Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Alp sarıcası (lat. Colias thisoa) — pulcuqqanadlılar dəstəsinə, ağ kəpənəklər fəsiləsinə aid nadir kəpənək növü.
| Alp sarıcası | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Ranqsız: Tipüstü: Ranqsız: Ranqsız: Tip: Klad: Yarımtip: Sinif: Ranqsız: Yarımsinif: Budaq: İnfrasinif: Ranqsız: Dəstəüstü: Ranqsız: Dəstə: Yarımdəstə: Klad: Klad: Klad: İnfradəstə: Klad: Klad: Klad: Klad: Fəsiləüstü: Fəsilə: ???: Alp sarıcası | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
| ||||||||
Qısa təsviri
Kəpənək qanadları açılmış halda 45-50 mm-ə çatır. Rəngi müxtəlifdir. Erkək fərdlərin rəngi açıq narıncı olub, qanadlarının xarici kənarı ensiz qara haşiyəlidir. Dişi fərdlərin rəngi tünd narıncı olub, qanadlarının kənarındakı haşiyə enlidir.
Yayılması
Qafqaz, Orta Asiya dağlarında, Azərbaycanda Dərəlyəz və Zəngəzur dağ silsiləsində (Kiçik Qafqaz) və Şahdağda (Böyük Qafqaz) yayılmışdır.
Həyat tərzi
Dəniz səviyəsindən 2000-2500 m yüksəklikdə tikanlı gəvən qarışıqlı alp otları bitən sıldırım yamaclarda yaşayır. İyunda və iyulun əvvəlində uçur, şığıyır və yer səthindən çox yüksəyə qalxmır. Dişi fərdlər nadir hallarda uçur, əksər hallarda otlar üzərinə qonur. İyunun sonu və iyulun əvvəlində yüksək dağlarda bitən tikanlı gəvən bitkisi üzərinə yumurta qoyur. Tırtıllar həmin bitkinin yarpaqları ilə qidalanır. İyulun sonlarında puplaşma sıx tikanlı gəvən kollarının daxilində başlayır və puplar qışlamaya qalır. İldə bir nəsil verir. Təbii düşmən və xəstəliyi məlum deyildir.
Sayı
P.İ.Bedı tərəfindən 1977-ci ildə Naxçıvan MR-dan (Biçənək) tapılmışdır. R.Əffəndi tərəfindən Şahdağda 3 kəpənəyi qeydə alınmışdır. Son dərəcə nadir təsadüf edilən növdür.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Mal-qaranın otarılması nəticəsində kəpənəklərin yem bazasından – çiçəkləyən nektarlı bitkilərdən məhrum olması məhdudlaşdırıcı amillərdəndir.
Qorunması üçün qəbul olunmuş tədbirlər
Azərbaycanın Qırmızı kitabının I nəşrinə daxil edilmişdir.
Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər
Yaylaqlarda heyvanların otarılmadığı boş sahələrin ayrılması, bu ərazilərdə nektarlı bitkilərin əkilməsi qorunması üçün məsləhət görülən tədbirlərdəndir.
Yarımnövləri
- Colias thisoa thisoa (Böyük Qafqaz)
- Colias thisoa strandiana Sheljuzhko, 1935 (Kiçik Qafqaz)
- Colias thisoa shakuhensis Sheljuzhko, 1935 (Talış dağları, Kopetdağ)
- Colias thisoa aeolides Grum-Grshimailo, 1890 (Tyan-Şan)
- Colias thisoa urumtsiensis Verity, 1909 (mərkəzi Tyan-Şan)
- Colias thisoa irtyschensis Lukhtanov, 1999 (cənub Altay)
- Colias thisoa nikolaevi Korshunov, 1998 (Altay)
İstinadlar
- Azərbacnın Qırmızı kitabı. 1989.
- Коршунов Ю.П. Каталог булавоусых чешуекрылых (Lepidoptera, Rhopalocera) фауны СССР. Энтомологич. обозрение. т. LI, вып. 1-2, 1972, с. 136-154, 352-368.
- Рябов М.А. Чешуекрылые Кавказа. Животный мир СССР. т. V, М.-Л.: изд-во АН СССР, 1958, с. 351-475.
Ədəbiyyat
- Azərbaycanın Qırmızı kitabı. 1989.
- Azərbaycanın Qırmızı kitabı. II cild. Bakı: 2013.
- Рябов М.А. Чешуекрылые Кавказа. Животный мир СССР. т.V. М.-Л.: изд-во АН СССР, 1958, с. 351-475.
- Эффенди Р.М. Высшие чешуекрылые Азербайджана. Автореф.дис.канд.биол.наук. Баку: 1971, 24 с.
- Коршунов Ю.П. Каталог булавоусых чешуекрылых (Lepidoptera, Rhopalocera) фауны СССР. Энтомологич. обозрение. т. LI. вып. 1-2, 1972, с. 136-154, 352-368.
Xarici keçidlər
- Colias thisoa Ménétriès, 1832 — Alp sarıcası
- rusinsects.com — Colias thisoa Menetries, 1832
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Alp saricasi lat Colias thisoa pulcuqqanadlilar destesine ag kepenekler fesilesine aid nadir kepenek novu Alp saricasiElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Ranqsiz IlkagizlilarTipustu TuleyenlerRanqsiz PanarthropodaRanqsiz Tip BugumayaqlilarKlad Yarimtip AltiayaqlilarSinif HeseratlarRanqsiz Yarimsinif QanadlilarBudaq Infrasinif YeniqanadlilarRanqsiz Ranqsiz Tam cevrilme ile inkisaf eden heseratlarDesteustu Ranqsiz Deste PulcuqluqanadlilarYarimdeste XortumcuqlularKlad Klad Klad Infradeste Klad Klad Klad Klad Fesileustu Fesile Ag kepenekler Alp saricasiBeynelxalq elmi adiColias thisoa Eduard Menetries 1852Sekil axtarisiNCBI 596544EOL 176078Qisa tesviriKepenek qanadlari acilmis halda 45 50 mm e catir Rengi muxtelifdir Erkek ferdlerin rengi aciq narinci olub qanadlarinin xarici kenari ensiz qara hasiyelidir Disi ferdlerin rengi tund narinci olub qanadlarinin kenarindaki hasiye enlidir YayilmasiQafqaz Orta Asiya daglarinda Azerbaycanda Derelyez ve Zengezur dag silsilesinde Kicik Qafqaz ve Sahdagda Boyuk Qafqaz yayilmisdir Heyat terziDeniz seviyesinden 2000 2500 m yukseklikde tikanli geven qarisiqli alp otlari biten sildirim yamaclarda yasayir Iyunda ve iyulun evvelinde ucur sigiyir ve yer sethinden cox yukseye qalxmir Disi ferdler nadir hallarda ucur ekser hallarda otlar uzerine qonur Iyunun sonu ve iyulun evvelinde yuksek daglarda biten tikanli geven bitkisi uzerine yumurta qoyur Tirtillar hemin bitkinin yarpaqlari ile qidalanir Iyulun sonlarinda puplasma six tikanli geven kollarinin daxilinde baslayir ve puplar qislamaya qalir Ilde bir nesil verir Tebii dusmen ve xesteliyi melum deyildir SayiP I Bedi terefinden 1977 ci ilde Naxcivan MR dan Bicenek tapilmisdir R Effendi terefinden Sahdagda 3 kepeneyi qeyde alinmisdir Son derece nadir tesaduf edilen novdur Mehdudlasdirici amillerMal qaranin otarilmasi neticesinde kepeneklerin yem bazasindan cicekleyen nektarli bitkilerden mehrum olmasi mehdudlasdirici amillerdendir Qorunmasi ucun qebul olunmus tedbirlerAzerbaycanin Qirmizi kitabinin I nesrine daxil edilmisdir Qorunmasi ucun meslehet gorulmus tedbirlerYaylaqlarda heyvanlarin otarilmadigi bos sahelerin ayrilmasi bu erazilerde nektarli bitkilerin ekilmesi qorunmasi ucun meslehet gorulen tedbirlerdendir Yarimnovleri Colias thisoa thisoa Boyuk Qafqaz Colias thisoa strandiana Sheljuzhko 1935 Kicik Qafqaz Colias thisoa shakuhensis Sheljuzhko 1935 Talis daglari Kopetdag Colias thisoa aeolides Grum Grshimailo 1890 Tyan San Colias thisoa urumtsiensis Verity 1909 merkezi Tyan San Colias thisoa irtyschensis Lukhtanov 1999 cenub Altay Colias thisoa nikolaevi Korshunov 1998 Altay IstinadlarAzerbacnin Qirmizi kitabi 1989 Korshunov Yu P Katalog bulavousyh cheshuekrylyh Lepidoptera Rhopalocera fauny SSSR Entomologich obozrenie t LI vyp 1 2 1972 s 136 154 352 368 Ryabov M A Cheshuekrylye Kavkaza Zhivotnyj mir SSSR t V M L izd vo AN SSSR 1958 s 351 475 EdebiyyatAzerbaycanin Qirmizi kitabi 1989 Azerbaycanin Qirmizi kitabi II cild Baki 2013 Ryabov M A Cheshuekrylye Kavkaza Zhivotnyj mir SSSR t V M L izd vo AN SSSR 1958 s 351 475 Effendi R M Vysshie cheshuekrylye Azerbajdzhana Avtoref dis kand biol nauk Baku 1971 24 s Korshunov Yu P Katalog bulavousyh cheshuekrylyh Lepidoptera Rhopalocera fauny SSSR Entomologich obozrenie t LI vyp 1 2 1972 s 136 154 352 368 Xarici kecidlerColias thisoa Menetries 1832 Alp saricasi rusinsects com Colias thisoa Menetries 1832