Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Anarxo-kapitalizm — sərbəst(azad) bazar şəraitində fərdi suverenliyin lehinə dövlətin və digər məcburi sosial qurumların ləğv edilməsini müdafiə edən bir siyasi ideologiyadır. Bu ideologiyanın əsas prinsipi təcavüzkarlıq prinsipidir. Bu ideologiya əsasən, bütün sosial problemlər və ehtiyaclar bazar tərəfindən həll edilməlidir. Anarxo-kapitalizm dövlət institutunun və vergi yolu ilə onun maliyyələşdirilməsinin əleyhinə çıxır. Ideologiyanın tərəfdarları, fəaliyyətlərini mənfəət motivi üzərində quran fərdi sahibkarların və təşkilatların köməyi ilə dövlətin iştirakı olmadan şəxsi azadlıqların və özəl mülkiyyətin qorunmasının təmin edilməsi üçün çalışırlar.
İlk dəfə "Anarxo-kapitalizm" termini, altmışıncı illərdə Avstriya İqtisadiyyat Məktəbinin, klassik liberalizmin və XIX əsr Amerika fərdi anarxist Lisandre Spuner və Benjamin Takerin müddəalarını sintez edən Mürrey Rotbard tərəfindən 1940-cı illərdə istifadə edilib. Anarxo-kapitalizm ideologiyası Molinari, Frederik Bastia və Robert Nozik kimi bazar tərəfdarı nəzəriyyəçilərdən, Benjamin Taker və Lysander Spuner kimi amerikalı fərdiyyətçi nəzəriyyəçilərdən təsirləndi.
Anarxo-kapitalizm, minarxizmlə yanaşı, libertarianizmin bir qoludur, yəni ideoloji bir istinaddır, minarxizm isə dövlət İnstitutunun mövcudluğu kontekstində libertarianizm təcrübəsidi.
Fəlsəfə
Anarxo-kapitalizm, şəxsi azadlığı və firavanlığı maksimum dərəcədə artırarkən münaqişələri minimuma endirmək məqsədi ilə xüsusi mülkiyyət və xidmətlərin könüllü ticarətinə (ümumiyyətlə, təhdid və ya zorakılığın səbəb olmadığı bütün münasibətlər, o cümlədən pul, istehlak malları, torpaq və kapital malları mübadiləsi) əsaslanan bir cəmiyyətin tərəfdarıdır. Bununla birlikdə, anarxo-kapitalistlər xeyriyyəçilik və icma tədbirlərini könüllü etikanın bir hissəsi kimi tanıyırlar.
Anarxo-kapitalizm sərbəst bazar kapitalizmini azad və firavan bir cəmiyyət üçün əsas kimi görür. Mürrey Rotbard hesab edirdi ki, azad bazar kapitalizmi ilə dövlət kapitalizminin arasındakı fərq - dinc mübadilə ilə azad bazarı pozmaq üçün gücdən istifadə edən dövlət və biznes arasındakı razılıqdır.
Anarxo-kapitalizm dövlət institunu rədd edir, onu vergiləndirmə və müsadirə yolu ilə mülki oğurlayan, güc monopoliyasına sahib olan, öz güc səlahiyyətlərini bəzi müəssisələrin və şəxslərin başqalarının hesabına faydalanması üçün istifadə edən bir qurum hesab edir.
Özəl mülkiyyət
Anarxo-kapitalistlər icitmai məkanlar, bütün infrastrukturaları ilə birlikdə şəhərlər, küçələr, şəhər idarəetmə sistemləri daxil olmaqla hər şeyin özəlləşdirilməsinin tərəfdarıdırlar. Anarxo-kapitalizm fərdi "ehtiyaclardan" asılı olmayaraq istehsal vasitələrinə və əmək məhsullarına fərdi və ya ortaq (yəni özəl) mülkiyyətin tərəfdarıdır. Rotbardın dediyi kimi,"hər bir insanın öz bədəninə sahib olmaq hüququ varsa və yaşamaq üçün maddi təbii obyektlərdən istifadə edib dəyişdirməlidirsə, istehsal etdiyi məhsula sahib olmaq hüququna malik olmalıdır". l
Mülkiyyət işçi qüvvəsi ilə transformasiya olunduqdan sonra ticarət və ya hədiyyə yolu ilə kiməsə satıla və ya verilə bilər — məcburi ötürmələr qanunsuz sayılır. İlkin mənimsəmə, bir insana torpaq da daxil olmaqla əvvəllər istifadə edilməmiş hər hansı bir mənbəyə iddia etməyə və onu yaxşılaşdıraraq və ya başqa bir şəkildə istifadə edərək, bir insanın öz bədəninə sahib olması ilə eyni "mütləq hüquq" a sahib olmağa imkan verir.
Rotbarda görə, mülkiyyət yalnız əmək yolu ilə əldə oluna bilər, sadəcə müəyyən ərazidə torpağı tələb etmək və onun ətrafında hasar çəkərək mənimsəməyə cəhd etmək qeyri-qanunidir. Torpağın mənimsənilməsini qanuniləşdirmək üçün həmin torpağı hansısa iş üçün istifadə etmək və onun üçün öz əməyini qoymaq bunu qanuniləşdirə bilər.
İqtisadiyyat
Avstriya İqtisadiyyat Məktəbi sosializm və planlı iqtisadiyyatın yaşanmaz olduğunu iddia edir. Avstriya məktəbinin qurucusu Karl Menqerin həmkarı Yeqen von Bom-Baver, "sosializm-kommunizmin istismarı nəzəriyyəsi" adlı elmi məqaləsində sosializm haqqında ilk tənqidi məqalələrdən birini yazdı. Fridrix fon Hayek daha sonra planlı iqtisadiyyatın bazar qiymətlərinin informasiya funksiyasından məhrum olduğunu və iqtisadiyyat üzərində mərkəzi hakimiyyətin totalitarizmə yol açdığını iddia edən "köləliyə aparan yol" (1944) yazdı.
Rothbard, Avstriya iqtisadi nəzəriyyəsini klassik liberalizm və fərdi anarxizmlə birləşdirməyə çalışdı. 1949-cu ildə "özəl mülkiyyət anarxizmi" nəzəriyyəsini müdafiə edən ilk məqaləsini yazdı və sonra alternativ bir ad "Anarxo-kapitalizm"təklif etdi. Rotbard libertarianizmi indiki formada formalaşdıran ilk şəxs idi.
Mənbələr
- "Arxivlənmiş surət". 2023-06-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-06-12.
https://ru.wikipedia.org/w/index.php?title=Анархо-капитализм&stable=0&redirect=no
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Anarxo kapitalizm serbest azad bazar seraitinde ferdi suverenliyin lehine dovletin ve diger mecburi sosial qurumlarin legv edilmesini mudafie eden bir siyasi ideologiyadir Bu ideologiyanin esas prinsipi tecavuzkarliq prinsipidir Bu ideologiya esasen butun sosial problemler ve ehtiyaclar bazar terefinden hell edilmelidir Anarxo kapitalizm dovlet institutunun ve vergi yolu ile onun maliyyelesdirilmesinin eleyhine cixir Ideologiyanin terefdarlari fealiyyetlerini menfeet motivi uzerinde quran ferdi sahibkarlarin ve teskilatlarin komeyi ile dovletin istiraki olmadan sexsi azadliqlarin ve ozel mulkiyyetin qorunmasinin temin edilmesi ucun calisirlar Anarxo kapitalizmin bayragi Sari reng serbest bazari qara reng antietatizmi simvollasdirir Ilk defe 1963 cu ilde Koloradoda numayis olunub Ilk defe Anarxo kapitalizm termini altmisinci illerde Avstriya Iqtisadiyyat Mektebinin klassik liberalizmin ve XIX esr Amerika ferdi anarxist Lisandre Spuner ve Benjamin Takerin muddealarini sintez eden Murrey Rotbard terefinden 1940 ci illerde istifade edilib Anarxo kapitalizm ideologiyasi Molinari Frederik Bastia ve Robert Nozik kimi bazar terefdari nezeriyyecilerden Benjamin Taker ve Lysander Spuner kimi amerikali ferdiyyetci nezeriyyecilerden tesirlendi Anarxo kapitalizm minarxizmle yanasi libertarianizmin bir qoludur yeni ideoloji bir istinaddir minarxizm ise dovlet Institutunun movcudlugu kontekstinde libertarianizm tecrubesidi Felsefe Anarxo kapitalizm sexsi azadligi ve firavanligi maksimum derecede artirarken munaqiseleri minimuma endirmek meqsedi ile xususi mulkiyyet ve xidmetlerin konullu ticaretine umumiyyetle tehdid ve ya zorakiligin sebeb olmadigi butun munasibetler o cumleden pul istehlak mallari torpaq ve kapital mallari mubadilesi esaslanan bir cemiyyetin terefdaridir Bununla birlikde anarxo kapitalistler xeyriyyecilik ve icma tedbirlerini konullu etikanin bir hissesi kimi taniyirlar Anarxo kapitalizm serbest bazar kapitalizmini azad ve firavan bir cemiyyet ucun esas kimi gorur Murrey Rotbard hesab edirdi ki azad bazar kapitalizmi ile dovlet kapitalizminin arasindaki ferq dinc mubadile ile azad bazari pozmaq ucun gucden istifade eden dovlet ve biznes arasindaki raziliqdir Anarxo kapitalizm dovlet institunu redd edir onu vergilendirme ve musadire yolu ile mulki ogurlayan guc monopoliyasina sahib olan oz guc selahiyyetlerini bezi muessiselerin ve sexslerin basqalarinin hesabina faydalanmasi ucun istifade eden bir qurum hesab edir Ozel mulkiyyet Anarxo kapitalistler icitmai mekanlar butun infrastrukturalari ile birlikde seherler kuceler seher idareetme sistemleri daxil olmaqla her seyin ozellesdirilmesinin terefdaridirlar Anarxo kapitalizm ferdi ehtiyaclardan asili olmayaraq istehsal vasitelerine ve emek mehsullarina ferdi ve ya ortaq yeni ozel mulkiyyetin terefdaridir Rotbardin dediyi kimi her bir insanin oz bedenine sahib olmaq huququ varsa ve yasamaq ucun maddi tebii obyektlerden istifade edib deyisdirmelidirse istehsal etdiyi mehsula sahib olmaq huququna malik olmalidir l Mulkiyyet isci quvvesi ile transformasiya olunduqdan sonra ticaret ve ya hediyye yolu ile kimese satila ve ya verile biler mecburi oturmeler qanunsuz sayilir Ilkin menimseme bir insana torpaq da daxil olmaqla evveller istifade edilmemis her hansi bir menbeye iddia etmeye ve onu yaxsilasdiraraq ve ya basqa bir sekilde istifade ederek bir insanin oz bedenine sahib olmasi ile eyni mutleq huquq a sahib olmaga imkan verir Rotbarda gore mulkiyyet yalniz emek yolu ile elde oluna biler sadece mueyyen erazide torpagi teleb etmek ve onun etrafinda hasar cekerek menimsemeye cehd etmek qeyri qanunidir Torpagin menimsenilmesini qanunilesdirmek ucun hemin torpagi hansisa is ucun istifade etmek ve onun ucun oz emeyini qoymaq bunu qanunilesdire biler Iqtisadiyyat Avstriya Iqtisadiyyat Mektebi sosializm ve planli iqtisadiyyatin yasanmaz oldugunu iddia edir Avstriya mektebinin qurucusu Karl Menqerin hemkari Yeqen von Bom Baver sosializm kommunizmin istismari nezeriyyesi adli elmi meqalesinde sosializm haqqinda ilk tenqidi meqalelerden birini yazdi Fridrix fon Hayek daha sonra planli iqtisadiyyatin bazar qiymetlerinin informasiya funksiyasindan mehrum oldugunu ve iqtisadiyyat uzerinde merkezi hakimiyyetin totalitarizme yol acdigini iddia eden koleliye aparan yol 1944 yazdi Rothbard Avstriya iqtisadi nezeriyyesini klassik liberalizm ve ferdi anarxizmle birlesdirmeye calisdi 1949 cu ilde ozel mulkiyyet anarxizmi nezeriyyesini mudafie eden ilk meqalesini yazdi ve sonra alternativ bir ad Anarxo kapitalizm teklif etdi Rotbard libertarianizmi indiki formada formalasdiran ilk sexs idi Menbeler Arxivlenmis suret 2023 06 12 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2023 06 12 https ru wikipedia org w index php title Anarho kapitalizm amp stable 0 amp redirect no