Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Albaniyanın bölünməsi (alb. Copëtimi i Shqipërisë) — Albaniya nümayəndə heyəti Vloreyada toplaşdıqdan sonra, gələcək Albaniya dövlətinin sərhədlərinin təyini 28 noyabr 1912-ci ildə elan edildi. Bir çox cəhətdən Albaniyanın cənub və şimal sərhədləri Birinci Balkan müharibəsinin iki döyüşü ilə təyin olundu: Bizani döyüşü və Şkodra mühasirəsi. Bu döyüşlərdə bir tərəfdən Yunan və Monteneqronun qüvvələri , digər tərəfdən isə Osmanlılar (bu döyüşlərdə albanlar Osmanlı İmperiyasının əhəmiyyətli bir hissəsini təşkil edirdi.) döyüşürdü. Böyük dövlətlərin iştirakı ilə keçirilən bir sıra beynəlxalq görüşlər də sərhədlərin müəyyənləşdirilməsinə təsir göstərmişdir.
London Barışıq Konfransı 29 iyul 1913-ci ildə, dünyanın altı super güclü dövləti - İngiltərə, Fransa, Avstriya-Macarıstan, Rusiya, Almaniya və İtaliya - tərəfindən Albaniyanın sərhədləri razılaşdırıldı. Lakin, Albaniya milli hərəkatının nümayəndələri konfransın qərarını ölkənin bölünməsi kimi qəbul etdi, çünki albanların bir hissəsi Albaniya vilayətinə daxil olmadığı ərazidə qalmalı idi. Birinci Dünya müharibəsi illəri və sonrası Albaniyanı bölməyi planlaşdırdılırdı. Lakin bu planlar reallaşmadı və Albaniya öz suverenliyini qorudu. Onu bölmək cəhdləri İkinci Dünya müharibəsi və müharibədən sonrakı illərdə də davam etdi..
Hadisələrin gedişatı
Öncəki tarix
Son Rus-Türk müharibəsi Balkanlardakı böyük ərazilərin türklər tərəfindən itirməsi ilə sona çatdı: yalnız Qərbi Balkanlar və Makedoniya nəzarəti altında qaldı. 1479-cu ildə Şkoderin ələ keçirilməsi ilə Albaniya Osmanlılar tərəfindən fəth edildi. Albanların birləşəcəyi ərazilərdə bolqarlar, yunanlar, serblər, türklər çox idi.
3 mart 1878-ci ildə San-Stefano sülh müqaviləsinə əsasən albanların yaşadığı ərazinin bir hissəsi Serbiya, Monteneqro və Bolqarıstan arasında bölündü. Lakin Avstriya-Macarıstan və Böyük Britaniya Rusiyanın güclənməsindən qorxaraq müqaviləyə qarşı çıxdılar. Berlin konqresi şərtlərin yenidən baxılması ilə başa çatdı: Bar və Podqoritsa şəhərləri, habelə Husinye və Plav dağ kəndləri ətrafındakı ərazilər Monteneqroya keçdi. Albanlar bu qərardan əsəbiləşərək bunun Albaniya ərazisi olduğunu bildirdilər. 1879-cu ilin fevralında Böyük güclər Osmanlı İmperiyası tərəfindən Plav, Podqoritsa, Qusiya və Ulsin kimi şəhərləri Monteneqroya köçürülməsində təkid etdi və türklərin qoşunlarını geri çəkmələrini tələb etdilər.
Berlin konqresi
Albanlar Berlin konqresinin qərarlarını Albaniya vilayətinin tərkibinə daxil olan alban ərazilərinin bölünməsi kimi qiymətləndirdi. Konqres Bar və Podqoritsa şəhərlərini, Husinye və Plav dağ kəndləri ətrafındakı əraziləri Monteneqroya verdi. Tezliklə albanlar həmvətənlərinin yaşadıqları ərazilərin itkisini birtəhər ödəmək üçün Prizren Liqasını qurdu. Husinye və Plavda silahlı müqavimət göstərildi. Böyüklərin dediyinə görə, bu zaman Türkiyə-Monteneqro sərhədi "qan içində boğuldu". Konqres Ulsinin Montenqroya verilməsi ilə nəticələndi. Dərviş Paşanın türk ordusu məğlub olduğu üçün Prizren liqası da tezliklə Ulsini tərk etdi.
Balkan müharibəsi
8 oktyabr 1912-ci ildə Monteneqro qoşunları Şkodra vilayetinə daxil olur. Ardından Monteneqronların nümunəsini Osmanlı İmperiyasına qarşı Birinci Balkan müharibəsinə başlayan Serbiya, Bolqarıstan və Yunanıstan izlədi. Serbiya, Yunanıstan və Monteneqronun qoşunları osmanlıların və albanların müqavimətini boğaraq, qismən albanların yaşadığı əraziləri sürətlə işğal etdi: iddia edilir ki, 1913-cü ildə 25 minə qədər alban öldürüldü. Alban nümayəndələri xarici qüvvələrin vətənlərini bölmək niyyətində olduqlarını başa düşdü və 28 noyabr 1912-ci ildə Albaniyanın müstəqilliyini elan etdiklər.
3 dekabr 1912-ci ildə Londonda altı böyük dövlətin - Böyük Britaniya, Fransa, Almaniya, Avstriya-Macarıstan, Rusiya və İtaliyanın səfirləri toplandı. Albaniya torpaqlarının taleyini müzakirə etmək qərara alındı. 29 iyul 1913-cü ildə səfirlər son qərarı verdilər: Albaniya Knyazlığının müstəqilliyi tanınalı, ancaq albanların iddia etdiyi ərazinin yarısından çoxu itirilməli idi. Albanların təxminən 30-40% -i Serbiya, Monteneqro və Yunanıstan torpaqlarında yaşamaq məcburiyyətində qaldı. Bu cür itkilərə baxmayaraq Albaniya müstəqillik qazandı və Osmanlı dövlətinə heç bir xərac ödəməli olmadı.
Sərhədlərin müəyyən edilməsi
London Konqresinin qərarlarına əsasən yeni dövlətin sərhədlərini təyin etmək üçün Albniyaya komissiyalar göndərildi. Bununla birlikdə komissiya Albaniyanın cənubundakı sərhədi müəyyən edə bilmədi, çünki coğrafi, iqtisadi və strateji xarakterli ziddiyyətlər var idi. Mübahisəli ərazinin əhəmiyyətli bir hissəsini Albaniyaya verildiyindən yerli yunanların buna etiraz etdi və üsyan başladı. Münaqişə yalnız Korfu Protokolunun imzalanmasından sonra həll edildi.
Sonrakı dövr
Albaniyanı bölmək cəhdləri gələcəkdə də davam etdi. 1915-ci ildə Londonda imzalanan gizli sazişə əsasən Albaniya ərazilərinin Antanta ölkələri tərəfindən bölünməsini şərtləndirdi. Bu razılaşmaya əsasən, 20 iyul 1919-cu ildə İtaliya və Yunanıstan Albaniyanın gələcək bölümünə dair yeni bir müqavilə bağladılar. Müqaviləyə əsasən Yunanıstan Albaniyanın mərkəzini İtalya ərazisi kimi tanıması müqabilində Şimali Epiri (Albaniyanın cənubu) əldə edirdi. İkinci Dünya müharibəsindən altı ay əvvəl Albaniya İtaliya tərəfindən işğal edildi. 1944-cü ildə Balli Kombetar gələn millətçilərin məğlubiyyətindən və Alman qoşunlarının Albaniyadan qaçmasından sonra ABŞ Senatı Şimali Epirin Yunanıstana təslim edilməsini təklif etdi. Lakin Albaniya bu günə qədər öz suverenliyini qorudu, lakin etnik albanların yaşadığı torpaqları geri qaytara bilmədi.
İstinadlar
- Merrill, Christopher. Only the Nails Remain: Scenes from the Balkan Wars. Rowman & Littlefield. 1999. 230. ISBN . 2020-06-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-14.
- Magocsi, Paul R.; Multicultural History Society of Ontario. Encyclopedia of Canada's peoples. University of Toronto Press. 1999. 180. ISBN . 10 June 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 1 February 2012.
- Schwandner-Sievers, Stephanie; Bernd Jürgen Fischer. Albanian identities: myth and history. Indiana University Press. 2002. 44. ISBN . 2020-06-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-14.
..events of 1913 when a major part of the Albanian-inhabited territories was partitioned among neighbouring Balkan states.
- Staar, Richard F. Communist regimes in Eastern Europe (4. ed., 3. print.). Stanford, Calif.: Hoover Inst. Press, Stanford Univ. 1984. 3. ISBN . 2020-06-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-14.
- Fischer, Bernd J. Albania at war : 1939-1945. London: Hurst. 1999. 15. ISBN . 2020-06-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-14.
- RFE/RL research report. Volume 2. weekly analyses from the RFE/RL. 1993. 31. 2020-06-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-14.
Mənbə
- (ing.)
- Library of Congress Country Study of Albania (ing.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Albaniyanin bolunmesi alb Copetimi i Shqiperise Albaniya numayende heyeti Vloreyada toplasdiqdan sonra gelecek Albaniya dovletinin serhedlerinin teyini 28 noyabr 1912 ci ilde elan edildi Bir cox cehetden Albaniyanin cenub ve simal serhedleri Birinci Balkan muharibesinin iki doyusu ile teyin olundu Bizani doyusu ve Skodra muhasiresi Bu doyuslerde bir terefden Yunan ve Monteneqronun quvveleri diger terefden ise Osmanlilar bu doyuslerde albanlar Osmanli Imperiyasinin ehemiyyetli bir hissesini teskil edirdi doyusurdu Boyuk dovletlerin istiraki ile kecirilen bir sira beynelxalq gorusler de serhedlerin mueyyenlesdirilmesine tesir gostermisdir Osmanli Albaniyasinin bolunmesi London Barisiq Konfransi 29 iyul 1913 ci ilde dunyanin alti super guclu dovleti Ingiltere Fransa Avstriya Macaristan Rusiya Almaniya ve Italiya terefinden Albaniyanin serhedleri razilasdirildi Lakin Albaniya milli herekatinin numayendeleri konfransin qerarini olkenin bolunmesi kimi qebul etdi cunki albanlarin bir hissesi Albaniya vilayetine daxil olmadigi erazide qalmali idi Birinci Dunya muharibesi illeri ve sonrasi Albaniyani bolmeyi planlasdirdilirdi Lakin bu planlar reallasmadi ve Albaniya oz suverenliyini qorudu Onu bolmek cehdleri Ikinci Dunya muharibesi ve muharibeden sonraki illerde de davam etdi Hadiselerin gedisatiOnceki tarix Son Rus Turk muharibesi Balkanlardaki boyuk erazilerin turkler terefinden itirmesi ile sona catdi yalniz Qerbi Balkanlar ve Makedoniya nezareti altinda qaldi 1479 cu ilde Skoderin ele kecirilmesi ile Albaniya Osmanlilar terefinden feth edildi Albanlarin birleseceyi erazilerde bolqarlar yunanlar serbler turkler cox idi 3 mart 1878 ci ilde San Stefano sulh muqavilesine esasen albanlarin yasadigi erazinin bir hissesi Serbiya Monteneqro ve Bolqaristan arasinda bolundu Lakin Avstriya Macaristan ve Boyuk Britaniya Rusiyanin guclenmesinden qorxaraq muqavileye qarsi cixdilar Berlin konqresi sertlerin yeniden baxilmasi ile basa catdi Bar ve Podqoritsa seherleri habele Husinye ve Plav dag kendleri etrafindaki eraziler Monteneqroya kecdi Albanlar bu qerardan esebileserek bunun Albaniya erazisi oldugunu bildirdiler 1879 cu ilin fevralinda Boyuk gucler Osmanli Imperiyasi terefinden Plav Podqoritsa Qusiya ve Ulsin kimi seherleri Monteneqroya kocurulmesinde tekid etdi ve turklerin qosunlarini geri cekmelerini teleb etdiler Berlin konqresi Albanlar Berlin konqresinin qerarlarini Albaniya vilayetinin terkibine daxil olan alban erazilerinin bolunmesi kimi qiymetlendirdi Konqres Bar ve Podqoritsa seherlerini Husinye ve Plav dag kendleri etrafindaki erazileri Monteneqroya verdi Tezlikle albanlar hemvetenlerinin yasadiqlari erazilerin itkisini birteher odemek ucun Prizren Liqasini qurdu Husinye ve Plavda silahli muqavimet gosterildi Boyuklerin dediyine gore bu zaman Turkiye Monteneqro serhedi qan icinde boguldu Konqres Ulsinin Montenqroya verilmesi ile neticelendi Dervis Pasanin turk ordusu meglub oldugu ucun Prizren liqasi da tezlikle Ulsini terk etdi Balkan muharibesi 8 oktyabr 1912 ci ilde Monteneqro qosunlari Skodra vilayetine daxil olur Ardindan Monteneqronlarin numunesini Osmanli Imperiyasina qarsi Birinci Balkan muharibesine baslayan Serbiya Bolqaristan ve Yunanistan izledi Serbiya Yunanistan ve Monteneqronun qosunlari osmanlilarin ve albanlarin muqavimetini bogaraq qismen albanlarin yasadigi erazileri suretle isgal etdi iddia edilir ki 1913 cu ilde 25 mine qeder alban olduruldu Alban numayendeleri xarici quvvelerin vetenlerini bolmek niyyetinde olduqlarini basa dusdu ve 28 noyabr 1912 ci ilde Albaniyanin musteqilliyini elan etdikler 3 dekabr 1912 ci ilde Londonda alti boyuk dovletin Boyuk Britaniya Fransa Almaniya Avstriya Macaristan Rusiya ve Italiyanin sefirleri toplandi Albaniya torpaqlarinin taleyini muzakire etmek qerara alindi 29 iyul 1913 cu ilde sefirler son qerari verdiler Albaniya Knyazliginin musteqilliyi taninali ancaq albanlarin iddia etdiyi erazinin yarisindan coxu itirilmeli idi Albanlarin texminen 30 40 i Serbiya Monteneqro ve Yunanistan torpaqlarinda yasamaq mecburiyyetinde qaldi Bu cur itkilere baxmayaraq Albaniya musteqillik qazandi ve Osmanli dovletine hec bir xerac odemeli olmadi Serhedlerin mueyyen edilmesi London Konqresinin qerarlarina esasen yeni dovletin serhedlerini teyin etmek ucun Albniyaya komissiyalar gonderildi Bununla birlikde komissiya Albaniyanin cenubundaki serhedi mueyyen ede bilmedi cunki cografi iqtisadi ve strateji xarakterli ziddiyyetler var idi Mubahiseli erazinin ehemiyyetli bir hissesini Albaniyaya verildiyinden yerli yunanlarin buna etiraz etdi ve usyan basladi Munaqise yalniz Korfu Protokolunun imzalanmasindan sonra hell edildi Sonraki dovrAlbaniyani bolmek cehdleri gelecekde de davam etdi 1915 ci ilde Londonda imzalanan gizli sazise esasen Albaniya erazilerinin Antanta olkeleri terefinden bolunmesini sertlendirdi Bu razilasmaya esasen 20 iyul 1919 cu ilde Italiya ve Yunanistan Albaniyanin gelecek bolumune dair yeni bir muqavile bagladilar Muqavileye esasen Yunanistan Albaniyanin merkezini Italya erazisi kimi tanimasi muqabilinde Simali Epiri Albaniyanin cenubu elde edirdi Ikinci Dunya muharibesinden alti ay evvel Albaniya Italiya terefinden isgal edildi 1944 cu ilde Balli Kombetar gelen milletcilerin meglubiyyetinden ve Alman qosunlarinin Albaniyadan qacmasindan sonra ABS Senati Simali Epirin Yunanistana teslim edilmesini teklif etdi Lakin Albaniya bu gune qeder oz suverenliyini qorudu lakin etnik albanlarin yasadigi torpaqlari geri qaytara bilmedi IstinadlarMerrill Christopher Only the Nails Remain Scenes from the Balkan Wars Rowman amp Littlefield 1999 230 ISBN 9780742516861 2020 06 16 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 14 Magocsi Paul R Multicultural History Society of Ontario Encyclopedia of Canada s peoples University of Toronto Press 1999 180 ISBN 9780802029386 10 June 2020 tarixinde Istifade tarixi 1 February 2012 Schwandner Sievers Stephanie Bernd Jurgen Fischer Albanian identities myth and history Indiana University Press 2002 44 ISBN 9780253341891 2020 06 16 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 14 events of 1913 when a major part of the Albanian inhabited territories was partitioned among neighbouring Balkan states Staar Richard F Communist regimes in Eastern Europe 4 ed 3 print Stanford Calif Hoover Inst Press Stanford Univ 1984 3 ISBN 978 0 8179 7692 7 2020 06 10 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 14 Fischer Bernd J Albania at war 1939 1945 London Hurst 1999 15 ISBN 978 1 85065 531 2 2020 06 10 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 14 RFE RL research report Volume 2 weekly analyses from the RFE RL 1993 31 2020 06 16 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 14 Menbe ing Library of Congress Country Study of Albania ing