Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Andi Göysu — Gürcüstan (Kaxeti) və Rusiya (Dağıstan) ərazisindən axan çay.
| Andi Göysu | |
|---|---|
| avar. Гӏанди гӏор | |
 Sulakın hövzəsi | |
| Ölkələr | |
| Regionlar | |
| Mənbəyi | Pirikitelskaya Alazan Tuşeti Alazan |
| • Yüksəkliyi | 1603 m |
| Mənsəbi | Sulak çayı / Xəzər dənizi |
| • Yüksəkliyi | 355,4 m |
| Uzunluğu | 144 km |
| Su sərfi | 69,6 m³/san |
| Hövzəsinin sahəsi | 4810 km² |
| [ru] | 07030000112109300000261 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Andi Göysu çayı Sulak çayının sol qoludur. Çayın uzunluğu 144 km-dir.
Toponimiyası
“Göysu” adı türkcə (qumuq) “k'oy suv”– göy su adından götürülmüşdür. XX əsrin ortalarına qədər "Göysu" adını Sulak çayı daşıyırdı.
Relyefi
Andi Göysu çayı Sulak çayının sol qoludur. O, mənbələrini dağlıq ərazi olan Tuşetiyadan götürən Pirikitel Alazani və Tuşeti Alazani çaylarının birləşməsindən əmələ gəlir. Andi Göysu Çirkata kəndindən 6 kilometr şərqdə Avarskoe Koisu çayı ilə birləşərək Sulak çayını əmələ gətirir.
İki çayın qovuşduğu yerdən çayın uzunluğu 144 km (Tuşeti Alazani mənbəyindən –192 km), ümumi enmə 2500 m, su toplama sahəsi 4810 km², orta hündürlüyü 2140 m-dir. Çay hövzəsindəki buzlanma sahəsi 14 km²-dir. Buzlaqlar Boqosski, Piriketelski və Sneqovoy silsilələrinin ən yüksək ərazilərində geniş yayılmışdır.
Andi Göysu çayı hövzəsinin əhəmiyyətli bir hissəsi (84%) dəniz səviyyəsindən 1500 metr yüksəklikdə, o cümlədən 10% 3000 metrdən yuxarıdır.
Botlix rayonu ərazisində, çayın sol sahilində, XI–X əsrlərə aid qədim Ortakolo şəhərinin qalıqları yerləşir. Ortakolo şəhərində ali silkin nümayəndələri xristian dininə, sadə insanlar isə bütpərəst ayinlərə riayət edirdi.
Hidrologiyası
Çay yağış, qrunt suları və qar suları ilə qidalanır. Andi Göysu yaz-yay daşqınları və aşağı su dövrləri olan çaylara aiddir. Çayda daşqınlar əsasən (60-70%) isti mövsümdə (may - avqust) baş verir. Bir qayda olaraq, ən böyük daşqın iyun ayında, ən kiçik daşqın isə fevral ayında baş verir. Çayın orta illik su sərfi 72,0 m³/s, maksimum qeyd olunanı isə 830 m³/s-dir.
Qolları
Andi Göysu çayı hövzəsində ümumi uzunluğu 4020 km olan 874 çay var. Əksər çayların (828) uzunluğu 10 km-dən azdır.
Çayın Əsas qolları:
|
|
|
Çayın tədqiqi
Andi Göysu çayının illik axın rejimini tədqiq etmək üçün onun üzərində 7 elmi stansiya mövcuddur. Bu stansiyalar Şenako, Ağvalı, Botlix, Tlox, Saqra, Çirkota və Aşıltinski körpüsüdür. Hazırda Ağvəli və Çirkota stansiyaları dövlət məntəqəsi kimi fəaliyyət göstərir.
Andi Göysu çayının kənd təsərrüfatı üçün böyük əhəmiyyəti var. Onun suyundan ətraf kəndlərin və əkin sahələrinin su təchizatı və suvarılması üçün istifadə olunur. Çay böyük hidroenergetika potensialına malikdir. Tantariskaya, İqalinskaya, İnxoiskaya, Ortokalinskaya, Muni, Botlixskaya, Sumadinskaya və Ağvalinskaya çaylarında 8 su elektrik stansiyasının inşası planlaşdırılır.
İstinadlar
- Кумыкско-русский словарь (Къумукъча-орусча сёзлюк), Бамматов Б. Г., Гаджиахмедов Н. Э. 2013 г.
- "В горах Дагестана обнаружен древний христианский город, торговавший с Китаем и Персией". 2014-05-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-23.
Xarici keçidlər
- Andi Göysu // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] (3-е изд.). М.: Советская энциклопедия. гл. ред.: А. М. Прохоров. 1969–1978.
- Водное путешествие клуба Новый Бродяга
- Андийское Койсу — Водные маршруты 2015-03-18 at the Wayback Machine
- река Андийское Койсу
- "Святой источник". 2011-10-20 tarixində .
- "Дагестанская генкомпания представит на форуме «Кубань-2006» инвестпроекты новых ГЭС/Интерфакс-Юг".[ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Andi Goysu Gurcustan Kaxeti ve Rusiya Dagistan erazisinden axan cay Andi Goysuavar Gӏandi gӏorSulakin hovzesiOlkeler RusiyaGurcustanRegionlar KaxetiDagistanMenbeyi Pirikitelskaya Alazan Tuseti Alazan Yuksekliyi 1603 mMensebi Sulak cayi Xezer denizi Yuksekliyi 355 4 mUzunlugu 144 kmSu serfi 69 6 m sanHovzesinin sahesi 4810 km ru 07030000112109300000261 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Andi Goysu cayi Sulak cayinin sol qoludur Cayin uzunlugu 144 km dir Toponimiyasi Goysu adi turkce qumuq k oy suv goy su adindan goturulmusdur XX esrin ortalarina qeder Goysu adini Sulak cayi dasiyirdi RelyefiAndi Goysu cayi Sulak cayinin sol qoludur O menbelerini dagliq erazi olan Tusetiyadan goturen Pirikitel Alazani ve Tuseti Alazani caylarinin birlesmesinden emele gelir Andi Goysu Cirkata kendinden 6 kilometr serqde Avarskoe Koisu cayi ile birleserek Sulak cayini emele getirir Iki cayin qovusdugu yerden cayin uzunlugu 144 km Tuseti Alazani menbeyinden 192 km umumi enme 2500 m su toplama sahesi 4810 km orta hundurluyu 2140 m dir Cay hovzesindeki buzlanma sahesi 14 km dir Buzlaqlar Boqosski Piriketelski ve Sneqovoy silsilelerinin en yuksek erazilerinde genis yayilmisdir Andi Goysu cayi hovzesinin ehemiyyetli bir hissesi 84 deniz seviyyesinden 1500 metr yukseklikde o cumleden 10 3000 metrden yuxaridir Botlix rayonu erazisinde cayin sol sahilinde XI X esrlere aid qedim Ortakolo seherinin qaliqlari yerlesir Ortakolo seherinde ali silkin numayendeleri xristian dinine sade insanlar ise butperest ayinlere riayet edirdi HidrologiyasiCay yagis qrunt sulari ve qar sulari ile qidalanir Andi Goysu yaz yay dasqinlari ve asagi su dovrleri olan caylara aiddir Cayda dasqinlar esasen 60 70 isti movsumde may avqust bas verir Bir qayda olaraq en boyuk dasqin iyun ayinda en kicik dasqin ise fevral ayinda bas verir Cayin orta illik su serfi 72 0 m s maksimum qeyd olunani ise 830 m s dir QollariAndi Goysu cayi hovzesinde umumi uzunlugu 4020 km olan 874 cay var Ekser caylarin 828 uzunlugu 10 km den azdir Cayin Esas qollari Pirikitel Alazani 144 km sol qolu Tuset Alazani 144 km sag qolu Metluda 108 km sag qolu Qakko 103 km sag qolu Xvarsi 96 km sag qolu Sasitliqaya Sasitlinka 93 km sol qolu Kila Tindinskaya 86 km sag qolu Xustada 77 km sag qolu Ansalta 63 km sol qolu Cankovskaya 61 km sol qolu Axvax 57 km sag qolu Unsatlen 51 km sol qolu Emita 32 km sag qolu Engeruk 21 km sag qolu Tlyarota 18 km sol qolu Qadaritlyar 7 8 km sol qolu Cayin tedqiqiAndi Goysu cayinin illik axin rejimini tedqiq etmek ucun onun uzerinde 7 elmi stansiya movcuddur Bu stansiyalar Senako Agvali Botlix Tlox Saqra Cirkota ve Asiltinski korpusudur Hazirda Agveli ve Cirkota stansiyalari dovlet menteqesi kimi fealiyyet gosterir Andi Goysu cayinin kend teserrufati ucun boyuk ehemiyyeti var Onun suyundan etraf kendlerin ve ekin sahelerinin su techizati ve suvarilmasi ucun istifade olunur Cay boyuk hidroenergetika potensialina malikdir Tantariskaya Iqalinskaya Inxoiskaya Ortokalinskaya Muni Botlixskaya Sumadinskaya ve Agvalinskaya caylarinda 8 su elektrik stansiyasinin insasi planlasdirilir IstinadlarKumyksko russkij slovar Kumukcha oruscha syozlyuk Bammatov B G Gadzhiahmedov N E 2013 g V gorah Dagestana obnaruzhen drevnij hristianskij gorod torgovavshij s Kitaem i Persiej 2014 05 31 tarixinde Istifade tarixi 2021 10 23 Xarici kecidlerAndi Goysu Bolshaya sovetskaya enciklopediya v 30 t 3 e izd M Sovetskaya enciklopediya gl red A M Prohorov 1969 1978 Vodnoe puteshestvie kluba Novyj Brodyaga Andijskoe Kojsu Vodnye marshruty 2015 03 18 at the Wayback Machine reka Andijskoe Kojsu Svyatoj istochnik 2011 10 20 tarixinde Dagestanskaya genkompaniya predstavit na forume Kuban 2006 investproekty novyh GES Interfaks Yug olu kecid