Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ana zağa düşərgəsi və ya Ana zağa mağarası — Qobustan dövlət tarixi-bədii qoruğu ərazisində təbii sığınacaq, mağara. Yarıaçıq mağaranı xatırladan bu boşluğun divarlarında və onlara bitişik dağlarda çoxsaylı qədim təsvirlər mövcdu olduğuna görə Qobustan qayaüstü təsvirlərinin ilk tədqiqatçısı İshaq Cəfərzadə tərəfindən bu yerə "Ana zağa" adı verilmişdir.
| Ana zağa | |
|---|---|
 | |
| Yer | Qobustan qəsəbəsi, Bakı |
| Tip | Təbii sığınacaq |
| Hissəsi | Qobustan dövlət tarixi-bədii qoruğu |
| Yer qeydləri | |
| Rəsmi adı: Gobustan Rock Art Cultural Landscape | |
| Tipi | Mədəni |
| Kriteriya | iii |
| Təyin edilib | 2007 |
| İstinad nöm. | 1076 |
| Dövlət | Azərbaycan |
| Region | Avropa |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tədqiqi
Ana zağa düşərgəsi Böyükdaş dağının yuxarı səki sahəsində, üzərində qədim qayaüstü təsvirlər qeydə alınmış 29, 30, 31, 32 nömrəli qayaların arasında əmələ gəlmiş iri ölçülü iki gözdən ibarət qayaaltı boşluqda aşkar edilmişdir.
Arxeoloji qazıntılar nəticəsində Ana zağanın çöküntülərində litoloji cəhətdən fərqlənən üç əsas mədəni təbəqə aşkar edilmişdir. Onlardan qazıntı sahəsinin orta hissəsində aşkar edilmiş alt (Mezolit) və orta (Neolit) mədəni təbəqələr Neolitin sonundan ilk orta əsrlərə qədərki dövrlərə aid olan üstdəki qarışıq təbəqədən 10 sm qalınlığındakı həyat izi olmayan təbəqə ilə ayrılırdı. Mezolit dövrü materialları saxlanmış alt təbəqənin qalınlığı 1 metr, bəzən 1,2 metrə qədər idi. Bu təbəqə rəngi boza çalan, sementləşmiş, içərisində qaya - əhəngdaşı qırıqlarına rast gəlinən gillicədən iabrət idi. Mezolitin sonu ilə ilk Neolit dövrünə aid orta təbəqə ilə alt, Mezolit dövrü təbəqəsi arasında lal təbəqə yoxdur.
Orta təbəqə alt təbəqəyə nisbətən yumşaq, qəhvəyi rəngə çalan 0,2-0,6 metr qalınlığındakı torpaq qatından ibarətdir.
Ana zağ düşərgəsində Daş dövrünə aid mədəni təbəqələr (alt və orta) düşərgənin əsasən orta hissəsində, onun şimal divarını təşkil edən 30 nömrəli qayanın cənub dibində, 1965 və 1966-cı illərdə qazılmış sahədə aşkar edilmişdir. Düşərgəni əhatə etmiş qayaların təxminən e.ə. VII-VI minilliklərdə baş vermiş yerdəyişməsi nəticəsində yaranmış təhlükəli vəziyyət qazıntı sahələrinin hər yerində alt (Mezolit) mədəni təbəqəyə çatmağa imkan verməmişdir.
Qazıntı sahəsindəki alt təbəqə üst Paleolitdən Mezolitə keçid və Mezolitin ilk mərhələsinə, orta təbəqə isə əsasən Mezolit və Mezolitdən Neolit keçid mərhələsinə aiddir. Burada alt və orta təbəqələr arasında lal qatın olmaması onların yaranma dövrü arasında uzun bir fasilənin olmaması ilə bağlıdır. Təbəqələrin litoloji tərkibi və rəngi arasındakı fərq ehtimal ki, təbii iqlim dəyişikliyi ilə bağlıdır. Bunu təbəqənin əsas arxeoloji materialları – daş alətlər və fauna qalıqları arasındakı yaxınlıq, eynilik və bir-birini tamamlaması halı da təsdiq edir.
Tapıntılar
Ana zağanın alt və orta təbəqələrinin materiallarının oxşarlığı, dövrlər arasındakı fərqin qəti göstəricisi olan nümunələrin azlığı səbəbi ilə düşərgənin Neolit dövrünə aid tapıntılarının çox hissəsi Mezolit dövrü məmulatları içərisində verilir.
Ana zağada aparılmış arxeoloji qazıntılar burada üst Paleolitin sonlarından ilkin Mezolit dövrünün əvvəllərindən başlayaraq, bütün sonrakı tarixi mərhələlərdə də uzun və ya qısa müddətli yaşayışın olduğunu göstərmişdir. “Ana zağa”da arxeoloji qazıntılarla əldə edilmiş materialların iki mindən çoxu çaxmaqdaşı, çaydaşı və az hissəsi sümükdən və başqa materiallardan hazırlanmış əmək alətləri və eləcə də başqa məqsədli tapıntılardan ibarətdir.
Sığınacaqda çaxmaqdaşından hazırlanmış 600-dən çox kiçikölçülü (hündürlüyü əsasən 1,5 – 3,0 sm; nadir hallarda 5 sm arasında) nüvə tapılmışdır.
Bundan başqa Ana Zağa sığınacağında yerləşən ocaq yerindən analiz üçün kömür nümunələri də toplanmışdır.
2022-ci ilin avqustunda Mezolit dövründən də əvvələ aid olan 5-6 yaşlı uşağın ayaq sümüyü tapılıb.
- Ana zağadan tapılmış tapıntılar
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
İstinadlar
- Nəsimi rayon Mərkəzi kitabxanası. "Qobustan dövlət tarixi-bədii qoruğu". 27 dekabr 2015. 2018-02-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-08-05.
- Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Arxeologiya və etnoqrafiya institututu. Azərbaycan arxeologiyası. Daş dövrü. I cild. Bakı: Şərq-Qərb. 2008. səh. 347. ISBN .
- Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu, Elmi-Texniki Hesabat. (PDF), 2022-07-11 tarixində (PDF), İstifadə tarixi: 2022-08-05
- ATV. ""Ana zağa" mağarasından 5-6 yaşlı uşaq sümüyü tapılıb" (az.). Youtube.com. 24.08.2022. 2022-08-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-08-25.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ana zaga dusergesi ve ya Ana zaga magarasi Qobustan dovlet tarixi bedii qorugu erazisinde tebii siginacaq magara Yariaciq magarani xatirladan bu boslugun divarlarinda ve onlara bitisik daglarda coxsayli qedim tesvirler movcdu olduguna gore Qobustan qayaustu tesvirlerinin ilk tedqiqatcisi Ishaq Ceferzade terefinden bu yere Ana zaga adi verilmisdir Ana zaga40 06 20 sm e 49 23 20 s u Yer Qobustan qesebesi BakiTip Tebii siginacaqHissesi Qobustan dovlet tarixi bedii qoruguYer qeydleriUNESCO Umumdunya IrsiResmi adi Gobustan Rock Art Cultural LandscapeTipiMedeniKriteriyaiiiTeyin edilib2007Istinad nom 1076DovletAzerbaycanRegionAvropaAna zaga Vikianbarda elaqeli mediafayllarTedqiqiAna zaga dusergesi Boyukdas daginin yuxari seki sahesinde uzerinde qedim qayaustu tesvirler qeyde alinmis 29 30 31 32 nomreli qayalarin arasinda emele gelmis iri olculu iki gozden ibaret qayaalti bosluqda askar edilmisdir Arxeoloji qazintilar neticesinde Ana zaganin cokuntulerinde litoloji cehetden ferqlenen uc esas medeni tebeqe askar edilmisdir Onlardan qazinti sahesinin orta hissesinde askar edilmis alt Mezolit ve orta Neolit medeni tebeqeler Neolitin sonundan ilk orta esrlere qederki dovrlere aid olan ustdeki qarisiq tebeqeden 10 sm qalinligindaki heyat izi olmayan tebeqe ile ayrilirdi Mezolit dovru materiallari saxlanmis alt tebeqenin qalinligi 1 metr bezen 1 2 metre qeder idi Bu tebeqe rengi boza calan sementlesmis icerisinde qaya ehengdasi qiriqlarina rast gelinen gilliceden iabret idi Mezolitin sonu ile ilk Neolit dovrune aid orta tebeqe ile alt Mezolit dovru tebeqesi arasinda lal tebeqe yoxdur Orta tebeqe alt tebeqeye nisbeten yumsaq qehveyi renge calan 0 2 0 6 metr qalinligindaki torpaq qatindan ibaretdir Ana zag dusergesinde Das dovrune aid medeni tebeqeler alt ve orta dusergenin esasen orta hissesinde onun simal divarini teskil eden 30 nomreli qayanin cenub dibinde 1965 ve 1966 ci illerde qazilmis sahede askar edilmisdir Dusergeni ehate etmis qayalarin texminen e e VII VI minilliklerde bas vermis yerdeyismesi neticesinde yaranmis tehlukeli veziyyet qazinti sahelerinin her yerinde alt Mezolit medeni tebeqeye catmaga imkan vermemisdir Qazinti sahesindeki alt tebeqe ust Paleolitden Mezolite kecid ve Mezolitin ilk merhelesine orta tebeqe ise esasen Mezolit ve Mezolitden Neolit kecid merhelesine aiddir Burada alt ve orta tebeqeler arasinda lal qatin olmamasi onlarin yaranma dovru arasinda uzun bir fasilenin olmamasi ile baglidir Tebeqelerin litoloji terkibi ve rengi arasindaki ferq ehtimal ki tebii iqlim deyisikliyi ile baglidir Bunu tebeqenin esas arxeoloji materiallari das aletler ve fauna qaliqlari arasindaki yaxinliq eynilik ve bir birini tamamlamasi hali da tesdiq edir TapintilarAna zaganin alt ve orta tebeqelerinin materiallarinin oxsarligi dovrler arasindaki ferqin qeti gostericisi olan numunelerin azligi sebebi ile dusergenin Neolit dovrune aid tapintilarinin cox hissesi Mezolit dovru memulatlari icerisinde verilir Ana zagada aparilmis arxeoloji qazintilar burada ust Paleolitin sonlarindan ilkin Mezolit dovrunun evvellerinden baslayaraq butun sonraki tarixi merhelelerde de uzun ve ya qisa muddetli yasayisin oldugunu gostermisdir Ana zaga da arxeoloji qazintilarla elde edilmis materiallarin iki minden coxu caxmaqdasi caydasi ve az hissesi sumukden ve basqa materiallardan hazirlanmis emek aletleri ve elece de basqa meqsedli tapintilardan ibaretdir Siginacaqda caxmaqdasindan hazirlanmis 600 den cox kicikolculu hundurluyu esasen 1 5 3 0 sm nadir hallarda 5 sm arasinda nuve tapilmisdir Bundan basqa Ana Zaga siginacaginda yerlesen ocaq yerinden analiz ucun komur numuneleri de toplanmisdir 2022 ci ilin avqustunda Mezolit dovrunden de evvele aid olan 5 6 yasli usagin ayaq sumuyu tapilib Ana zagadan tapilmis tapintilarIstinadlarNesimi rayon Merkezi kitabxanasi Qobustan dovlet tarixi bedii qorugu 27 dekabr 2015 2018 02 20 tarixinde Istifade tarixi 2022 08 05 Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Arxeologiya ve etnoqrafiya institututu Azerbaycan arxeologiyasi Das dovru I cild Baki Serq Qerb 2008 seh 347 ISBN 979 9952 448 38 2 Azerbaycan Respublikasinin Prezidenti yaninda Elmin Inkisafi Fondu Elmi Texniki Hesabat PDF 2022 07 11 tarixinde PDF Istifade tarixi 2022 08 05 ATV Ana zaga magarasindan 5 6 yasli usaq sumuyu tapilib az Youtube com 24 08 2022 2022 08 25 tarixinde Istifade tarixi 2022 08 25