Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Anna İvanovna (Rusca: А́нна Ива́новна) (28 yanvar (7 fevral) 1693[…], Moskva – 17 (28) oktyabr 1740[…], Sankt-Peterburq) — Rusiya imperatriçası.
| Anna İvanovna | |
|---|---|
| А́нна Ива́новна | |
 | |
| 30 yanvar 1730 – 28 oktyabr 1740 | |
| Əvvəlki | II Pyotr |
| Sonrakı | VI İvan |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Moskva, Çar Rusiyası |
| Vəfat tarixi | (47 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Atası | V İvan |
| Anası | Praskovya Saltıkova |
| Həyat yoldaşı | Fridrix Uilyam |
| Ailəsi | Romanovlar sülaləsi |
| Dini | şərqi ortodoks xristianlıq |
| | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
İlk illəri
Anna İvanovna 1693-cü ildə Moskvada çar V İvan və xanımı Praskovya Saltıkovanın qızı olaraq dünyaya gəldi. Atası V İvan ögey qardaşı Pyotrla birlikdə ölkənin ortaq çarı olsa da, əqli cəhətdən zəif idi və demək olar ki, ölkəin idarəsi kiçik qardaşının əlində cəmlənmişdi. Çar sarayında qapalı tutulan atasının 1696-cı ildə vəfat etməsiylə 3 yaşlı Anna əmisinin himayəsinə girdi.
Anna cütlüyün beş qızından dördüncüsü idi ancaq bunlardan yalnız üçü yetkinlik yaşına çatmışdı: Yekaterina, Anna və . Hər 3 qız sərt bir qadın olan dul anaları tərəfindən ciddi nəzarət altında böyüdüldü. Nisbətən kasıb bir ailədən olan Praskovya Saltıkova əqli zəif bir kişiylə evli olmasına baxmayaraq, olduqca sadə bir həyat yaşamış, qızlarını da bu tərbiyədə və dini bütöv bir mühitdə böyütmüşdü. Fransız və alman dilləriylə yanaşı, din, folklor, musiqi və rəqs dərsləri alan Anna böyüdükcə daha dikbaş və oğlansayağı hal almağa başladı. Bu səbəblə sarayda “Qorxunc İv-Anna” ləqəbi belə almışdı. Bir müddət sonra əmisi Böyük Pyotr ailənin Moskvadan Sankt-Peterburqa köçürülməsini əmr etdi. Bu sadəcə məkan olaraq deyil, həmçinin cəmiyyətin mədəni səviyyəsinin də dəyişməsi demək idi və bunun Anna üzərində önəmli təsiri oldu. Anasının onu böyütdüyü qənaətcil və sadə həyat tərzindən fərqli olaraq, buradakı saray həyatı daha möhtəşəm və təmtəraqlı idi.
Kurzeme naibliyi
1710-cu ildə əmisi Böyük Pyotr 17 yaşlı Annanı onunla eyni yaşlarda olan Kurzeme hersoqu Fridrix Uilyamla evləndirməyi planlaşdırdı. Toy mərasimi Annanın istəyilə möhtəşəm böyüklükdə keçirildi və ögey əmisi ona 200 min rubl cehiz verdi.
Yeni evli cütlük Kurzemeyə getməzdən öncə bir neçə həftə Rusiyada qaldı. Ancaq Sankt-Peterburqdan yalnız 20 mil uzaqlıqda olan Kurzemeyə gedərkən, Fridrix vəfat etdi. Səbəbi məlum olmasa da, ölümün soyuqdəymə və ya spirtli içki səbəbilə olduğu ehtimal olundu.
Ərinin ölümündən sonra, Kurzemenin paytaxtı Yelqavaya gələn Anna 20 il boyunca bölgəni idarə etdi. Bu müddət ərzində rus diplomat Pyotr Bestuzev onun məsləhətçisi oldu. 18 yaşında dul qalan Anna bir daha evlənmədi ancaq siyasi rəqiblərinin yaydığı şayələrə görə, məşhur saray məmurlarından hersoq Ernst İohan von Bironla uzun illər sevgili olmuşdu.
Səltənət illəri
1730-cu ildə Çar II Pyotr (əmisi Böyük Pyotrun nəvəsi) gənc yaşda övladı olmadan vəfat etdi. Bununla da 1613-cü ildən bu yana Rusiyanı idarə edən Romanovlar sülaləsinin kişi şəcərəsi sona çatdı. Ailədə isə taxta çıxa bilcəək yalnız 5 qadın qalmışdı: V İvanın qızları Yekaterina (d. 1691), Anna (1693), (1694) və Böyük Pyotrun qızları Anna (1708) və Yelizaveta (1709).
V İvan Böyük Pyotrun böyük qardaşı idi və onunla birlikdə ortaq çar olaraq hökm sürmüşdü. Bu səbəblə onun qızları taxta daha yaxın idi. Ancaq digər tərəfdən də ənənəyə görə, taxta çıxaırlacaq namizəd sonuncu çarın ən yaxın qohumu olmalı idi. Bu baxımdan da Pyotrun qızları taxta yaxın idilər. Çünki Anna və Yelizaveta yenicə vəfat edən çarın bibiləri idi. Ancaq çaxnaşmalar davam edirdi. Belə ki, Böyük Pyotrun qızları nikahdan kənar doğulmuşdular və yalnız vaxtilə xidmətçi olan anaları ilə nikah bağlandıqdan sonra çarın övladları olaraq rəsmiyyət qazanmışdılar. V İvanın xanımı Praskovya Saltıkova isə rus zadəgan ailələrindən birinə mənsub, ərinə sadiq, nəvazişli və dini bütöv bir ana idi.
Nəhayət, Dmitri Qolitsinin rəhbərlik etdiyi Yüksək Dövlət şurası V İvanın ikinci qızı Annanı Rusiyanın yeni imperatriçası olaraq seçdi. Böyük bacısı Yekaterinanın Rusiyada yaşamasına baxmayaraq, ölkədən kənarda yaşayan Annanın taxta çıxarılmasında bir neçə səbəb var idi. Əvvəla Anna dul idi və Rusiyada əcnəbi bir kürəkənin soyu taxta çıxmayacaqdı. Yekaterina isə şimali Almaniya herqlarından Karl Leopoldla evliydi və bir qızı (Anna Leopoldovna) dünyaya gəlmişdi. Üstəlik cütlük boşanmışdı və boşanmış bir şahzaədnin taxta çıxaırlması həm rüsvayçılıq, həm də gələvəkdə ərinin taxtda haqq iddia etməsinə səbəb ola bilərdi. Digər yandan isə Anna 20 il boyunca vəfat edən ərinin torpaqlarını idarə edirdi və mükəmməl siyasi karyeraya malik idi.
Bütün bunları göz önünə alan Yüksək Dövlət şurası övladsız və dul olan Anna İvanovnanı dəstəklədi. Onlar ümid edirdilər ki, onu taxta çıxardıqları üçün imperatriça ömür boyu özünü zadəganlara borclu hiss edəcək və çariçanı oyuncaq kimi idarə edə biləcəklər. Hətta bundan əmin olmaq üçün Annaya “Şərtlər” nizamnaməsini imzalatdılar. Bu nizamnaməyə görə, Anna şuranın təyin etdiyi vəkillərlə birlikdə dövləti idarə edəcək; sülh və müharibə elan etmək, yeni vergilər təyin etmək və ya ləğv etmək, zadəganlara qarşı hər hansı bir qərar vermək, mülk hədiyyə etmək, yüksək saray məmurlarının vəzifəyə təyini və ya vəzifədən alınması kimi səlahiyyətlər isə şuraya veriləcəkdi.
Şura daxilindəki müzakirələr hələ II Pyotr ölüm döşəyində olarkən başlamışdı və “Şərtlər” nizamnaməsi hazırlanıb Annaya təqdim edilmişdi. Anna isə nizamnaməni 18 yanvar 1730-cu ildə imzalayaraq təsdiqlədi və paytaxtı Yelqavadakı şənliklərin ardından Moskvaya yola düşdü. Ancaq şəhərə çatdıqdan cəmi bir neçə gün sonra, 20 fevral 1730-cu ildə İmperatriça Anna yüksək imtiyazlarından istifadə edərək sələfinin qurmuş olduğu Dövlət şurasını ləğv etdi. Əsasən Dolqorukov və Qolitsin ailələrinin idarəsində olan Dövlət şurası önə sürdüyü bu nizamnaməylə Rusiyadakı monarxiya sisteminə güclü zərbə vurmağı planlaşdırırdılar. Bir neçə gün içində sarayda bu iki ailəyə qarşı ikinci bir ayaqlanma baş tutdu. 7 mart 1730 tarixində yüzlərlə insan saraya yürüdü və imperatriçadan “Şərtlər” nizamnaməsini ləğv edərək sələflərinin qazandığı monarx nüfuzunu bərpa etməyi tələb etdi. Ayaqlanmanı dəstəkləyənlər arasında imperatriçanın böyük bacısı Yekaterina da vardı. Nəticədə Anna nizamnaməni ləğv etdi və onun yaradıcılarının bir hissni cəzalandıraraq Sibirə sürgün etdi. Rəvayətə görə, o gecə səma qırmızıya boyanmış, bu sə dönəmin tarixçiləri tərəfindən Annanın mütləqiyyətinin fəlakətlə nəticələnəcəyinə yozulmuşdur.
Getdikcə zalımlaşan Anna kobudluğu və qəddar yumor hissiylə tanınırdı. Vaxtilə şura üzvü olan Mixail Qolitsini sarayında təlxək olmağa məcbur edən Anna, 1740-cı ildə onu Avdotya adlı çirkin saray xidmətçilərindən biriylə evləndirdi. Nigahın şərəfinə cütlüyə tamamilə buzdan inşa edilmiş nəhəng saray inşa etdirən imperatriça cütlüyü fil üzərində quraşdırılan kəcavəyə oturdaraq bütün şəhəri gəzdirdi və buza sarayına gətirdi. Cütlüyə “Əgər donaraq ölmək istəmirsinizsə, bir-birinizi sevin və qucaqlayın” dedi. Sonunda gəlin inci boyunbağısını verərək gözətçilərdən birinin qoyun dərisindən geyimini aldı və cütlük ölümündən xilas oldu. Qəribə vərdişləri olan Anna yataq otağının pəncərəsi önündə daim tüfəng saxlayır, hər səhər mütləq bir quş ovlayırdı.
Daxili siyasət
İmperatriça Anna paytaxtı yenidən Sankt-Peterburqa köçürdü və şəhərdə dayanan memarlıq işlərini davam etdirdi. Əmisi Böyük Pyotrun zamanında başalayan və yarımçıq qalan su kanalının inşasını tamamladı və şəhərdəki su nəqliyyatına təkan verdi. Sevgilisi hersoq Ernst İohan von Biron alman əsilli idi və öz nüfuzundan istifadə edərək saraya çoxlu sayda almanlar gətirmişdi. Bu isə rus zadəgan sinifinin narazılığına səbəb oldu.
Taxta çıxdıqdan bir il sonra 1731-ci ildə Anna xüsusi hərbi birlik yaratdı. Bu birlik 7-8 yaşlarından alınaraq hərbi təlim keçən gənclərdən ibarət idi və bu gənclərə gələcəkdə orduda yüksəlmək üçün lazım olan bütün hərbi tərbiyə verilirdi. Sonrakı illərdə bu hərbi birlik daha da böyümüş, tələbələrə sadəcə hərbi biliklər deyil, eyni zamanda elm və incəsənətə dair bliklər də verilmişdir.
Böyük Pyotr tərəfindən yaradılan Rusiya Elmlər Akademiyası imperatriça Anna tərəfindən inkişaf etdirildi. Bu akademiya ölkənin elm baxımından inkişaf etdirilməsinə yönəlmişdi və əsasən, riyaziyyat, astronomiya və botanika üzrə ixtisaslaşmışdı. Bundan başqa akademiyanın nəznində bir çix səyahətlər də təşkil edilmiş, bunlardan ən önəmlisi isə Berinq dəniz səyahəti olmuşdur. Belə ki, bu səyahətlə Asiya və Amerika qitələri arasında quru yolu araşdırılmış, nəticədə Sibir və burada yaşayan əhali haqqında geniş məlumat toplanmışdır. Bu akademiyada elm adamları üçün də bəzi sıxıntılar vardı. Belə ki, şox vaxt hökumət və kilsə elmi təcrübələrə mane olur, ya da nəticləri dəyişdirirdi. Tələbə say çox az olsa da, bu akademiyanın yaradılması Rusiyada təhsil sahəsində atılan mühüm addımlardan biri oldu. Belə ki, bu dönəmdə akademiyada təhsil alan tələbələrin bir çoxu gələcəkdə Rusiya tarixində mühüm rol oynadılar. Annanın səltənətində incəsənətin fərqli sahələri də Elmlər akademiyasının nəznində öz yerini tapdı. Akdemiyanın proqramına teatr, memarlıq kimi sahələr daxil edildi. Bu gün dünyaca məşhur rus baletinin də əsası məhz bu dönəmdə qoyulmuşdur.
Bundan başqa imperatriça Anna Gizli Tədqiqat komitəsini yenidən qurdu. Əslində qurulma məqsədi siyasi məhbusların cəzalandırılması olsa da, komitə bəzi hallarda fərqli məsələlərdə də fəaliyyətini davam etdirirdi. Komitə tərəfindən mühakimə edilənlər adətən dəhşətli şəkildə cəzalandırılırdı. Məsələn, dövlətə qarşı bir siyasi fəaliyyətdə olan şəxslər öncə qamçılanır, ardından burunları kəsilirdi. Ümumilikdə 20 minə yaxın rus bu komitədə mühakimə edilrəək cəzalandırıldı.
Xarici siyasət
İmperatriça Annanın səltənətində Rusiya 2 böyük müharibəyə sürükləndi: Reç-Pospolita taxt müharibəsi (1733-1735) və Osmanlı-Rusiya müharibəsi (1735-1739). Reç-Pospolita taxtı uğrunda başlayan müharibədə Rusiya ilk öncə II Avqustun oğlunu dəstəkləyirdi. Çünki digər taxt namizədi Stanislav Fransanın tabeliyində idi və Osmanlı və İsveçlilərin dəstəyini almaqda idi. Ancaq çox keçmədən Rusiya bu müharibədən çəkildi. Belə ki, Osmanlılarla başlayan yeni müharibə Rusiya üçün daha önəmli hal almışdı.
1732-ci ildə cənubi Qafqazda iqtidarı ələ keçirən Nadir şah Əfşarın apardığı siyasətlə rus ordusu bölgədə idarəni əldən çıxarmış, 1732-ci ildə bağlanan Rəşt müqaviləsi ilə Xəzər sahili bölgələr itirilmişdi. 3 il sonra 1735-ci ildə bağlanan Gəncə müqaviləsiylə isə rus ordusu cənubi Qafqazda qazandığı bütün torpaqları itirdi.
Osmanlılarla aparılan müharibə isə 4 il davam etdi və milyonlarla insan və külli miqdarda pul itkisinə səbəb oldu. Müharibə nəticəsində ruslar sadəcə qazana bildi. Bunun qarşılığında isə müharibənin gətirdiyi gərginlik və iqtisadi çətinlik əhalinin narazılığına səbəb oldu.
Ölümü
Səhhəti getdikcə pisləşən Anna bacısı Yekaterinanın nəvəsi İvanı taxtının yeganə varisi, sevgilisi hersoq Ernst İohan von Bironu isə taxt naibi olaraq elan etdi. Bunda əsas məqsəd isə atası V İvanın şəcərəsini davam etdirmək və ögey əmisi Böyük Pyotrun qızlarını taxtdan uzaqlaşdırmaq idi.
Böyrək çatışmazlığı olan imperatriça Anna 28 oktyabr 1740-cı ildə uzun xəstəlikdən sonra vəfat etdi. Son nəfəsində sevgilisi hersoq Bironun adını sayıqladı. Ardından hələ 2 aylıq bir körpə olan VI İvan Rusiya imperatoru, anası Anna Leopoldovna isə taxt naibəsi təyin olundu. Uzun müddət sarayda saxlanılan cənazəsi 3 ay sonra 15 yanvar 1741-ci ildə Sankt-Peterburqdakı Müqəddəs Pyotr və Pavel Kafedralına dəfn olundu.
İstinadlar
- А. Кр. Анна Іоанновна (rus.). // Энциклопедический лексикон СПб: 1835. Т. 2. С. 320–323.
- Анна Иоанновна (rus.). // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский СПб: Брокгауз — Ефрон, 1890. Т. Ia. С. 792–797.
- Корсаков Д. Анна Иоанновна (rus.). // Русский биографический словарь СПб: 1900. Т. 2. С. 158–178.
Mənbə
- Romanovs. The fourth film. Anna Ioannovna
- Миних Б. К. Диспозиция и церемониал торжественного въезда императрицы Анны Ивановны в С.-Петербург 16 генваря 1732 года / Сообщ. М. Д. Хмыров // Русский архив, 1867. — Вып. 3. — Стб. 332—341.
- Павленко Н. И. Герцогиня Курляндская на пути к российскому трону
- Павленко Н. И. «Страсти у трона». История дворцовых переворотов. — М.: Журнал «Родина», 1996. — 320 с. — ISBN 5-7330-0255-7.
- Сиповский В. В. Итальянский театр в С.-Петербурге при Анне Иоанновне (1733—1735 гг.) // Русская старина, 1900. — Т. 102. — № 6. — С. 593—611.
- Соловьёв С. М. История России с древнейших времён. Т. 19. Гл.
- Томилин-Бразоль А. Н. Жизнь и смерть Фёдора Соймонова, доблестнаго флота служителя, до наук охотника, сочинённые через труд и рачение Автором во Граде Святаго Петра в 1984—1989 годах. Роман-эссе. — Л.: Советский писатель, 1991. — 544 с.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Anna Ivanovna Rusca A nna Iva novna 28 yanvar 7 fevral 1693 Moskva 17 28 oktyabr 1740 Sankt Peterburq Rusiya imperatricasi Anna IvanovnaA nna Iva novnaRusiya imperatricasi30 yanvar 1730 28 oktyabr 1740EvvelkiII PyotrSonrakiVI IvanSexsi melumatlarDogum tarixi 7 fevral 1693Dogum yeri Moskva Car RusiyasiVefat tarixi 28 oktyabr 1740 47 yasinda Vefat yeri Sankt Peterburq Rusiya imperiyasiDefn yeri Pyotr ve Pavel kafedraliFealiyyeti siyasetciAtasi V IvanAnasi Praskovya SaltikovaHeyat yoldasi Fridrix UilyamAilesi Romanovlar sulalesiDini serqi ortodoks xristianliq Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiIlk illeri Anna Ivanovna 1693 cu ilde Moskvada car V Ivan ve xanimi Praskovya Saltikovanin qizi olaraq dunyaya geldi Atasi V Ivan ogey qardasi Pyotrla birlikde olkenin ortaq cari olsa da eqli cehetden zeif idi ve demek olar ki olkein idaresi kicik qardasinin elinde cemlenmisdi Car sarayinda qapali tutulan atasinin 1696 ci ilde vefat etmesiyle 3 yasli Anna emisinin himayesine girdi Anna cutluyun bes qizindan dorduncusu idi ancaq bunlardan yalniz ucu yetkinlik yasina catmisdi Yekaterina Anna ve Her 3 qiz sert bir qadin olan dul analari terefinden ciddi nezaret altinda boyuduldu Nisbeten kasib bir aileden olan Praskovya Saltikova eqli zeif bir kisiyle evli olmasina baxmayaraq olduqca sade bir heyat yasamis qizlarini da bu terbiyede ve dini butov bir muhitde boyutmusdu Fransiz ve alman dilleriyle yanasi din folklor musiqi ve reqs dersleri alan Anna boyudukce daha dikbas ve oglansayagi hal almaga basladi Bu sebeble sarayda Qorxunc Iv Anna leqebi bele almisdi Bir muddet sonra emisi Boyuk Pyotr ailenin Moskvadan Sankt Peterburqa kocurulmesini emr etdi Bu sadece mekan olaraq deyil hemcinin cemiyyetin medeni seviyyesinin de deyismesi demek idi ve bunun Anna uzerinde onemli tesiri oldu Anasinin onu boyutduyu qenaetcil ve sade heyat terzinden ferqli olaraq buradaki saray heyati daha mohtesem ve temteraqli idi Kurzeme naibliyi Eri Fridrix Uilyam 1710 cu ilde emisi Boyuk Pyotr 17 yasli Annani onunla eyni yaslarda olan Kurzeme hersoqu Fridrix Uilyamla evlendirmeyi planlasdirdi Toy merasimi Annanin isteyile mohtesem boyuklukde kecirildi ve ogey emisi ona 200 min rubl cehiz verdi Yeni evli cutluk Kurzemeye getmezden once bir nece hefte Rusiyada qaldi Ancaq Sankt Peterburqdan yalniz 20 mil uzaqliqda olan Kurzemeye gederken Fridrix vefat etdi Sebebi melum olmasa da olumun soyuqdeyme ve ya spirtli icki sebebile oldugu ehtimal olundu Erinin olumunden sonra Kurzemenin paytaxti Yelqavaya gelen Anna 20 il boyunca bolgeni idare etdi Bu muddet erzinde rus diplomat Pyotr Bestuzev onun meslehetcisi oldu 18 yasinda dul qalan Anna bir daha evlenmedi ancaq siyasi reqiblerinin yaydigi sayelere gore meshur saray memurlarindan hersoq Ernst Iohan von Bironla uzun iller sevgili olmusdu Seltenet illeri 1730 cu ilde Car II Pyotr emisi Boyuk Pyotrun nevesi genc yasda ovladi olmadan vefat etdi Bununla da 1613 cu ilden bu yana Rusiyani idare eden Romanovlar sulalesinin kisi seceresi sona catdi Ailede ise taxta cixa bilceek yalniz 5 qadin qalmisdi V Ivanin qizlari Yekaterina d 1691 Anna 1693 1694 ve Boyuk Pyotrun qizlari Anna 1708 ve Yelizaveta 1709 V Ivan Boyuk Pyotrun boyuk qardasi idi ve onunla birlikde ortaq car olaraq hokm surmusdu Bu sebeble onun qizlari taxta daha yaxin idi Ancaq diger terefden de eneneye gore taxta cixairlacaq namized sonuncu carin en yaxin qohumu olmali idi Bu baximdan da Pyotrun qizlari taxta yaxin idiler Cunki Anna ve Yelizaveta yenice vefat eden carin bibileri idi Ancaq caxnasmalar davam edirdi Bele ki Boyuk Pyotrun qizlari nikahdan kenar dogulmusdular ve yalniz vaxtile xidmetci olan analari ile nikah baglandiqdan sonra carin ovladlari olaraq resmiyyet qazanmisdilar V Ivanin xanimi Praskovya Saltikova ise rus zadegan ailelerinden birine mensub erine sadiq nevazisli ve dini butov bir ana idi Nehayet Dmitri Qolitsinin rehberlik etdiyi Yuksek Dovlet surasi V Ivanin ikinci qizi Annani Rusiyanin yeni imperatricasi olaraq secdi Boyuk bacisi Yekaterinanin Rusiyada yasamasina baxmayaraq olkeden kenarda yasayan Annanin taxta cixarilmasinda bir nece sebeb var idi Evvela Anna dul idi ve Rusiyada ecnebi bir kurekenin soyu taxta cixmayacaqdi Yekaterina ise simali Almaniya herqlarindan Karl Leopoldla evliydi ve bir qizi Anna Leopoldovna dunyaya gelmisdi Ustelik cutluk bosanmisdi ve bosanmis bir sahzaednin taxta cixairlmasi hem rusvayciliq hem de gelevekde erinin taxtda haqq iddia etmesine sebeb ola bilerdi Diger yandan ise Anna 20 il boyunca vefat eden erinin torpaqlarini idare edirdi ve mukemmel siyasi karyeraya malik idi Imperatrica Anna Sertler nizamnamesini legv edir Butun bunlari goz onune alan Yuksek Dovlet surasi ovladsiz ve dul olan Anna Ivanovnani destekledi Onlar umid edirdiler ki onu taxta cixardiqlari ucun imperatrica omur boyu ozunu zadeganlara borclu hiss edecek ve caricani oyuncaq kimi idare ede bilecekler Hetta bundan emin olmaq ucun Annaya Sertler nizamnamesini imzalatdilar Bu nizamnameye gore Anna suranin teyin etdiyi vekillerle birlikde dovleti idare edecek sulh ve muharibe elan etmek yeni vergiler teyin etmek ve ya legv etmek zadeganlara qarsi her hansi bir qerar vermek mulk hediyye etmek yuksek saray memurlarinin vezifeye teyini ve ya vezifeden alinmasi kimi selahiyyetler ise suraya verilecekdi Sura daxilindeki muzakireler hele II Pyotr olum doseyinde olarken baslamisdi ve Sertler nizamnamesi hazirlanib Annaya teqdim edilmisdi Anna ise nizamnameni 18 yanvar 1730 cu ilde imzalayaraq tesdiqledi ve paytaxti Yelqavadaki senliklerin ardindan Moskvaya yola dusdu Ancaq sehere catdiqdan cemi bir nece gun sonra 20 fevral 1730 cu ilde Imperatrica Anna yuksek imtiyazlarindan istifade ederek selefinin qurmus oldugu Dovlet surasini legv etdi Esasen Dolqorukov ve Qolitsin ailelerinin idaresinde olan Dovlet surasi one surduyu bu nizamnameyle Rusiyadaki monarxiya sistemine guclu zerbe vurmagi planlasdirirdilar Bir nece gun icinde sarayda bu iki aileye qarsi ikinci bir ayaqlanma bas tutdu 7 mart 1730 tarixinde yuzlerle insan saraya yurudu ve imperatricadan Sertler nizamnamesini legv ederek seleflerinin qazandigi monarx nufuzunu berpa etmeyi teleb etdi Ayaqlanmani destekleyenler arasinda imperatricanin boyuk bacisi Yekaterina da vardi Neticede Anna nizamnameni legv etdi ve onun yaradicilarinin bir hissni cezalandiraraq Sibire surgun etdi Revayete gore o gece sema qirmiziya boyanmis bu se donemin tarixcileri terefinden Annanin mutleqiyyetinin felaketle neticeleneceyine yozulmusdur Imperatrica Annanin buz sarayi Valeri Yakobi 1878 Getdikce zalimlasan Anna kobudlugu ve qeddar yumor hissiyle taninirdi Vaxtile sura uzvu olan Mixail Qolitsini sarayinda telxek olmaga mecbur eden Anna 1740 ci ilde onu Avdotya adli cirkin saray xidmetcilerinden biriyle evlendirdi Nigahin serefine cutluye tamamile buzdan insa edilmis neheng saray insa etdiren imperatrica cutluyu fil uzerinde qurasdirilan kecaveye oturdaraq butun seheri gezdirdi ve buza sarayina getirdi Cutluye Eger donaraq olmek istemirsinizse bir birinizi sevin ve qucaqlayin dedi Sonunda gelin inci boyunbagisini vererek gozetcilerden birinin qoyun derisinden geyimini aldi ve cutluk olumunden xilas oldu Qeribe verdisleri olan Anna yataq otaginin penceresi onunde daim tufeng saxlayir her seher mutleq bir qus ovlayirdi Daxili siyaset Imperatrica Anna paytaxti yeniden Sankt Peterburqa kocurdu ve seherde dayanan memarliq islerini davam etdirdi Emisi Boyuk Pyotrun zamaninda basalayan ve yarimciq qalan su kanalinin insasini tamamladi ve seherdeki su neqliyyatina tekan verdi Sevgilisi hersoq Ernst Iohan von Biron alman esilli idi ve oz nufuzundan istifade ederek saraya coxlu sayda almanlar getirmisdi Bu ise rus zadegan sinifinin naraziligina sebeb oldu Taxta cixdiqdan bir il sonra 1731 ci ilde Anna xususi herbi birlik yaratdi Bu birlik 7 8 yaslarindan alinaraq herbi telim kecen genclerden ibaret idi ve bu genclere gelecekde orduda yukselmek ucun lazim olan butun herbi terbiye verilirdi Sonraki illerde bu herbi birlik daha da boyumus telebelere sadece herbi bilikler deyil eyni zamanda elm ve incesenete dair blikler de verilmisdir Boyuk Pyotr terefinden yaradilan Rusiya Elmler Akademiyasi imperatrica Anna terefinden inkisaf etdirildi Bu akademiya olkenin elm baximindan inkisaf etdirilmesine yonelmisdi ve esasen riyaziyyat astronomiya ve botanika uzre ixtisaslasmisdi Bundan basqa akademiyanin nezninde bir cix seyahetler de teskil edilmis bunlardan en onemlisi ise Berinq deniz seyaheti olmusdur Bele ki bu seyahetle Asiya ve Amerika qiteleri arasinda quru yolu arasdirilmis neticede Sibir ve burada yasayan ehali haqqinda genis melumat toplanmisdir Bu akademiyada elm adamlari ucun de bezi sixintilar vardi Bele ki sox vaxt hokumet ve kilse elmi tecrubelere mane olur ya da neticleri deyisdirirdi Telebe say cox az olsa da bu akademiyanin yaradilmasi Rusiyada tehsil sahesinde atilan muhum addimlardan biri oldu Bele ki bu donemde akademiyada tehsil alan telebelerin bir coxu gelecekde Rusiya tarixinde muhum rol oynadilar Annanin seltenetinde incesenetin ferqli saheleri de Elmler akademiyasinin nezninde oz yerini tapdi Akdemiyanin proqramina teatr memarliq kimi saheler daxil edildi Bu gun dunyaca meshur rus baletinin de esasi mehz bu donemde qoyulmusdur Bundan basqa imperatrica Anna Gizli Tedqiqat komitesini yeniden qurdu Eslinde qurulma meqsedi siyasi mehbuslarin cezalandirilmasi olsa da komite bezi hallarda ferqli meselelerde de fealiyyetini davam etdirirdi Komite terefinden muhakime edilenler adeten dehsetli sekilde cezalandirilirdi Meselen dovlete qarsi bir siyasi fealiyyetde olan sexsler once qamcilanir ardindan burunlari kesilirdi Umumilikde 20 mine yaxin rus bu komitede muhakime edilreek cezalandirildi Xarici siyaset Sevgilisi hersoq Ernst Iohan von Biron Imperatrica Annanin seltenetinde Rusiya 2 boyuk muharibeye suruklendi Rec Pospolita taxt muharibesi 1733 1735 ve Osmanli Rusiya muharibesi 1735 1739 Rec Pospolita taxti ugrunda baslayan muharibede Rusiya ilk once II Avqustun oglunu destekleyirdi Cunki diger taxt namizedi Stanislav Fransanin tabeliyinde idi ve Osmanli ve Isveclilerin desteyini almaqda idi Ancaq cox kecmeden Rusiya bu muharibeden cekildi Bele ki Osmanlilarla baslayan yeni muharibe Rusiya ucun daha onemli hal almisdi 1732 ci ilde cenubi Qafqazda iqtidari ele keciren Nadir sah Efsarin apardigi siyasetle rus ordusu bolgede idareni elden cixarmis 1732 ci ilde baglanan Rest muqavilesi ile Xezer sahili bolgeler itirilmisdi 3 il sonra 1735 ci ilde baglanan Gence muqavilesiyle ise rus ordusu cenubi Qafqazda qazandigi butun torpaqlari itirdi Osmanlilarla aparilan muharibe ise 4 il davam etdi ve milyonlarla insan ve kulli miqdarda pul itkisine sebeb oldu Muharibe neticesinde ruslar sadece qazana bildi Bunun qarsiliginda ise muharibenin getirdiyi gerginlik ve iqtisadi cetinlik ehalinin naraziligina sebeb oldu Olumu Sehheti getdikce pislesen Anna bacisi Yekaterinanin nevesi Ivani taxtinin yegane varisi sevgilisi hersoq Ernst Iohan von Bironu ise taxt naibi olaraq elan etdi Bunda esas meqsed ise atasi V Ivanin seceresini davam etdirmek ve ogey emisi Boyuk Pyotrun qizlarini taxtdan uzaqlasdirmaq idi Boyrek catismazligi olan imperatrica Anna 28 oktyabr 1740 ci ilde uzun xestelikden sonra vefat etdi Son nefesinde sevgilisi hersoq Bironun adini sayiqladi Ardindan hele 2 ayliq bir korpe olan VI Ivan Rusiya imperatoru anasi Anna Leopoldovna ise taxt naibesi teyin olundu Uzun muddet sarayda saxlanilan cenazesi 3 ay sonra 15 yanvar 1741 ci ilde Sankt Peterburqdaki Muqeddes Pyotr ve Pavel Kafedralina defn olundu IstinadlarA Kr Anna Ioannovna rus Enciklopedicheskij leksikonSPb 1835 T 2 S 320 323 Anna Ioannovna rus Enciklopedicheskij slovar pod red I E Andreevskij SPb Brokgauz Efron 1890 T Ia S 792 797 Korsakov D Anna Ioannovna rus Russkij biograficheskij slovarSPb 1900 T 2 S 158 178 MenbeRomanovs The fourth film Anna Ioannovna Minih B K Dispoziciya i ceremonial torzhestvennogo vezda imperatricy Anny Ivanovny v S Peterburg 16 genvarya 1732 goda Soobsh M D Hmyrov Russkij arhiv 1867 Vyp 3 Stb 332 341 Pavlenko N I Gercoginya Kurlyandskaya na puti k rossijskomu tronu Pavlenko N I Strasti u trona Istoriya dvorcovyh perevorotov M Zhurnal Rodina 1996 320 s ISBN 5 7330 0255 7 Sipovskij V V Italyanskij teatr v S Peterburge pri Anne Ioannovne 1733 1735 gg Russkaya starina 1900 T 102 6 S 593 611 Solovyov S M Istoriya Rossii s drevnejshih vremyon T 19 Gl Tomilin Brazol A N Zhizn i smert Fyodora Sojmonova doblestnago flota sluzhitelya do nauk ohotnika sochinyonnye cherez trud i rachenie Avtorom vo Grade Svyatago Petra v 1984 1989 godah Roman esse L Sovetskij pisatel 1991 544 s