Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rüstəmbəyova Aliyə Fətulla qızı (1907; Şuşa, Rusiya imperiyası – 1942 iyun; Rusiya SSFR, SSRİ) — İkinci dünya müharibəsi qəhrəmanı, partizan hərəkatı iştirakçısı, həkim.
| Aliyə Rüstəmbəyova | |
|---|---|
| Aliyə Fətulla bəy qızı Rüstəmbəyova | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Şuşa, Şuşa qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Atası | Fətulla bəy Rüstəmbəyov |
| Anası | Turan xanım Kərim bəy qızı Mehmandarova |
| İxtisası | həkim |
| Təhsili | Azərbaycan Tibb İnstitutu, Leninqrad Tibb İnstitutu |
Erkən həyatı
Aliyə 1907-ci ildə Şuşa şəhərində doğulmuş, hələ kiçik ikən ailəsi ilə birlikdə Bakıya köçmüşdü.
Ailəsi
Atası Fətulla bəy Rüstəmbəyov Salyanın məşhur bəy nəsli olan Rüstəmbəyovlar nəslindəndir. Fətulla Rüstəmbəyov ilk azərbaycanlı mühəndis-texnoloq, Azərbaycanda neft sənayesinin bərpası və texniki cəhətdən yenidən qurulmasının təşkilatçılarından biri olmuşdur. O, Azərneftin Dəniz Komitəsinə başçılıq edərək, sualtı neft sahələrinin işlənilməsində, dəniz neft mədənlərinin inkişafında böyük əmək sərf etmişdir.
Qardaşı Əsəd bəy Rüstəmbəyov alim, neft və qaz quyu qazıması sahəsində mütəxəssis olmuş, 1960-cı ildə Azərbaycan SSR əməkdar mühəndisi, 1971-ci ildə SSRİ-nin fəxri neftçisi, 1972-ci ildə texnika elmləri namizədi olmuşdur.
Anası Turan xanım Mehmandarova Şuşanın məşhur Mehmandarovlar ailəsindən olan, həkim Kərim bəy Mehmandarovun qızı olmuşdur. Turan xanımın anası Qacar şahzadələrindən olan Bəhmən Mirzə Qocanlı Qacarın qızı Zəri xanım idi.
Təhsili
Aliyə Bakıdakı 3 saylı orta məktəbi bitirdikdən sonra Azərbaycan Tibb İnstitutuna daxil olur və az sonra təhsilini 1-ci Leninqrad Tibb İnstitutunda davam etdirir. Həmin institutu fərqlənmə diplomu ilə bitirən Aliyə Rüstəmbəyovanı rektorluq Moskvaya göndərməyi nəzərdə tutmuşdu. Lakin Aliyə Özbəkistanda Çirçik tikintisində çalışanların sağlamlığı üçün çalışmağa könüllü olacaq həkim axtarıldığının görür və Moskvaya təhsilini davam etdirmək əvəzinə Özbəkistana tikintidə həkim kimi çalışmağa gedir. 3 il burada çalışdıqdan sonra 1938-ci ildə təcrübəli həkim-terapevt kimi Moskvaya göndərilir.
Fəaliyyəti
3 il Özbəkistanda çalışdıqdan sonra 1938-ci ildən isə Moskvada Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunda çalışmışdır.
Müharibədəki fəaliyyəti
Qış müharibəsində
1939-cu il noyabrın 30-da SSRİ-nin Finlandiyaya qarşı başladığı müharibə zamanı Aliyə də həkim kimi cəbhəyə yollanır. Ən şiddətli döyüşlərin getdiyi Kareliya bərzəxində hərbi tibbi xidmət edir. Müharibə 1940-cı il martın 12-də başa çatdıqdan sonra Aliyə Moskvaya qayıdıb, öz işini S. P. Botkin adına daxili xəstəliklər klinikasında davam etdirir. Lakin bu da uzun çəkmir. 1941-ci il iyunun 22-də Almaniyanın Sovet İttifaqı üzərinə hücumundan sonra Aliyə yenidən hərbi tibbi xidmətə yollanır.
İkinci Dünya müharibəsində
Müharibənin ilk günlərindən — iyun ayının 23-də könüllü olaraq orduya yazılmış, Moskva, sonra Smolensk yaxınlığındakı Bryansk meşələrində tibb-sanitar batalyonunda xidmət etmişdir.
1941-ci ilin dekabrında yaralı döyüşçülərə tibbi yardım edərkən əsir düşmüşdür. 1942-ci ilin fevralında isə "Deduşka" partizan dəstəsinin köməyilə əsirlikdən qaçır. Martım 23-də döyüşlərdə yaralanan dəstənin komandanı Deduşka ləqəbli Vasili Voronçenko Aliyə Rüstəmbəyovanın müdaxiləsi ilə xilas olmuşdur.
1942-ci ilin iyun ayında döyüşlərin birində vəfat etmişdir.
Xatirəsi
"Oktyabr" jurnalının 1972-ci ildə nəşr olunmuş 6-cı sayında o dövrdə Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının Kommunist partiyasının I katibi olan Heydər Əliyev Aliyə Rüstəmbəyova haqqında demişdir:
 | Mən Smolensk vilayətində partizan dəstələrindən birində döyüşən şərəfli azərbaycanlı qızı, hərbi həkim Aliyə Rüstəmbəyovanın igidliyini yüksək dərəcədə səciyyəvi hesab edirəm. |  |
Şairə Mirvarid Dilbazi "Partizan Aliyə" poemasını yazmış (1972), heykəltaraş Aslan Rüstəmov Aliyənin büst-portretini hazırlamışdır. (1962-ci il).
Aliyə Rüstəmbəyova ilə bağlı fotoşəkillər, sənədlər, məktublar, onun mürəkkəbqabısı və gümüş qələmi isə Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində mühafizə olunur.
İstinadlar
- Savalan Fərəcov. "Partizan Aliyə". medeniyyet.az. 2010. 2022-01-29 tarixində . İstifadə tarixi: 28 yanvar 2022.
- Rəna Səfərova. (Partizan-həkim Aliyə Fətulla qızı Rüstəmbəyovaya həsr olunur) S. 221–231 2023-08-05 at the Wayback Machine / Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi-2009. Bakı, 2009.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Rustembeyova Aliye Fetulla qizi 1907 Susa Rusiya imperiyasi 1942 iyun Rusiya SSFR SSRI Ikinci dunya muharibesi qehremani partizan herekati istirakcisi hekim Aliye RustembeyovaAliye Fetulla bey qizi RustembeyovaDogum tarixi 1907Dogum yeri Susa Susa qezasi Yelizavetpol quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 1942Atasi Fetulla bey RustembeyovAnasi Turan xanim Kerim bey qizi MehmandarovaIxtisasi hekimTehsili Azerbaycan Tibb Institutu Leninqrad Tibb InstitutuErken heyatiAliye 1907 ci ilde Susa seherinde dogulmus hele kicik iken ailesi ile birlikde Bakiya kocmusdu Ailesi Atasi Fetulla bey Rustembeyov Salyanin meshur bey nesli olan Rustembeyovlar neslindendir Fetulla Rustembeyov ilk azerbaycanli muhendis texnoloq Azerbaycanda neft senayesinin berpasi ve texniki cehetden yeniden qurulmasinin teskilatcilarindan biri olmusdur O Azerneftin Deniz Komitesine basciliq ederek sualti neft sahelerinin islenilmesinde deniz neft medenlerinin inkisafinda boyuk emek serf etmisdir Qardasi Esed bey Rustembeyov alim neft ve qaz quyu qazimasi sahesinde mutexessis olmus 1960 ci ilde Azerbaycan SSR emekdar muhendisi 1971 ci ilde SSRI nin fexri neftcisi 1972 ci ilde texnika elmleri namizedi olmusdur Anasi Turan xanim Mehmandarova Susanin meshur Mehmandarovlar ailesinden olan hekim Kerim bey Mehmandarovun qizi olmusdur Turan xanimin anasi Qacar sahzadelerinden olan Behmen Mirze Qocanli Qacarin qizi Zeri xanim idi Tehsili Aliye Bakidaki 3 sayli orta mektebi bitirdikden sonra Azerbaycan Tibb Institutuna daxil olur ve az sonra tehsilini 1 ci Leninqrad Tibb Institutunda davam etdirir Hemin institutu ferqlenme diplomu ile bitiren Aliye Rustembeyovani rektorluq Moskvaya gondermeyi nezerde tutmusdu Lakin Aliye Ozbekistanda Circik tikintisinde calisanlarin saglamligi ucun calismaga konullu olacaq hekim axtarildiginin gorur ve Moskvaya tehsilini davam etdirmek evezine Ozbekistana tikintide hekim kimi calismaga gedir 3 il burada calisdiqdan sonra 1938 ci ilde tecrubeli hekim terapevt kimi Moskvaya gonderilir Fealiyyeti3 il Ozbekistanda calisdiqdan sonra 1938 ci ilden ise Moskvada Hekimleri Tekmillesdirme Institutunda calismisdir Muharibedeki fealiyyeti Qis muharibesinde 1939 cu il noyabrin 30 da SSRI nin Finlandiyaya qarsi basladigi muharibe zamani Aliye de hekim kimi cebheye yollanir En siddetli doyuslerin getdiyi Kareliya berzexinde herbi tibbi xidmet edir Muharibe 1940 ci il martin 12 de basa catdiqdan sonra Aliye Moskvaya qayidib oz isini S P Botkin adina daxili xestelikler klinikasinda davam etdirir Lakin bu da uzun cekmir 1941 ci il iyunun 22 de Almaniyanin Sovet Ittifaqi uzerine hucumundan sonra Aliye yeniden herbi tibbi xidmete yollanir Ikinci Dunya muharibesinde Muharibenin ilk gunlerinden iyun ayinin 23 de konullu olaraq orduya yazilmis Moskva sonra Smolensk yaxinligindaki Bryansk meselerinde tibb sanitar batalyonunda xidmet etmisdir 1941 ci ilin dekabrinda yarali doyusculere tibbi yardim ederken esir dusmusdur 1942 ci ilin fevralinda ise Deduska partizan destesinin komeyile esirlikden qacir Martim 23 de doyuslerde yaralanan destenin komandani Deduska leqebli Vasili Voroncenko Aliye Rustembeyovanin mudaxilesi ile xilas olmusdur 1942 ci ilin iyun ayinda doyuslerin birinde vefat etmisdir XatiresiAliye Rustembeyovaya mexsus murekkebqabi ve gumus qelem Oktyabr jurnalinin 1972 ci ilde nesr olunmus 6 ci sayinda o dovrde Azerbaycan Sovet Sosialist Respublikasinin Kommunist partiyasinin I katibi olan Heyder Eliyev Aliye Rustembeyova haqqinda demisdir Men Smolensk vilayetinde partizan destelerinden birinde doyusen serefli azerbaycanli qizi herbi hekim Aliye Rustembeyovanin igidliyini yuksek derecede seciyyevi hesab edirem Saire Mirvarid Dilbazi Partizan Aliye poemasini yazmis 1972 heykeltaras Aslan Rustemov Aliyenin bust portretini hazirlamisdir 1962 ci il Aliye Rustembeyova ile bagli fotosekiller senedler mektublar onun murekkebqabisi ve gumus qelemi ise Milli Azerbaycan Tarixi Muzeyinde muhafize olunur IstinadlarSavalan Ferecov Partizan Aliye medeniyyet az 2010 2022 01 29 tarixinde Istifade tarixi 28 yanvar 2022 Rena Seferova Partizan hekim Aliye Fetulla qizi Rustembeyovaya hesr olunur S 221 231 2023 08 05 at the Wayback Machine Milli Azerbaycan Tarixi Muzeyi 2009 Baki 2009 Hemcinin baxFetulla bey Rustembeyov Esed bey Rustembeyov