Arazbar — Azərbaycan Respublikasının Ağcabədi rayonunun Arazbar kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.
Arazbar | |
---|---|
Ölkə | Azərbaycan |
Rayon | Ağcabədi |
Tarixi və coğrafiyası | |
İlk məlumat | XIII əsr |
Saat qurşağı | |
Əhalisi | |
Əhalisi |
|
Rəsmi dili | |
Rəqəmsal identifikatorlar | |
Poçt indeksi | AZ0422 |
Tarixi
Arazbarı/Arazbar/Arasbar Ağcabədi rayonunun eyniadlı inzibati ərazi vahidində kənd. Qarqar çayının sağ sahilində, Mil düzündədir. İlk dəfə XIII əsrə aid mənbələrdə (Fəzlullah RəŞidəddin "Məktublar") Arasbar Şəklində qeydə alınmışdır. XVI əsrdə türk səyyahı Ovliya Çələbinin yazdığına görə, Araz çayının nisbətən yuxarıdan töküldüyü ərazi yerli əhali arasında Arazbar adlanırmış. XVIII əsrdə Arazbar Qarabağ xanlığının banisi Pənahəli xanın atası İbrahim ağanın otlaq yeri olmuşdur. XIX əsrə aid mənbələrin birində Araz çayının Ordubad və Mehri arasında Arasbar adlı dar dərədən axdığı göstərilir. Həmin əsrə aid başqa bir mənbədə isə Arazbarlı kəndi qeydə alınmışdır. 1917-ci ildə Cəbrayıl və Şuşa qəzalarında Arasparlı, 1917 və 1933-cü illərdə Goyçay qəzasında Arazbəyli yaşayış məntəqəsi olmuşdur. 1933-cü ildə Ağcabədi rayonundakı Arazbar kəndinin adı Araspar Şəklində qeydə alınmışdır. Türkiyənin Qars əyalətinin Kağızman dairəsində də Arasbarlı adlı yaşayış məntəqəsi mövcuddur. Toponimin belə geniş arealda yayılması onu göstərir ki, Arazbar əvvəllər yer adı olmuş, orada yaşayan insanlar müxtəlif ərazilərə köçdükdən sonra saldıqları yeni yaşayış məntəqələrinə də keçmiş yurdlarının adını vermişlər. Cox güman ki, Arasparlı etnonim və ya etnotoponim, Arasbar və ya Araspar isə toponimdir. Toponim elmi ədəbiyyatda Araz (çay adı) və bar (farsca "sahil", "kənar") sözlərindən ibarət olub, "Araz çayının kənarı, yanı, sahili" mənasında izah olunur, lakin qeyd edək ki, türk dillərində par/bar sözünun bir cox mənaları ilə yanaşı "açıq, geniş düzən", "hərəkət edən, axan" mənalarında işlənməsi hallarına da təsadüf edilir. Bu baxımdan Araspar və ya Arazbar oykoniminin mənası "Araz çayının axdığı geniş düzən" kimi izah oluna bilər. XVIII əsrdə Arasbar kəndi Qarabağ xanlığının banisi Pənah xanın atası İbrahimxəlil ağanın heyvanlarının otlaq yeri olmuşdur. " Arasbar" – sözünün mənası isə " Araz qırağı yerlər olmaqla bərabər, həmçinin geniş düzən" mənasını daşıyır. Arasbar kəndinin ərazisi 10.6 km² olmaqla əhalisi 1421 nəfərdir. Əhalinin əsas məşğuliyyəti əkinçilik və heyvandarlıqdır.
Toponimikası
Yerli əhali içərisində tələffüz forması Qarabağda bir oymağın adı olmuşdur. Mənbədə Arasbar kimidir. Orta əsrlərdə Arasbar mahal adını əks etdirir. Türkiyədə Qars əyalətinin Kaqızman dairəsinin Arasbarlı kənd adı ilə mənşəcə eynidir. Arasbar adı orta əsrlərdə ilk dəfə XIII əsrlərdən məlumdur. Pənah xanın mal-qarası üçün otlaq yeri olmuşdur. Ordubaddan və Culfadan şərqdə Arazın hər iki sahilinin adı var. Xudafərin körpüsündən Qaradağa qədər İranda Qaradağ mahalı da Arasbar adlanır. XVI-XVII əsrlərə aid mənbədə həm də ərazinin sol tayını əhatə edən "ölkə" adlanır. Araz çayının adından və fars dilində bər "sahil", "qıraq", "kənar" sözündən ibarətdir. Orta əsrlərdə Kürsahili bir mahal Rudbar mahalı adlanırdı.
Xarici keçid
http://scwra.gov.az
İstinadlar
- Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. "İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı, 2024" (PDF) (az.). stat.gov.az. 2024-02-28. 2024-03-14 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2024-04-05.
- "Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti". İki cilddə. I cild. Bakı, "Şərq-Qərb", 2007, səh. 59
- "Arxivlənmiş surət". 2015-10-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-10-27.
- B. Budaqov, Q. Qeybullayev Yuxarı Qarabağın Toponimləri Bakı-2005
Ağcabədi rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
Kənd ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Arazbari Arazbar Azerbaycan Respublikasinin Agcabedi rayonunun Arazbar kend inzibati erazi dairesinde kend Arazbar39 59 06 sm e 47 08 41 s u Olke AzerbaycanRayon AgcabediTarixi ve cografiyasiIlk melumat XIII esrSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 1 334 nef 2009 Resmi dili Azerbaycan diliReqemsal identifikatorlarPoct indeksi AZ0422Xeriteni goster gizle Arazbar ArazbarTarixiArazbari Arazbar Arasbar Agcabedi rayonunun eyniadli inzibati erazi vahidinde kend Qarqar cayinin sag sahilinde Mil duzundedir Ilk defe XIII esre aid menbelerde Fezlullah ReSideddin Mektublar Arasbar Seklinde qeyde alinmisdir XVI esrde turk seyyahi Ovliya Celebinin yazdigina gore Araz cayinin nisbeten yuxaridan tokulduyu erazi yerli ehali arasinda Arazbar adlanirmis XVIII esrde Arazbar Qarabag xanliginin banisi Penaheli xanin atasi Ibrahim aganin otlaq yeri olmusdur XIX esre aid menbelerin birinde Araz cayinin Ordubad ve Mehri arasinda Arasbar adli dar dereden axdigi gosterilir Hemin esre aid basqa bir menbede ise Arazbarli kendi qeyde alinmisdir 1917 ci ilde Cebrayil ve Susa qezalarinda Arasparli 1917 ve 1933 cu illerde Goycay qezasinda Arazbeyli yasayis menteqesi olmusdur 1933 cu ilde Agcabedi rayonundaki Arazbar kendinin adi Araspar Seklinde qeyde alinmisdir Turkiyenin Qars eyaletinin Kagizman dairesinde de Arasbarli adli yasayis menteqesi movcuddur Toponimin bele genis arealda yayilmasi onu gosterir ki Arazbar evveller yer adi olmus orada yasayan insanlar muxtelif erazilere kocdukden sonra saldiqlari yeni yasayis menteqelerine de kecmis yurdlarinin adini vermisler Cox guman ki Arasparli etnonim ve ya etnotoponim Arasbar ve ya Araspar ise toponimdir Toponim elmi edebiyyatda Araz cay adi ve bar farsca sahil kenar sozlerinden ibaret olub Araz cayinin kenari yani sahili menasinda izah olunur lakin qeyd edek ki turk dillerinde par bar sozunun bir cox menalari ile yanasi aciq genis duzen hereket eden axan menalarinda islenmesi hallarina da tesaduf edilir Bu baximdan Araspar ve ya Arazbar oykoniminin menasi Araz cayinin axdigi genis duzen kimi izah oluna biler XVIII esrde Arasbar kendi Qarabag xanliginin banisi Penah xanin atasi Ibrahimxelil aganin heyvanlarinin otlaq yeri olmusdur Arasbar sozunun menasi ise Araz qiragi yerler olmaqla beraber hemcinin genis duzen menasini dasiyir Arasbar kendinin erazisi 10 6 km olmaqla ehalisi 1421 neferdir Ehalinin esas mesguliyyeti ekincilik ve heyvandarliqdir ToponimikasiYerli ehali icerisinde teleffuz formasi Qarabagda bir oymagin adi olmusdur Menbede Arasbar kimidir Orta esrlerde Arasbar mahal adini eks etdirir Turkiyede Qars eyaletinin Kaqizman dairesinin Arasbarli kend adi ile mensece eynidir Arasbar adi orta esrlerde ilk defe XIII esrlerden melumdur Penah xanin mal qarasi ucun otlaq yeri olmusdur Ordubaddan ve Culfadan serqde Arazin her iki sahilinin adi var Xudaferin korpusunden Qaradaga qeder Iranda Qaradag mahali da Arasbar adlanir XVI XVII esrlere aid menbede hem de erazinin sol tayini ehate eden olke adlanir Araz cayinin adindan ve fars dilinde ber sahil qiraq kenar sozunden ibaretdir Orta esrlerde Kursahili bir mahal Rudbar mahali adlanirdi Xarici kecidhttp scwra gov azIstinadlarAzerbaycan Respublikasinin Dovlet Statistika Komitesi Inzibati erazi bolgusu tesnifati 2024 PDF az stat gov az 2024 02 28 2024 03 14 tarixinde PDF Istifade tarixi 2024 04 05 Azerbaycan toponimlerinin ensiklopedik lugeti Iki cildde I cild Baki Serq Qerb 2007 seh 59 Arxivlenmis suret 2015 10 16 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 10 27 B Budaqov Q Qeybullayev Yuxari Qarabagin Toponimleri Baki 2005 Agcabedi rayonu ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Kend ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin