Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Amor fati — latınca tale sevgisi və ya birinin taleyinə duyduğu sevgi kimi tərcümə olunan ifadə. Bu ifadənin özündə ehtiva etdiyi yanaşma tərzinə əsasən həyatda insanın başına gələn hər bir şey, hətta iztirab və itki belə mühüm əhəmiyyət daşıyır. Amor fati Nitsşenin ədəbi təkrarlanma adı verilən konsepsiyası ilə bağlıdır. Onun fikrincə, hər şey sonsuz bir zaman müddətində sonsuz sayda yenidən təkrarlanır. Buradan da o, özünə ucsuz-bucaqsız zaman ərzində eyni həyatı olduğu kimi təkrar-təkrar yenidən yaşamaq arzusunu aşılayır (...bu əbədi təsdiqlənmədən və damğadan başqa heç nəyi belə atəşli dərəcədə arzulamamaq).
Nitsşe
Amor fati konsepsiyası Epiktetin adı, eləcə də Mark Avrelinin yazıları ilə (o, latınca yox, yunanca yazdığından yazılarında bu sözləri işlətməmişdi) əlaqələndirilsə də, ən geniş ifadəsini Nitsşedə tapdı. Tale sevgisi onun fəlsəfəsinin mərkəzində yer alırdı. O, "Ecce Homo" əsərinin "Niyə belə ağıllıyam?" adlı 10-cu hissəsində belə yazır:
 | Mənə görə insanın böyüklüyünü göstərən şey amor fatidir: insanın keçmişdəki, gələcəkdəki, bu sonsuzluqdakı heç nəyin fərqli olmasını istəməməsidir. Taleyini sadəcə məcbursan deyə yaşamaq və ya bunu gizlətmək yetərli deyil - önəmli olanın yanında idealizmin hər növü sadəcə saxtakarlıqdır - əsas məsələ taleyini həqiqətən sevməkdir. |  |
Bu ifadəyə Nitsşenin başqa əsərlərində də rast gəlinir. "Şən elm" əsərinin 276-cı hissəsində o, həyata olan ümumi münasibətini belə ifadə edir:
| | Hər şeyin vacib olan tərifini gözəl görmək üçün daha çox öyrənmək istəyirəm. Beləcə, sonra mən də başqa şeyləri gözəlləşdirənlərdən biri olacağam. Amor fati: qoy bundan belə mənim sevgim o olsun! Çirkin olana qarşı müharibə aparmaq istəmirəm. Günahlandırmaq da istəmirəm. Heç günahlandıranları da günahlandırmaq istəmirəm. Yeganə mənfi cəhətim üzümü yana çevirmək olacaq. Və sonda bir gün təkcə "hə" deyənin mən olmasını arzulayıram. | |
Nitsşe "hə" deyən ifadəsini hər hansı siyasi və ya sosial vəziyyətlə bağlı işlətmir. O, burada xoşagəlməz reallığı qəbul edə bilən insana istinad edir.
İztirab
Nitsşenin taleyə olan sevgisi onu əzabın real olduğu gerçəyi ilə radikal şəkildə qarşı-qarşıya qoyur. Həyatdakı yaxşı şeylərlə yanaşı, pisləri də sevmək öz-özlüyündə yetərli deyil. Vacib olanı sevmək bizdən eyni zamanda onların bir-birinə ayrılmaz şəkildə bağlı olduğunu qəbul etməyimizi tələb edir. Nitsşe "Şən elm" əsərinin ön sözünün 3-cü hissəsində yazır:
| | Ancaq böyük bir iztirab insan ruhunu tam azad elə bilər. Belə bir iztirabın bizi "daha yaxşı" etdiyinə şühbə duyuram, amma bizi daha da dərinləşdirdiyini bilirəm. | |
Nitsşe əzabın özünü yaxşı bir şey kimi qələmə vermir. Sadəcə olaraq, onu yaxşılığın ilkin şərti hesab edir. Yaxşılığın "tək bir anı" pisliyin sonsuzluğuna haqq qazandırır, lakin onların biri olmazsa, digəri məna kəsb edə bilməz. O, "Güc istəyi" əsərində qeyd edir:
| | Çünki heç nə öz-özlüyündə yetərli deyil. İstər insanlarda, istərsə də əşyalarda. Əgər ruhumuz xoşbəxtlikdən titrəyirsə və bu titrəmə sadəcə bircə dəfə də olsa arfa çalınması kimi səslənirsə, bunun baş verməsi üçün sonsuzluğa ehtiyac olub deməkdir. Sadəcə bu təsdiqləmə anında belə, bütün sonsuzluq "yaxşı" adlandırılır, tarazlaşdırılır, təsdiqlənir və ona haqq qazandırılır. | |
Müasir yanaşma
Fransız filosofu Albert Kamyu asanlıqla yanaşı, çətinliyi də qəbul etmək, hətta onu sevmək istəyindən danışır. Çətinliyi sevməsək belə, ən azından ona əhəmiyyət verməli olduğumuzu bildirir. "Sizif mifi" adlı əsərində ("Tipasaya qayıdış") belə yazır:
| | Heç nəyi istisna etmədən yaşamaqdan, bir də, ağ və qara iplərdən tək, vahid bir kəndir hörməyi öyrənməkdən başqa nə arzulaya bilərəm ki? | |
Nitsşe kimi Kamyu da tale ideyasını həm fəlsəfəsinin, həm də həyatının mərkəzinə qoymuşdu. "Tipasaya qayıdış"dakı sözləri ilə həyata olan ümumi mövqeyini ortaya qoyan Kamyu daha sonralar bu sözləri işlətmişdir:
| | Həyata aid heç bir şeyi rədd etmədən yaşamaq istəyi dünyada ən rəğbət bəslədiyim məziyyətdir. | |
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Amor Fati: The Formula for Human Greatness". Daily Stoic. 2022-03-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-07-04.
- The Gay Science IV, §341
- Enchiridion of Epictetus Ch. VIII: "Do not seek for things to happen the way you want them to; rather, wish that what happens happen the way it happens: then you will be happy."—as quoted in Pierre Hadot (1998), The Inner Citadel: The Meditations of Marcus Aurelius 2016-12-18 at the Wayback Machine, p. 143.
- Meditations IV.23:
"All that is in accord with you is in accord with me, O World! Nothing which occurs at the right time for you comes too soon or too late for me. All that your seasons produce, O Nature, is fruit for me. It is from you that all things come: all things are within you, and all things move toward you." — as quoted in Hadot (1998), p. 143.
- "An Interview with the Master: Robert Greene on Stoicism". Daily Stoic. 2022-05-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-07-04.
- Basic Writings of Nietzsche. trans. and ed. by Walter Kaufmann (1967), p. 714.
- Leiter, Brian. Zalta, Edward N. (redaktor). The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2015). 2015-01-01. 2022-01-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-22.
- The Will to Power (manuscript) §1032, Trans. by Walter Kaufman and R. J. Holdingdale. Vintage Books, 1968.
- Aronson, Ronald, Zalta, Edward N. (redaktor), "Albert Camus", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2017), Metaphysics Research Lab, Stanford University, 2017, 2022-01-26 tarixində , İstifadə tarixi: 2019-03-24
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Amor fati latinca tale sevgisi ve ya birinin taleyine duydugu sevgi kimi tercume olunan ifade Bu ifadenin ozunde ehtiva etdiyi yanasma terzine esasen heyatda insanin basina gelen her bir sey hetta iztirab ve itki bele muhum ehemiyyet dasiyir Amor fati Nitssenin edebi tekrarlanma adi verilen konsepsiyasi ile baglidir Onun fikrince her sey sonsuz bir zaman muddetinde sonsuz sayda yeniden tekrarlanir Buradan da o ozune ucsuz bucaqsiz zaman erzinde eyni heyati oldugu kimi tekrar tekrar yeniden yasamaq arzusunu asilayir bu ebedi tesdiqlenmeden ve damgadan basqa hec neyi bele atesli derecede arzulamamaq NitsseAmor fati konsepsiyasi Epiktetin adi elece de Mark Avrelinin yazilari ile o latinca yox yunanca yazdigindan yazilarinda bu sozleri isletmemisdi elaqelendirilse de en genis ifadesini Nitssede tapdi Tale sevgisi onun felsefesinin merkezinde yer alirdi O Ecce Homo eserinin Niye bele agilliyam adli 10 cu hissesinde bele yazir Mene gore insanin boyukluyunu gosteren sey amor fatidir insanin kecmisdeki gelecekdeki bu sonsuzluqdaki hec neyin ferqli olmasini istememesidir Taleyini sadece mecbursan deye yasamaq ve ya bunu gizletmek yeterli deyil onemli olanin yaninda idealizmin her novu sadece saxtakarliqdir esas mesele taleyini heqiqeten sevmekdir Bu ifadeye Nitssenin basqa eserlerinde de rast gelinir Sen elm eserinin 276 ci hissesinde o heyata olan umumi munasibetini bele ifade edir Her seyin vacib olan terifini gozel gormek ucun daha cox oyrenmek isteyirem Belece sonra men de basqa seyleri gozellesdirenlerden biri olacagam Amor fati qoy bundan bele menim sevgim o olsun Cirkin olana qarsi muharibe aparmaq istemirem Gunahlandirmaq da istemirem Hec gunahlandiranlari da gunahlandirmaq istemirem Yegane menfi cehetim uzumu yana cevirmek olacaq Ve sonda bir gun tekce he deyenin men olmasini arzulayiram Nitsse he deyen ifadesini her hansi siyasi ve ya sosial veziyyetle bagli isletmir O burada xosagelmez realligi qebul ede bilen insana istinad edir IztirabNitssenin taleye olan sevgisi onu ezabin real oldugu gerceyi ile radikal sekilde qarsi qarsiya qoyur Heyatdaki yaxsi seylerle yanasi pisleri de sevmek oz ozluyunde yeterli deyil Vacib olani sevmek bizden eyni zamanda onlarin bir birine ayrilmaz sekilde bagli oldugunu qebul etmeyimizi teleb edir Nitsse Sen elm eserinin on sozunun 3 cu hissesinde yazir Ancaq boyuk bir iztirab insan ruhunu tam azad ele biler Bele bir iztirabin bizi daha yaxsi etdiyine suhbe duyuram amma bizi daha da derinlesdirdiyini bilirem Nitsse ezabin ozunu yaxsi bir sey kimi qeleme vermir Sadece olaraq onu yaxsiligin ilkin serti hesab edir Yaxsiligin tek bir ani pisliyin sonsuzluguna haqq qazandirir lakin onlarin biri olmazsa digeri mena kesb ede bilmez O Guc isteyi eserinde qeyd edir Cunki hec ne oz ozluyunde yeterli deyil Ister insanlarda isterse de esyalarda Eger ruhumuz xosbextlikden titreyirse ve bu titreme sadece birce defe de olsa arfa calinmasi kimi seslenirse bunun bas vermesi ucun sonsuzluga ehtiyac olub demekdir Sadece bu tesdiqleme aninda bele butun sonsuzluq yaxsi adlandirilir tarazlasdirilir tesdiqlenir ve ona haqq qazandirilir Muasir yanasmaFransiz filosofu Albert Kamyu asanliqla yanasi cetinliyi de qebul etmek hetta onu sevmek isteyinden danisir Cetinliyi sevmesek bele en azindan ona ehemiyyet vermeli oldugumuzu bildirir Sizif mifi adli eserinde Tipasaya qayidis bele yazir Hec neyi istisna etmeden yasamaqdan bir de ag ve qara iplerden tek vahid bir kendir hormeyi oyrenmekden basqa ne arzulaya bilerem ki Nitsse kimi Kamyu da tale ideyasini hem felsefesinin hem de heyatinin merkezine qoymusdu Tipasaya qayidis daki sozleri ile heyata olan umumi movqeyini ortaya qoyan Kamyu daha sonralar bu sozleri isletmisdir Heyata aid hec bir seyi redd etmeden yasamaq isteyi dunyada en regbet beslediyim meziyyetdir Hemcinin baxFatalizm Zerdust bele deyirdi StoaciliqIstinadlar Amor Fati The Formula for Human Greatness Daily Stoic 2022 03 08 tarixinde Istifade tarixi 2020 07 04 The Gay Science IV 341 Enchiridion of Epictetus Ch VIII Do not seek for things to happen the way you want them to rather wish that what happens happen the way it happens then you will be happy as quoted in Pierre Hadot 1998 The Inner Citadel The Meditations of Marcus Aurelius 2016 12 18 at the Wayback Machine p 143 Meditations IV 23 All that is in accord with you is in accord with me O World Nothing which occurs at the right time for you comes too soon or too late for me All that your seasons produce O Nature is fruit for me It is from you that all things come all things are within you and all things move toward you as quoted in Hadot 1998 p 143 An Interview with the Master Robert Greene on Stoicism Daily Stoic 2022 05 08 tarixinde Istifade tarixi 2020 07 04 Basic Writings of Nietzsche trans and ed by Walter Kaufmann 1967 p 714 Leiter Brian Zalta Edward N redaktor The Stanford Encyclopedia of Philosophy Winter 2015 2015 01 01 2022 01 30 tarixinde Istifade tarixi 2020 09 22 The Will to Power manuscript 1032 Trans by Walter Kaufman and R J Holdingdale Vintage Books 1968 Aronson Ronald Zalta Edward N redaktor Albert Camus The Stanford Encyclopedia of Philosophy Summer 2017 Metaphysics Research Lab Stanford University 2017 2022 01 26 tarixinde Istifade tarixi 2019 03 24