu ile ve muxtelif preparatlar seklinde istifade edilir Ari zeherinin esas terkibi histamin maddesinden ibaretdir Ona gore de ari zeheri ile zeherlenme zamani antihistamin preparatlari dimedrol ve s isledilir Boyuk dozalarda ari zeheri quvveli zeherleyici tesire malikdir Bele ki adami 450 500 arinin bir vaxtda sancmasi teneffusun iflicine ve olume sebeb olur Apitoksin quvveli bakterisid tesire malikdir Hetta onu 50 min defe durultduqda bele bakterialari oldurur Ari zeherinin alinmasi Yasli ari orta hesabla 0 4 0 8 mq zeher ayirir 12 14 gunluk isci arilarda zeher vezileri daha yaxsi inkisaf etmis olur Yeni cixan cavan arilarda zeher olmur Coxlu miqdarda ari zeheri laboratoriyalarda ve arixanalarda xususi elektrik cihazi vasitesile alinir Bele cihaz elektrik impulslari yaradan elektrik stimulyatorundan ve impulslari qebul eden 10 kasetden ibaretdir Arilardan zeher alinmasi esas bal yigimindan evvel petekde coxlu miqdar ari olduqda heyata kecirilir Kasetler axsamdan hava qaralana yaxin arilar peteye toplandiqdan sonra balli cercivelerden 2 sm surfeli cercivelerden ise xeyli arali yerlesdirilir ve 12 voltluq elektrik stimulyatoruna birlesdirilir Cihazin fasilesiz isleme muddeti 8 saatdan artiq olmamalidir Elektrik cereyani ve mexaniki tesire meruz qalan arilar cihazin nazik tebeqesini sancaraq susenin hamar sethine zeherini tokurler derhal da quruyur Belelikle arilar ardicil olaraq zeher verirler Proses basa catdiqdan sonra suse uzerindeki qurumus zeher iti ulgucle qasinib agzi kip baglanan tutqun rengli suse qaba yigilir Bir aridan 0 1 mq adek zeher almaq olar 1q zeher almaq ucun 10 min aridan istifade etmek lazimdir Quru halda ari zeherini aktivliyini itirmeden illerle saxlamaq olar Lakin onu uzun muddet nem yerde saxladiqda ve qaynatdiqda xassesi deyisir Ari zeheri arilarin zeher vezilerinin hasil etdiyi sekresiya mehsulundan qurudulmus xammaldir Ari zeherinin xususiyyetleri Qurulusu kicik hissecikli toz ve nazik perde halinda Rengi boz sari rengden qonur renge qeder Orqanoleptik xassesi selik tebeqesini qiciqlandirir ve asqirmaya sebeb olur Nemliyi 12 den artiq olmamalidir Suda hell olmayan qaliq 13 den artiq olmamalidir 1 300 nisbetinde mehlulun rengi Farmakopevanin IX nesrinde Mayelerin renginin teyini bolmesinde 3 a li etalonundakindan artiq olmamalidir Hermolitik aktivlik 60 saniye Fosfolipaza aktivliyi 8 mkq a qeder Hemcinin baxAriciliq Bal Bal arisi Ari Ari sudu Veremum Mum Cicek tozuIstinadlarEdebiyyatHaci Qulamhuseyn Sultanli Bal arilari aleminde Baki 2007 seh 191