Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çökə (lat. Acipenser ruthenus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin nərəkimilər dəstəsinin nərələr fəsiləsinin nərə cinsinə aid heyvan növü. Bədəninin uzunluğu 125 sm, kütləsi isə 16 kq-a qədər olur.
| Çökə | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Klad: Klad: Sinifüstü: Sinif: Ranqsız: Yarımsinif: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Çökə | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Yayılması
Daim Volqada yaşayan çay balığıdır. Şirin su balığıdır, Xəzər, Qara və Baltik dənizlərinə tökülən çaylarda yaşayır. Orta Xəzərin qərb sahilində rast gəlinir. Buradan təsadüfən Terek çayına girə bilir. Sibirdə Ob, Yenisey, İrtış çaylarında yayılıb, kanallar vasitəsilə Şimali Dviia çayına, Ladoqa və Oneqa göllərinə də gedir. Şirin su balığı olsa da; Xəzər dənizinin Azərbaycan sahillərində tək-tək təsadüf edilir. Əsasən Yalama-Nabranda tək-tük fərdlər tutulur.
Morfoloji əlamətləri
D 39-49, orta hesabla 41,1; A 20-30, orta hesabla 24,7. Bel sümük lövhəciklərinin sayı 12-16, yan sümük lövhəciklərinin sayı 12-16, qəlsəmə dişiciklərinin sayı 16-21 olur. Alt dodaq ortadan yarıqdır. Burnu uzununa azca dartılmışdır. Bığcıqları saçaqlıdır. Morfoloji əlamətlərinə görə Azərbaycan sularında yaşayan çökə Kamada da yaşayan çökədən fərqlənmir. Onun tərkibi nartium, fosfor, kalium, kalsium, maqnium, dəmir, xlor, ftor, xrom, molibden, nikel, yod və bir çox minerallarla zəngindir. Nərə balığının əti C, PP, B1, B2 vitaminləri ilə zəngindir.
Yaşayış yeri və həyat tərzi
Çökə o qədər də böyük olmayan, tipik çay balığıdır. Bir yaşına qədər xərçəngkimilər, xironomid sürfələri, nereis qurdları ilə qidalanır. Nərəkimilərin kürüsünü yeyir. Yaşlı fərdlər bulaqçılar, xironomid sürfələri, qammarid və korofoidlərlə qidalanırlar. Keçici nərələrdən fərqli olaraq çökə uzun məsafələrə miqrasiya etmir. Bununla belə, çökə çaylardan duzluluğun yüksək olmadığı, çayların dənizə qarışan hissəsinə keçir. Burada duzluluq 2-7,7%o arasında olur.
Çoxalması
Bu balıq çoxalmaq üçün Volqanın mənsəbindən yuxarı mənbəyə doğru miqrasiya edir. Çökənin çoxalmaq məqsədilə miqrasiyası suyun temperaturu 2-4“C olduqda başlayır və 12-15 °C-də yüksək həddə çatır. Cinsi yetişkənliyə çatmış balıqların uzunluğu 35-100 sm, kütləsi isə 180 q-dan 6,2 kq-a qədər olur. Miqrasiya vaxtı Volqa çayında tutulan cinsi yetişkənliyə çatmış çökələrin yaşı əsasən 4-8 arasında olur Çökənin cinsi yetişkənliyə (4 yaş) tez çatmasını və şirin suda yayılmasını nəzərə alaraq onu balıqartırma təsərrüfatlarında çoxaldırlar.
Təsərrüfat əhəmiyyəti
Nərəkimilərdən çökə balığı ətinin dadlı olmasına görə yüksək qiymətləndirilir. Həmçinin çox qiymətli sənaye balığıdır. Çökə öz ölçüləri, ensiz burnu və uzun saçaqşəkilli bığları ilə seçilir. Çökə adətən çayların ən dərin, dibə yaxın hissələrində, çox gizli həyat tərzi keçirir. İllik tutumu 400-700 sen təşkil edir. Təbiətdə nərə və uzunburunla mələz əmələ gətirir. Süni mayalandırma yolu ilə həyatadavamlı nərə x çökə, çökə x nərə və bölgə x çökə hibidləri alınmışdır.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- Nərə balığı (Ağ balıq)
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Coke lat Acipenser ruthenus heyvanlar aleminin xordalilar tipinin suauzgecliler sinfinin nerekimiler destesinin nereler fesilesinin nere cinsine aid heyvan novu Bedeninin uzunlugu 125 sm kutlesi ise 16 kq a qeder olur CokeElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarKlad Yarimtip OnurgalilarInfratip AgizcenelilerKlad Klad Sinifustu Sumuklu baliqlarSinif SuauzgeclilerRanqsiz Yarimsinif Qigirdaqli qanoidlerDeste NerekimilerFesile NerelerYarimfesile Cins NereNov CokeBeynelxalq elmi adiAcipenser ruthenus L 1758Sekil axtarisiITIS 161079NCBI 7906EOL 211359YayilmasiDaim Volqada yasayan cay baligidir Sirin su baligidir Xezer Qara ve Baltik denizlerine tokulen caylarda yasayir Orta Xezerin qerb sahilinde rast gelinir Buradan tesadufen Terek cayina gire bilir Sibirde Ob Yenisey Irtis caylarinda yayilib kanallar vasitesile Simali Dviia cayina Ladoqa ve Oneqa gollerine de gedir Sirin su baligi olsa da Xezer denizinin Azerbaycan sahillerinde tek tek tesaduf edilir Esasen Yalama Nabranda tek tuk ferdler tutulur Morfoloji elametleriD 39 49 orta hesabla 41 1 A 20 30 orta hesabla 24 7 Bel sumuk lovheciklerinin sayi 12 16 yan sumuk lovheciklerinin sayi 12 16 qelseme disiciklerinin sayi 16 21 olur Alt dodaq ortadan yariqdir Burnu uzununa azca dartilmisdir Bigciqlari sacaqlidir Morfoloji elametlerine gore Azerbaycan sularinda yasayan coke Kamada da yasayan cokeden ferqlenmir Onun terkibi nartium fosfor kalium kalsium maqnium demir xlor ftor xrom molibden nikel yod ve bir cox minerallarla zengindir Nere baliginin eti C PP B1 B2 vitaminleri ile zengindir Yasayis yeri ve heyat terziCoke o qeder de boyuk olmayan tipik cay baligidir Bir yasina qeder xercengkimiler xironomid surfeleri nereis qurdlari ile qidalanir Nerekimilerin kurusunu yeyir Yasli ferdler bulaqcilar xironomid surfeleri qammarid ve korofoidlerle qidalanirlar Kecici nerelerden ferqli olaraq coke uzun mesafelere miqrasiya etmir Bununla bele coke caylardan duzlulugun yuksek olmadigi caylarin denize qarisan hissesine kecir Burada duzluluq 2 7 7 o arasinda olur CoxalmasiBu baliq coxalmaq ucun Volqanin mensebinden yuxari menbeye dogru miqrasiya edir Cokenin coxalmaq meqsedile miqrasiyasi suyun temperaturu 2 4 C olduqda baslayir ve 12 15 C de yuksek hedde catir Cinsi yetiskenliye catmis baliqlarin uzunlugu 35 100 sm kutlesi ise 180 q dan 6 2 kq a qeder olur Miqrasiya vaxti Volqa cayinda tutulan cinsi yetiskenliye catmis cokelerin yasi esasen 4 8 arasinda olur Cokenin cinsi yetiskenliye 4 yas tez catmasini ve sirin suda yayilmasini nezere alaraq onu baliqartirma teserrufatlarinda coxaldirlar Teserrufat ehemiyyetiNerekimilerden coke baligi etinin dadli olmasina gore yuksek qiymetlendirilir Hemcinin cox qiymetli senaye baligidir Coke oz olculeri ensiz burnu ve uzun sacaqsekilli biglari ile secilir Coke adeten caylarin en derin dibe yaxin hisselerinde cox gizli heyat terzi kecirir Illik tutumu 400 700 sen teskil edir Tebietde nere ve uzunburunla melez emele getirir Suni mayalandirma yolu ile heyatadavamli nere x coke coke x nere ve bolge x coke hibidleri alinmisdir IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1996 Nere baligi Ag baliq Hemcinin bax