Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
1929-cu ilin birja çöküşü — 24 oktyabr 1929-cu il Qara Cümə axşamı günü başlayan və Qara Cümə (25 oktyabr), Qara Bazar ertəsi (28 oktyabr) və Qara Çərşənbə axşamı (oktyabr) günlərində fəlakətli nisbətdə olan ABŞ səhmlərinin qiymətlərində kütləvi enişidir. Wall Street Crash kimi tanınan bu birja çökməsi Böyük Depressiyanın başlanğıcı idi.
Tarixi
Çöküşdən əvvəl 1920-ci illərin ortalarında spekulyativ bum baş verdi, bu zaman çoxlu sayda adi amerikalı şirkətlərin iqtisadi göstəricilərinə deyil, səhm qiymətlərinin yüksəlməsinə əsaslanaraq səhmlər aldı. Artan tələb qiymətləri şişirdi, bu da səhmlərdə spekulyasiya etməklə varlanmaq istəyən daha çox sakini cəlb etdi. Bu, iqtisadi köpüyün yaranmasına səbəb oldu. Eyni zamanda, bir çox amerikalılar əvvəllər alınmış qiymətli kağızların təminatı qarşılığında banklardan lazımi vəsaiti borc alaraq kreditlə səhmlər alırdılar.
1929-cu il sentyabrın 3-dən başlayaraq 381,17 pik həddinə çatan Dow Jones sənaye orta indeksi düşməyə başladı. Cümə axşamı, 24 oktyabr 1929-cu il, indeks artıq sentyabr ayı ilə müqayisədə təxminən 20% itirdi və 305,85 ətrafında idi. Birjanın açılışından əvvəl də çaxnaşma yaranmışdı, çünki artıq əvvəlki gün indeks 4,6% aşağı düşüb. Açılışla panika daha da gücləndi. Səhmlərini tam dəyərdən düşmədən qurtarmağa çalışan investorlar həmin gün 12,9 milyon qiymətli kağız satdılar[1]. Satışların həcmi o qədər böyük idi ki, Dow Jones indeksi bir gündə 11% düşdü. Sonrakı günlərdə təxminən 30 milyon daha çox səhm satıldı və qiymətlər aşağı düşdü, daha az çevik olanı məhv etdi. Ümumilikdə, birja çaxnaşması həftəsi ərzində bazar 40% azaldı və kapitallaşmada təxminən 30 milyard dollar itirdi - ABŞ hökumətinin bütün Birinci Dünya Müharibəsi zamanı xərclədiyi məbləğdən çox.
Əvvəllər analoji səhmlərin təminatı ilə səhmlərin alınmasını maliyyələşdirmiş banklar borclarını ödəyə bilməyiblər və müflis olduqlarını elan ediblər. İnsanlar birjada pullarını itirərkən, müəssisələr bank kredit xətlərini itirir və bağlanır, bu da işsizliyin artmasına səbəb olur.
Nəticəsi
1929-cu ildə birja böhranı iqtisadiyyata dağıdıcı təsir göstərdi və bəlkə də Böyük Depressiyanın ən böyük səbəbi oldu.
ABŞ fond bazarı üçün fond bazarının çökməsinin nəticələrindən biri 1934-cü ildə tənzimləyici orqanın - Qiymətli Kağızlar və Birja Komissiyasının yaradılması oldu ki, bu komissiya belə birja bazarı çökmələrinin qarşısını almaq üçün nəzərdə tutulmuş qaydalar və qaydalar hazırladı. O cümlədən:
Əməliyyatı ödəmək üçün kifayət qədər vəsait olmadan səhmlərin alınması qadağan edildi. Birjaların və brokerlərin icbari qeydiyyatı tətbiq edilib. Vəkil tərəfindən biznesin aparılması qaydaları formalaşdırıldı. Komissiya açıq bazarda səhm təklif edən şirkətlərdən özləri haqqında əhəmiyyətli məlumatları açıqlamağı tələb edib.
1929-cu il böhranı maliyyə dünyası üçün yaxşı bir dərs oldu və o vaxtdan bəri bir çox birjalar kotirovkaların çox sürətli düşməsi halında ticarətin dayandırılmasını tətbiq etdilər. Bu təcrübə sayəsində 1987-ci ildə birja çöküşünün təsiri 1929-cu ildəkindən daha yüngül idi.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
1929 cu ilin birja cokusu 24 oktyabr 1929 cu il Qara Cume axsami gunu baslayan ve Qara Cume 25 oktyabr Qara Bazar ertesi 28 oktyabr ve Qara Cersenbe axsami oktyabr gunlerinde felaketli nisbetde olan ABS sehmlerinin qiymetlerinde kutlevi enisidir Wall Street Crash kimi taninan bu birja cokmesi Boyuk Depressiyanin baslangici idi 1929 cu il birja cokusunden sonra Voll Stritde kutlevi izdihamTarixiCokusden evvel 1920 ci illerin ortalarinda spekulyativ bum bas verdi bu zaman coxlu sayda adi amerikali sirketlerin iqtisadi gostericilerine deyil sehm qiymetlerinin yukselmesine esaslanaraq sehmler aldi Artan teleb qiymetleri sisirdi bu da sehmlerde spekulyasiya etmekle varlanmaq isteyen daha cox sakini celb etdi Bu iqtisadi kopuyun yaranmasina sebeb oldu Eyni zamanda bir cox amerikalilar evveller alinmis qiymetli kagizlarin teminati qarsiliginda banklardan lazimi vesaiti borc alaraq kreditle sehmler alirdilar 1929 cu il sentyabrin 3 den baslayaraq 381 17 pik heddine catan Dow Jones senaye orta indeksi dusmeye basladi Cume axsami 24 oktyabr 1929 cu il indeks artiq sentyabr ayi ile muqayisede texminen 20 itirdi ve 305 85 etrafinda idi Birjanin acilisindan evvel de caxnasma yaranmisdi cunki artiq evvelki gun indeks 4 6 asagi dusub Acilisla panika daha da guclendi Sehmlerini tam deyerden dusmeden qurtarmaga calisan investorlar hemin gun 12 9 milyon qiymetli kagiz satdilar 1 Satislarin hecmi o qeder boyuk idi ki Dow Jones indeksi bir gunde 11 dusdu Sonraki gunlerde texminen 30 milyon daha cox sehm satildi ve qiymetler asagi dusdu daha az cevik olani mehv etdi Umumilikde birja caxnasmasi heftesi erzinde bazar 40 azaldi ve kapitallasmada texminen 30 milyard dollar itirdi ABS hokumetinin butun Birinci Dunya Muharibesi zamani xerclediyi meblegden cox Evveller analoji sehmlerin teminati ile sehmlerin alinmasini maliyyelesdirmis banklar borclarini odeye bilmeyibler ve muflis olduqlarini elan edibler Insanlar birjada pullarini itirerken muessiseler bank kredit xetlerini itirir ve baglanir bu da issizliyin artmasina sebeb olur Neticesi1929 cu ilde birja bohrani iqtisadiyyata dagidici tesir gosterdi ve belke de Boyuk Depressiyanin en boyuk sebebi oldu ABS fond bazari ucun fond bazarinin cokmesinin neticelerinden biri 1934 cu ilde tenzimleyici orqanin Qiymetli Kagizlar ve Birja Komissiyasinin yaradilmasi oldu ki bu komissiya bele birja bazari cokmelerinin qarsisini almaq ucun nezerde tutulmus qaydalar ve qaydalar hazirladi O cumleden Emeliyyati odemek ucun kifayet qeder vesait olmadan sehmlerin alinmasi qadagan edildi Birjalarin ve brokerlerin icbari qeydiyyati tetbiq edilib Vekil terefinden biznesin aparilmasi qaydalari formalasdirildi Komissiya aciq bazarda sehm teklif eden sirketlerden ozleri haqqinda ehemiyyetli melumatlari aciqlamagi teleb edib 1929 cu il bohrani maliyye dunyasi ucun yaxsi bir ders oldu ve o vaxtdan beri bir cox birjalar kotirovkalarin cox suretli dusmesi halinda ticaretin dayandirilmasini tetbiq etdiler Bu tecrube sayesinde 1987 ci ilde birja cokusunun tesiri 1929 cu ildekinden daha yungul idi