Aliyə Tukan (İordaniya kraliçası)

Aliyə Bahəddin Tukan (ərəb. علياء بهاء الدين طوقان‎; 25 dekabr 1948, Qahirə – 9 fevral 1977, Amman) — İordaniya kralı I Hüseynin üçüncü xanımı, IV İordaniya kraliçası.

Aliyə Tukan
ərəb. علياء بهاء الدين طوقان‎
IV İordaniya kraliçası
24 dekabr 1972 – 9 fevral 1977
Əvvəlki	Muna əl-Hüseyn
Sonrakı	Nur əl-Hüseyn
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	25 dekabr 1948(1948-12-25)
Doğum yeri	Qahirə, Misir
Vəfat tarixi	9 fevral 1977(1977-02-09) (28 yaşında)
Vəfat yeri	Amman, İordaniya
Vəfat səbəbi	aviasiya qəzası^[d]
Təhsili	Hunter kolleci^[d]
Fəaliyyəti	royal consort^[d]
Həyat yoldaşı	Hüseyn ibn Təlal (1972–1977)
Uşaqları	Haya bint əl-Hüseyn, Əli bin əl-Hüseyn
Dini	sünni islam
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

1948-ci ildə Qahirədə doğuldu. Atası diplomat Bahəddin Tukan, anası isə Hanan Haşimdir. Atası vaxtilə İordaniya kralı I Abdullahın yaxın sirdaşlarından biri idi və 1952-ci il konstitusiyasının hazırlanmasında yaxından iştirak etmişdi. Hətta bir müddət İordaniyanın Birləşmiş Millətlər Təşkilatındakı ilk nümayəndəsi kimi də fəaliyyət göstərmişdi.

Atasının vəzifəsi səbəbilə tez--tez səyahət edən Aliyənin uşaqlıq illəri Misir, Türkiyə, London, ABŞ və Romada keçdi. İlk təhsilini Londonda alan Aliyə 1971-ci ildə Ammana köçdü və burada İordaniya Kral Hava Yollarında çalışmağa başladı. Bu vəzifədə ikən kral I Hüseynlə tanış oldu və kralın boşanmasından 3 gün sonra sarayda keçirilən qapalı bir məclisdə onunla 24 dekabr 1972-ci ildə evləndi. Cütlüyün bu nigahdan 2 övladı dünyaya gəldi və 1976-cı ildə fələstinli bir qız uşağını övladlığa götürdülər.

• Həya bint Hüseyn (1974-)
• Əli ibn Hüseyn (1975-)
• Abir Muhaysen (1972-), 1976-cı ildə övladlıq götürülmüş fələstinli qız uşağı.

Onun səyləri nəticəsində, 4 aprel 1974-cü ildə çıxarılan qanunla qadınlara səsvermə və parlamentdə seçilmə hüququ verildi. Ancaq 1974-1989-cu illərdə İordaniyada parlament seçkiləri keçirilmədiyi üçün bu qanun qüvvəyə minmədi. 9 aprel 1977-ci ildə Amman hava məkanında baş verən helikopter qəzasında həlak oldu. Ölkənin cənubundakı xəstəxanaları təftişə yollanan Aliyə Tukanla birlikdə Səhiyyə naziri Məhəmməd əl-Bəşir və polkovnik-leytenant Məhəmməd Əlxas da bu qəzada vəfat etdi.

Mənbə

Ədəbiyyat

• Rana Husseini (2021). Years of Struggle – The Women’s Movement in Jordan. Amman: Friedrich-Ebert-Stiftung. p. 19.

İstinadlar

1. "Queen Alia remembered". Jordan Times (ingilis). 2022-02-08. İstifadə tarixi: 2024-12-28.
2. "DEATH OF A KING; Cautious King Took Risks In Straddling Two Worlds (Published 1999)" (ingilis). 1999-02-08. İstifadə tarixi: 2024-12-28.
3. "QUEEN ALIA OF JORDAN DIES IN COPTER CRASH (Published 1977)" (ingilis). 1977-02-10. İstifadə tarixi: 2024-12-28.
4. Agency (Petra), Jordan News. "Jordan marks 45th of Queen Alia's death". Jordan News Agency - Petra. İstifadə tarixi: 2024-12-28.
5. في ذكرى استشهاد المغفور لها الملكة علياء. al Rai Newspaper (in Arabic). 17 February 2011