Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Arabat (Rebat,ərəbcə "rabat" - "hərbi post") — Krımın Azov sahilində yerləşən yeganə tatar-türk qalası.
Arabat qalası | |
 | |
| Ölkə |  Rusiya |
| Ölkə |  Ukrayna |
| Yerləşməsi | Ak-Monay kəndi |
| İlk dəfə adı çəkilib | 1651-ci il |
Qala Ak-Monay (müasir Kamenskoye) kəndindən iki kilometr şimal-qərbdə tikilmişdir. Or Qapı qalası və Yeni Qala qalası ilə birlikdə Krımı şimaldan və şərqdən düşmən hücumlarından qoruyurdu.
O, perimetri boyu daha qədim dərin xəndəklə əhatə olunmuş səkkizguşəli formaya malikdir. Bəlkə də Azov dənizinə yeraltı keçidlə də cıxışı var idi. Əvvəllər, qədim zamanlarda bu yerin yaxınlığında Herakl məbədi olan Herakleon yerləşirdi.
Tarixi
Osmanlı səyyahı Övliya Çələbi Tavriyanı təsvir edərkən, Arabatdan rus ordusunun, kazakların, polyakların və kalmıkların Krıma gedən yolunu kəsməli olan bir qala kimi yazırdı.
Lakin 1668-ci ildə İvan Roqun komandanlığı altında kazaklar Arabatı fırtına ilə ələ keçirdilər və orada olanların hamısını məhv etdilər.
Sıtin Hərbi Ensiklopediyasında deyilir ki, 1737-ci ildə Krım yürüşü zamanı feldmarşal qraf P.P.Lassi 40.000 ordu ilə Arabat qalasına hücum etməmiş, Arabat dilinin ortasında, Salqir çayının mənbəyinə qarşı körpü tikmişdir. Sərbəst şəkildə yarımadaya soxularaq orada düşmənə böyük dağıntılar törətmiş, iyunun 12-də və 14-də iki döyüşdə xan ordusunu məğlub etmişdir.
1771-ci ildə Arabat V. M. Dolqorukovun komandanlığı altında rus ordusunun hücumuna tab gətirə bilməyib məğlub oldu. Knyaz F.F.Şerbatovun bir piyada alayı, iki qumbaraatan alayı, 100 gözətçi və 1500 kazakdan ibarət dəstəsi ilə iyunun 13-də Qenices boğazından keçərək, donanmadan gətirilən qayıqlardan 50 kulaç uzunluğunda körpü ilə Arabat əqrəbini keçdi, sonra, 100 verst irəliləyərək və iyunun 17-də 44 verstlik keçidi keçərək, axşam saatlarında Arabata yaxınlaşdı. Gecə saatlarında hücuma edərək iyunun 18-də qalanı ələ keçirdi, 6 bayraq, 50 silah və düşməndən səngərlərlə əhatə olunmuş tatar düşərgəsini ələ keçirdi.
Arabatın fəthi üçün F.F.Şerbatova general-leytenant rütbəsi verildi, (11 iyul 1771) Sankt-Peterburqun hərbi ordeni ilə təltif edildi.
 | 771-ci il iyunun 18-də göstərdiyi şücaət və ağıllı rəhbərliyə görə Arabat qalasını ələ keçirdi. |  |
Bu qalanı ilk təsvir edən alman alimi-ensiklopedisti Peter Simon Pallas onu 7 bürclü təsvir etmiş və görünür, səhv etmiş, və yəqin ki, o, darvaza qülləsini və redanı - qalanın kənarını, zirzəmilərin arxasında sayaraq səhv etmiş, amma əslində onlardan 5-i var idi. Sahildən 4 km şərqdə yerləşən Ak-Monay karxanaları qalanın tikintisi və sonradan yenidən qurulması üçün daş mənbəyi kimi istifadə edilirdi.
Krımın Rusiya imperiyasına birləşdirilməsindən sonra qala qarnizonlaşdırıldı, Krım müharibəsi zamanı düşmən qoşunlarının Arabat dilinə enməsinə imkan vermədi. 1855-ci ilin yazında Krım ordusunun imperiyanın daxili bölgələri ilə əlaqə yolunu qorumaq üçün Arabat oxu boyunca dağılmış vəziyyətdə olan Arabat qalası müdafiəyə alındı. Onun qarnizonu iki batalyona, qalanın silahlanması isə 17 silaha qədər, başqa bir mənbədə isə 8 silahdan ibarət 4 batalyonla gücləndirildiyi yazılır. Bu tədbirlər həyata keçirilən kimi düşmən eskadronu, o cümlədən 13 bayraqla Arabata yaxınlaşaraq ona atəş açsa da, 3 saatlıq uğursuz top atəşindən sonra geri çəkildi.
1856-cı ildə Arabat şəhər statusundan məhrum edildi.
Qalereya
-
![image]()
Qalanın qalıqları. -
![image]()
Dənizdən qalan qalalardan birinin qalıqları. -
![image]()
Qalnın qalıqlarından. -
![image]()
Qalanın qalıqları.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Т. 14 : Новороссия и Крым : [Бессарабская, Херсонская, Таврическая и Екатеринославская губ., Обл. Войска Донского, Ставропольская губ.] / Сост. Б. Г. Карпов, П. А. Федулов, В. И. Каратыгин [и др.]. — 1910. — C. 803. — VIII, 983 с. : ил.; 9 л. ил., карт. — (Россия. Полное географическое описание нашего отечества : Настольная и дорожная книга для русских людей : [В 19-ти т.])
- Арабатская стрелка, Географическо-статистическій словарь Россійской имперіи П. П. Семенова.
- // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
- Пётр Симон Паллас. Наблюдения, сделанные во время путешествия по южным наместничествам Русского государства в 1793—1794 годах. Научное наследство (Российская Академия наук 500 nüs.). Москва: Наука. Левшин, Борис Венедиктович. 1999 [Bemerkungen auf einer Reise in die sudlichen Statthalterschaften des russischen Reichs in den Jahren 1793 und 1794]. 119.. Archived from the original on 2021-02-04. İstifadə tarixi: 2023-04-01.
- "Наталья Якимова, «1К», «Крепость Арабат — старая крепость со странной судьбой.»". 2019-06-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-06-16.
Ədəbiyyat
- // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
- // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
- // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
- Арабатская стрелка, Географическо-статистическій словарь Россійской имперіи П. П. Семенова.
- Яворницкий, Дмитрий Иванович Иван Дмитриевич Сирко, славный кошевой атаман войска запорожских низовых козаков. — : Тип. И. Н. Скороходова, 1894.
- Övliya Çələbi. Книга путешествий Эвлии Челеби. Походы с татарами и путешествия по Крыму (1641-1667 гг.). Симферополь: Таврия (издательство). 1996.
- В. Н. Королёв, Морские набеги казаков на восточный Крым. «Донская археология», № 3, № 4, 1999.
- Ю. В. Крикун, Памятники крымскотатарской архитектуры (XIII — XX столетия). Симферополь, «Таврида», 2001.
Xarici keçidlər
- Natalya Yakimova, “1K”, “Arabat qalası qəribə taleyi olan köhnə qala” (rus.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Arabat Rebat erebce rabat herbi post Krimin Azov sahilinde yerlesen yegane tatar turk qalasi Arabat qalasiOlke RusiyaOlke UkraynaYerlesmesi Ak Monay kendiIlk defe adi cekilib 1651 ci il Qala Ak Monay muasir Kamenskoye kendinden iki kilometr simal qerbde tikilmisdir Or Qapi qalasi ve Yeni Qala qalasi ile birlikde Krimi simaldan ve serqden dusmen hucumlarindan qoruyurdu O perimetri boyu daha qedim derin xendekle ehate olunmus sekkizguseli formaya malikdir Belke de Azov denizine yeralti kecidle de cixisi var idi Evveller qedim zamanlarda bu yerin yaxinliginda Herakl mebedi olan Herakleon yerlesirdi TarixiArabat qalasi 1840 ci iller 1856 ci il albomu London Ressam Karlo Bossoli 1815 1884 Osmanli seyyahi Ovliya Celebi Tavriyani tesvir ederken Arabatdan rus ordusunun kazaklarin polyaklarin ve kalmiklarin Krima geden yolunu kesmeli olan bir qala kimi yazirdi Lakin 1668 ci ilde Ivan Roqun komandanligi altinda kazaklar Arabati firtina ile ele kecirdiler ve orada olanlarin hamisini mehv etdiler Sitin Herbi Ensiklopediyasinda deyilir ki 1737 ci ilde Krim yurusu zamani feldmarsal qraf P P Lassi 40 000 ordu ile Arabat qalasina hucum etmemis Arabat dilinin ortasinda Salqir cayinin menbeyine qarsi korpu tikmisdir Serbest sekilde yarimadaya soxularaq orada dusmene boyuk dagintilar toretmis iyunun 12 de ve 14 de iki doyusde xan ordusunu meglub etmisdir 1771 ci ilde Arabat V M Dolqorukovun komandanligi altinda rus ordusunun hucumuna tab getire bilmeyib meglub oldu Knyaz F F Serbatovun bir piyada alayi iki qumbaraatan alayi 100 gozetci ve 1500 kazakdan ibaret destesi ile iyunun 13 de Qenices bogazindan kecerek donanmadan getirilen qayiqlardan 50 kulac uzunlugunda korpu ile Arabat eqrebini kecdi sonra 100 verst irelileyerek ve iyunun 17 de 44 verstlik kecidi kecerek axsam saatlarinda Arabata yaxinlasdi Gece saatlarinda hucuma ederek iyunun 18 de qalani ele kecirdi 6 bayraq 50 silah ve dusmenden sengerlerle ehate olunmus tatar dusergesini ele kecirdi Arabatin fethi ucun F F Serbatova general leytenant rutbesi verildi 11 iyul 1771 Sankt Peterburqun herbi ordeni ile teltif edildi 771 ci il iyunun 18 de gosterdiyi sucaet ve agilli rehberliye gore Arabat qalasini ele kecirdi Bu qalani ilk tesvir eden alman alimi ensiklopedisti Peter Simon Pallas onu 7 burclu tesvir etmis ve gorunur sehv etmis ve yeqin ki o darvaza qullesini ve redani qalanin kenarini zirzemilerin arxasinda sayaraq sehv etmis amma eslinde onlardan 5 i var idi Sahilden 4 km serqde yerlesen Ak Monay karxanalari qalanin tikintisi ve sonradan yeniden qurulmasi ucun das menbeyi kimi istifade edilirdi Krimin Rusiya imperiyasina birlesdirilmesinden sonra qala qarnizonlasdirildi Krim muharibesi zamani dusmen qosunlarinin Arabat diline enmesine imkan vermedi 1855 ci ilin yazinda Krim ordusunun imperiyanin daxili bolgeleri ile elaqe yolunu qorumaq ucun Arabat oxu boyunca dagilmis veziyyetde olan Arabat qalasi mudafieye alindi Onun qarnizonu iki batalyona qalanin silahlanmasi ise 17 silaha qeder basqa bir menbede ise 8 silahdan ibaret 4 batalyonla guclendirildiyi yazilir Bu tedbirler heyata kecirilen kimi dusmen eskadronu o cumleden 13 bayraqla Arabata yaxinlasaraq ona ates acsa da 3 saatliq ugursuz top atesinden sonra geri cekildi 1856 ci ilde Arabat seher statusundan mehrum edildi QalereyaQalanin qaliqlari Denizden qalan qalalardan birinin qaliqlari Qalnin qaliqlarindan Qalanin qaliqlari Hemcinin baxStepan BurnasovIstinadlarT 14 Novorossiya i Krym Bessarabskaya Hersonskaya Tavricheskaya i Ekaterinoslavskaya gub Obl Vojska Donskogo Stavropolskaya gub Sost B G Karpov P A Fedulov V I Karatygin i dr 1910 C 803 VIII 983 s il 9 l il kart Rossiya Polnoe geograficheskoe opisanie nashego otechestva Nastolnaya i dorozhnaya kniga dlya russkih lyudej V 19 ti t Arabatskaya strelka Geografichesko statisticheskij slovar Rossijskoj imperii P P Semenova Arabatskaya kosa Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Pyotr Simon Pallas Nablyudeniya sdelannye vo vremya puteshestviya po yuzhnym namestnichestvam Russkogo gosudarstva v 1793 1794 godah Nauchnoe nasledstvo Rossijskaya Akademiya nauk 500 nus Moskva Nauka Levshin Boris Venediktovich 1999 Bemerkungen auf einer Reise in die sudlichen Statthalterschaften des russischen Reichs in den Jahren 1793 und 1794 119 Archived from the original on 2021 02 04 Istifade tarixi 2023 04 01 Natalya Yakimova 1K Krepost Arabat staraya krepost so strannoj sudboj 2019 06 16 tarixinde Istifade tarixi 2019 06 16 EdebiyyatArabatskaya kosa ili strelka Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Arabatskaya kosa Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Kerch Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Arabatskaya strelka Geografichesko statisticheskij slovar Rossijskoj imperii P P Semenova Yavornickij Dmitrij Ivanovich Ivan Dmitrievich Sirko slavnyj koshevoj ataman vojska zaporozhskih nizovyh kozakov Tip I N Skorohodova 1894 Ovliya Celebi Kniga puteshestvij Evlii Chelebi Pohody s tatarami i puteshestviya po Krymu 1641 1667 gg Simferopol Tavriya izdatelstvo 1996 V N Korolyov Morskie nabegi kazakov na vostochnyj Krym Donskaya arheologiya 3 4 1999 Yu V Krikun Pamyatniki krymskotatarskoj arhitektury XIII XX stoletiya Simferopol Tavrida 2001 Xarici kecidlerNatalya Yakimova 1K Arabat qalasi qeribe taleyi olan kohne qala rus