Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Alimcan Qirfanoviç İbrahimov (12 mart 1887 və ya 1887, Sultanmurad, Ufa quberniyası – 21 yanvar 1938 və ya 1938, Kazan) — 21.1.1938, Kazan) — Tatarıstan yazıçısı, ictimai xadimi.
| Alimcan İbrahimov | |
|---|---|
| tatar. غلمجان غيرفان اوغلى ابراھىمف tatar. Ƣalimçan Ƣirfan ulь Ibrahimьf tatar. Галимҗан Гыйрфан улы Ибраһимов tatar. Ğalimcan Ğirfan uğlı İbrahimof | |
 | |
| Doğum tarixi | 12 mart 1887 və ya 1887 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 21 yanvar 1938 və ya 1938 |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri |
|
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | yazıçı, siyasətçi |
| Əsərlərinin dili | Tatar dili |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Ufa quberniyasının (Başqırdıstan) adlı tatar kəndində vilayətin sayılıb-seçilən ruhani ailəsində göz açan Ə. İbrahimov əvvəlcə Orenburq şəhərindəki Vəli mədrəsəsində, sonra Ufadakı məşhur "Qaliya" mədrəsəsində təhsil alır. İlk hekayəsini – " Şagird Zəkinin mədrəsədən qovulması" — 1907-ci ildə yazan Əlimcan iki il sonra Kazan universitetinə daxil olur və qısa müddət ərzində tatar ictimai-mədəni həyatının fəal nümayəndəsinə çevrilir.
1912-ci ildə "Gənc ürəklər" romanını bitirən Ə. İbrahimov həmin dövrdən başlayaraq tatar ədəbiyyatı və dilinə, ədəbi –bədii tənqidə, tatar teatrına dair çoxsaylı məqalə və çıxışları ilə ədəbi və elmi ictimaiyyətin diqqətini cəlb edən istedadlı yazıçı, ədəbiyyatşünas, dilçi və fəal ictimaiyyətçi kimi tanınmağa başlayır.
1913–1917-ci illlərdə Kiyevdə, Odessada, Suxumidə, Ufada və Moskvada yaşayan Ə. İbrahimov 1917-ci ilin payızında Kazana qayıdır və o vaxtdan bütün həyat və fəaliyyətini Tatarstanda ictimai-mədəni quruculuq işlərinə həsr edir.
Ötən əsrin 20–30-cu illəridə Ə. İbrahimov Tatarıstanda milli ədəbiyyatın və mətbuatın, təhsilin və maarifin, humanitar elmlərinin inkişafında misilsiz xidmətlər göstərmişdir.
1925-ci ilin yanvarında Tatarıstan Respublikası Akademiya Mərkəzinin prezidenti seçilən Ə. İbrahimov qısa müddət ərzində Tatarıstanda ayrı-ayrı sahələr üzrə elmin təşkilati işləri və inkişafı istiqamətində çox böyük uğurlar qazanır. Bədii yaradıcılıqla yanaşı paralel olaraq elmi fəaliyyətini də davam etdirən Ə. İbrahimov bir sıra digər məsul vəzifələrdə də çalışmışdır.
1927-ci ildə bədii yaradıcılığının və elmi fəaliyyətinin iyirmi illiyi münasibətilə Ə. İbrahimov RSFSR Akademiyasının akademiki seçilmiş ÜMİK-nin qərarı ilə Əmək Qəhrəmanı adına layiq görülmüşdür.
"Qazax qızı", " Dərin köklər", "Bizim günlər" kimi məşhur romanları, bir sıra maraqlı povest və hekayələri ilə XX əsr tatar əəədəbiyyatında, Tatar dili və tarixinə, inkişaf mərhələlərinə dair qiymətli monoqrafiya və araşdırmaları ilə təkcə doğma tatar ədəbiyyatı və elmində yüksək zirvələr kəşf edən Ə. İbrahimov, eyni zamanda, bütünlükdə XX əsr türk xalqları ədəbiyyatlarının inkişafında, eləcə də, türk xalqlarının, türk dövlətlərinin humanitar elmlər sahəsində qazandıqlari uğurlara öz töhfəsini vermiş görkəmli ədəbiyyat və elm xadimlərindəndir.
Ə. İbrahimova həsr edilmiş beynəlxalq konfrans adətən olduğu kimi plenar iclasla deyil, ayri-ayrı bılmələrdəki məruzələrlə öz işinə başladı. Üç bölmədə — "Ə. İbrahimov və tatar ədəbiyyatı", "Ə. İbrahimov və tatar dili", "Ə. İbrahimov və tatar tarixi və mədəniyyəti"- 60-dan artıq məruzə dinlənildi. Günün ikinci yarısında isə konfransın plenar iclası keçirildi. Mənim "Ə. İbrahimov və Azərbaycan ədəbiyyatı" mövzusundakı məruzəm məhz plenar iclasına salınmışdı. Bu iclasda proqrama əsasən cəmi dörd məruzə dinlənildi.
Bütün qonaqların və Dövlət və hökumət üzvlərinin Tatarıstan Elmlər Akademiyası rəhbərliyinin iştirak etdiyi plenar iclasındakı məruzəm maraqla qarşılandı və Təşkilat Komitəsi tərəfindən xüsusi olaraq yüksək qiymətləndirildi.
Kazan şəhərində nəşr edilən bəzi mətbuzat orqanlarının təmsilçiləri məruzəmlə bağlı bəzi suallara da məndən cavab almağa cəhd göstərirdilər. Düzü mənim məruzəmin bu səviyyədə qarşılanacağını təsəvvür etmirdim.
Ə. İbrahimovun Azərbaycan ədəbiyyatı ilə bağlılıqlarını əhatə etməyə çalışdıq. Daha doğrusu, məruzəmiz "Ə. İbrahimov və Yusif Vəzir Çəmənzəminli", "Ə. İbrahimovun 1926-cı ildə Bakıda keçirilən İ Turkoloji qurultayında iştirakı", "Ə. İbrahimovun bədii əsərləri Azərbaycan dilində", "Ə. İbrahimovun nəsri ilə XX əsrin 20–30-cu illər Azərbaycan nəsri arasında tipoloji oxşarlıqlar", "Azərbaycan yazıçıları Ə. İbrahimovun yaradıcılığı haqqında", "Ə. İbrahimovun klassik Azərbaycan ədəbiyyatı haqqında", "Ə. İbrahimov N. Nərimanov haqqında", "Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı Ə. İbrahimov haqqında" məsələlərini əhatə edirdi. Əlbəttə, bu məsələlərin hərəsinin ayrıca bir məruzənin mövzusu olmasına baxmayaraq, mən ayrılan vaxt çərçivəsində məruzəmin əsas tezislərini konfrans iştirakçalarına çatdıra bildim və təbii ki, bu da həmkarlarım tərəfindən yüksək səviyyədə təqdir olundu.
Ə. İbrahimovu Azərbaycanla bağlayan tellər çoxdur. Hələ gənclik illərində o, Kiyev şəhərinə gedərək Kiyev Universiteti Müsəlman Tələbələri Cəmiyyətinin fəaliyyəti ilə maraqlanır və Kiyev Universiteti müsəlman tələbələrinin qurultayına hazırlıq işlərində iştirak edir. Bu zaman Ə. İbrahimov bu təşkilatın ən fəal üzvü Yusif Vəzir Zəmənəzəminli ilə tanış olur. Bu tanışlıq nəticəsində Ə. İbrahimovun Yusif Vəzirin köməyi və vasitəçiliyi ilə Azərbaycan ədəbiyyat tarixinin bəzi görkəmli xadimlərinin həyat və yaradıcılığı ilə maraqlanır. Xüsusilə, N. Gəncəvinin, M. Füzulinin və M. F. Axundzadənin yaradıcılığı onu dərindən maraqlandırır.
Sonralar Ə. İbrahimov Moskvada görkəmli yazıçı, dramaturq və ictimai xadim Nəriman Nərimanovla tanış olur. N. Nərimanov haqqında Ə. İbrahimov iki məqalə yazmış və onları 1925-ci ildə "Qızıl Tatarıstan" qəzetində (25 fevral) və "Bizim yol" jurnalında (№ 4) çap etdirmişdir.
Ə. İbrahimov 1926-cı ildə Bakıda keçirilən I Türkoloji qurultayda Tatarıstan nümayəndə heyətinin rəhbəri kimi iştirak etmiş, bu tədbirdə onun ayrıca məruzəsi dinlənilmiş və qurultayın ayrı-ayrı iclaslarında çıxışlar da etmişdir. Qurultayın yekun iclasında etdiyi çıxışında Ə. İbrahimov demişdir: "Bu Qurultayın çağırılmasında iştirak etmiş bütün idarələrə və ayrı-ayrı adamlara təşəkkürümü bildirsəm, ümid edirəm, hamınızın ümumi əhval-ruhiyyənizi ifadə etmiş olaram. Bu Qurultayın çağrılması üçün, ilk növbədə, Azərbaycan xalqı, Azərbaycan Respublikası, onun rəhbər şəxsləri zəhmət çəkiblər. Yoldaşlar, icazə verin, bu Qurultayın çağrılması üçün həm Azərbaycan xalqına, həm də görkəmli rəhbər işçiləri simasında Azərbaycan Respublikasına sizin adınızdan minnətdarlığımızı bildirim".
Ə. İbrahimovun I Türkoloji Qurultayda etdiyi məruzə və çıxışlar o vaxtki Azərbaycan mətbuatında ("Kommunist" və "Yeni fikir" qəzetlərində) çap olunmuşdur.
1927–1936-cı illərində Ə. İbrahimovun bir sıra hekayə, povest və romanları Azərbaycan dilinə tərcümə olunaraq "Adamlar" (1927), "Qocalıq günlərində (1928), "Qızıl çiçəklər" (1928), "Bizim günlər" (1936) adları altında ayrıca kitablar halında Bakıda nəşr edilmişdir.
Müxtəlif illərdə Ə. İbrahimovun həyat və yaradıcılığına dair ədəbiyyatşünaslıarımız bəzi məqalələr çap etdirmişlər. Professor Pənah Xəlilovun isə xüsusi olaraq yazdığı "Əlimcan İbrahimov" adlı portret oçerki ali məktəblərimizdə tədris olunur.
Ədəbiyyat
- М. Х. Хасанов. Писатель, ученый, революционер. Москва, "Наука", 1987
- Галимжан Ибрагимов həм ХХI гасыр, Казан, 2007
- Галимжан Ибрагимов, Избранное, Казань, 1957
- Абдуллин Я.Г. Татарская просветительская мысль, Казань,1976.
- Первый Всесоюзный Тюркологический Съезд, Баку, 1926
- I Bakı Türkoloji Qurultayı. (stenoqram materialları, biblioqrafiya və foto-sənədlər), Bakı, "Çinar-Çap", 2006.
- I Türkoloji Qurultayın 80 illik yuileyinə həsr edilmiş Elmi konfransın tezisləri, Bakı, "Təhsil", 2006.
- Галимжан Ибрагимов −120. Казан, 2007
- Vaqif Arzumanlı. Mənalı ömrün akkordları…"Xəzər", 5 may 2007-ci il
- Vaqif Arzumanlı
İstinadlar
- Republic of Tatarstan Academy of Sciences Institute of Tatar Encyclopedia and Regional Studies Encyclopedia Tatarica.
- Люди и судьбы. Биобиблиографический словарь востоковедов - жертв политического террора в советский период (1917-1991) (rus.). СПб: Петербургское Востоковедение, 2013. 496 с. — (Социальная история отечественной науки о Востоке)
- Ибрагимов Галимджан Гирфанович // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Alimcan Qirfanovic Ibrahimov 12 mart 1887 ve ya 1887 Sultanmurad Ufa quberniyasi 21 yanvar 1938 ve ya 1938 Kazan 21 1 1938 Kazan Tataristan yazicisi ictimai xadimi Alimcan Ibrahimovtatar غلمجان غيرفان اوغلى ابراھىمف tatar Ƣalimcan Ƣirfan ul Ibrahimf tatar Galimҗan Gyjrfan uly Ibraһimov tatar Galimcan Girfan ugli IbrahimofDogum tarixi 12 mart 1887 1887 03 12 ve ya 1887Dogum yeri Sultanmurad Ufa quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 21 yanvar 1938 1938 01 21 ve ya 1938Vefat yeri Kazan Tataristan MSSR RSFSR SSRIDefn yeri Arxangel qebiristanligi d Tehsili Qaliya 1906 1908 Fealiyyeti yazici siyasetciEserlerinin dili Tatar dili Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiUfa quberniyasinin Basqirdistan adli tatar kendinde vilayetin sayilib secilen ruhani ailesinde goz acan E Ibrahimov evvelce Orenburq seherindeki Veli medresesinde sonra Ufadaki meshur Qaliya medresesinde tehsil alir Ilk hekayesini Sagird Zekinin medreseden qovulmasi 1907 ci ilde yazan Elimcan iki il sonra Kazan universitetine daxil olur ve qisa muddet erzinde tatar ictimai medeni heyatinin feal numayendesine cevrilir 1912 ci ilde Genc urekler romanini bitiren E Ibrahimov hemin dovrden baslayaraq tatar edebiyyati ve diline edebi bedii tenqide tatar teatrina dair coxsayli meqale ve cixislari ile edebi ve elmi ictimaiyyetin diqqetini celb eden istedadli yazici edebiyyatsunas dilci ve feal ictimaiyyetci kimi taninmaga baslayir 1913 1917 ci illlerde Kiyevde Odessada Suxumide Ufada ve Moskvada yasayan E Ibrahimov 1917 ci ilin payizinda Kazana qayidir ve o vaxtdan butun heyat ve fealiyyetini Tatarstanda ictimai medeni quruculuq islerine hesr edir Oten esrin 20 30 cu illeride E Ibrahimov Tataristanda milli edebiyyatin ve metbuatin tehsilin ve maarifin humanitar elmlerinin inkisafinda misilsiz xidmetler gostermisdir 1925 ci ilin yanvarinda Tataristan Respublikasi Akademiya Merkezinin prezidenti secilen E Ibrahimov qisa muddet erzinde Tataristanda ayri ayri saheler uzre elmin teskilati isleri ve inkisafi istiqametinde cox boyuk ugurlar qazanir Bedii yaradiciliqla yanasi paralel olaraq elmi fealiyyetini de davam etdiren E Ibrahimov bir sira diger mesul vezifelerde de calismisdir 1927 ci ilde bedii yaradiciliginin ve elmi fealiyyetinin iyirmi illiyi munasibetile E Ibrahimov RSFSR Akademiyasinin akademiki secilmis UMIK nin qerari ile Emek Qehremani adina layiq gorulmusdur Qazax qizi Derin kokler Bizim gunler kimi meshur romanlari bir sira maraqli povest ve hekayeleri ile XX esr tatar eeedebiyyatinda Tatar dili ve tarixine inkisaf merhelelerine dair qiymetli monoqrafiya ve arasdirmalari ile tekce dogma tatar edebiyyati ve elminde yuksek zirveler kesf eden E Ibrahimov eyni zamanda butunlukde XX esr turk xalqlari edebiyyatlarinin inkisafinda elece de turk xalqlarinin turk dovletlerinin humanitar elmler sahesinde qazandiqlari ugurlara oz tohfesini vermis gorkemli edebiyyat ve elm xadimlerindendir E Ibrahimova hesr edilmis beynelxalq konfrans adeten oldugu kimi plenar iclasla deyil ayri ayri bilmelerdeki meruzelerle oz isine basladi Uc bolmede E Ibrahimov ve tatar edebiyyati E Ibrahimov ve tatar dili E Ibrahimov ve tatar tarixi ve medeniyyeti 60 dan artiq meruze dinlenildi Gunun ikinci yarisinda ise konfransin plenar iclasi kecirildi Menim E Ibrahimov ve Azerbaycan edebiyyati movzusundaki meruzem mehz plenar iclasina salinmisdi Bu iclasda proqrama esasen cemi dord meruze dinlenildi Butun qonaqlarin ve Dovlet ve hokumet uzvlerinin Tataristan Elmler Akademiyasi rehberliyinin istirak etdiyi plenar iclasindaki meruzem maraqla qarsilandi ve Teskilat Komitesi terefinden xususi olaraq yuksek qiymetlendirildi Kazan seherinde nesr edilen bezi metbuzat orqanlarinin temsilcileri meruzemle bagli bezi suallara da menden cavab almaga cehd gosterirdiler Duzu menim meruzemin bu seviyyede qarsilanacagini tesevvur etmirdim E Ibrahimovun Azerbaycan edebiyyati ile bagliliqlarini ehate etmeye calisdiq Daha dogrusu meruzemiz E Ibrahimov ve Yusif Vezir Cemenzeminli E Ibrahimovun 1926 ci ilde Bakida kecirilen I Turkoloji qurultayinda istiraki E Ibrahimovun bedii eserleri Azerbaycan dilinde E Ibrahimovun nesri ile XX esrin 20 30 cu iller Azerbaycan nesri arasinda tipoloji oxsarliqlar Azerbaycan yazicilari E Ibrahimovun yaradiciligi haqqinda E Ibrahimovun klassik Azerbaycan edebiyyati haqqinda E Ibrahimov N Nerimanov haqqinda Azerbaycan edebiyyatsunasligi E Ibrahimov haqqinda meselelerini ehate edirdi Elbette bu meselelerin heresinin ayrica bir meruzenin movzusu olmasina baxmayaraq men ayrilan vaxt cercivesinde meruzemin esas tezislerini konfrans istirakcalarina catdira bildim ve tebii ki bu da hemkarlarim terefinden yuksek seviyyede teqdir olundu E Ibrahimovu Azerbaycanla baglayan teller coxdur Hele genclik illerinde o Kiyev seherine gederek Kiyev Universiteti Muselman Telebeleri Cemiyyetinin fealiyyeti ile maraqlanir ve Kiyev Universiteti muselman telebelerinin qurultayina hazirliq islerinde istirak edir Bu zaman E Ibrahimov bu teskilatin en feal uzvu Yusif Vezir Zemenezeminli ile tanis olur Bu tanisliq neticesinde E Ibrahimovun Yusif Vezirin komeyi ve vasiteciliyi ile Azerbaycan edebiyyat tarixinin bezi gorkemli xadimlerinin heyat ve yaradiciligi ile maraqlanir Xususile N Gencevinin M Fuzulinin ve M F Axundzadenin yaradiciligi onu derinden maraqlandirir Sonralar E Ibrahimov Moskvada gorkemli yazici dramaturq ve ictimai xadim Neriman Nerimanovla tanis olur N Nerimanov haqqinda E Ibrahimov iki meqale yazmis ve onlari 1925 ci ilde Qizil Tataristan qezetinde 25 fevral ve Bizim yol jurnalinda 4 cap etdirmisdir E Ibrahimov 1926 ci ilde Bakida kecirilen I Turkoloji qurultayda Tataristan numayende heyetinin rehberi kimi istirak etmis bu tedbirde onun ayrica meruzesi dinlenilmis ve qurultayin ayri ayri iclaslarinda cixislar da etmisdir Qurultayin yekun iclasinda etdiyi cixisinda E Ibrahimov demisdir Bu Qurultayin cagirilmasinda istirak etmis butun idarelere ve ayri ayri adamlara tesekkurumu bildirsem umid edirem haminizin umumi ehval ruhiyyenizi ifade etmis olaram Bu Qurultayin cagrilmasi ucun ilk novbede Azerbaycan xalqi Azerbaycan Respublikasi onun rehber sexsleri zehmet cekibler Yoldaslar icaze verin bu Qurultayin cagrilmasi ucun hem Azerbaycan xalqina hem de gorkemli rehber iscileri simasinda Azerbaycan Respublikasina sizin adinizdan minnetdarligimizi bildirim E Ibrahimovun I Turkoloji Qurultayda etdiyi meruze ve cixislar o vaxtki Azerbaycan metbuatinda Kommunist ve Yeni fikir qezetlerinde cap olunmusdur 1927 1936 ci illerinde E Ibrahimovun bir sira hekaye povest ve romanlari Azerbaycan diline tercume olunaraq Adamlar 1927 Qocaliq gunlerinde 1928 Qizil cicekler 1928 Bizim gunler 1936 adlari altinda ayrica kitablar halinda Bakida nesr edilmisdir Muxtelif illerde E Ibrahimovun heyat ve yaradiciligina dair edebiyyatsunasliarimiz bezi meqaleler cap etdirmisler Professor Penah Xelilovun ise xususi olaraq yazdigi Elimcan Ibrahimov adli portret ocerki ali mekteblerimizde tedris olunur EdebiyyatM H Hasanov Pisatel uchenyj revolyucioner Moskva Nauka 1987 Galimzhan Ibragimov hem HHI gasyr Kazan 2007 Galimzhan Ibragimov Izbrannoe Kazan 1957 Abdullin Ya G Tatarskaya prosvetitelskaya mysl Kazan 1976 Pervyj Vsesoyuznyj Tyurkologicheskij Sezd Baku 1926 I Baki Turkoloji Qurultayi stenoqram materiallari biblioqrafiya ve foto senedler Baki Cinar Cap 2006 I Turkoloji Qurultayin 80 illik yuileyine hesr edilmis Elmi konfransin tezisleri Baki Tehsil 2006 Galimzhan Ibragimov 120 Kazan 2007 Vaqif Arzumanli Menali omrun akkordlari Xezer 5 may 2007 ci il Vaqif ArzumanliIstinadlarRepublic of Tatarstan Academy of Sciences Institute of Tatar Encyclopedia and Regional Studies Encyclopedia Tatarica Lyudi i sudby Biobibliograficheskij slovar vostokovedov zhertv politicheskogo terrora v sovetskij period 1917 1991 rus SPb Peterburgskoe Vostokovedenie 2013 496 s Socialnaya istoriya otechestvennoj nauki o Vostoke ISBN 978 5 85803 225 0 Ibragimov Galimdzhan Girfanovich Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Xarici kecidlerVikianbarda Alimcan Ibrahimov ile elaqeli mediafayllar var